Dzieci niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim - Irena Obuchowska: w Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, Irena Obuchowska

Dla celów rewalidacji ważne jest jakościowe ujęcie czynności umysłowych to, w jaki sposób dziecko spostrzega, jak skupia uwagę, jaka jest pojemność jego pamięci, jak przebiega myślenie, jaką ma wyobraźnie.

Czynności umysłowe, nazywane też poznawczymi są w psychologii rozpatrywane z dwojakiego punktu widzenia:

- koncepcja J. Piageta

- z punktu widzenia procesów informacyjnych, od których zależy nabywanie informacji, ich magazynowanie i przetwarzanie; odgrywają one istotną rolę w myśleniu i rozwiązywaniu problemów

W koncepcji Piageta rozwój umysłowy przebiega stadialnie. Osoby z LNI funkcjonują poznawczo na poziomie stadium operacji konkretnych potrafią dokonywać wielu operacji umysłowych tj. klasyfikowanie, ujmowanie zależności, potrafią także trafnie wnioskować, jednakże opierają się na zjawiskach konkretnych, rzeczywistych, niedostępne jest dla nich myślenie abstrakcyjne

Czynności poznawcze, ujmowane z punktu widzenia procesów informacyjnych, to przede wszystkim spostrzeganie, uwaga i pamięć

Inteligencja polega na uczeniu się na podstawie doświadczenia, wskutek czego występuje lepsze przystosowanie się do nowych sytuacji. Jest ona ponadto zdolnością do ujmowania powiązań między znaczeniami różnych zdarzeń, co powoduje, ze człowiek może rozwiązywać nowe zdania, pokonywać nieznane mu sytuacje, rozwijać twórczo własny umysł.

Testy nie mierzą możliwości intelektualnych człowieka, a skutki interakcji między możliwościami a środowiskiem.

Dzieci słabiej rozwinięte umysłowo są na ogół bardzo niepewne siebie, mają też często nietypową potrzebę społecznego wzmocnienia, w wyniku czego ich uwaga skupiona jest na dorosłych, a nie na zadaniu.

Dziecko powinno być poddane obserwacji podczas różnych rodzajów spontanicznej i zadaniowej aktywności, jego proces uczenia się powinien być podany wnikliwej analizie, przed dzieckiem należy postawić problemy do rozwiązania, pozwalając mu na korzystanie z różnorodnej pomocy.

S.Kowalik wyróżnia trzy perspektywy badawcze niepełnosprawności umysłowej:

a) kliniczna - NI traktowana jako defekt biologiczny, który w sposób nieodwracalny uszkadza struktury i funkcje układu nerwowego

b) rozwojowa - NI jako niepowodzenie w procesie rozwoju człowieka, człowiek traktowany całościowo, wraz z jego słabościami, ale także z mocnymi stronami, z uwzględnieniem środowiska, w którym żyje

c) społeczna - NI jest faktem społeczno-kulturowym, ważne jest zachowanie i proces wchodzenia w społeczną rolę N, zgodnie ze społecznymi oczekiwaniami

d) pedagogiczna - NI polega na ograniczonym lub defektywnym uczeniu się cechującym daną jednostkę w sposób decydujący o jej biografii

WHO - NI to istotne obniżenie ogólnego poziomu f-cjonowania intelektualnego oraz trudności w zachowaniu przystosowawczym, występujące przed 18r życia

Czynniki szkodliwe sprzyjające NI:

1. działające przed poczęciem, uszkadzające komórki rozrodcze rodziców

2. w okresie rozwoju płodowego, uszkadzające układ nerwowy płodu (prenatalne)

3. w czasie porodu (perinatalne)

4. po urodzeniu się dziecka (postnatalne)

Biologiczne czynniki patogenne w podziale na rodzaj:

1. genetyczne tzw. chromosomopatia oraz zaburzenia metaboliczne (dotyczą komórkowej przemiany materii, które podlegają procesom regulacyjnym, uzależnionym od funkcji DNA I RNA)

2. somatyczne - infekcje, zatrucia, urazy

Przed wpływem czynników genetycznych trudno się obronić. Jedną z możliwości ich poznania jest tzw. amnicentoza - pobranie we wczesnym okresie ciąży płynu płodowego na podstawie, którego można z dużym podobieństwem orzec o prawidłowym bądź nieprawidłowym genetycznie rozwoju dziecka

Możemy wyróżnić trzy rodzaje uwarunkowań LNI, polegających na:

1. istnieniu zmian w OUN, spowodowanych czynnikami genetycznymi lub somatycznymi

2. istnieniu zmian w OUN przy jednoczesnym oddziaływaniu patogennych czynników środowiska rodzinnego

3. oddziaływaniu patogennych czynników środowiska rodzinnego

wg Woynarowskiej - nieograniczony zespół opóźnienia rozwoju, na który składa się:

- trudne warunki ekonomiczne

- wielodzietność

- rodzina izolowana, nie utrzymująca kontaktów z sąsiadami, krewnymi

- konflikty małżeńskie

- małe zainteresowanie i udział ojca w opiece

- brak wiedzy i doświadczenia w pełnieniu f-cji rodzicielskich

Dzieci żyjące w rodzinach dewiacyjnych lub wychowane instytucjonalnie charakteryzuje zazwyczaj opóźniony rozwój mowy, pod względem zasobu słownictwa, ale i artykulacji, recepcji i ekspresji mowy

Trzy aspekty charakterystyki dzieci z LNI:

1. stosunek do własnej NI - z całą wyrazistością występuje świadomość własnej n w okresie dorastania

2. odmienność w podstawowych obszarach funkcjonowania, tj. myśleniu, mowie, motoryce

• myślenie: trudności w ujmowaniu związków między zjawiskami, mała pomysłowość, brak szukania rozwiązań, myślenie bierne

H. Bach uczenie się dzieci z LNI:

a) opanowany materiał jest zawężony

b) zdolność do abstrakcji jest zredukowana

c) możliwości kategoryzowania są ograniczone

d) proces uczenia jest spowolniony i ograniczony czasowo

e) spontaniczność jest słaba i nieokreślona

W środowiskach wychowujących dzieci z LNI wyraziście zaznaczają się trzy właściwości: niepewność własnych sądów, konkretność, mała przerzutność

• mowa - ubogie słownictwo, trudności z uzewnętrznianiem swoich myśli, mówienie ułamkami zdań, utrudnienie w rozumieniu innych, powtórzenia, brak przymiotników, płytkie opisywanie zdarzeń

• motoryka- zaburzenia koordynacji zmysłowo-ruchowej

1. hiperaktywność - zespół trwałego niepokoju i nieuwagi, trudności w kontrolowaniu swojego zachowania, deficyt uwagi, zaburzona lateralizacja, utrudniona mowa, chwiejność w spostrzeganiu, nasilone emocje

2. dyspraksja - polega na nieprawidłowym planowaniu ruchów, koordynacji między nimi, dziecko musi wielokrotnie powtarzać czynności, zaburzenia schematu własnego ciała, trudności w ubieraniu się,

A.J.Ayres problemy dziecka z dyspraksja:

- czynności dziecka są nieefektywne

- dziecko robi wrażenie słabowitego

- potrzebuje więcej ochrony niż inne dzieci

- często zdarzają mu się większe lub mniejsze wypadki

- reagowanie silnymi emocjami

- wrażenie, że mają zwiększoną wrażliwość na ból

- zachowanie dziecka mało przystosowalne, nie współpracują, reagują uporem

3. problemy związane z zachowaniem społecznym - labilność emocjonalna i słaba kontrolna nad afektami, bark dystansu, lepkość uczuciowa, natrętne zachowanie, zwiększona zależność od innych

---