Obowiązują tylko zagadnienia z wykładu w takim zakresie. Tylko jedna prawidłowa odpowiedź, test 25 pytań, 12.5 minuty. Można poprawiać ocenę z terminu zerowego.
Zadania banku centralnego - NBP.
Jest on jedynym bankiem emisyjnym w Polsce. Realizując funkcję emisyjną może drukować pieniądze (banknoty) i bić monety. Reguluje on ilość emitowanego pieniądza, decyduje o wzorach, odpowiada za wymianę zużytego pieniądza.
Kolejną funkcją NBP jest współudział w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa. Głównym zadaniem NBP w tym zakresie jest umacnianie złotówki. NBP opiniuje projekt ustawy budżetowej, prezes NBP może uczestniczyć w posiedzeniach Rady Ministrów gdy tylko chce (tak jak Prezydent). Prezes NBP przedstawia Radzie Ministrów i Sejmowi opinie dotyczące bilansu płatniczego. Oprócz tego przedkłada Sejmowi raport o stanie pieniądza i projekt założeń NBP w zakresie polityki pieniężnej.
Ustawowe prawa NBP to:
ustalanie rezerw obowiązkowych banków komercyjnych zależnych od struktury i wielkości akcji kredytowej banków (ustalane na koniec miesiąca)
ustalanie stopy redyskontowej dla weksli
ustalanie kredytu refinansowego
ograniczanie wypływu pieniądza z banków
Działalność kredytowa NBP.
Kredyt refinansowy - przeznaczony wyłącznie dla innych banków (przez jakiś czas były to tylko banki o większościowym udziale Skarbu Państwa - dziś też są preferowane), tańszy od kredytów konkurencyjnych - rynkowych, udzielany w złotówkach lub innej walucie. Banki - kredytobiorcy - muszą składać zabezpieczenia kredytu refinansowego, mogą to być obowiązkowe rezerwy w NBP.
Prowadzenie rachunków bieżących.
Niegdyś w NBP mógł mieć rachunek niemal każdy podmiot, dziś to rzadki wyjątek. NBP prowadzi rachunki jednostek budżetowych, budżetu państwa i banków. NBP dokonuje rozliczeń międzybankowych za pośrednictwem prowadzonych rachunków.
Emisja i obrót papierami wartościowymi.
NBP emituje bony pieniężne. Skarb Państwa może wystawić weksel dla NBP, jednak suma wartości takich weksli w roku nie może przekraczać 2% budżetu.
NBP reguluje obrót walutowy, udziela zezwoleń na prowadzenie kantorów, pozwoleń dewizowych, przyjmować może poręczenia i gwarancje w obrocie zagranicznym. W obrocie walutowym obowiązuje zasada: wszystko co nie jest dozwolone jest zabronione. Minister Finansów ma jednak prawo na ogólne regulowanie obrotu dewizowego z zagranicą, prawo się systematycznie liberalizuje pod tym względem. Ułatwiono wywóz dewiz za granicę, zwiększono kwoty, które można wywozić bez zezwolenia (dziś to 6.000 ECU). NBP reprezentuje Polskę na międzynarodowych konferencjach, np. EBRD.
NBP ustala koszyk walut - na podstawie 5 ustalany jest kurs złotego.
Kolejną funkcją jest nadzór nad działalnością banków przez Główny Inspektorat Nadzoru Bankowego. Z mocy ustawy ludzie ci mają nieograniczony dostęp do banków, sami muszą jednak posiadać wykształcenie i doświadczenie zawodowe, w tym 5-letni staż na stanowisku kierowniczym w bankowości.
Prezes NBP może ustanowić w banku zarząd komisaryczny rozganiając dotychczasowy zarząd (np. w Prosper Bank).
Czynności bankowe.
Podstawowe funkcje banków:
gromadzenie środków pieniężnych
udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych
przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych
W tym celu banki mogą tworzyć spółki prawa handlowego i cywilnego oraz spółdzielnie, realizować wspólnie z innymi podmiotami przedsięwzięcia gospodarcze, świadczyć usługi consultingowe w sprawach finansowych, podejmować działalność określoną w statucie banku nie przewidzianą niniejszą ustawą (prawo bankowe).
Działalność banków:
prowadzenie rachunków bankowych (rozliczeń gotówkowych można dokonywać do wysokości 3.000 ECU, między podmiotami, których obroty za ostatni miesiąc przekroczyły 10.000 ECU ta kwota jest ograniczona do 1.000 ECU)
przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych (komornik nie może zająć kwoty do 3-krotnej średniej płacy - ok. 3.000 PLN dzisiaj)
przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych
udzielanie i zaciąganie kredytów i pożyczek pieniężnych - mało jest banków inwestycyjnych, większość wpływów polskich banków pochodzi wprost z akcji kredytowej
emisja papierów wartościowych - chodzi tu o emisję własnych papierów, np. obligacji, obligacji zamiennych (na akcje) oraz o emisję papierów obcych, kwitów komercyjnych (np. FIAT, Elbrewery, elektrociepłownie) opartych na prawie wekslowym
udzielanie gwarancji i poręczeń
faktoring - przejmowanie wierzytelności. Sprzedający zawiera umowę z bankiem, który za odpowiednią prowizją wypłaca kupującemu cenę sprzedaży bez zwłoki. Następuje cesja wierzytelności i od tej pory bank jest beneficjentem. W faktoringu właściwym na banku ciąży ostateczna odpowiedzialność za niewypłacalność kupującego, w faktoringu niewłaściwym (w Polsce przeważającym) bank w razie niewypłacalności kupującego ściąga należność ze sprzedającego.
Uprawnienia banków.
Podstawowym obowiązkiem banku jest przestrzeganie tajemnicy bankowej. Informacje o stanie rachunku mogą być udzielone innym bankom (o kredytach, obrotach), tworzone są czarne listy kredytobiorców. Tajemnicę trzeba też wyjawić Głównemu Inspektoratowi Kontroli Skarbowej, sądowi lub prokuratorowi w związku z toczącą się sprawą karną, karną skarbową, alimenty, rentę, podział majątku małżonków, prawie spadkowym. Urzędnikowi NIK, gdy stwierdzi niekompletność dokumentów lub podejrzewa istnienie nieprawidłowości. NIK podlegają przede wszystkim jednostki budżetowe, od niedawna też gminy.
Skarb państwa nie odpowiada za zobowiązania banków z wyjątkiem PKO S.A., PKO B.P. i B.G.Ż. Na gwarancje wypłaca się 90% wkładów do 3.000 ECU bez odsetek i do 1.000 ECU 100% - też bez odsetek.
Bank może wystawić dokument, który jest wyciągiem z ksiąg bankowych stanowiący tytuł wykonawczy (już wszystkie banki tak mogą, sąd musi przystawić pieczęć o klauzuli wykonalności).