WYBRANE POJĘCIA Z ANESTEZJOLOGII
Anestezjologia
Anestezjologia (z greckiego anaisthesia = znieczulenie) zajmuje się znieczulaniem, czyli eliminowaniem bólu podczas operacji i niektórych inwazyjnych badań diagnostycznych. Termin "anestezja" dosłownie oznacza utratę czucia lub odczuwania. Obecnie termin ten został zastąpiony terminem znieczulenie.
Anestezjolog
Anestezjolog to lekarz wykonujący znieczulenie. Anestezjolog przygotowuje pacjenta do znieczulenia i operacji, kontroluje stan ogólny pacjenta i dba o jego bezpieczeństwo podczas operacji i w bezpośrednim okresie pooperacyjnym. Poza wykonywaniem znieczulenia, anestezjolog zajmuje się reanimacją, intensywną terapią chorych w stanie zagrożenia życia, a także prowadzi działalność polegającą na zwalczaniu bólu.
Ból
Ból jest definiowany jako nieprzyjemne odczucie związane z rzeczywistym lub zagrażającym uszkodzeniem tkanek. Czasem odczuwany ból nie jest związany z uszkodzeniem tkanek, ale jest odczuwany i określany jako ich uszkodzenie.
Ból może spełniać pozytywną rolę. Ostrzega przed niebezpieczeństwem uszkodzenia tkanek oraz często - będąc jedynym objawem zwiastującym chorobę - ułatwia jej rozpoznanie. Ból w wyniku zabiegu operacyjnego lub badania diagnostycznego traci swój celowy charakter, nie ma pozytywnego znaczenia i wymaga działań zmierzających do jego eliminacji. Odczuwanie bólu jest bardzo zróżnicowane i zależy od wielu czynników. Najważniejsze z nich to właściwości osobnicze oraz czynniki związane z sytuacją, w jakiej znajduje się osoba odczuwająca ból. Znane są powszechnie sytuacje, w których silna emocja - np. lęk, powoduje, że ból nie jest odczuwany. Poznanie przyczyny bólu, a także zrozumienie jego celowości, może wpływać na zmniejszenie odczuwania bólu. Przykładem mogą być bóle porodowe.
Ból z uszkodzonych tkanek wyzwala różnorodne substancje chemiczne, które współuczestniczą w przenoszeniu impulsu drogą nerwową do mózgu. W celu eliminacji bólu można blokować lub modyfikować przewodzenie bodźca bólowego. Do tego celu służą przede wszystkim leki.
Znieczulenie ogólne
Znieczulenie ogólne - zwane dawniej narkozą, polega na zastosowaniu środków farmakologicznych, pod wpływem których dochodzi do utraty świadomości wyrażającej się głębokim snem i eliminacją bólu. Zależnie od drogi wprowadzenia leków, rozróżnia się znieczulenie wziewne i dożylne. W znieczuleniu wziewnym leki podaje się do wdychiwania, zaś w znieczuleniu dożylnym - przez żyłę bezpośrednio do krwi. Do znieczulenia wziewnego służą środki gazowe i lotne.
Znieczulenie miejscowe
Znieczulenie miejscowe - zwane inaczej przewodowym lub regionalnym, polega na przejściowym odwracalnym zablokowaniu przewodnictwa bodźców bólowych przez podanie leków zwanych środkami znieczulenia miejscowego. Zależnie od miejsca, w którym zastosowano środek znieczulający, dochodzi do znieczulenia różnych obszarów ciała. Wyeliminowane zostaje odczuwanie bólu, czucia zimna, ciepła, dotyku. Gdy działanie leków minie, dochodzi samoistnie do cofnięcia się wszystkich wymienionych objawów.
Analgezja
Analgezja jest to eliminowanie bólu. Określenie to dotyczy zarówno eliminacji zdolności odczuwania bólu u osoby przytomnej, jak i odpowiedzi odruchowej na bodziec bólowy u osoby nieprzytomnej.
Sedacja
Sedacja, czyli uspokojenie, polega na łagodzeniu niepokoju i lęku. Dla uzyskania sedacji, leki podaje się najczęściej dożylnie. Duże dawki leków wywołujących sedację mogą spowodować utratę przytomności i głęboki sen.
Premedykacja
Premedykacja polega na podaniu pacjentowi leków przed operacją (bądź inwazyjnym badaniem diagnostycznym) i znieczuleniem. Celem premedykacji jest uspokojenie, eliminowanie lęku, bólu, osłabienie odruchów. Niektóre z leków podawanych w premedykacji powodują tzw. niepamięć wsteczną. Polega ona na niepamięci okresu, w którym działa podany lek.
Monitorowanie
Monitorowanie w anestezjologii polega na ciągłej kontroli stanu pacjenta podczas znieczulenia, zabiegu lub operacji. Ma ono na celu zapewnienie choremu jak największego bezpieczeństwa poprzez uchwycenie oraz skorygowanie nieprawidłowości w pracy poszczególnych układów (np. układu krążenia, oddychania). Ma to szczególne znaczenie w trakcie znieczulenia ogólnego - u chorych nieprzytomnych, którzy nie mogą zgłaszać własnych odczuć czy dolegliwości. Najczęściej monitoruje się czynność serca przy pomocy ciągłego wykresu krzywej elektrokardiograficznej na ekranie monitora. Zawsze kontrolowana jest czynność oddychania, częstość akcji serca (puls), a także ciśnienie tętnicze krwi. Inne parametry kontrolujące stan chorego - np. utlenowanie krwi, wymagają specjalnej aparatury.
Monitorowanie stanu zdrowia pacjenta jest stosowane również w innych dyscyplinach medycznych, lecz na ogół nie jest tak intensywne, jak w anestezjologii. Zależnie od potrzeb, różny może być zakres parametrów oceniających stan pacjenta.
Intubacja
Intubacja polega na wprowadzeniu do tchawicy specjalnej rurki, która umożliwia podawanie przez nią środków wziewnych znieczulenia, a także tlenu. Rurka ta zapewnia bardzo dobrą drożność dróg oddechowych i umożliwia stosowanie oddechu sztucznego.
|