Pytanka na obronę:

1.Elementy atrakcyjności turystycznej miejsca docelowego.

Atrakcyjność turystyczna- przejawia się poprzez istnienie określonej cechy charakterystycznej, przyciągającej turystów w pewne tereny dzięki walorom krajobrazu naturalnego, klimatu, pomników historii, a także różnych interesujących obiektów zagospodarowania turystycznego. Termin ten posiada znaczenie względne, a to z powodu różnych warunków psychofizycznych jej odbiorców.

Atrakcje turystyczne mogą stanowić obiekty przyrodnicze ( piękne plaże, klify, fiordy, jaskinie, kaniony, przełomy rzek, osobliwości skalne), obiekty związane z historią i kulturą ( zabytki archeologiczne, architektoniczne, techniki, misteria religijne), elementy infrastruktury sportowo- rekreacyjnej ( centra rekreacyjne, tory wyścigowe różnego rodzaju, pola golfowe, baseny kąpielowe, narciarskie trasy zjazdowe, obiekty olimpijskie). Do atrakcji turystycznych zaliczamy także kompleksy handlowo- rekreacyjne, orientalne bazary, sklepy wolnocłowe, kasyna gry i nocne kluby.

Na atrakcyjność miejsca docelowego decydują 3 czynniki:

- walory turystyczne ( ranga walorów turystycznych)

- dostępność komunikacyjna

- zdolność obsługowa urządzeń turystycznych (podaż usług związanych z zagospodarowaniem turystycznym)

2. Rola parków narodowych w rozwoju turystyki.

Parki narodowe zajmują obszary najcenniejsze pod względem przyrodniczym, estetyczno- krajoznawczym, dydaktycznym i naukowym. Są one rozmieszczone na terenie całego kraju, w rożnych jednostkach geobotanicznych i wykazują zróżnicowane cechy środowiska przyrodniczego. Pod względem dominującego typu krajobrazu przyrodniczego można wyróżnić kilka grup parków, odpowiednio do ich usytuowania w strefach krajobrazowych:

- nadmorskie- Soliński, Słowiński

- pojezierne- Węgierski, Wielkopolski, Borów Tucholskich, Drawieński, Poleski, Ujścia Warty

- niżowe- Biebrzański, narwiański, Białowieski, Kampinoski

- wyżynne- Ojcowski, Świętokrzyski, Roztoczański

- górskie- Karkonoski, Gór Stołowych, Babiogórski, Gorczański, Tatrzański, Pieniński, Mazurski, Bieszczadzki

Na atrakcyjność turystyczną parków narodowych wpływają wartości krajoznawcze oraz położenie geograficzne. Położenie w bezpośredni zasięgu dużych aglomeracji miejskich decyduje o wysokim stopniu wykorzystania turystycznego parków Kampinoskiego i Wielkopolskiego.

Parki narodowe są najciekawszymi pod względem przyrodniczym i najpiękniejszymi krajobrazowo obszarami w Polsce. Ponieważ podstawowym celem utworzenia tych parków jest ochrona całości przyrody znajdującej się w ich granicach, wydawałoby się, że najprostszym sposobem ochrony byłoby ich całkowite zamknięcie przed turystami. Jednakże piękno przyrody powinno być nie tylko chronione, lecz powinno tez cieszyć ludzi i dlatego udostępnienie parków narodowych do zwiedzania jest wymogiem ustawowym. Zwiedzanie i krótkotrwałe przebywanie na terenie parków narodowych jest z wielu względów wskazane. Chodzi tu głównie o walory kulturowe i poznawcze oraz możliwości realizacji zadań dydaktycznych. Parki narodowe dysponują pewnym zapleczem turystycznym. W parkach narodowych istnieje ok. 2 tyś szlaków turystycznych, wiele nartostrad, 4 trasy spływów kajakowych. Istnieje możliwość organizowania wycieczek pieszych, rowerowych, konnych. W większości parków stworzono specjalne ścieżki dydaktyczne, platformy widokowe, w wielu z nich można wynająć przewodnika. W muzeach i specjalnych zagrodach pokazowych można poznać z bliska faunę i florę danego regionu. Ruch turystyczny może odbywać się tylko po wyznaczonych szlakach turystycznych z zachowaniem obowiązujących przepisów prawnych. Zakazane są imprezy masowe typu zjazdy, rajdy samochodowe.

Na atrakcyjność turystyczną parków narodowych i ich popularność wśród turystów wpływ mają zarówno walory wypoczynkowe, specjalistyczne, jaki i wartości krajoznawcze oraz położenie geograficzne względem ośrodków emisji ruchu turystycznego.

3.Charakterystyka wybranych walorów turystycznych województwa pomorskiego.

Woj. Pomorskie posiada bardzo dobre warunki do rozwoju turystyki; Występuje tu kumulacja walorów niezbędnych do rozwoju turystyki, są to: walory przyrodnicze, kulturowe, antropogeniczne i specjalistyczne. Do walorów przyrodniczych zalicza się obecność takich parków jak: PN Borów Tucholskich, Nadmorski PN, Słowiński PN, Kaszubski PK, Trójmiejski PK, PK Doliny Wisły, Wdzydzki PK, Zaborski PK- wszystkie charakteryzują się dużą różnorodnością gatunkową roślin i zwierząt, poza tym występuje mnogość rezerwatów przyrody i obszarów chronionego krajobrazu (do rezerwatów leśnych należą: Zamkowa Góra, Szczelina Lechicka, Kacze Łęgi, Zajęcze Wzgórze, Źródliska Doliny Ewy, Ostrzycki Las; rezerwaty krajobrazowe: wyspa na j. Przywidz, Szczyt Wieżyca, Jar rzeki Raduni i Reknicy, Staniszewskie Zdroje); Do walorów kulturowych zalicza się: dawne opactwo cystersów w Oliwie, park oliwski, droga królewska czyli ul Długa i Długi Targ od bramy wyżynnej do złotej, gmach poczty polskiej, kościół NMP-Mariacki, kościół św. Brygidy, św. Katarzyny, św. Mikołaja, ogród zoologiczny, muzeum archeologiczne, pomnik poległych stoczniowców, twierdza Wisła-Ujście, wycieczka statkiem po porcie, centralne muzeum morskie, Będomin-muzeum hymnu narodowego, Bytów-zamek krzyżacki z siedzibą zachodnich kaszub;Chojnice-brama Człuchowskie,Gdynia-muzeum marynarki wojennej,Hel-muzeum rybackie, Malbork-zamek krzyżacki, muzeum zamkowe, wyroby z bursztynu, Słupsk-muzeum pomorza środkowego, Tczew-muzeum wisły, Wdzydze-kaszubski park etnograficzny;; Do walorów specjalistycznych zalicza się: możliwość uprawiania jazdy konnej (Sominy, Kościerzyna, Dziemiany, Egiertowo, Szymbark, Wierzyca), sporty wodne (wypożyczalnie sprzętu wodnego: Borowo, Dzierżążno, Bytów, Gołuń, Borsk, Wiele; też rejsy statkiem-Wdzydze Kiszewskie), jazda na rowerach, wędkarstwo (pozwolenia wędkarskie: Bytów, Kościerzyna), tenis (korty tenisowe: Chmielno, Ostrzyce, Goręczyno), uzdrowiska (Łeba, Jastarnia, Jastrzębia Góra, Krynica Morska, Czarna - choroby ukł. oddechowego; Do walorów antropogenicznych zalicza się: baza noclegowa (hotele, motele, pensjonaty, kwatery agroturystyczne). [Imprezy kulturalne - jarmark św. Dominika, Jarmark Wdzydzki, można brać udział w imprezach dorocznych jak np. dożynki-gminne, powiatowe, wojewódzkie.

4. Walory krajoznawcze Polski w rozwoju turystyki.

Walory krajoznawcze- to obiekty materialne lub przejaw kultury duchowej stanowiący przedmiot zainteresowania turystów. Może to być forma przyrodnicza, pochodzenia naturalnego bądź antropogeniczna będąca wynikiem działalności człowieka

Walory krajoznawcze obok elementów przyrodniczych obejmują elementy kultury materialnej i duchowej (zabytki, folklor, obiekty kultu); Krajoznawstwo oznacza działanie na rzecz zachowania unikalnych zasobów i walorów pochodzenia przyrodniczego i etnograficznego; to także znawstwo kraju, całość wiedzy o kraju a szczególnie o własnym regionie. Tak więc walory krajoznawcze mają na celu przede wszystkim pokazanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego kraju i zachęcenie tym samym do poznawania kraju. Zachowanie w dobrym stanie walorów krajoznawczych danej miejscowości przyczynia się do wzrostu liczby turystów odwiedzających daną miejscowość, a także do wydłużenia pobytu (im dłuższy pobyt tym większe zyski dla miejscowości, przez co turystyka może stać się dla niej podstawowym źródłem dochodów). Walory krajoznawcze można podzielić na walory: środowiska przyrodniczego (szczególną rolę odgrywają tu zespoły krajobrazowe, formy ukształtowania terenu, budowa geologiczna, zróżnicowana szata roślinna umożliwiająca praktyczne poznawanie praw i procesów kształtujących powłokę Ziemi; dóbr kultury (są to przede wszystkim zabytki architektury mające duży wpływ na rozwój kulturalny ze względu na wartość historyczną , naukową i artystyczną); tradycyjnej kultury ludowej (czyli dorobek kulturowy ludu zamieszkującego poszczególne regiony etniczne, jest to zarówno kultura materialna jak i duchowa, są to też zachowane i kultywowane tradycje); historii najnowszej (czyli miejsca związane z walkami, wyzwoleniem Polski, ruchem oporu; do miejsc takich należą przede wszystkim: Gdańsk-Pomnik Bohaterów Westerplatte, Gdynia-cmentarz żołnierzy polskich i radzieckich i Pomnik Wdzięczności, Oświęcim-Pomnik Ofiar Faszyzmu, Warszawa-Grób nieznanego Żołnierza).

5. Koncesje i zezwolenia w działalności turystycznej.

Wykonywanie przewozów regularnych zezwoleń przewozów regularnych specjalnych, przewozów wahadłowych zezwoleń okazjonalnych zezwoleń międzynarodowym transporcie drogowym wymaga zezwolenia. Zezwolenie wydaje minister właściwy do spraw transportu. Zezwolenie wydawane jest na wniosek przedsiębiorcy na czas określony.

Rodzaje zezwoleń transportowych:

1. loco- uprawnia do wykonania przewozu ( 1 jazdy tam i jednej z powrotem) pomiędzy Polską a krajem wydającym zezwolenie.

2. zezwolenie na wjazd pustym autobusem- wymagane jest przy wjeździe po grupę wwiezioną innym środkiem transportu, nie upoważnia po wjazd obywateli kraju wydającego zezwolenie a wjazd po obywateli kraju trzeciego jest możliwy tylko pod warunkiem wywozu grupy do kraju rejestracji pojazdu

3. zezwolenie wahadłowe- uprawnia do wykonania wymienionej na zezwoleniu ilości przewozów zgodnie z harmonogramem i bez zmiany składu grup

4. zezwolenie tranzytowe- uprawnia do wykonania przewozu ( 1 jazdy tam i jednej z powrotem) przez terytorium danego kraju. Zezwolenie nie daje prawa do załadunku.

Wykonywanie transportu drogowego (osób lub rzeczy) zarobkowo wymaga uzyskania licencji. Udzielenie, zmiana, cofnięcie i wygaśnięcie licencji następuje w drodze decyzji administracyjnej. Warunkiem udzielenia licencji jest spełnienie przez każdego przedsiębiorcę podstawowych kryteriów jakości, w tym:

• dobrej reputacji

• zabezpieczenia finansowego

• kompetencji zawodowych

Licencji udziela się:

• na wniosek przedsiębiorcy na czas określony, nie krótszy niż dwa lata i nie dłuższy na 50 lat

• przynajmniej jedna z osób zarządzających przedsiębiorstwem legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych

• przedsiębiorca musi posiadać zabezpieczenie w postaci: środków pieniężnych dostępnych przez okres posiadania licencji. Z dniem 01.01.2004 wszyscy przedsiębiorcy wykonujący zarobkowo przewozy osób lub rzeczy będą musieli posiadać zabezpieczenie finansowe w wysokości równoważnej co najmniej w kwocie 9000 Euro na pierwszy pojazd i 5000 E na każdy następny

• przedsiębiorca sam wykonujący przewozy i zatrudnieni przez przedsiębiorcę kierowcy mają świadectwa kwalifikacji określone przepisami prawa o ruchu drogowym

Licencja na krajowy transport drogowy uprawnia do wykonywania przewozów jedynie na obszarze RP. Licencja na międzynarodowy transport drogowy uprawnia do wykonywania przewozów z przekroczeniem granicy RP w zakresie i na obszarze w niej określonych. Licencja ta uprawnia również do wykonywania przewozów w krajowym transporcie drogowym.

Rodzaje koncesji transportowych:

1. na wykonywanie krajowego transportu drogowego taksówką

2. na wykonywanie krajowego transportu drogowego pojazdem samochodowym nie będącym taksówką

3. na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób więcej niż jednym rodzajem pojazdu samochodowego nie będącego taksówką

4. na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego osób

5. na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego osób więcej niż jednym rodzajem pojazdu samochodowego

6. Umowy zawierane przez biura podróży z klientami.

Biuro podróży zobowiązuje się świadczyć usługi turystyczne na rzecz klientów, wchodzi z klientami w stosunki umowne uregulowane przez kodeks cywilny i inne szczególne akty prawne dotyczące na przykład przewozu.

Mogą to być pojedyncze świadczenia lub imprezy turystyczne zawierające, co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program za jedną cenę, obejmujące, co najmniej nocleg lub przewóz lub jedną z tych usług związaną z innymi usługami.

Biuro podróży może działać we własnym imieniu (jako organizator wycieczki lub właściciel autokaru czy hotelu) lub jako agent przewoźników, hotelarzy lub innych biur podróży, bądź jako przyjmujący zlecenie klienta, może też reprezentować obie strony. Ma to istotny wpływ na stanowisko prawne biur podróży i na jego odpowiedzialność za szkody powstałe w skutek niewykonania lub nienależytego wykonania określonych usług.

Umowy turystyczne mogą być zawierane z biurami podróży przez osoby, które mają otrzymać świadczenie albo też przez inne osoby na przykład zakład pracy na rzecz tych pierwszych. Zawarcie umowy z biurem podróży na udział w wycieczce (umowy o podróż) następuje przez podpisanie przez uczestnika wycieczki „zgłoszenia na wycieczkę wyjazdową”.

W razie, gdy uczestnik nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej za niego owo zgłoszenie podpisuje przedstawiciel ustawowy.

Organizator turystyki nie może żądać od klienta żadnych kwot tytułu odstąpienia od umowy, poza uzasadnioną opłatą manipulacyjną, kiedy klient odstępując od umowy wskaże osobę spełniającą warunki udziału w imprezie turystycznej, której przekaże uprawnienia i która przejmie obowiązki wynikające z tej umowy. W takim przypadku organizator turystyki jest zobowiązany zwrócić wszelkie kwoty wpłacone przez klienta na rzecz ceny imprezy turystycznej. Umowy o świadczenia usług turystycznych polegających na organizowaniu wycieczek wymagają formy pisemnej. Biuro podróży, które proponuje klientom imprezy lub usługi turystyczne udostępnia im broszury jest zobowiązane wskazać w tych materiałach dokładnie i zrozumiale:
a) cenę imprezy turystycznej lub usługi albo sposób jej ustalenia
b) miejsce pobytu lub trasę imprezy
c) rodzaj, klasę, kategorię lub charakterystykę środka transportu
d) położenie, rodzaj i kategorię obiektu zakwaterowania, wg przepisów kraju pobytu
e) liczbę i rodzaj posiłków
f) program zwiedzania i atrakcji turystycznych
g) kwotę lub procentowy udział zaliczki w cenie imprezy turystycznej lub usługi oraz termin zapłaty całej ceny
h) termin powiadomienia klienta o ewentualnym odwołaniu imprezy turyst. z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń, jeżeli realizacja usług jest uzależniona od liczby zgłoszeń
i) podstawy prawne umowy i konsekwencje prawne z niej wynikające.

Ponadto biuro podróży jest zobowiązane podać klientowi przed zawarciem umowy ogólne informacje o przepisach paszportowych i wizowych oraz o przeciwwskazaniach zdrowotnych do udziału w imprezie turystycznej, a także informacje o możliwości ubezpieczenia się od kosztów rezygnacji z udziału w imprezie turyst. w zakresie ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.

Organizator turystyki zobowiązany jest poinformować klienta o szczególnych zagrożeniach życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach oraz o możliwości związanego z tym ubezpieczenia. Zobowiązany jest również przed rozpoczęciem imprezy turystycznej, podać klientom:
1. nazwisko lub nazwę lokalnego przedstawiciela organizatora turystyki, do którego klient może zwracać się w razie trudności, a także jego adres i numer telefonu
2. w odniesieniu do imprez turystycznych dla dzieci -informację o możliwości bezpośredniego kontaktu z dzieckiem lub osobą odpowiedzialną w miejscu pobytu dziecka
3. planowany czas przejazdu, miejsca i czas trwania postojów

Postanowienia umów zawieranych przez biuro podróży z klientami nie mogą być mniej korzystne aniżeli przewiduje ustawa o usługach turystycznych. W przeciwnym razie są nieważne. Organizator turystyki nie może w umowie lub przez inną czynność prawną wyłączyć lub ograniczyć swojej odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umów zawieranych z klientami. Ograniczenie odpowiedzialności może jedynie wynikać z:
· przepisów obowiązujących w kraju pobytu, w odniesieniu do
usług świadczonych przez miejscowych usługodawców
· postanowień umów międzynarodowych
· przepisów szczególnych

Szczególne znaczenie w stosunkach pomiędzy biurami podróży a klientami maja ogólne warunki uczestnictwa w imprezach turystycznych, które obok programu imprezy stanowią najważniejszą część umowy. Ogólne warunki określają zasady zawarcia umowy, skutki prawne odwołania imprezy przez biura podróży, zmiany warunków imprezy, rezygnację z imprezy, postanowienia dotyczące wykonania umowy, obowiązków uczestników, odpowiedzialności za wyrządzone szkody, postępowania reklamacyjnego. W prawie cywilnym dąży się do zachowania interesów stron. Jeżeli ogólne warunki zastrzegają dla biura nieuzasadnione korzyści, druga strona może wystąpić do sądu o uznanie ich za bezskuteczne, lecz nie może to nastąpić po upływie miesiąca od wykonania umowy. /na przepis ten nie może się powołać strona, która zawarła umowę w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej na przykład przewoźnik wobec biura podróży, ponieważ ze względu na kwalifikacje zawodowe musi ponosić ryzyko akceptacji niekorzystnych postanowień.


Umowa o pojedyncze świadczenie polega na dokonaniu przez biuro podróży rezerwacji miejsca w hotelu, samochodu, załatwieniu formalności wizowych, sprzedaży biletów komunikacyjnych itp. Na podstawie zlecenia biuro podróży ułatwia klientowi zawarcie umów z różnymi przedsiębiorcami i za to pobiera wynagrodzenie. Biuro podróży nie jest stroną tych umów, w skutek, czego nie odpowiada za rezultat dokonywanych czynności. Zobowiązane jest tylko do dołożenia należytej staranności w celu osiągnięcia rezultatu. Brak wymaganej w danym przypadku staranności stanowi winę biura podróży i może prowadzić do odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.

Biura podróży nie mogą tłumaczyć się nieznajomością trasy turystycznej, hotelu, środka transportu, terminu odlotu samolotu, przepisów paszportowych, wizowych, itp., krajów, do których organizują wycieczki lub oferują klientom pojedyncze świadczenia. Do umowy o podróż stosować należy przepisy ustawy o usługach turystycznych.

Odpowiedzialność biura podróży z tytułu umowy o pojedyncze świadczenie
Odpowiedzialność biura podróży za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy opiera się na zasadzie winy. Niedołożenie wymaganego stopnia staranności jest winą biura, co pociąga za sobą odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę. Zakres staranności jest niezależny od tego, czy biuro podróży dokonuje czynności odpłatnie czy nieodpłatnie. Z analizy orzecznictwa wielu państw wynika, że wina biura podróży przy wykonaniu zlecenia najczęściej dotyczy niewłaściwej rezerwacji miejsca w hotelu lub środka komunikacji.

Jako umowę o usługi, podobną do zlecenia, traktuje się także załatwienie wizy. W związku z tym biuro podróży odpowiada za prawidłowość wizy, zgodność nazwisk, dat, przejść granicznych. Wprawdzie wizy wystawia nie biuro podróży, lecz konsulaty, jednakże uważa się, że jest ono zobowiązane sprawdzić, czy w wizie nie ma żadnych błędów lub pomyłek.

Biuro podróży odpowiada za udzielone informacje, które powinny być rzetelne i nie wprowadzać klienta w błąd.

Odpowiedzialność biura podróży z tytułu umowy o podróż
Dla powstania odpowiedzialności biura podróży za szkodę wyrządzoną klientowi muszą istnieć, tak jak w każdym stosunku prawnym ogólne przesłanki odpowiedzialności. Musi być szkoda poniesiona przez uczestnika wycieczki lub osobę pośrednio poszkodowaną, wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania bądź czynu niedozwolonego oraz pomiędzy tą szkodą a zdarzeniem prawnym, za które prawo czyni daną osobę odpowiedzialną. Na poszkodowanym spoczywa ciężar dowodu zdarzenia, powstania szkody i jej wysokości. Szczególną trudność w ocenie roszczeń kierowanych przez klientów do biur podróży sprawia określenie szkody. Chodzi nie tylko o roszczenia, co, do których brakuje podstaw w polskim prawie np. zadośćuczynienie pieniężne za szkodę moralną w razie utraty wypoczynku czy zmarnowania urlopu, lecz o takie, gdzie zarówno strony jak i sąd ni mają wątpliwości, że klient;poniósł szkodę, lecz trudno określić jej wysokość. Szkoda obejmować będzie z reguły poniesione straty, rzadziej utracone korzyści. Może być szkodą na osobie(np. uszkodzenie ciała) lub szkodą w imieniu turysty. Łatwo jest ją określić, gdy chodzi o kradzież, uszkodzenie lub zniszczenie rzeczy, bądź poniesienie przez turystę dodatkowych wydatków.

Biuro podróży nie może odpowiadać za szkody, które nie pozostają w ogóle związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem swoich zobowiązań przez biuro np. z chorobą morską uczestnika. Ponadto turysta nie tylko jeździ autokarem, leci samolotem, mieszka w hotelu, lecz wiele czasu spędza indywidualnie w tzw. wolnym czasie, podczas którego mogą nastąpić różne zdarzenia, niezależne od biura podróży.

Umowa o podróż stanowi umowę mieszaną. W jej skład wchodzą elementy różnych umów. Niektóre z nich zobowiązują biuro podróży tylko do dołożenia należytej staranności, inne do rezultatu. Do pierwszej grupy zaliczyć możemy umowę zlecenia i umowę przechowania. Zarówno zleceniobiorca jak i przechowawca nie odpowiadają za szkodę, jeśli spełniając swoje zobowiązanie dołożyły należytej staranności. Podobny charakter ma zobowiązanie zapewnienia uczestnikowi wycieczki bezpieczeństwa. Nie ma podstaw, aby traktować je jako zobowiązanie rezultatu. Natomiast niektóre umowy, jak umowa o dzieło i umowa przewozu, są to umowy rezultatu. Dla wierzyciela nie jest istotne, czy dłużnik dołożył należytej staranności, lecz czy osiągnął ustalony z góry rezultat. W odniesieniu do biura podróży świadczenie programu wycieczki określonego umową jest przedmiotem umowy o dzieło, przewiezienie zaś uczestnika wycieczki - przedmiotem umowy przewozu. Brak rezultatu przy istnieniu innych przesłanek odpowiedzialności rodzi po stronie biura podróży obowiązek odszkodowawczy, niezależnie od jego winy. Wina biura podróży jest bez znaczenia, gdy zachodzi utrata lub uszkodzenie rzeczy wniesionej do hotelu, należącego do biura podróży, jako, że przewiduje się tu odpowiedzialność zaostrzoną, nawet za przypadek, gdy wchodzą w grę osoby trzecie. Odpowiedzialność biura podróży będzie, zatem niekiedy odpowiedzialnością opartą na winie, niekiedy zaś odpowiedzialnością obiektywną, niezależną od winy.

7. Prawa konsumenta usług turystycznych i ich ochrona.

Prawa konsumenta usług turystycznych opisane są w ustawie z dnia sierpnia 1997 o usługach turystycznych. W rozdziale 3 znajdują się artykuły, które mówią o ochronie klienta.

Organizator turystyki lub pośrednik turystyczny, który proponuje klientom imprezy turystyczne lub usługi turystyczne, udostępniając im odpowiednie informacje pisemne, a w szczególności broszury, foldery, katalogi, jest obowiązany wskazać w tych materiałach w sposób dokładny i zrozumiały:

1) cenę imprezy turystycznej lub usługi turystycznej albo sposób jej ustalenia,

2) miejsce pobytu lub trasę imprezy,

3) rodzaj, klasę, kategorię lub charakterystykę środka transportu,

4) położenie, rodzaj i kategorię obiektu zakwaterowania, według przepisów kraju pobytu,

5) ilość i rodzaj posiłków,

6) program zwiedzania i atrakcji turystycznych,

7) kwotę lub procentowy udział zaliczki w cenie imprezy turystycznej lub usługi turystycznej oraz termin zapłaty całej ceny,

8) termin powiadomienia klienta na piśmie o ewentualnym odwołaniu imprezy turystycznej lub usługi turystycznej z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń, jeżeli realizacja usług jest uzależniona od liczby zgłoszeń,

9) podstawy prawne umowy i konsekwencje prawne wynikające z umowy,

10) ogólne informacje o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych oraz o wymaganiach zdrowotnych dotyczących udziału w imprezie turystycznej.

1a. Informacje, o których mowa w ust. l, nie mogą wprowadzać klienta w błąd.

2. Jeżeli umowa zawarta z klientem nie zawiera odmiennych postanowień, to odpowiednie wskazania zawarte w informacjach pisemnych, o których mowa w ust. 1 pkt 1 - 8, stają się elementem umowy.

Art. 13. 1. Organizator turystyki lub pośrednik turystyczny jest obowiązany podać klientowi, przed zawarciem umowy:

1) ogólne informacje o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych, w szczególności o terminach oczekiwania na wydanie paszportu i wizy oraz o wymaganiach zdrowotnych dotyczących udziału w imprezie turystycznej,

2) informację o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia od kosztów rezygnacji z udziału w imprezie turystycznej oraz o zakresie ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia.

2. Organizator turystyki jest obowiązany poinformować klienta o szczególnych zagrożeniach życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach oraz o możliwości ubezpieczenia z tym związanego. Dotyczy to także zagrożeń powstałych po zawarciu umowy.

3. Organizator turystyki jest obowiązany, we właściwym czasie przed rozpoczęciem imprezy turystycznej, podać klientom:

1) nazwisko lub nazwę lokalnego przedstawiciela organizatora turystyki (lub innej instytucji), do którego klient może zwracać się w razie trudności, a także jego adres i numer telefonu,

2) w odniesieniu do imprez turystycznych dla dzieci informację o możliwości bezpośredniego kontaktu z dzieckiem lub osobą odpowiedzialną w miejscu pobytu dziecka,

3) planowany czas przejazdu, miejsca i czas trwania postojów,

4) szczegółowe informacje dotyczące połączeń komunikacyjnych oraz miejsca, jakie klient będzie zajmował w środku transportu, w szczególności kabiny na statku lub przedziału sypialnego w pociągu.

3a. Informacje, o których mowa w ust. l-3, powinny być podane klientowi na piśmie.

4. Udzielenie informacji, o których mowa w ust. 1 - 3, nie zwalnia organizatora turystyki od obowiązku opieki nad turystami.

5. Organizator, który przed rozpoczęciem imprezy turystycznej jest zmuszony, z przyczyn od niego niezależnych, zmienić istotne warunki umowy z klientem, z zastrzeżeniem art. 17, powinien niezwłocznie o tym powiadomić klienta. W takiej sytuacji klient powinien niezwłocznie poinformować organizatora, czy:

1) przyjmuje proponowaną zmianę umowy albo

2) odstępuje od umowy za natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń i bez obowiązku zapłaty kary umownej.

6. Jeżeli klient, zgodnie z ust. 5, odstępuje od umowy lub jeżeli organizator odwołuje imprezę turystyczną z przyczyn niezależnych od klienta, klient ma prawo, według swojego wyboru:

1) uczestniczyć w imprezie zastępczej o tym samym lub wyższym standardzie, chyba że zgodzi się na imprezę o niższym standardzie za zwrotem różnicy w cenie,

2) żądać natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych świadczeń.

7. W wypadkach określonych w ust. 6 klient może dochodzić odszkodowania za niewykonanie umowy, chyba że odwołanie imprezy turystycznej nastąpi to z powodu:

1) zgłoszenia się mniejszej liczby uczestników niż liczba minimalna określona w umowie, a organizator powiadomi o tym klienta na piśmie w uzgodnionym terminie,

2) siły wyższej.

Art. 15. uchylony

Art. 16. 1. Klient może bez zgody organizatora turystyki przenieść na osobę spełniającą warunki udziału w imprezie turystycznej wszystkie przysługujące mu z tytułu umowy o świadczenie usług turystycznych uprawnienia, jeżeli jednoczenie osoba ta przejmuje wszystkie wynikające z tej umowy obowiązki.

2. Przeniesienie uprawnień i przejęcie obowiązków, o którym mowa w ust. 1, jest skuteczne wobec organizatora turystyki, jeżeli klient zawiadomi go o tym przed rozpoczęciem imprezy turystycznej w terminie określonym w umowie.

3. Za nieuiszczoną część ceny imprezy turystycznej oraz koszty poniesione przez organizatora turystyki w wyniku zmiany uczestnika imprezy turystycznej klient i osoba przejmująca jego uprawnienia odpowiadają solidarnie.

Art. 16a. 1. Organizator turystyki, który w czasie trwania danej imprezy turystycznej nie wykonuje przewidzianych w umowie usług, stanowiących istotną część programu tej imprezy, jest obowiązany, bez obciążania klienta dodatkowymi kosztami, wykonać w ramach tej imprezy odpowiednie świadczenia zastępcze. Jeżeli jakość świadczenia zastępczego jest niższa od jakości usługi określonej w programie imprezy turystycznej, klient może żądać odpowiedniego obniżenia ceny imprezy.

Ochronę konsumenta zapewnia także Kodeks cywilny oraz inne przepisy dotyczące ochrony konsumenta.

8. Kategoryzacja obiektów hotelarskich.

Kategoryzacja jest to podział i zaszeregowanie, do odpowiedniej kategorii, obiektów hotelarskich oraz innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelowe. Podział ten jest dokonywany na podstawie oceny jakości świadczonych usług oraz stanu technicznego obiektu.

Główne cele kategoryzacji:

• podnoszenie i utrzymanie jakości usług;

• ułatwienie gościowi dostępu do informacji dotyczących wyposażenia hotelu, kwalifikacji personelu oraz zakresu usług;

• standaryzacja poziomu usług ;

Dokonując kategoryzacji bierze się pod uwagę:

• zewnętrzne i wewnętrzne elementy zagospodarowania i urządzenia obiektu;

• ofertę usług podstawowych i dodatkowych;

• wielkość obiektu;

• strukturę pokoi;

• wyposażenie obiektu;

• bezpieczeństwo gościa;

• kwalifikacje personelu;

W krajach Unii Europejskiej nie ma jeszcze ujednoliconego systemu kategoryzacji obiektów hotelowych. W Irlandii, Wielkiej Brytanii, Niemczech i Francji kategoryzacja jest nieobowiązkowa.

Akty prawne regulujące kategoryzację obiektów hotelarskich w Polsce:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych z późniejszymi zmianami (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr.62, poz. 576.)

• Rozporządzenie ministra Gospodarki z dnia 30 grudnia 2005 r w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarski ( Dz. U. z 2004 r. Nr 188, poz. 1945)

Ustawa podaje definicję usług hotelarskich oraz wskazuje, w jakich obiektach mogą być te usługi świadczone. Na mocy ustawy minister właściwy do spraw turystyki, w drodze rozporządzenia, określa zasady zaliczania obiektów do odpowiednich kategorii, podaje wymagania odnośnie wyposażenia, zakresu świadczonych usług oraz kwalifikacji personelu w poszczególnych kategoriach.

Osobą upoważnioną do nadawania kategorii oraz prowadzenia ewidencji obiektów hotelarskim jest marszałek sejmiku.

Oznaczenia obiektów hotelarskich objętych kategoryzacją:

	Liczba kategorii	Oznakowanie
Hotel	pięć	gwiazdki
Motel	pięć	gwiazdki
Pensjonat	pięć	gwiazdki
Kemping	cztery	gwiazdki
Domy wycieczkowe	trzy	cyfry rzymskie
Schroniska młodzieżowe	trzy	cyfry rzymskie

Hotele to „obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów.

.

Hotel jest obiektem, który musi:

• świadczyć usługi związane z wyżywieniem i zakwaterowaniem gościa;

• posiadać co najmniej minimalną liczbę pokoi, pomieszczeń ogólnego użytkowania oraz pomieszczeń z pełnym węzłem sanitarnym;

• mieć na widocznym miejscu znak, iż został zaszeregowany do obiektów hotelarskich;

• świadczyć usługi na najwyższym poziomie;

• posiadać ilość personelu potrzebną do jak najlepszej obsługi gościa;

• posiadać wyposażenie odpowiadające przyjętym normom przeciwpożarowym, technicznym, sanitarnym i higienicznym;

• prowadzić działalność dodatkową nienaruszającą podstawowych funkcji hotelu;

Motele- to obiekty, które świadczą swoje usługi gościom zmotoryzowanym. Są ulokowane przy autostradach, drogach szybkiego ruchu oraz drogach lokalnych o dużej przepustowości ruchu. Motel musi posiadać miejsca parkingowe, w tym także odpowiednią ilość miejsc garażowych. Wejście do pokoju powinno być bezpośrednio z parkingu. Pokoje wyposażone są w węzły sanitarne. Część gastronomiczna jest słabo rozbudowana. Podawane są przeważnie dania typu fast-food lub dania przygotowywane z półproduktów. Motel dysponuje własnym serwisem do niewielkich napraw bądź ma podpisaną umowę z warsztatem samochodowym. Pokój jest wynajmowany na godziny. Personel jest bardzo skromny, często ograniczony do jednej osoby.

Pensjonaty- są obiektami hotelarskimi o bardzo starej tradycji. Początkowo były zamieszkiwane przez emerytów, poetów, malarzy. Znajdowały się w miejscowościach uzdrowiskowych. Cechą charakterystyczną, zarazem odróżniającą je od hotelu, jest całodzienne wyżywienie. Menu jest z góry ustalone, nie ma wyboru z menu. Przebywający pensjonariusze otoczeni są szczególną troską właścicieli. Goście przebywają w pensjonatach dłuższy okres czasu. Personel stara się stworzyć atmosferę zbliżoną do domowej, rodzinnej atmosfery.

Kempingi- to zadrzewione obiekty turystyczne o dużej płaszczyźnie terenu, posiadający możliwość przyjęcia turystów zmotoryzowanych i pieszych, dający również możliwość ustawienia przyczep karavaningowych, samochodów oraz namiotów. W zależności od kategorii muszą być wyposażone w róże urządzenia infrastruktury turystycznej. Należą do niej m.in.: utwardzane drogi dojazdowe, stanowiska do ustawiania przyczep, samochodów i namiotów, punkty czerpania wody zdatnej do picia, punkty do podłączenia przewodów elektrycznych z przyczep lub namiotów. Tereny pod namioty muszą być suche. Pola biwakowania powinny być oddzielone pasami zieleni. Kampingi są wyposażone w zespoły urządzeń sanitarnych dla kobiet i mężczyzn z zimną i ciepłą wodą, świetlice z odbiornikami audiowizualnymi, kuchnie turystyczne, punkty gastronomiczne, jadłodajnie, bary bistro, gdzie organizowane są imprezy rozrywkowe. Kempingi posiadają punkty sprzedaży detalicznej z artykułami spożywczymi i przemysłowymi. Kempingi starają się zaspokoić wszystkie potrzeby swoich gości, dlatego często posiadają wypożyczalnie sprzętu sportowego oraz wytyczone miejsca do gier i zabaw. Kempingi wyższej kategorii posiadają także najazdy samochodowe

Domy wycieczkowe- to „obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów.”

Są to obiekty służące głównie do obsługi grup zorganizowanych dorosłych i młodzieży. Dysponują pokojami jedno-, dwu- i wieloosobowymi.W niższych kategoriach nie ma wymogu budowania węzłów sanitarnych w pokojach. Wyposażenie domów wycieczkowych uzależnione jest od kategorii.

Schroniska młodzieżowe- to obiekty noclegowe przeznaczone głównie dla turystyki młodzieżowej grupowej i indywidualnej.

Są dwa rodzaje schronisk młodzieżowych:

• stałe- całoroczne

• sezonowe

Schroniska dysponują łóżkami do spania z materacem oraz poduszką, wypożyczalnią bielizny pościelowej, kuchnią turystyczną nie przystosowaną do gotowania obiadów. Sale sypialne są wieloosobowe, oddzielne dla chłopców i dziewcząt. W schronisku nie można przebywać cały czas. Należy je opuścić po śniadaniu i powrócić ok. godziny 17. Schroniska dysponują również pomieszczeniami świetlicowymi.

9. Ochrona przyrody w świetle przepisów prawa.

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody mówi, że ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody:
 1) dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów;
 2) roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową;
 3) zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia;
 4) siedlisk przyrodniczych;
 5) siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów;
 6) tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt;
 7) krajobrazu;
 8) zieleni w miastach i wsiach;
 9) zadrzewień.
2. Celem ochrony przyrody jest:
 1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;
 2) zachowanie różnorodności biologicznej;
 3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego;
 4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony;
 5) ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień;
 6) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody;
 7) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody.
Art. 3. Cele ochrony przyrody są realizowane przez:
 1) uwzględnianie wymagań ochrony przyrody w polityce ekologicznej państwa, programach ochrony środowiska przyjmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego, koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategiach rozwoju województw, planach zagospodarowania przestrzennego województw, strategiach rozwoju gmin, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz w działalności gospodarczej i inwestycyjnej;
 2) obejmowanie zasobów, tworów i składników przyrody formami ochrony przyrody;
 3) opracowywanie i realizację ustaleń planów ochrony dla obszarów podlegających ochronie prawnej, programów ochrony gatunków, siedlisk i szlaków migracji gatunków chronionych;
 4) realizację krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań;
 5) prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej w dziedzinie ochrony przyrody;
 6) prowadzenie badań naukowych nad problemami związanymi z ochroną przyrody

Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska z dnia 31 stycznia 1980 roku.

Ustawa określa zasady ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska, zmierzające do zapewnienia współczesnemu i przyszłym pokoleniom korzystnych warunków życia oraz realizacji prawa do korzystania z zasobów środowiska i zachowania jego wartości. Środowiskiem w rozumieniu ustawy jest ogół elementów przyrodniczych, w szczególności powierzchnia ziemi łącznie z glebą, kopaliny, wody, powietrze, świat roślinny i zwierzęcy, a także krajobraz, znajdujących się zarówno w stanie naturalnym, jak też przekształconych w wyniku działalności człowieka.

Ustawa o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim z dnia 13 października 1995

Łowiectwo, jako element ochrony środowiska przyrodniczego, w rozumieniu ustawy oznacza ochronę zwierząt łownych (zwierzyny) i gospodarowanie ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej.

Zgodnie z ustawą celem łowiectwa jest:

1. ochrona, zachowanie różnorodności i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych,

2. ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na rzecz poprawy warunków bytowania zwierzyny,

3. uzyskiwanie możliwie wysokiej kondycji osobniczej i jakości trofeów oraz właściwej liczebności populacji poszczególnych gatunków zwierzyny przy zachowaniu równowagi środowiska przyrodniczego,

4. spełnianie potrzeb społecznych w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej

Rozporządzenie w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt z dnia 28 kwietnia 2004 roku

Rozporządzenie ministra środowiska w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów.

Rozporządzenie określa gatunki dziko występujących zwierząt objętych ochroną ścisłą i częściową, ptaków, które mogą być sprzedawane, transportowane i przetrzymywane w celach handlowych, jeżeli zostały legalnie upolowane, zwierząt wymagających ustalenia stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania; a także zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt i odstępstwa od zakazów, oraz sposoby ochrony gatunków zwierząt, w tym wielkość stref ochrony.

10. Podstawowe zadania rekreacji fizycznej.

• Zaspokojenie potrzeb ruchu niezbędnego dla zdrowia

• Równoważenie dobowego bilansu energetycznego organizmu człowieka

• Poprawa, utrzymywanie i budowanie sprawności i wydolności fizycznej

• Osiąganie przyjemności i zadowolenia z wysiłku fizycznego

Funkcje rekreacji ruchowej:

• Stymulatywna( pobudzająca)- wspomaganie i pobudzanie rozwoju psychicznego i fizycznego człowieka

• Adaptacyjna ( przystosowawcza)- pomoc w przystosowaniu się do nowych warunków środowiskowych, zarówno środowiska naturalnego jak i społeczno- kulturowego, pomoc w przystosowaniu się organizmu do wzmożonego wysiłku

• Kompensacyjna ( wyrównawcza)- wyrównywanie wszelkiego typu „braków” i niedociągnięć, braku ruchu, zabawy

• Korekcyjna ( poprawcza)- twórcze spełnianie się w zajęciach, formach, rzeczach, których realizacja jest niemożliwa w czasie zajętym obowiązkami zawodowymi, społecznymi i rodzinnymi

11.Wpływ rekreacji ruchowej- aktywności fizycznej na rozwój biologiczny człowieka.

Rozwój biologiczny człowieka można podzielic na 3 fazy:

• Anafazę- faze dzieciństwa i młodości, okres wzrostu i rozwoju organizmu ( do 25 roku życia)

• Mezofazę- faza wieku dojrzałego ( od 25- 30 do 55-60 roku życia)

• Katafazę- faza wieku starszego ( po 60 roku życia)

Znaczenie aktywności ruchowej w :

Anafazie:

• Ruch spełnia funkcję prospektywno- rozwojową

• Korzystnie stymuluje rozwój fizyczny organizmu

• Pomaga w wytworzeniu „ kapitału fizjologicznego” czyli wysokiego poziomu sprawności i ogólnej wydolności organizmu, traktowanego jako rezerwa dla późniejszych procesów inwolucyjnych

• Kompensuje przeciążenie związane z nauką

• Pomaga w korekcji odchyleń w rozwoju psychofizycznym

Mezofazie:

• Pomaga w utrzymaniu wcześniej osiągniętego poziomu ogólnej wydolności organizmu

• Działa jako środek profilaktyczny i leczniczy

• Jest pomocny przy zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym i zawodowym

• Pomaga w utrzymaniu homeo- i hetero stazy

Katafazie:

• Opóźnia procesy innowacyjne, wydolności i sprawności organizmu prowadząc tym samym do odnowy zdrowia

• Spełnia zadanie kompensacyjne i korekcyjne

12. Uczestnictwo indywidualne, rodzinne i grupowe w rekreacji fizycznej jako czynniki do uprawiania różnych form sportowo- rekreacyjnych.

• Indywidualne formy rekreacji ruchowej to gimnastyka porana, marszobieg, jazda na rowerze, narciarstwo, turystyka

• Zespołowe dzielimy na:

• Stale rekreacyjne- celem ich jest utrzymanie sprawności fizycznej, psychicznej, fizjologicznej, utrzymanie optymalnego stanu wydolności organizmu, kształtowanie określonych sprawności przysposabiających do indywidualnego uprawiania rekreacji ruchowej, wychowania w zespole, zapewnienie rozrywki ( zespoły ćwiczeń kondycyjnych, gimnastycznych, gier zespołowych, nauczania i doskonalenia pływania, ćwiczeń atletycznych, gimnastyki artystycznej, rekreacyjne o charakterze sekcji sportowej)

• Zespoły specjalistyczne- celem ćwiczeń jest podnoszenie usprawnienia ogólnego, przywrócenie zdolności do wykonywania zawodu, zdrowia, samopoczucia ( dla osób w wieku poprodukcyjnym, ćwiczenia relaksacyjno- koncentrujące, dla osób z nadwagą, z zaburzeniami układu krążenia, nerwowego)

• Doraźne zespoły rekreacyjne- grupy osób zebrane przypadkowo w celu wspólnego uprawiania takiej formy rekreacji, która nie może być uprawiana indywidualnie.

• Rekreacja ruchowa w rodzinie( udział rodziców i dzieci)- np. imprezy rekreacyjne, pływanie, jazda na rowerze, gimnastyka poranna

13. Podstawowe czynniki wpływające na prozdrowotny styl życia.

Do czynników warunkujących prozdrowotny tryb życia zaliczyć można:

• Czynniki mechaniczne- głaskanie, tarcie, walka z hałasem, ciasne obuwie, masaż, gladzenie, drapanie, nacisk, uderzenie. Tarcie, ciepło lub zimno objawiają się zawsze w postaci zarumienienia i przekrwienia. Bardzo ważne jest aby w doborze i dawkowaniu określonych bodźców zachować umiar i rozwagę.

• Czynniki chemiczne- odgrywają istotna rolę w klasach szkolnych, salach gimnastycznych czy pomieszczeniach, gdzie przebywa znaczna ilość osób. Główną rolę odgrywa tutaj skład chemiczny powietrza oraz jego ciśnienie. W tym powietrzu gromadzi się duża ilość CO2, siarkowodoru i amoniaku, zwłaszcza w szkołach gdzie ławki nie są odpowiednio urządzone i nieutrzymywane w czystości. Inne czynniki: gazy spalinowe i wyziewy- wpływają na psychikę i są przyczyną braku apetytu. CO2 jest miernikiem czystości powietrza w pomieszczeniach zamkniętych. Wzrost jego stężenia wiąże się z zanieczyszczeniem tj. lotne kwasy tłuszczowe, amoniak, pot i inne gazy człowieka przebywającego w pomieszczeniu. Silne zapylenie powietrza jest nośnikiem wielu składników toksycznych dl organizmu człowieka. Ważnym czynnikiem chemicznym jest spożywanie żywności: kawa, herbata, alkohol.

• Czynniki termiczne- głównym źródłem czynników termicznych jest powietrze i woda, które mogą mieć różną temperaturę (wysoką i niską). Zbyt niska temperatura: bladość, sinica skóry, ogólne drażnienie, kulenie się, zaburzenia w rytmie oddychania. W konsekwencji nieżyt dróg moczowych i płciowych, błon śluzowych, schorzenia reumatyczne, nerwobóle itp. Wysoka temperatura: białe i sinawe plamy, silne pocenie się, przyspieszone tętno, uczucie osłabienia i zawroty głowy. Właściwa temperatura dla pracy mięśni w granicach 12-18 °C przy wilgotności 40-60 %. Zbyt długie działanie wysokiej temperatury może objawiać się zmianami jak: ogólne wyczerpanie, bolesne skurcze mięśniowe, przyspieszenie tętna i spłyceni oddechu, spadek zawartości tlenu we krwi tętniczej, słabnąca czynność nerek, zmniejszające się napięcie mięśni.

• Czynniki świetlne- najważniejszym źródłem energii promienistej jest słońce. Wywołuje ono szereg korzystnych reakcji ustroju m.in.: przemianę materii (zwłaszcza przyswajanie wapna, fosforu, żelaza), zwiększa odporność na bakterie, pobudza czynności krwiotwórcze. Obniża ciśnienie krwi, ma pobudzający wpływ na wydzielanie niezbędnych hormonów oraz działania przeciwkrzywicze. Na promieniowanie świetlne składają się niewidzialne promienie podczerwone, promienie widzialne i niewidzialne promienie nadfioletowe. Promieniowanie podczerwone ma zasadnicze znaczenie w dostarczaniu energii cieplnej, działając na skórę wywołuje rumień cieplny o nierównomiernej postaci. Promieniowanie nadfioletowe powoduje zgrubianie i złuszczanie się naskórka oraz brunatnienie skóry.

• ruch- bodziec rozwojowy odgrywający ważną rolę w kształtowaniu cech motorycznych( siła, szybkość, koordynacja, wytrzymałość). Wzmaga procesy biologiczne i modeluje kształty ciała, stymuluje działanie poszczególnych układów i podwyższa koordynację. Nie stosujemy go tylko w naturalnych postaciach jak chód, bieg, skok lecz także utrudniamy używając odpowiednich przyborów, sprzętu.

• Środowisko społeczne- to zespół czynników ( rzeczowych i osobowych), instytucji powstałych w wyniku współżycia społecznego ludzi. Wpływa ono na zachowania zarówno jednostek jak i grup społecznych. Do składników środowiska zalicza się stan zdrowia społeczeństwa, stopień fizycznego rozwoju młodzieży, poziom sprawności fizycznej, nawyki higieniczne, baza oraz infrastruktura. W środowisku społecznym wyróżnia się również środowisko kulturalne ( wartości, normy, wzory zachowań, poglądy i wyobrażenia przyjęte w danej zbiorowości) oraz środowisko wychowawcze ( zespół ludzi oddziaływujących na siebie w kształtowaniu postaw). Środowisko społeczne to również rodzina, która ma największy wpływ na rozwój, wychowanie i bytowanie każdego z nas w określonym środowisku. Czynniki społeczne działają poprzez wyobraźnię, pojęcia , idee i określone wzory. Są niewymierne, mało uchwytne, a domeną ich wpływu jest psychiczne życie jednostek u zbiorowości ludzkich. Wpływ czynników społecznych realizuje się pośrednio poprzez zmiany środowiska fizycznego, stając się przyczyną uruchamiającą mechanizm oddziaływania na ustrój człowieka czynników fizycznych.

• Czynniki fizyczne- to podstawowe funkcje ustrojowe tj. utrzymywanie temperatury ciała, wymiana materii pomiędzy ustrojem a jego fizycznym otoczeniem, oddychanie, krążenie krwi, jej rozmieszczenie w ciele, praca narządów trawienia i wydalania, zachowanie się układu ruchowego. Czynniki fizyczne zaważyły na dziedzicznych cechach człowieka, gdyż ustrój stał się bardziej wrażliwy na ich wpływ. Charakterystyczna cechą jest uchwytność i wymiana, gdyż poddają się one precyzyjnemu regulowaniu i dawkowaniu. Do czynników fizycznych zaliczamy czynniki mechaniczne, termiczne, promieniste i chemiczne. Oddziaływanie wyżej wymienionych czynników jest bardzo ważne w procesie rozwojowym organizmu ludzkiego. Należy stosować je ostrożnie i umiejętnie.

• Czynniki terenowe- w znacznym stopniu oddziałują na aktywność człowieka. Teren jest źródłem wszechstronnych bodźców o walorach zdrowotnych, higienicznych, sprawnościowych oraz psychicznych. Od rodzaju terenu zależy sposób w jaki spędzamy czas i doskonalimy swoją działalność ruchową. Z. Gilewicz wyróżnia następujący podział terenu.

• Naturalny- górski, nadmorski, leśny

• Przystosowany do ćwiczeń- pływalnie, tory regatowe

• Zamieszkania- zakłady pracy, szkoły, domy mieszkalne

14. Ocena sprawności motorycznej przy pomocy testów polskich.

Przystępując do prowadzenie pomiarów efektywności w zakresie sprawności fizycznej, będziemy oceniali funkcjonalną wydolność organizmu objawiająca się wszechstronnym rozwojem zdolności motorycznych (kondycyjnych, koordynacyjnych, gibkości).

Do takich prób można zaliczyć takie testy:

• Sprawności motorycznej L. Denisiuka.:

1. Bieg na dystansie 40 m dla uczniów klasy IV-V, bieg na dystansie 60 m dla uczniów klasy VI wzwyż ze startu wysokiego.

2. Bieg z przewrotem na materacu.

3. Rzut piłką lekarską znad głowy.

4. Wyskok dosiężny luba skok w dal z miejsca.

5. Przysiady z wyrzutem nóg do tyłu lub bieg na 300 m dla dziewcząt i chłopców od klasy VIII

• Indeks sprawności fizycznej K. Zuchory

1. Bieg sprinterski w miejscu.

2. Skok w dal z miejsca.

3. Skłon tułowia w przód

4. Bieg wytrzymałościowy w miejscu lub na odległość.

5. Wykonywanie nogami poprzecznych "nożyc" w leżeniu tyłem na plecach.

• Miernik sprawności fizycznej T. Mydlarkiskiego

1. Bieg na dystansie 60 m ze startu niskiego.

2. Skok wzwyż z rozbiegu na wprost.

3. Rzut piłeczką palantową (80 g) lewą i prawą ręką

• Miernik sprawności fizycznej R. Trześniowskiego.

1. Bieg na dystansie 60m ze startu niskiego.

2. Skok wzwyż z rozbiegu o dowolnej technice.

3. Skok w dal z rozbiegu.

4. Rzut piłeczką palantową (80 g), rzut granatem (500 g) dla uczniów powyżej 14,5 lat

Zdolności motoryczne- są to kompleksy predyspozycji zintegrowanych wspólnym, dominującym podłożem biologicznym i ruchowym, ukształtowanych przez czynniki genetyczne i środowiskowe oraz pozostających we wzajemnych interakcjach. Wraz z umiejętnościami ruchowymi tworzą potencjalną stronę motorycznosci, warunkując stan gotowości organizmu do efektywnego wykonywania różnego typu zadań ruchowych.

15. Bariery rekreacji ruchowej osób niepełnosprawnych w czasie wolnym

Do przeszkód obiektywnych czyli niezależnych od nas należą: brak przystosowania ośrodków rekreacyjnych do przeprowadzenia zajęć ruchowych dla niepełnosprawnych, brak odpowiednich urządzeń rekreacyjnych dla różnych rodzajów niepełnosprwaności, brak środków transportu umożliwiających dojazd osobom niepełnosprawnym do ośrodków sportowych, brak funduszy na zapewnienie bazy i urządzeń rekreacyjnych. W organizacji czasu wolnego dla niepełnosprawnych trzeba uwzględnić właściwości intelektualne, psychiczne i fizyczne osób niepełnosprawnych jej kwalifikacje i doświadczenie, postawy tych osób do siebie i innych, stopień świadomości co jest dla nieodpowiednie, warunki życia osoby niepełnosprawnej. Czas wolny osób niepełnosprawnych to czas rehabilitacji. Rehabilitacja może być wykorzystana nie tylko do poprawy samopoczucia i zdrowia ale też do opanowania zawodu (nowego). Niezbędne jest stworzenie sposobności przeżywania przez inwalidę zadowolenia z wykorzystaniem określonych czynności i osiągnięć, należy pomóc w kształtowaniu realnego obrazu samego siebie (zaakceptowanie siebie), zachęcanie inwalidów do posługiwania się zachowanymi sprawnościami i usuwania na dalszy plan wartości utraconych. Należy pomagać w wyrabianiu zamiłowania do rozrywki jako potrzeby życiowej, ułatwianie spotykania się inwalidów. Instytucje odpowiedzialne za czas wolny powinny badać potrzeby i zainteresowania osób niepełnosprawnych, powinny informować inwalidów o możliwości spędzania czasu wolnego i wskazywać możliwości modyfikacji obecnych urządzeń na potrzeby inwalidów i przeznaczać na ten cel środki, sporządzać rejestr ośrodków i usług ułatwiających spędzanie czasu wolnego i udostępnianie go inwalidom.

16. Istota marketingu usług i jego rodzaje.

Marketing usług - zespół aktywnych działań rynkowych podejmowanych przez podmioty sektora usług zajmujące się zawodowo świadczeniem usług.
Czynnikiem wyróżniającym marketing usług jest specyfika usług jako podmiotu kupna - sprzedaży, która wyraźnie odróżnia je od dóbr materialnych.

Cele marketingu usług:

• Zdobycie nowych rynków;

• Ulokowanie na nich odpowiedniego asortymentu;

• Zwiększenie udziału firmy na rynku;

• Powiększenie zysku;

• Utrwalanie dobrego imienia firmy;

SPECYFIKA USŁUG -
Niematerialność - brak cech fizycznych,
Nierozłączność - jednoczesność świadczenia i konsumpcji.
Heterogeniczność - różnorodność wykonania
Nietrwałość - brak możliwości przechowywania.

MARKETING OFERTOWY (zewnętrzny)
Polega na określeniu docelowych segmentów nabywców usług i komponowaniu marketingu mix bardziej atrakcyjnego od ofert konkurentów
MARKETING INTERAKTYWNY
Nakierowany na osiąganie wyższej sprawności personelu firmy w procesie obsługi klientów określa kwalifikacje pracowników w obsłudze klientów.
MARKETING WEWNĘTRZNY
Polega na szkoleniu motywowaniu i kontroli pracowników w celu zbudowania zespołu, który potrafi dobrze zaspokajać potrzeby klientów i stale doskonalić formy obsługi

Podstawowe założenia marketingu wewnętrznego:

• każda organizacja ma swój rynek wewnętrzny,

• każdy pracownik jest klientem wewnętrznym firmy,

• na rynku wewnętrznym istnieje co najmniej dwóch oferentów (pracodawca i ludzie realizujący cele firmy),

• rynek wewnętrzny żyje własnym życiem, przemieszczając role, zadania, funkcje klientów (tylko pracodawca jest własnym klientem),

• pomiędzy oferentami usług istnieje stała wymiana transakcyjna („coś za coś”),

• istnieją wewnętrzne warunki pozwalające realizować wymianę usług (produktów),

• na wewnętrzny rynek pracy oddziałuje otoczenie społeczne i warunki zewnętrzne,

• rynek wewnętrzny ustala swoje prawa i zasady funkcjonowania.

17. Metody badań marketingowych.

Badania marketingowe to zespół czynności, zbierania i przetwarzania informacji o: rynku, konsumpcji, potrzebach i mechanizmach kierujących postępowaniem ludzi, działaniach konkurencji i efektach podjętych decyzji. Badania marketingowe muszą być kompleksowe, systematyczne oraz poparte właściwą metodologią ich prowadzenia i wiarygodnymi źródłami informacji. Celem badań marketingowych jest dostarczenie informacji, które zastępują i uzupełniają dotychczasowe doświadczenia oraz ograniczają ryzyko przy podejmowaniu decyzji. Korzyścią z badań marketingowych jest zmniejszenie ryzyka, które jest nieodłącznym elementem działalności gospodarczej. Podmiotem badań marketingowych mogą być:- cechy produktu firmy i produktów konkurencyjnych-ceny i elastyczność popytu wobec zmian cen-skuteczność różnych środków produkcji-funkcjonowanie kanałów dystrybucji-opinie i motywy postępowania nabywców produktu.
Do metod badań marketingowych zaliczamy:

• Obserwacje - jest to metoda gromadzenia informacji, polega ona na dokonywaniu spostrzeżeń w sposób zamierzony i systematyczny w celu znalezienia odpowiedzi na określone i wyraźnie postawione pytanie. Obiektem obserwacji mogą być zarówno osoby, ich zachowania, jak i przedmioty.
  Obserwacje kontrolowane będą miały zastosowanie w badaniach z ingerencją w stosunku do respondenta. Mamy tu do czynienia z obserwacja ukrytą -gdy badacz ukrywa że kogoś obserwuje, i obserwacją jawną - gdy nie ma możliwości obserwacji ukrytej. Wtedy obserwowani są nienaturalni.
  Niekontrolowane istotą obserwacji niekontrolowanej jest obserwowanie zachowań, zjawisk w warunkach naturalnych, bez ingerencji badacza.
  Wadą obserwacji jest to że nie znamy motywów postępowania. Zarówno obserwacja jawna jak i ukryta występują w formie:
  - niestandaryzowanej - badający ma pełna swobodę wyboru metody i analizy wyników np. w sklepie
  - standaryzowanej - określa jakie warunki dana obserwacja powinna spełniać.

• ankieta obserwacyjna Jest ona wypełniana na podstawie obserwacji. Głównymi zaletami prowadzenia obserwacji jest niewielka pracochłonność i niskie koszty, wadą natomiast to iż badacz nie może sam oddziaływać na respondenta.

• Wywiady - należą do grupy metod gromadzenia informacji opartych na procesie wzajemnego komunikowania. Wywiad jest szczególnego rodzaju rozmową którego celem jest uzyskanie określonego rodzaju informacji. Narzędziem pomiarowym w wywiadzie jest najczęściej kwestionariusz , ale może być również tzw. scenariusz wywiadu lub dyspozycje wywiadu.
  Najczęściej w badaniach marketingowych wykorzystuje się :
  - wywiad bezpośredni (osobisty, indywidualny) jest to rozmowa "twarzą w twarz" na z góry określony temat. Przeprowadza go ankieter z osobą o określonych cechach. W wywiadzie osobistym wykorzystuje się stosunkowo szeroki zestaw informacji pod warunkiem prawidłowego przygotowania całego badania. Wadą jest wysoki koszt badania oraz długi czas (przygotowanie, realizacja, kontrola)
  - wywiad telefoniczny - możliwy do przeprowadzenia w warunkach powszechnej telekomunikacji. W tym wypadku rozmowa-wywiad jest prowadzona przez ankietera według listy pytań przy użyciu telefonu.
  - wywiad głębinowy - prowadzi się go na podstawie wątków tematycznych. Pytania w wywiadzie głębinowym nie są standaryzowane. Respondent wypowiada się na określony temat bez ograniczeń narzuconych kwestionariuszem. Badający nie ingeruje w to co mówi respondent, rejestruje tylko wypowiedzi.
  - wywiad zogniskowany - przedmiotem pomiaru w wywiadzie zogniskowanym są najczęściej zachowania konsumenta wobec produktu, zdarzenia lub firmy. Wywiad przeprowadzany jest w formie dyskusji pod kierunkiem moderatora na podstawie scenariusza. W dyskusji bierze udział docelowo 8-12 celowo dobranych osób

• Ankieta - jest najbardziej powszechną i najczęściej stosowana metodą gromadzenia informacji w badaniach marketingowych. Ankieta to zbiór standaryzowanych technik badawczych, za pomocą których badacz otrzymuje informacje w procesie wzajemnego komunikowania się z innymi osobami odpowiadającymi na pisemne na jego pytania. Ankieta jest metodą opartą na porozumiewaniu się za pomocą pisemnego przekazu informacji. Rozróżnia się ankiety:
  - pocztową (rozsyłaną) - wysyłka i zwrot pocztą
  - prasową - publikowaną w prasie zwrot pocztą
  - opakowaniową - dołączoną do sprzedawanych towarów, zwroty pocztą
  - radiową - tekst ogłaszany w radio, zwrot pocztą
  - audytoryjną - rozdawana przy różnych okazjach (np. degustacje, w trakcie pokazu) i zbierana osobiście lub przesyłana pocztą

• Kwestionariusz - jest to zbiór pytań o określonej treści na które respondent udziela odpowiedzi. Pytanie musi być sformułowane w taki sposób by zachęcało do odpowiedzi i było dobrowolne, nie sugerujące odpowiedzi
  Etapy budowy kwestionariusza :
  1. określenie problemu badawczego i jego celu do osiągnięcia
  2. określenie wstępnej listy pytań
  3. skalowanie pytań i odpowiedzi (pytania otwarte, zamknięte, nominalne, przedziałowe, symetryczne, metryczne)
  4. sprawdzenie i weryfikacja pytań
  5. konstruujemy kwestionariusz próbny (może się okazać że pytania są złe, zła jest interpretacja pytań, respondenci nie potrafią skalować odpowiedzi, respondenci nie rozumieją pytań)
  6. pomiar próbny + modyfikacje
  7. sformułowanie ostatecznej wersji kwestionariusza
  
  
  Zasady pytań w kwestionariuszach :
  - maja dostarczać tylko niezbędnych i koniecznych danych
  - muszą być tak sformułowane aby respondent mógł na nie swobodnie odpowiadać
  - niezbędność pytań - każde pytanie ma swoje ścisłe znaczenie tzn. nie ma pytań uniwersalnych ,
  - każde pytanie ma być na wąsko określony temat
  - na początku kwestionariusza stawiamy pytania neutralne aby przygotować do pytań drażniących, kontrowersyjnych ( na które respondent może nie chcieć odpowiedzieć)
  Zdolność respondenta do udzielania własnych odpowiedzi (respondent może nie znać odpowiedzi na niektóre pytania). Respondent może nie pamiętać niektórych faktów, może niedokładnie sformułować odpowiedzi (nie zna własnych motywów postępowania). Pytania powinny być w formie oznajmiającej lub pytającej, krótkie i precyzyjne. Nie powinny sugerować odpowiedzi, nie powinny być emocjonalne, nie sugerować odpowiedzi . Należy uwzględnić bezpośredniość i pośredniość pytań. Pytania bezpośrednie są proste dla ankietera i respondenta. Unikać należy pytań pośrednich które są trudne w interpretacji .
  Kolejność pytań: od ogółu do szczegółu. Wykorzystujemy zasadę wzbudzania zainteresowania i zasadę stopniowego wyczerpywania pytań. Nie należy skakać z pytania na pytanie. W kwestionariuszu powinna być zamieszczona jakaś informacja dla respondenta jak udzielać pytań.

18. Pojęcie i struktura planu marketingowego firmy.

Przez plan marketingowy rozumie się generalną koncepcję działań i metod ich osiągania za pomocą odpowiednich koncepcji produktów, ich zróżnicowania, politykę cenową, dystrybucyjną oraz taktyki promocyjne. Aby zapewnić skuteczność działań na rynkach firmy budują strategie marketingowe dla każdego produktu i dla każdego rynku, na którym działają. Sumę tych strategii traktują jako programy marketingowe przedsiębiorstwa.

Plan marketingowy obejmuje 6 etapów:

1. Analiza sytuacji- tu firma rozpatruje czynniki makrootoczenia (ekonomiczne, polityczno0 prawne, społeczno- kulturowe, technologiczne) oraz podmioty działające ( firmę, konkurencję, dystrybutorów i dostawców) w jej środowisku. Firma przeprowadza analizę swoich silnych i słabych stron, szans i zagrożeń ( analiza SWOT). Powinna jednak przeprowadzić analizę zagrożeń i szans oraz swoich słabych i silnych stron, bo należałoby zastosować kolejność od zewnątrz do wewnątrz niż od wewnątrz na zewnątrz. Analiza rozpoczynająca się od badania silnych i słabych stron firmy może prowadzić do nadmiernego skupienia uwagi na czynnikach wewnętrznych oraz ograniczać rozpatrywanie zagrożeń i szans jedynie do tych, które odpowiadają silnym stronom firmy.

2. Cele- na podstawie najkorzystniejszych szans rozpoznanych w trakcie analizy sytuacyjnej firma szereguje je i wyznacza cele oraz terminarz ich osiągnięcia. Firma wyznacza też cele dotyczące reputacji firmy, technologii i innych istotnych spraw.

3. Strategia- do osiągnięcia każdego celu można dążyć na rozmaite sposoby. Strategia ma pomóc wybrać najskuteczniejszy kierunek działania, prowadzący do osiągnięcia wyznaczonego celu.

4. taktyka- należy bardzo szczegółowo rozwinąć strategię w odniesieniu do czterech narzędzi marketingowych oraz działań, jakie w ustalonych terminach zostaną podjęte przez osoby zobowiązane do wykonania planu

5. Budżet- planowanie działania i czynności firmy wiążą się z kosztami, które składają się na budżet potrzebny do osiągnięcia celów

6. Instrumenty kontrolne- firma musi określić terminy kontroli i mierniki, które wskażą, czy uzyskuje postępy w osiąganiu celu. Kiedy efektywność maleje, firma musi dokonać rewizji swoich celów, strategii lub taktyk.

Aby ułatwić proces planowania, firma powinna opracować plan standardowy, sporządzany przez wszystkie piony i grupy produktowe. TO umożliwi przegląd, porównanie i ocenę planów przez biuro planowania lub biuro strategii.

19. Instrumenty marketingu mix w turystyce.

Marketing mix wyraża wewnętrznie zintegrowaną strukturę marketingu, za pomocą której następuje oddziaływanie przedsiębiorstwa na zjawiska rynkowe.

Dzięki koordynacji stosowanych narzędzi przedsiębiorstwo wywołuje zjawisko synergi, powodujące, że końcowy efekt łącznego oddziaływana kompozycji marketingowej jest większy niż suma efektów, jaką można by uzyskać w wyniku niezależnego stosowania poszczególnych interesów.

Opracowując strategię marketingową przedsiębiorstwa powinny przede wszystkim wziąć pod uwagę rodzaj działalności usługowej i do niej odpowiednio dobrać elementy kompozycji marketingowej, określając także, które z nich będą stanowić źródło przewagi konkurencyjnej firmy.

Instrumenty za pomocą których możemy oddziaływać na rynek. Najbardziej poularna koncepcja marketingu mix to tzw. „4P” czyli: product, price, place, promotion.

• Produkt- mówiąc o produkcie omawiamy asortyment, jakość, markę i usługi

Produktem będzie wszystko, co może być oferowane na rynku godne uwagi, nabycia lub konsumpcji i co może zaspokoić powstające na nim potrzeby i wymagania.

Produktem w rozumieniu marketingowym nazywamy dobro lub usługę zdolne do zaspokojenia ludzkich potrzeb.

Produktem nazywamy każdy obiekt rynkowej wymiany albo wszystko, co można zaoferować na rynku.

		Przykład
Produkty turystyczne proste	Usługa	Przewodnictwo, usługa gastronomiczna, hotelarska, informacja turystyczna…
		Rzecz	Przewodnik, mapa turystyczna, pamiątki, sprzęt turystyczny, płyta CD…
		Obiekt	Zamek (ruiny), kościół, zabytek techniki, pomnik przyrody, muzeum…
		Wydarzenie	Pokaz, prezentacja, wystawa, wydarzenie kulturalne, sportowe, impreza masowa…
	Produkty turystyczne złożone	Impreza	Wycieczka, obóz wędrowny, wczasy w siodle, „szkoła przetrwania”…
		Szlak	Tematyczne szlaki piesze, rowerowe, kajakowe, samochodowe…
		Miejsce	Kraj, region, województwo, powiat, gmina, miejscowość, park narodowy…

Klasyfikacja produktów

• Produkty konsumpcyjne - zaspokajają potrzeby jednostek i grup nabywców i/lub gospodarstw domowych

• Produkty przemysłowe - nabywane przez przedsiębiorstwa celem wytworzenia innych dóbr i usług

Produkty konsumpcyjne wg kryterium materialności i sposobu konsumpcji:

• Dobra nietrwałe - artykuły żywnościowe i nieżywnościowe zużywane w jednym czy kilkunastu aktach konsumpcji.

• Dobra trwałe - zużywają się stopniowo w wielu aktach konsumpcji.

• Usługi - działalność nie mająca charakteru materialnego, dostarczająca nabywcom korzyści, które niekoniecznie są związane ze sprzedawcą dóbr lub innych usług.

Produkty konsumpcyjne wg kryterium zachowań konsumentów w procesie zakupu

• Dobra wygodnego zakupu (dobra podstawowe, nabywane pod wpływem impulsu, nabywane pod wpływem nagłej potrzeby)

• Dobra wybieralne (homogeniczne, heterogeniczne)

• Produkty specjalne

• Dobra nie spostrzegane

Produkt - mix w turystyce

W odniesieniu do produktu turystycznego należy przyjąć, iż:

• odpowiednik linii produktowej to podprodukt, wyodrębniony na podstawie przyczyn przyjazdu do miejsca recepcji turystycznej (np. wypoczynek),

• zaś wyrobowi, czy też jednostce odpowiadać będzie konkretna oferta (np. tygodniowe wczasy nad morzem)

Marka jest zwykle definiowana jako nazwa, pojęcie, znak, symbol, rysunek lub kombinacja tych elementów stworzona bądź opracowana w celu oznaczenia produktu (lub usługi) oraz jego odróżnienia od oferty konkurentów.

Marka a znak towarowy

• Markę lub część marki, która jest prawnie chroniona i stanowi wyłączną własność jednego sprzedawcy, nazywa się znakiem towarowym (handlowym, ochronnym). Wszystkie znaki towarowe są markami, natomiast nie wszystkie marki są znakami towarowymi.

• Cena- cenę charakteryzuje się za pomocą polityki cenowej, rabatów, warunków płatności

Polityka cen:

Całokształt działań zmierzających do określenia w niej miejsca i roli ceny oferowanego produktu.

Ogólne cele polityki cen w przedsiębiorstwie

• Sprzedaż

• Zysk

• Zachowanie istniejącej pozycji (status quo) na rynku

Orientacje polityki cen

• Polityka cen zorientowana na konkurencję

• Polityka cen zorientowana na popyt

• Polityka cen zorientowana na koszty

• Promocja- reklama, promocja osobista

Promocja to proces komunikacji społecznej, w której producenci przekazują /komunikują/ konsumentom zespół sygnałów, mających zwrócić ich uwagę na korzyści, jaką mogą uzyskać dokonując zakupu usług

Cele promocji

• Informacja

• Przekonywanie /namawianie/ do zakupu

• Przypominanie

• Wzmocnienie pozycji

• Wprowadzenie marki

System komunikacji marketingowej, narzędzia promocji (promotion-mix

• Reklama

• Public relations

• Aktywizacja sprzedaży (promocja dodatkowa)

• Sprzedaż osobista

Strategia promocji

Polega na takim doborze narzędzi /promotion-mix/, aby była ona jak najbardziej skuteczna z punktu widzenia efektywności sprzedaży

Reklama:

Różne płatne, kontrolowane formy nieosobowego prezentowania oraz popierania idei, towarów i usług, wobec docelowej grupy klientów,przez określonego nadawcę

Public relations

Celowe, planowane i systematyczne działanie, zmierzające do tworzenia i utrzymania wzajemnego zrozumienia między organizacją i społeczeństwem.

Sprzedaż osobista

za pomocą bezpośrednich kontaktów interpersonalnych sprzedawców z nabywcami Polega na prezentowaniu oferty przedsiębiorstwa i aktywizowaniu sprzedaży

Promocja dodatkowa Aktywizacja sprzedaży

Obejmuje zespół środków zwiększających Stopień atrakcyjności produktu dla nabywców i podwyższających ich skłonność do zakupu Stymulowanie, w krótkim okresie czasu, dokonywania zakupów produktów przez: konsumentów oraz kanały dystrybucji i sprzedaży w postaci tymczasowych zachęt

• Dystrybucja- omawia zarówno kanały dystrybucji jak i rozwiązania logistyczne

Proces dystrybucji

• Wszelkie czynności związane z pokonywaniem przestrzennych i czasowych różnic występujących między produkcją a konsumpcją

• Wśród tych czynności można wyróżnić: te związane z fizycznym transportem dóbr od producenta do finalnego odbiorcy oraz te związane z określeniem liczby i rodzajów ogniw pośrednich

Kanał dystrybucji

• Jest to z jednej strony droga, którą jest przesuwany towar od producenta do konsumenta (zmieniający właściciela i kumulujący coraz to nowe wartości użytkowe), z drugiej zaś - łańcuch instytucji, za których pośrednictwem dokonuje się przepływ towarów, usług i informacji na rynek

Rodzaje kanałów dystrybucji

Kryteria klasyfikacji	Typy kanałów
1. Liczba pośredników	Bezpośrednie Pośrednie
2. Liczba szczebli pośrednich	Krótkie Długie
3. Liczba pośredników	Wąska Szeroka
4. Rodzaje przepływających strumieni	Transakcyjne Rzeczowe
5. Znaczenie kanału dla producenta	Podstawowe Pomocnicze
6. Charakter powiązań między uczestnikami kanału	Konwencjonalne Zintegrowane - kontraktowe, korporacyjne, administrowane

Pośrednicy w kanałach dystrybucji

• Są to osoby i firmy, które świadczą usługi bezpośrednio związane z zakupem i/lub sprzedażą produktów w czasie ich drogi od producenta do nabywcy (użytkownika)

• Pośrednicy handlowi

• Pośrednicy agentów

Detal

• Handel detaliczny - stanowi ostatnie ogniwo w kanale dystrybucji, za pośrednictwem którego produkty docierają do ostatecznego nabywcy

• Rodzaje detalistów:

• Niezależni, zorganizowani

• Wielobranżowi, branżowi, wyspecjalizowani

• W stałych punktach sprzedaży, z pominięciem sieci stałych punktów sprzedaży

• W sieci skoncentrowanej, w sieci rozproszonej itd.

• Sprzedaż tradycyjna, samoobsługowa, wysyłkowa, internetowa itp.

Hurt:

• Hurt - spełnia rolę pośrednika między producentami i detalistami (rzadziej finalnymi nabywcami). Można wyróżnić tutaj:

• Kupców hurtowych

• Agentów hurtowych nie przejmujących produktów na własność (brokerzy, agenci przemysłowi, przedstawiciele handlowi itp.)

20. Struktura produktu turystycznego.

Z faktu, że produkt turystyczny stanowi najczęściej kompozycję składników zaspokajających różne komplementarne potrzeby turystów, których realizacja ma zaspokoić potrzebę główną- cel, wyjazdu, produkt turystyczny musi posiadać odpowiednią strukturę. Można wyróżnić następujące podstawowe składniki produktu turystycznego:

• Rdzeń produktu- koresponduje ściśle z tzw. Rdzeniem korzyści związanym z głównym motywem podróżowania. Rdzeniem korzyści może więc być zaspokojenie potrzeby wypoczynku, zwiedzanie interesującego miasta, polepszenie stanu zdrowia itd. Realizacja tego celu wymaga usługowej kompozycji o określonej strukturze, zawierającej usługi i dobra zaspokajające potrzebę podstawową i potrzeby komplementarne. Jednocześnie wymaga ona działań w zakresie ochrony środowiska, dbałości o walory, podnoszeni aich atrakcyjności dla pełniejszego zaspokojenia podstawowego celu.

• Produkt rzeczywisty- zawiera składniki warunkujące realizację wyjazdu, tj. przejazdy, noclegi, posiłki. Jego skład jest zmienny, zależny od poziomu rozwoju usług, rodzaju wyjazdu, wymagań konsumentów, ich zamożności itd. Dla ich realizacji musi zostać stworzona odpowiednia infrastruktura ekonomiczna i techniczna w miejscowościach i regionach turystycznych. Traktując produkt rzeczywisty jako zestaw podstawowych usług daje się zaobserwować wyraźną tendencję do poszerzania jego zakresu poprzez coraz szerszy zbór usług. Dotyczy to przykładowo usług ubezpieczenia, opieki lekarskiej, realizacji itp., które stają się standardowym zestawem w ofercie biur podróży.

• Produkt poszerzony- stanowią elementy decydujące o wyróżnieniu produktu na runku, o jego konkurencyjności i atrakcyjności. Są to elementy składowe produktu, o które jest on bogacony, te bowiem, które dotąd stanowiły jego treść przechodzą najczęściej do produktu podstawowego jako nieodzowne jego składniki. Można tu zaliczyć dodatkowe wycieczki, serwis posprzedażowy.

Istnieje także pojęcie produktu potencjalnego utożsamiane z taką kompozycją świadczeń, która mogłaby dodatkowo uatrakcyjnić produkt i przyciągnąć nabywcę.

Zmienność potrzeb oraz wzrastające możliwości techniczne świadczenia coraz szerszego zakresu usług powodują konieczność stałej weryfikacji struktury produktu turystycznego. Konieczność ta wynika także z faktu konkurencyjności rynku turystycznego, która swoim zasięgiem obejmuje nie tylko jednostki zlokalizowane w jednym ośrodku miejskim, ale przekracza granice miast i województw, a nawet państw.

21. Istota i funkcje promocji w turystyce.

• Rozbudzić zainteresowanie produktem turystycznym

• Rozbudzić i utrwalić świadomość istnienia danej firmy turystycznej

• Upowszechnić wiedzę o danym produkcie turystycznym

• Eksponować odrębność i oryginalność oferty oraz tworzących ją produktów

• Podkreślać korzyści wynikające z nabycia produktu turystycznego

• Kreować i utrwalać właściwy wizerunek firmy

• Rozbudzać zainteresowanie klientów nowym produktem wprowadzonym na rynek

• Korygować i eliminować błędne rozumienie produktu

• Sygnalizować każdą innowację lub modyfikację produktową

• Zachęcać do nabywania usług

Promocja jest to każdy sposób komunikowania się firmy z jej rynkowym otoczeniem, wykorzystywana w celu udzielania informacji, namowy lub przypomnienia dotycząca: usług, osoby wykonawcy lub firmy.

22. funkcje i podział infrastruktury turystycznej.

Infrastruktura turystyczna - biura podróży, obiekty sportowe i

• baza społeczna - informacje turystyczne, wypoczynkowe

• baza noclegowa - zapewnienie noclegu, spokoju, ciszy

• baza gastronomiczna - zapewnienie wyżywienia

• baza komunikacyjna

• baza towarzysząca (rozrywkowa) - rozrywka w czasie wolnym

• baza techniczna - drogi, szlaki, wyciągi, hotele, urządzenia.

23. baza noclegowa w Polsce i jej specyfika

Ze względu na olbrzymią różnorodność oferowanych miejsc noclegowych, istnieją spore trudności i różnice w definiowaniu i klasyfikacji bazy noclegowej. Według Światowej Organizacji, baza noclegowa to „obiekt noclegowy, który oferuje podróżnemu nocleg w pokoju lub innym pomieszczeniu, przy czym liczba oferowanych miejsc musi być większa niż pewne określone minimum, a ponadto nie chodzi o zakwaterowanie pojedynczej rodziny; wszystkie miejsca w obiekcie muszą podlegać jednolitemu zarządowi na zasadach komercyjnych, nawet jeśli nie ma on charakteru komercyjnego”. Według zaleceń WTO, baza noclegowa dzieli się na:

1. Turystyczne zakłady zakwaterowania zbiorowego, w skład których wchodzą:

1. Hotele i inne obiekty hotelarskie:

• hotele

• hotele apartamentowe

• motele

• zajazdy

• hotele nadmorskie

• kluby

• inne obiekty hotelarskie

2. Obiekty specjalistyczne:

• obiekty lecznicze

• obozy wakacyjne i ochotnicze obozy pracy

• środki transportu publicznego

• ośrodki konferencyjne

3. Inne obiekty zakwaterowania zbiorowego:

• kempingi

• pola namiotowe

• schroniska młodzieżowe i turystyczne

• domy wycieczkowe

• ośrodki wypoczynkowe zakładów pracy,

• hotele robotnicze

• domy studenckie

• internaty

2. Obiekty zakwaterowania indywidualnego, w skład których wchodzą;

• własne obiekty mieszkalne

• pokoje wynajęte przy rodzinie

• mieszkania wynajęte prywatnie

• wynajęte nieodpłatnie u krewnych lub znajomych

• inne kwatery prywatne.

Baza noclegowa - określa różnego rodzaju obiekty oraz urządzenia towarzyszące pozwalające turystom przebywanie poza miejscem stałego zamieszkania w warunkach zbliżonych do ich stałych upodobań jaki mają w swoich domach.

Musi zapewnić turystom i innym podróżnym podstawowe warunki bytowe takich jak nocleg, wyżywienie, urządzenia sanitarne i do utrzymania osobistej higieny oraz w miarę możliwości w zależności od nadanej kategorii, usługi dodatkowe.

Jest podstawowym elementem bazy materialnej turystyki.

W Polsce funkcjonuje szereg obiektów hotelowych o określonym statusie w klasyfikacji. Wśród nich znajdują się przede wszystkim:

• hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość 1 i 2 - osobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów

• motele - hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania z usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem

• pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich klientów całodzienne wyżywienie

• kempingi - obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach, samochodach mieszkalnych i przyczepach samochodowych, przyrządzanie posiłków, parkowanie samochodów a także świadczące usługi związane z pobytem klientów, obiekty te mogą dodatkowo umożliwiać nocleg w domkach turystycznych lub innych obiektach stałych

• domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów

• schronisko młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej dostosowane do samoobsługi klientów

• schroniska - obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi przy szlakach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów

• pola biwakowe - obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.

Struktura bazy noclegowej zapewnia zatem możliwości pobytowe dla różnego rodzaju wymagań turystów w zależności od miejsca i formy wypoczynku. Jednocześnie skala wielkości bazy noclegowej ulega ciągłym zmianom, w zależności od czynników koniunkturalnych i rynkowych.

24. baza gastronomiczna i jej podział

Dzielimy na:

• gastronomię otwartą - ogólnodostępne, czasem wymagające rezerwacji

• gastronomię zamkniętą - dostępną tylko dla określonych grup np. stołówki więzienne, stołówki szkolne, stołówki zakładowe.

Zakład gastronomiczny to każdy zakład żywienia z wyjątkiem : stołówek, bufetów przyzakładowych, jadłodajni oraz punktów żywienia zbiorowego w domach wczasowych, internatach i innych podobnych ośrodkach oraz zakładów żywienia zamkniętego (wojsko, zakład karny, uzdrowiska).

Zadaniem zakładów gastronomicznych jest prowadzenie działalności produkcyjno-handlowej w celu dostarczenia konsumentom do spożycia wyrobów kulinarnych. Ze względu na zakres działalności produkcyjno-handlowej zakłady gastronomiczne dzielą się na zakłady żywienia podstawowego i uzupełniającego. Zakłady żywienia podstawowego to takie zakłady gastronomiczne, które mają na celu zaspokojenie potrzeb konsumentów w zakresie żywienia; produkuje i wydaje do spożycia różnego rodzaju dania obiadowe, przekąski i napoje. Do tej grupy zakładów zaliczamy: restauracje, jadłodajnie i bary. Natomiast zakładem żywienia uzupełniającego jest zakład, który świadczy usługi żywieniowe w ograniczonym zakresie a usługi kulturalno-rozrywkowe w szerszym zakresie. W tej grupie zakładów znajdują się: kawiarnie, piwiarnie, herbaciarnie, winiarnie, cukiernie i bary rozrywkowe. Zakłady gastronomiczne dzielą się również ze względu na okres działalności. W tej kategorii wyróżniamy zakłady dzienne, w skład których wchodzą: piwiarnia, pub, winiarnia, miodosytnia, kawiarnia, cukiernia, zakłady nocne do których zaliczamy: dyskoteki, kabarety, night-cluby, kasyna, dansingi i kluby środowiskowe, zakłady sezonowe takie jak: tarasy sezonowe, ogródki.

25. wybrane wskaźniki zagospodarowania turystycznego.

• wskaźnik rozwoju funkcji turystycznej (Baretja, Deferta) (liczba miejsc noclegowych na liczbę mieszkańców)

• wskaźnik natężenia rozwoju funkcji turystycznej (liczba m.n/liczba mieszkańców + wskaźnik ludności zatrudnionej w usługach turystycznych - uzależniona od liczby m.n)

• wskaźnik stopnia rozwoju regionu turystycznego (dochód z turystyki/liczba mieszkańców)

• wskaźnik rozwoju bazy noclegowej (liczba turystów/liczba miejsc noclegowych)

• wskaźnik rozwoju bazy gastronomicznej (liczba turystów + liczba mieszkańców/liczba miejsc konsumenckich).

26. kształtowanie zagospodarowania turystycznego na obszarach chronionych.

Obszary chronione to obszary wydzielone do chronienia i podtrzymywania różnorodności przyrodniczej oraz dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, które są zarządzane przy pomocy instrumentów prawnych lub innych regulacji ochronnych.

Organy odpowiedzialne za planowanie regionalne i planowanie przestrzenne powinny włączyć obszary ochronne do spójnej strategii rozwoju turystyki.

Obszary chronione mogą podwyższać turystyczną atrakcyjność regionu.

Musi istnieć cierpliwa, aktywna współpraca w dziedzinie rozwoju turystyki o zrównoważonym charakterze. Musi istnieć pole sformalizowanego dialogu, środki kapitałowe i wiedza oraz osiągnięta za obustronną zgodą między różnymi partnerami zaangażowanymi w temat. Należy rozwijać wymianę informacji i dzielenie się doświadczeniami z zarządcami innych obszarów chronionych.

Systemy informacji gromadzące dane na temat turystyki powinny być kompatybilne by mogły być stosowane we wszystkich obszarach chronionych.

Profesjonaliści branży turystycznej powinni zaakceptować ograniczenia wynikające ze zrównoważonego modelu turystyki i działać z szacunkiem dla środowiska. Powinni wnosić bezpośredni wkład do ochrony obszarów chronionych.

Powinni:

• brać pod uwagę przyrodę każdego z obszarów chronionych oraz życzenia lokalnych społeczności

• rozwijać projekty turystyczne w ramach określonych przez plany ochrony obszarów chronionych i w konsultacji z organami odpowiedzialnymi za ich ochronę

• budować urządzenia w stylu lokalnym i z lokalnych materiałów, harmonizujących z otoczeniem i krajobrazem

• za wszelką cenę ulepszać i odtwarzać istniejącą infrastrukturę i budynki jeżeli potrzeba, nadając im nową funkcję

• wspierać budżety lokalne przez użycie lokalnej siły roboczej, usług i materiałów

• współuczestniczyć, jako użytkownicy walorów obszaru, w kosztach jego utrzymania i administracji

• dostarczać przyjaznych środowisku usług i promować przyjazne środowisku produkty

• promować transport publiczny, jako cichszy i mniej zanieczyszczający środowisko, zarówno dla dostępu do obszaru chronionego, jak i do poruszania się po nim

• rozwijać programy szkoleniowe uczące szacunku dla środowiska, szczególnie dla przewodników i innych profesjonalistów

• informować turystów nie tylko o atrakcyjności obszaru, ale także o jego „kruchości” i potrzebie jej poszanowania

• wdrożyć etykę ochrony w swoją politykę reklamową i marketingową, w sposób który pobudzi zainteresowania turystów w obszarach chronionych i ułatwi zrozumienie i poznanie tych obszarów

• dysponować środkami na usługi i doradztwo specjalistycznych ciał lub sieci, które dysponują informacjami, nowymi ideami i pomysłami oraz doświadczeniem, co może być wykorzystane

27. problemy rozwoju turystyki na obszarze wiejskim

Pod wieloma względami położenie terenów wiejskich może być uznane za silny punkt sprzyjający rozwojowi turystyki ze względu na walory przyrodnicze.

Jednakże często właśnie położenie miejscowości wiejskich stwarza kilka istotnych barier w rozwoju turystyki np.

• bariera połączeń komunikacyjnych

• brak informacji turystycznej o regionach wiejskich

• brak infrastruktury

• mentalność lokalnej społeczności.

28. cele i środki polityki turystycznej Unii Europejskiej

Polityka turystyczna- to działalność polegająca na poszukiwaniu optymalnego zaspokojenia turystycznych potrzeb społeczeństwa, racjonalnym wykorzystaniu zasobów pracy i kapitału w sferze gospodarki turystycznej z poszanowaniem środowiska przyrodniczego, na kształtowaniu optymalnych z punktu widzenia funkcji turystyki rozmiarów i struktury ruchu turystycznego, na zastosowaniu praw ekonomicznych w sferze gospodarki turystycznej oraz na koordynowaniu rozwoju turystyki.

Polityka turystyczna może być: krajowa i międzynarodowa. Do celów polityki turystycznej należą: tworzenie nowych miejsc pracy, rozwój regionów słabo rozwiniętych, ochrona środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, poprawa wiedzy o turystyce, poprawa prawnego i finansowego otoczenia turystyki, podnoszenie jakości usług turystycznych, zwiększanie konkurencyjności i rentowności gospodarki turystycznej.

29. fundusze strukturalne Unii Europejskiej a rozwój turystyki.

W oparciu o fundusze strukturalne którymi są:

• Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

• Europejski Fundusz Społeczny

• Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa

Realizuje się programy:

• Interreg II - współpraca przygraniczna, trans-graniczna i międzyregionalna (EFRR)

• Leader + - rozwój obszarów wiejskich poprzez zintegrowane programy (EFOiGR)

• Equal - trans-graniczna współpraca w zwalczaniu dyskryminacji i nierówności występującej na rynku pracy (EFS)

• Urban II - inicjatywa wspólnotowa dotycząca obszarów miejskich - ekonomiczna i społeczna odnowa miast (EFRR).

Każdy z tych programów jest pomocny w rozwoju turystyki np. Urban II odpowiadający za odnowę miast tworzy je bardziej atrakcyjnymi, Equal powoduje że mniejszości narodowe powinny czuć się bezpieczniej; Leader + odpowiadający za rozwój wsi w związku z tym rozwija się agroturystyka.

30. czynniki rozwoju turystyki.

Walory przyrodnicze i środowiskowe, walory turystyczne - atrakcje turystyczne, wzrost poziomu gospodarczego kraju, siła nabywcza ludności, rozwój komunikacji, cywilizacji, infrastruktury technicznej i turystycznej, urbanizacja, bezpieczeństwo, motywacje podróży turystycznych, obniżenie cen usług turystycznych, wzrost zainteresowań (czynniki poznawcze innych kultur, obyczajów, itp.), pozytywne stosunki polityczne, wzrastające dochody ludności, czas wolny, społeczeństwo psychologiczne, socjologiczne, dobra turystyczne, ochrona prawna klienta.

31. bilans korzyści i strat rozwoju współczesnej turystyki.

Na pewno rozwój turystyki w wielkim stopniu ożywia gospodarkę: zmniejsza bezrobocie, wzrost wpływów do budżetu, wzrost zainteresowania innych państw, a co za tym idzie pojawiają się zagraniczni inwestorzy. Na pewno rozwój gospodarki turystycznej zajmuje miejsce wśród priorytetów polityki gospodarczej państwa, ponieważ państwo zaczyna czerpać ogromne zyski. Większa część budżetu będzie przeznaczona na dalszy rozwój.

Przykładem mogą być państwa, które utrzymują się tylko z turystyki jak Cypr, np. można także powiedzieć, że skorzystają na tym też prywatne instytucje i obiekty noclegowe, restauracje, sklepy z pamiątkami itp.

STRATY: hałas, zgiełk, zwiększone zanieczyszczenie środowiska.

32. Międzynarodowe organizacje turystyczne.

Organizacje światowe o kompetencjach ogólnych mające wpływ na funkcjonowanie turystyki:

ONZ - organizacja narodów zjednoczonych

UNESCO - organizacja narodów zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury

OECD - organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

Międzynarodowe organizacje turystyczne o zasięgu światowym.

UNWTO - światowa organizacja turystyki

WT&TC - Światowa Rada Podróży i Turystyki (wykonuje analizy i prognozy rozwoju ruchu turystycznego)

ITA - międzynarodowy związek Turystyki

WLRA - światowe stowarzyszenie Wolnego Czasu i Rekreacji.

Międzynarodowe organizacje turystyczne o zasięgu regionalnym:

ETC - Europejska Komisja Turystyki

PATA - Stowarzyszenie Turystyczne Azji Pacyficznej

CTO - Karaibska Organizacja Turystyczna

ATA - Afrykańskie Stowarzyszenie Turystyki

Międzynarodowe organizacje działające w sektorze touroperatorów i agencji podróży:

UFTAA - światowa federacja narodowych związków biur podróży

WATA - światowe stowarzyszenie agencji podróży

ASTA - amerykańskie stowarzyszenie agentów podróży

SPATA - towarzystwo Polska - Amerykańskich agentów podróży

ETOA - stowarzyszenie europejskich touroperatorów

ECTAA - ugrupowanie krajowych stowarzyszeń agentów podróży i touroperatorów w ramach Unii Europejskiej.

Międzynarodowe organizacje działające w sektorze hotelarstwa i gastronomii:

IH&RA - międzynarodowe stowarzyszenie hoteli i restauracji

IYHF - międzynarodowe federacje schronisk młodzieżowych

IFCC - międzynarodowa federacja Kempingu i Karawaningu

HORTEC - konfederacja Krajowych Stowarzyszeń Hoteli i Restauracji we Wspólnocie Europejskiej.

Międzynarodowe organizacje działające w sektorze transportowym:

ICAO - międzynarodowa organizacja Lotnictwa Cywilnego

IATA - stowarzyszenie międzynarodowego transportu lotniczego

ERA - stowarzyszenie europejskich regionalnych Linii Lotniczych

IRU - międzynarodowy związek transportu drogowego

IUR - międzynarodowy związek kolei

ICCL - międzynarodowa Rada Linii Wycieczkowych.

Międzynarodowe organizacje mające na celu ochronę przyrody i dziedzictwa kulturowego:

IFN - międzynarodowi przyjaciele Przyrody

ICOM - międzynarodowa Rada Muzeów.

Międzynarodowe organizacje zrzeszające menadżerów i pracowników turystyki:

IATM - międzynarodowe stowarzyszenie pilotów wycieczek

SITE - stowarzyszenie organizatorów turystyki motywacyjnej

EUTO - europejski związek pracowników turystyki.

33. rola i zadania Polskiej Organizacji Turystycznej

• promowanie Polski jako kraju turystycznie atrakcyjnego pod względem kulturowym i przyrodniczym

• zapewnienie funkcjonowania i rozwijania polskiego systemu informacji turystycznej w kraju i na świecie

• inicjowanie, opiniowanie i wspomaganie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej

• materiały promocyjne

• organizowanie targów i seminariów

• współpraca z samorządem terytorialnym, gospodarczym oraz ze stowarzyszeniami w dziedzinie turystyki

• stworzenie spójnego systemu promocji turystycznej na szczeblu regionalnym i lokalnym oraz stymulowanie rozwoju produktu turystycznego

• zwiększenie obecności Polski jako atrakcyjnego celu podróży w zagranicznych mediach: prasowych, audiowizualnych, elektronicznych

• synchronizacja działań POT z ogólnym planem popraw wizerunku Polski w krajach UE.

34. turystyka międzynarodowa jako zjawisko gospodarcze.

35. rynek turystyczny i jego specyfika.

• rynek turystyczny - zbiór aktualnych lub potencjalnych nabywców produktu turystycznego

• to ogół stosunków wymiennych towarowo - pieniężnych między instytucjami i osobami sprzedającymi dobra oraz usługi turystom reprezentującym podaż oraz osobami i instytucjami nabywającymi te dobra i usługi stanowiące przedmiot potrzeb turystycznych przedstawiającymi popyt turystyczny (ogólna)

• jest procesem w ramach którego sprzedawcy oraz nabywcy określają co mają zamiar sprzedać jak też kupić i na jakich warunkach ma być realizowana transakcja kupna - sprzedaży.

Specyfika:

• rynek turystyczny rozpatrujemy w aspekcie przestrzennym, przestrzeń stanowi podstawową determinantę wyodrębnienia tego ruchu. Wynika to z faktu że zarówno podmioty popytu jak i podaży wykazują bardzo wysoki stopień uzależnienia od warunków środowiska naturalnego danego obszaru. W znacznym stopniu determinują czynniki przyrodnicze jak i historyczne.

• W przeważającej mierze charakteryzuje się sezonowością co związane jest ze specyficznymi cechami obszarów recepcji turystycznej wpływających na właściwości popytu turystycznego, skala sezonowości wyróżnia rynek turystyczny na całym rynku konsumpcyjnym

• Branżowość - związane jest to z faktem że rynek turystyczny ma charakter bardzo złożony i składa się z wielu odrębnych rynków mających względem siebie relacje komplementarne.

36. Przedsiębiorstwo turystyczne jako kategoria rynkowa - definicja, cele, funkcje, typy.

Pierwszym przedsiębiorstwem turystycznym było biuro podróży Thomas Cook (1841), zorganizował pierwszą wycieczkę kolejową na trasie Leicester - Loughgorough.

Przedsiębiorstwo turystyczne - jednostka gospodarcza mająca osobowość prawną, wyodrębnioną pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i terytorialnym nastawiona na osiąganie zysku ze swej działalności usługowej oraz dysponująca określonym majątkiem.

Cele i funkcje:

• jest powoływane do życia dla prowadzenia działalności gospodarczej w sposób trwały

• zaspokaja potrzeby innych podmiotów gospodarczych lub osób fizycznych (służy otoczeniu)

• wymienia produkty/usługi na zasadzie kupna/sprzedaży

• posiada określone zasoby kapitałowe w postaci dóbr materialnych i wartości niematerialnych i prawnych

• posiada samodzielność decyzyjną tzn. posiadają autonomię zewnętrzną i wewnętrzną

• koszty pokrywa przychodami co określa się jako zasada równowagi finansowej lub samofinansowanie. Stan majątkowy wykazuje bilans a wynik finansowy w rachunku zysku i strat.

• Musi być instytucją zarobkującą tzn. dążącą do maksymalizacji dochodów z zaangażowanego kapitału

• Prowadzi działalność na swoje ryzyko i odpowiedzialność

• Posiada osobowość prawną (zdolność prawną uzyskuje się po wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego).

Typy:

Biuro podróży, agencje turystyczne, pośrednik turystyczny.

37. Cechy usług turystycznych a zagrożenia interesów turystów (podać przykłady).

• niematerialność - utrudnia możliwość poznania produktu, trudność w rozróżnieniu od usług konkurencji, niemożność zachowania usługi po wyprodukowaniu np. wycieczka do Tunezji

• nierozdzielność - usługi są najpierw sprzedawane a następnie produkowane i konsumowane, niemożność przeprowadzenia kontroli jakości usług przed sprzedażą i konsumpcją np. obiad w luksusowej restauracji

• różnorodność - podwójna indywidualizacja usług (klient, usługodawca) utrudnia standaryzację usług i zarządzanie jakością np. wycieczka w to samo miejsce może być różnie zrealizowana przez różne biura podróży

• nietrwałość - problem z wykorzystaniem potencjału w okresach mniejszego popytu, niemożność zaspokojenia popytu w okresach jego zwiększenia.

38. rodzaje ubezpieczeń w turystyce

• od następstw nieszczęśliwych wypadków

• od kosztów leczenia

• od odpowiedzialności cywilnej

• rzeczy osobistych - Assistance

• pojazdu Auto - Casco

• Zielona Karta - rodzaj OC w międzynarodowym ruchu turystycznym.

Rodzaje ubezpieczeń, które powinien wykupić turysta:

• NNW i KL - obowiązkowo przez biuro

• Ubezpieczenie bagażu

• Ubezpieczenie kosztów leczenia z zabezpieczeniem powrotu do kraju

• Ubezpieczenie osoby od kosztów transportu.

39. komputerowe systemy rezerwacji

• Chart - rezerwacja miejsc hotelowych, meldunek gościa, wymeldowanie

• Amadeus - system rezerwacji przede wszystkim biletów lotniczych używany w biurach podróży. Bez tego programu nie można zarezerwować miejsca w samolocie.

• Merlin - Przez ten system dostępnych do rezerwacji jest ponad 150 tour operatorów, firm wynajmujących samochody, armatorów, przewoźników lotniczych oraz firm ubezpieczeniowych.

• Galileo

• Syrius

Do globalnych systemów rezerwacji komputerowej należą: ABACUS, FANTASIA, JAPAN (obszar pacyfiku); APOLLO, GEMINI, WORLDSPAN, SYSTEM1, SABRE (USA); GALILEO, AMADEUS (Europa); Elektroniczne systemy rezerwacji i sprzedaży usług turystycznych łączą ze sobą działanie przedsiębiorstw biorących udział w organizacji turystyki: hotele, koleje, promy, wypożyczalnie samochodów, biura podróży, emitenci kart kredytowych, towarzystwa lotnicze. W narodowym systemie dystrybucji usług turystycznych mamy: PLL „LOT”, ORBIS, AMADEUS, PKP

40. formy organizacyjne informacji turystycznej.

• wojewódzkie centra informacji turystycznej

• regionalne IT - w każdej siedzibie województw

• lokalne centra IT (powiatowe, gminne, miejskie, między powiatowe, między gminne np. zgodnie z zasięgiem działania lokalnej organizacji turystycznej)

• punkty IT - stałe, sezonowe, okazjonalne

• multimedialne punkty informacyjne zlokalizowane w centrach i punktach IT lub poza ich siedzibami.

41. dokumenty w podróży zagranicznej i formalności graniczne.

Każda osoba powinna posiadać ważne dokumenty podróży (paszport ważny co najmniej 6 miesięcy od daty planowanego przekroczenia granicy, wymagane wizy, świadectwa szczepień itp.).

Przekraczanie granicy państw krajów Unii Europejskiej odbywa się na podstawie dowodu osobistego.

Każdy z krajów poza Unią ma swoje własne często różniące się przepisy paszportowe, wizowe i sanitarne wymagane wobec turystów.

Poszczególne kraje mają również różne przepisy celne, dewizowe i porządkowe.

Np. z Tunezji nie wolno wywozić ich narodowej waluty.

Zagadnienia związane z granicą państwa określa ustawa z 12.X. 1990r. o ochronie granicy państwowej. Wg tej ustawy granica to- powierzchnia prostopadła do powierzchni kuli ziemskiej, która oddziela terytorium państwa od innych obszarów (terenów innych państw). Paszport to- dokument urzędowy, upoważniający do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadczającym obywatelstwo i tożsamość danej osoby; wydaje go wojewoda (w kraju) lub konsul (za granicą). Paszport blankietowy-wydaje się dla osób przebywających za granicą posiadających obywatelstwo polskie a chcących powrócić do kraju. Wizy- to dokument udzielający pozwolenia przez państwo cudzoziemcowi zgody na przejazd przez jego terytorium w celu udania się do państwa trzeciego. Wizy mogą być pobytowe (max.6m-cy na terenie RP, może być przedłużony o kolejne 6m-cy), repatriacyjne(dla cudzoziemców polskiego pochodzenia, na max.12m-cy), tranzytowe (dla cudzoziemców posiadających prawo wjazdu). Wizy wydają: w kraju wojewoda, a za granicą przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne. Formalności graniczne: należy posiadać ważny paszport (ważność min. 3m-ce), wizę oraz środki na pokrycie kosztów wjazdu i wyjazdu. !!! Formalności graniczne polegają na sprawdzeniu ważności i autentyczności dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy państwowej oraz na ustaleniu tożsamości osób legitymujących się tymi dokumentami. Kontroli tych dokumentów dokonują funkcjonariusze straży granicznej. Kontrola osobista odbywa się w osobnych pomieszczeniach, niedostępnych dla osób trzecich, przeprowadzają ją osoby tej samej płci.

42. transport w turystyce - rodzaje i znaczenie

lotniczy - do 11. 09. 2001 roku notowaliśmy wzrost udziału turystów w transporcie lotniczym. Po 11. 09. 2001 w związku z większymi wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa pasażerów i ubezpieczenia samolotów notujemy spadek zainteresowania, a nawet bankructwo np. SAS, Świteź, kłopoty Airlines. Do największych portów lotniczych w Europie należą: Londyn, Rzym, Paryż, Frankfurt, Zurych, Amsterdam, Budapeszt, Warszawa, Praga.

- morski - odgrywa stosunkowo niewielką rolę w przewozach turystycznych. Popularność tej formy transportu stale maleje na korzyść komunikacji samochodowej i lotniczej. W rejonie Europy Północnej żegluga promowa odgrywa dużą rolę, są to połączenia głównie z państwami Skandynawskimi. Rodzaje transportu morskiego to: promy, wodoloty, poduszkowce. Do największych portów morskich zalicza się: Pireus (Grecja), Split, Genua, Barcelona, Marsylia, Dubrownik. Żegluga środkowa cieszy się większym uznaniem wśród turystów z uwagi na dużą atrakcję turystyczną oraz krótkotrwałość podróży. Armatorzy chcąc przyciągnąć turystów oferują na promach i statkach wyszukane usługi dodatkowe no.: pola golfowe, korty tenisowe baseny oraz zacumowują w atrakcyjnych turystycznie miejscach i są to tzw. miasteczka pływające.

* rejsy lecznicze
* promowa
* żeglarstwo morskie
* krajoznawstwo

- autokarowy - autostrady, trasy szybkiego ruchu (Londyn, Paryż, Madryt, a wzdłuż nich cała infrastruktura gastronomiczno - hotelarska), sieci dróg (Amsterdam, Kolonia, Zurych). Sieć autostrad w europie Zachodniej rozwija się dynamicznie w stosunku do Europy wschodniej i Środkowej, autostrady tam są w większości płatne. Autostradom towarzyszy pełna infrastruktura odpłatna i nieodpłatna np.: parkingi, motele, stacje serwisowe

- kolejowy

Dz. U. 1997, Nr 133 poz. 884 art. 36

---