UST wykład 9

Organ wykonawczy

Jest organem obligatoryjnym jednostki samorządu terytorialnego. Jako osoby prawne muszą mieć organ wykonawczy. Pełnią przynajmniej podwójną role. Organ wykonawczy jest organem ustrojowym jednostki samorządu terytorialnego (wpisany w struktury j.s.t ustawowo), ma reprezentować jednostkę na zewnątrz jako podmiot prawa publicznego. Drugą płaszczyznę wyznacza prawo cywilne (KC), podejmuje decyzje na płaszczyźnie prawa cywilnego w imieniu jednostki.

Nazwy

-gmina → organ wykonawczy → wójt/burmistrz/prezydent miasta

Wskazuje pośrednio do jakiej gminy organ jest przypisywany. W sytuacji gdy gmina jest gminą wiejską [nie ma statutu miasta] wtedy nazwą będzie wójt[zasada bez żadnego wyjątku].W gminach w których siedziba organu gminy znajduje się w mieście lub gdy teren gminy obejmuje swoim obszarem miasto i teren poza nim wtedy nazwą jest burmistrz[w drugim przypadku brak wyjątków w pierwszym natomiast jest zróżnicowanie bo może być burmistrz lub prezydent miasta]. W gminach mających statut miasta na prawach powiatu nazwa organu wykonawczego to prezydent miasta[obecnie jest ich 65]. Istnieje 42 gmin które nie mają praw miasta na prawach powiatu to mimo tego jest prezydent miasta[wynika to z historii PRL gdzie organem wykonawczym gromad mógł być prezydent lub naczelnik gminy. RM mogła samodzielnie osądzać czy w danej gminie ma być prezydent czy naczelnik. W tych gminach w których dotychczasowa nazwa była prezydent należy utrzymać ten status dlatego tak pozostało.]

-powiat → zarząd powiatu

-województwo → zarząd województwa

Od strony organizacyjnej i od strony osobowości prawnej organem wykonawczej jest zarząd ale od strony wykonywania administracji publicznej będzie albo starosta albo sam zarząd., analogicznie na terenie województwa może być to marszałek lub zarząd. Na szczeblu gminy nie ma tego problemu z powodu jednoosobowści tego organu

Ilość osób w organie wykonawczym

W przypadku zarządu województwa → 5 osób

W przypadku powiatu → od 3 do 5 osób

Zarząd województwa → przewodniczący (marszałek województwa, jeden lub dwóch wiceprzewodniczących (wicemarszałków) , oraz albo dwóch albo trzech

Zarząd powiatu → przewodniczący (starosta), jeden wiceprzewodniczący oraz jeden do trzech członków

Wybory organu wykonawczego

Gmina → od 1990 r do 2002 r wybory ówczesnego zarządu gminy dokonywano w sposób pośredni.

Od 2002 r wybory powszechne bezpośrednie większościowe, równe, tajne (co do zasady).

Wybory w gminie odbywają się po zarządzeniu o wyborach ogłaszanego przez Prezesa Rady Ministrów. Przyjmuj się że kadencja rady jak i organu wykonawczego kończy się po tym samym terminie. Nawet jeżeli zakończy się kadencja organu wykonawczego pełni kompetencje tego organu dalej do momentu objęcia przez nowego. (daje to ciągłość wykonywania zadań)

Czynne i bierne prawo wyborcze

-czynne → skończony wiek 18 lat najpóźniej w dniu wyborów , posiadanie praw wyborczych, zamieszkiwanie na terenie danej gminy

bierne → skończone 25 lat oraz być obywatelem polskim (nie musi zamieszkiwać na terenie danej gminy)

Nie można jednocześnie kandydować w wyborach do organu wykonawczego w jednej gminie i w innej gminie (!)

Tworzy się obwody wyborcze z siedzibą w budynku użyteczności publicznej (np. szkoły)

Wybory składają się z kilku etapów.

Gdy większość głosów będzie ważna. Gdy żaden z kandydatów nie uzyska większości głosów organizuje się drugą turę. Wyznacza się dwóch kandydatów do drugiej tury którzy w pierwszej turze uzyskali największą ilość głosów. W przypadku równej ilości bierze się pod uwagę obwody do głosowania w których zwyciężyli (który więcej). Gdy i głosy i obwody w których zwyciężyli są równe organizuje się losowanie. (termin 14 dniach od pierwszej tury) Gdy osoba która dostała się do drugiej tury nie może przystąpić np. zmarła w jej miejsce wchodzi następna osoba jednocześnie przedłużając termin o kolejne 14 dni. W drugiej turze ten kandydat który uzyskał większą ilość głosów zostaje wybrany

→ co w sytuacji gdy zgłosił się tylko jeden kandydat? Następują wybory z tym że następuje przedłużenie terminu do zgłaszania innych kandydatów (o 5 dni), publikacja w mediach lokalnych itd.. Gdy jednak nie zgłosił się nikt inny to osoba która tylko się zgłosiła zostanie wybrana jeśli uzyska większość głosujących.

→ co w przypadku gdy nikt się nie zgłosił? Przedłuża się o 5 dni możliwość zgłaszania kandydatów Gdy mimo wszystko nikt się nie zgłosi wtedy wyboru organu wykonawczego wykonuje rada gminy. Inicjatywa może pochodzić od radnych reprezentujących przynajmniej 1/3 składu rady i taka osoba musi dać zgodę . Wyboru dokonuje się bezwzględną większością głosów. Gdy Radni nie chcą powołać danej osoby wojewoda powiadamia o tym PRM a ten obsadza osobę która pełni kompetencje organu wykonawczego do następnych wyborów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.Rada ma 2 miesiące na wybór.

Podmioty uprawnione do zgłoszenia kandydata na organ wykonawczy

-150 wyborców - w gminie liczącej do 5 000 mieszkańców,

300 wyborców - w gminie liczącej do 10 000 mieszkańców,

600 wyborców - w gminie liczącej do 20 000 mieszkańców,

1 500 wyborców - w gminie liczącej do 50 000 mieszkańców,

2 000 wyborców - w gminie liczącej do 100 000 mieszkańców,

3 000 wyborców - w gminie liczącej powyżej 100 000 mieszkańców. (na wykładzie podawana była tylko pierwsza liczba)

-komitet wyborczy

-partia polityczna

-stowarzyszenie

Powiat

W ciągu trzech miesięcy od momentu ogłoszenia wyborów do rad powiatu czy województwa muszą wybrać organ wykonawczy. Nie muszą od razu wszystkich mogą kolejno. (W praktyce jedną uchwała dokonuje się wyboru całego zarządu) Dokonuje się bezwzględną większością.

W tym okresie gdy nie nastąpi wybór zarządu wówczas informacje o tym uzyskuje wojewoda (nie otrzymuje uchwały rady powiatu o wyborze zarządu) Wojewoda informuje PRM który stwierdza wygaśniecie mandatów radnych i zarządza nowe wybory. Jednocześnie do czasu wyboru nowego zarządu przez nową Rade PRM powołuje na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej osobę która pełni kompetencję organów jednostki. Następuje okres wyborów około 50-60 dni kiedy następują nowe wybory. Nowa Rada powiatu czy sejmik województwa musi wybrać zarząd. Gdy znowu nie zostanie wybrany zarząd PRM rozwiązuje organ uchwałodawczy i powołuje w miejsce komisarza rządowego na wniosek ministra właściwego do spraw administracji.

Wygaśnięcie mandatu

-odmowa złożenia ślubowania

-nie złożenia oświadczenia majątkowego (zarówno majątku wspólnego jak i oddzielnego swojego jak i małżonka) Termin 30 dni od dnia wyboru. Jeśli nie zrobi tego w terminie wyznacza się dodatkowy termin 14 dni. Dodatkowo składa się oświadczenie majątkowe małżonka i czy małżonek ma udział w spółce z mieniem danej jednostki powyżej 50 %.

-niedopuszczalne łączenie stanowiska z inną działalnością → nie może być radnym, nie może być jednocześnie posłem senatorem wojewodą wicewojewodą, nie może być pracownikiem administracji rządowej, członkiem zarządu spółki kapitałowej,nie może być członkiem rady nadzorczej spółdzielni, nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek[wyjątek gospodarstwo rolne], nie może być członkiem zarządu fundacji, nie może posiadać więcej niż 10 % w spółkach prawa handlowego

Nie może wykonywać innych funkcji których nie da się połączyć z działalnością organu wykonawczego

Nie może prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego danej jednostki samorządu terytorialnego. Ma 3 miesiące na wybór czy chce być dalej wójtem czy prowadzić działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego

-utracenie prawa wybieralności (tak samo gdy okazało się że w dniu wyboru nie miał prawa wybieralności)

-w przypadku wydania orzeczenia o jego stanie zdrowia uniemożliwiającej pełnienia mu danej funkcji

-śmierć danej osoby

-odwołanie przez premiera

-odwołanie organu wykonawczego w drodze referendum → Rada gminy nie może odwołać wójta sama ale może przeprowadzić referendum w tej sprawie [!! Referendum w sprawie odwołania organu wykonawczego albo odwołania organu pochodzącego z wyboru → jest ważne jeśli wzięło w nim udział przynajmniej 3/5 osób które wzięły wcześniej udział w tym w wyborach tych organów!! → wyjątek od zasady ważności referendum lokalnego 30%]

-zniesienie gminy w drodze rozporządzenia rady ministrów

Wygaśniecie mandatu następuje z mocy prawa. Z chwilą spełnienia się warunku.

Wygaśnięcie mandatu stwierdza Rada gminy.

Warunkiem odwołania organu wykonawczego jest umożliwienia wójtowi złożenia wyjaśnień. (termin do sprawdzenia) Wojewoda nakłada obowiązek podjęcia uchwały w dodatkowym czasie 4 miesięcy wtedy uprawnienie stwierdzenia wygaśnięcia mandatu przechodzi na wojewodę który wydaje zarządzenie zastępcze.

→ co gdy uchwała stwierdzająca wygaśnięcie mandatu według samej osoby zainteresowanej (wójta) nie spełnia ona przesłanek. Dlatego podlega przekazaniu taka uchwała organowi nadzoru.

Wprowadzono również samemu wójtowi na złożenie skargi do sądu administracyjnego w zakresie uchwał stwierdzających wygaśnięcie mandatu. Tylko w określonych przypadkach → gdy przesłanką była odmowa złożenia ślubowania , gdy przesłanką było nie złożenie w terminie oświadczenia o stanie majątkowym, utrata prawa wybieralności , naruszenia zakazu pełnienia innych funkcji. W tych czterech sytuacjach wójt może złożyć skargę do sądu administracyjnego. (od zeszłego roku wcześniej badał to sąd pracy).

Jeżeli uchwała rady gminy stwierdza wygaśnięcie mandatu w związku którąś z przesłanek a wójt się odwoła do sądu natomiast sąd oddali skargę. Wygaśnięcie następuje w momencie wydania wyroku przez sąd (jest to wyrok prawomocny).

Wygaśnięcie mandatu

Jeżeli następuje wygaśnięcie mandatu to należy przeprowadzić wybory przedterminowe. Nie przeprowadza się wyborów przedterminowych jeśli do końca kadencji zostało 6 miesięcy.

Jeżeli wygaśnięcie nastąpi w terminie 12 miesięcy do 6 przed końcem kadencji nie przeprowadza się przedterminowych wyborów jeśli rada stwierdzi o bezcelowości przeprowadzenia przedterminowych wyborów. (regulacja wprowadzona podczas ostatnich wyborów prezydenckich)

Ustawy samorządowe nie wskazują w sposób precyzyjny kogo radni mają wybrać do organu wykonawczego. W doktrynie funkcjonują dwa pomysły 1) to nie muszą być radni mogą być osoby spoza 2)zarząd danego powiatu/województwa ma być wybrany spośród radnych(tylko)

W praktyce wykorzystywany jest drugi z przedstawionych pomysłów.

Osoba pełniąca funkcje członka zarządu nie może pełnić żadnej funkcji w radzie powiatu/sejmiku województwa-> wynika to z zasady oddzielenia władzy wykonawczej od uchwałodawczej.

W przypadku odwołania w drodze referendum z innej przyczyny niż nie udzielenie absolutorium, wynik negatywny powoduje wygaśnięcie mandatów radnych (w gminie)

Kompetencje posiadane przez organ wykonawczy

1)organ wykonawczy gminy jest organem ustrojowym jednostki samorządu terytorialnego(określa ustawa)

-działalność wykonawcza głównie przygotowywanie projektów uchwał

2)organ wykonawczym jako osoby prawnej (płaszczyzna prawa prywatnego)

-najważniejsza prawo składania oświadczeń woli (w gminie jedynie wójt może składać oświadczenia woli ale również osoba działająca z upoważnienia wójta jego zastępca-> wg SN katalog przykładowy można upoważnić innych prócz zastępców)

-zarządzenie szeroko pojętym mieniem komunalnym również zarządzanie urządzeniami użyteczności publicznej (precyzuje to głównie ustawa o gospodarce nieruchomościami)

[prawo trwałego zarządu → przekazanie samego zarządzania mienia komunalnym kierownikowi samorządowej jednostki organizacyjnej. Ma tylko takie uprawnienie może zarząd pozostawić sobie]

3)jest organem administracyjnym → wydaje decyzje administracyjne

4)jest kierownikiem urzędu gminy → pracodawca dla urzędników pracujących w tym urzędzie

5)zwierzchnik gminnej administracji samorządowej → przełożony gminnych jednostek samorządowych

6)pełni niektóre uprawnienia notariusza w przypadku gdy nie ma notariusza w danej miejscowości (kompetencja szczególna)

7)pewne funkcje związane z testamentami (testamenty alograficzne)

Różnica w pojęciu mienia komunalnego w przypadku gminy a powiatu (regulacja ustawowa)

Powiatowa osoba prawna → status powiatowej osoby prawnej przewidują odrębne ustawy albo może być utworzona odrębnie przez powiat (ale z upoważnienia ustawowego)

W powiecie zarząd ma gospodarować mieniem powiatu. W przypadku powiatu oświadczenia woli składa dwóch członków powiatu. Statut albo inna uchwałą rady powiatu może rozszerzyć zakres albo umożliwić składanie innych oświadczeń woli.

W przypadku województwa oświadczenie składają dwaj członkowie z tym że jeden musi być Marszałek Województwa. Można to modyfikować za pomocą statutu lub odrębnej uchwały. Statut i uchwała sejmiku województwa może określić zakres zarządu. Województwa zostały wyposażone w dosyć małe mienie. Województwo ma określone tryby uzyskiwania mienia.

(odnośnie pozyskiwanie tego mienia Dr zakreślił procedurę w zarysie jeśli chodzi o mienie dotyczące użyteczności publicznej i przekraczającej to postaram się o to dopytać)

W spółkach z udziałem gminy powiatu czy też województwa jeśli są to jednoosobowe spółki funkcje zgromadzenia takiej spółki pełni organ wykonawczy danej jednostki. (KSH precyzuje procedurę). W innym wypadku określa organ uchwałodawczy kto ma być przedstawicielem. Nie można zasiadać w spółkach

---