Elementy wyniku finansowego oraz sposoby jego ustalania.
Pojęcie wyniku finansowego.
Podstawowym miernikiem oceny działalności podmiotu gospodarczego jest wynik finansowy, gdyż miernik ten odzwierciedla w sposób całościowy osiągnięte efekty i poniesione nakłady. Przy czym dodatni wynik finansowy jest zyskiem, a ujemny - stratą przedsiębiorstwa. Dążeniem każdej jednostki prowadzącej działalność gospodarczą jest osiągnięcie dodatniego wyniku finansowego, ujemny wynik finansowy na dłuższą metę prowadzi, bowiem do upadłości firmy.
Wynik finansowy jednostki gospodarczej stanowi różnicę między ogólną sumą przychodów (przychód ze sprzedaży produktów, towarów i usług, z operacji finansowych i pozostałe przychody) a kosztami uzyskania tych przychodów, zwiększoną o należne dotacje przedmiotowe i zmniejszoną o należny podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy oraz skorygowaną o określone kwoty wyrównawcze.
PRZYCHÓD - KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODU + PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG(VAT) - PODATEK AKCYZOWY + - INNE KWOTY KORYGUJĄCE = WYNIK FINANSOWY (ZYSK lub STRATA)
Wynik finansowy w sposób księgowy ustalony jest na koniec roku obrotowego na koncie „Straty i Zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy”.
W ciągu roku obrotowego konto to służy do ewidencji wyników tj. zysków i strat nadzwyczajnych.
Na koniec roku obrotowego do zysków nadzwyczajnych zalicza się tylko takie, które nie budzą najmniejszej wątpliwości, natomiast do strat nadzwyczajnych wszystkie znane na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych. Jest to zgodne z zasadą ostrożnej wyceny. (art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o rachunkowości).
W końcu roku obrotowego na stronie debetowej konta „Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy” ujmowane są:
- poniesione koszty rodzajowe,
- zmniejszenie stanu produktów oraz rozliczeń między-okresowych w stosunku do stanu na początku roku,
- wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu lub nabycia,
- dotacje przekazane na sfinansowanie działalności podstawowej samodzielnie bilansujących oddziałów zakładów budżetowych,
- koszty pozostałej działalności operacyjnej,
- koszty finansowe,
- podatek dochodowy i inne obowiązkowe zmniejszenia wyniku finansowego.
Na stronę kredytową w końcu roku przenoszone są:
- przychody ze sprzedaży produktów,
- zwiększenie stanu produktów oraz rozliczeń między-okresowych w stosunku do stanu na początku roku,
- przychody ze sprzedaży towarów,
- przychody finansowe,
- pozostałe przychody,
- otrzymane dotacje przedmiotowe i podmiotowe na działalność podstawową gospodarki pozabudżetowej.
Saldo konta może być kredytowe lub debetowe. W ciągu roku informuje o nadwyżce strat nad zyskami nadzwyczajnymi lub odwrotnie - o nadwyżce zysków nad stratami (kredytowe).
Na dzień bilansowy saldo debetowe oznacza wysokość poniesionej straty bilansowej natomiast saldo kredytowe informuje o wysokości osiągniętego zysku netto.
W jednostkach budżetowych środki na wydatki zwiększają stan funduszu jednostki, nie stanowiąc tym samym przychodów, które wpływałyby na wynik finansowy. Natomiast poniesione wydatki kształtują koszty, które na koniec roku obrotowego przeksięgowywane są na wynik finansowy.
W związku z tym w większości jednostek budżetowych (za wyjątkiem jednostek budżetowych pobierających cła i podatki) wynik finansowy jest ujemny.
Choć wykazuje się go w bilansie jako stratę, należy pamiętać, iż jest to jedynie efekt przyjętych rozwiązań techniczno - ewidencyjnych, a nie stratą w sensie ekonomicznym.
Wyróżniamy pięć rodzajów wyniku finansowego:
wynik finansowy brutto - ustala się uwzględniając do wyniku finansowego brutto na działalności gospodarczej wielkości dotyczących strat i zysków nadzwyczajnych przy czym rezultat może stanowić:
- zysk brutto - dla wyniku finansowego brutto na działalności gospodarczej skorygowanego o straty i zyski nadzwyczajne stanowiącego wielkość dodatnią
- stratę brutto - dla wyniku finansowego brutto na działalności gospodarczej skorygowanego o straty i zyski nadzwyczajne stanowiącego wielkość ujemną.
wynik finansowy netto , a mianowicie :
- zysk netto, który ustala się przyjmując zysk brutto zmniejszony o obowiązkowe obciążenia
- stratę netto, która zostaje ustalona poprzez przyjęcie wyniku finansowego brutto skorygowanego o obowiązkowe obciążenia
wynik finansowy ze sprzedaży, który ustala się jako różnicę między wielkością przychodów ze sprzedaży i zrównane z nimi, a kosztami działalności operacyjnej, przy czym różnica ta może stanowić:
- zysk ze sprzedaży, jeśli suma przychodów przewyższa koszty ich uzyskania
- stratę ze sprzedaży, jeśli suma przychodów jest niższa od kosztów ich uzyskania.
wynik finansowy na działalności operacyjnej - ustala się jako różnicę między pozostałymi przychodami operacyjnymi, a pozostałymi kosztami operacyjnymi, przy czym różnica ta może stanowić:
- zysk na działalności operacyjnej przy wyższych przychodach operacyjnych nad kosztami operacyjnymi,
- stratę na działalności operacyjnej gdy koszty operacyjne przewyższają przychody operacyjne
wynik finansowy brutto na działalności gospodarczej, otrzymuje się go przyjmując wynik na działalności operacyjnej powiększony o przychody finansowe i pomniejszone o koszty finansowe, przy czym efektem może być
- zysk brutto na działalności gospodarczej - jeśli wynik finansowy na działalności operacyjnej skorygowany o przychody i koszty finansowe jest dodatni,
- strata brutto na działalności gospodarczej - jeśli wynik finansowy na działalności operacyjnej skorygowany o przychody i koszty finansowe jest ujemny,
.
Wynik finansowy ustalany na poszczególnych etapach sprawozdania pomaga w analizie czynników wpływających na jego zmiany.
Analiza wyniku finansowego polega na obliczeniu tego wyniku, porównaniu go w czasie, przestrzeni lub w stosunku do planu oraz na ustaleniu wpływu poszczególnych czynników na wynik finansowy. Do głównych czynników wpływających na wysokości zysku ze sprzedaży należy: ilość i asortyment sprzedanych produktów lub towarów, koszty własne sprzedaży oraz ceny i marże.
Literatura:
Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Stanisław Dębski
Czytanie bilansu przedsiębiorstw. Witold Bień