1.Problemy nazwane dziś problemami ochrony środowiska występowały od dawna, czym różniły się one od problemów współczesnych, które stały się przedmiotem zainteresowania 14.06.1992Na najwyższym forum Narodów Zjednoczonych, tj. na sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych?

Istota problemu środowiska jako przedmiotu zainteresowania ONZ. Problemy nazwane dzisiaj ochroną środowiska występowały od dawna tj. od zarania dziejów rozwoju cywilizacyjnego. Za przykład może posłużyć Starożytny Rzym . Stolica imperium Rzymskiego posiada piękne budowle ,wodociągi ,kanalizację ,łaźnie publiczne co spowodowało wiele zanieczyszczeń , które odprowadzano do Tybru . Wodę sprowadzano z odległych górskich terenów . Dlatego też za cesarza Augusta powołano specjalny Urząd wodny oraz utworzono specjalną służbę publiczną , która miała sprawować opiekę nad wodociągami .Powstanie nowej cywilizacji ,rozwój przemysłu ,postęp techniczny doprowadziły do zjawisk zaburzających układ między człowiekiem a przyrodą . Dlatego też od XIX w zaczęto wydawać ustawy o charakterze reglamentacyjno - ochronnym. Na XXIII Sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych ,która odbyła się 03.12.1968 podjęto temat człowieka i jego środowiska .Eksplozja demograficzna, niedostateczna integracja nadmiernie rozwiniętej techniki z wymogami środowiska ,wyniszczenia ziem uprawnych ,bezplanowy rozwój stref miejskich ,zmniejszanie się terenów wodnych i niebezpieczeństwo wyginięcia wielu form życia roślinnego i zwierzęcego doprowadziły, iż wyżej wspomniana Sesja ONZ uchwaliła rezolucję w której zobowiązano sekretarza generalnego ONZ do przygotowania specjalnego raportu ,który miał zwrócić uwagę państw członkowskich i opinii publicznej na rangę i palący charakter rozwiązania tego problemu . Rezolucja jednocześnie zapoczątkowała proces upowszechniania idei ochrony środowiska na całym świecie . Raport U Thanta sporządzony w wyniku rezolucji przyczynił się do zorganizowanego działania w skali globalnej i był wyrazem celów i zadań polityki ochrony środowiska ONZ

2.Wymień i scharakteryzuj dokumenty ONZ, które przyczyniły się do upowszechnienia idei ochrony środowiska na całym świecie?

Do najważniejszych dokumentów ,które przyczyniły się do upowszechniania idei ochrony środowiska należą:

a. Rezolucja ONZ podjęta na XXIII Sesji ONZ w dniu 3.12.1968 .Dokument ten ma bezprecedensowe znaczenie w historii NZ zapoczątkowała ona pewien proces upowszechniania idei ochrony środowiska na całym świecie oraz proces planowego i zorganizowanego działania ,zarówno w poszczególnych państwach członkowskich jak i w skali globalnej będący wyrazem realizacji celów i zadań polityki ochrony środowiska

b. Raport Sekretarza Generalnego ONZ U Thanta z dnia 26.05.1969

-zawierał on zwięzłe informacje na temat najważniejszych zagrożeń dla środowiska na całym świecie z wyróżnieniem trzech grup problemowych : problemy osiedli ludzkich ,zagadnienia terytorialne i globalne

-dokonano klasyfikacji problemów ochrony środowiska na lokalne ,regionalne ,krajowe, międzynarodowe

-zwrócono uwagę na rangę i znaczenie zagadnień globalnych . Istnieją problemy dotyczące bezpośrednio lub pośrednio wszystkich krajów ,które można rozwiązać w drodze międzynarodowych porozumień, pod warunkiem ,że narody wyrażą gotowość wspólnego działania

-raport określił cele i zadania ,czas i miejsce oraz główne założenia organizacji konferencji ONZ dot. Ochrony środowiska oraz katalog podstawowych problemów ochrony środowiska , które winny być na tym forum rozpatrzone.

Raport ten przyczynił się nie tylko do zorganizowania zapowiadanej w nim konferencji lecz także w ramach przygotowania do niej do zebrania licznych i bardzo wartościowych materiałów dot. Rozwiązywania konkretnych problemów , np. wyniki prac studialnych dot. Stosowania bezdymnych paliw stałych ,a ponadto do upowszechniania idei ochrony utrwalił się w świadomości społecznej termin o nowej treści sygnalizujący na miarę potrzeb i zainteresowań społecznych lecz również nowy kierunek aktywności państw.

c. Deklaracja Konferencji ONZ w Sztokholmie uchwalona w dniu 16.06.1972 stanowi ona fundamentalne zasady ,które mają wartość trwałą , niektóre z nich znalazły swój wyraz nie tylko w umowach międzynarodowych ,ale również w postanowieniach konstytucyjnych wielu państw . Deklaracja Sztokholmska składa się z 2 części : wstępu i zasad . Część pierwsza formułuje w 7-miu pkt cele i zadania polityki ochrony środowiska naturalnego i zwięźle uzasadnia potrzebę ich realizacji w polityce wewnętrznej rządów i narodów ,do wspólnych działań . Część II zawiera 26 zasad na których winna opierać się polityka ochrony środowiska rządów i władz lokalnych uwzględniając współpracę ,rozwój badań naukowych , rozwiązań prawnych ,organizacyjnych ,technicznych i technologicznych . Do nich m.in. należą :

-1 zasada -człowiek ma podstawowe prawo do wolności ,równości i odpowiednich warunków życia w takim środowisku , które pozwalałoby na przyzwoite życie w dobrobycie . Człowiek ponosi odpowiedzialność za ochronę i poprawę środowiska naturalnego dla obecnych i przyszłych pokoleń

-2 zasada - naturalne zasoby ziemi obejmujące powietrze ,wodę ,glebę ,florę i faunę muszą być chronione poprzez staranne planowanie lub odpowiednie zarządzanie.

W części l podkreślono "Człowiek jest zarówno tworem jak i twórcą swego środowiska, które daje mu fizyczną egzystencję i dostarcza możliwość,! rozwoju intelektualnego, moralnego, społecznego. Wskazano na potrzebę dostrzegania nowego prawa obowiązku obywał

A mianowicie prawa do korzystania z wart. Środowiska i obowiązku jego ochrony. Pod względem prawnym Deklaracja Sztokholmska nie ma tutaj mocy wiążącej dla państw jakie mają np. umowy międzynarodowe, jednak na jej zasady powołują się niektóre umowy międzynarodowe np. Konferencja paryska z 1974 r. o zapobieganiu i zanieczyszczaniu morza ze źródeł lądowych.

d) Globalny Program Działań - AGENDA 21 uchwalony na konferencji w Rio - de Janeiro w czerwcu 1992 r. Celem było podjęcie nowych bardziej ambitnych zadań dla potrzeb XXI wieku tj. rozpoczęcie nowej ery zrównoważonego rozwoju z wymogami ochrony środowiska. Program zawierał katalog problemów wymagających rozwiązań a oparty na kryteriach przedmiotowych jak i metodologicznych. Do problemów w ujęciu problemowym zaliczono:

-ochrona i wspomaganie zdrowia człowieka. Teza podstawowa określ., że zdrowie ludzkie zależy od zdrowego środowiska, od czystej wody, kanalizacja, zaopatrzenie w zdrową żywność, istnieje potrzeba troski o zdrowie ludzkie jak i zdrowotność naszego społeczeństwa,

-zrównoważony rozwój osiedli ludzkich, którego teza dot. potrzeby objęcia usługami komunalnymi jak i zapewnienie czystej wody pitnej, kanalizacji, wywozu śmieci, wodociągów miejskich, rozwój osiedli rolników,

-ochrona atmosfery - dot. promowania krajowych norm efektywności energetycznej emisji zanieczyszczeń, opracowanie wydajnych efektów ekonom. Mniej szkodliwych, bezp. Komunikacji publicznej z siecią dróg

-bezpieczne wykorzystanie toksycznych substancji chemicznych,

-gosp. odpadami stałymi i ściekami, odpadami niebezpiecznymi oraz odpadami radioaktywnymi

-racjonalne gospodarowanie gruntami rolnymi,

-walka z niszczeniem lasów,

-zrównoważony rozwój terenów górskich,

-ochrona i zagospodarowanie zasobów słodkowodnych, ochrona i zagospodarowanie mórz i oceanów,

-zachowanie różnorodności biologicznej,

-walka z pustynnieniem .

Ponadto zawarto zalecenia metodologiczne -wykorzystywanie osiągnięć biotechnologicznych.

-rozwój współpracy międzynarodowej i zapewnienie swobodnego przepływu informacji,

-szerzenie oświaty, sztuki i kształtów. Świadomości społecznej.

3.Co zawierał Raport Sekretarza Generalnego NZ U Thanta nt. ”Człowiek i jego środowisko” i jakie było znaczenie tego dokumentu dla ochrony środowiska ?

Raport U Thanta z 26 maja 1969 r. na temat "Człowiek i jego środowisko" zawierał m.in.:

-zwięzłe informacje na temat najważniejszych zagrożeń dla środowiska naturalnego występujących na całym świecie i z wyróżnieniem 3 podstawowych grup problemowych: problemy osiedli ludzkich, zagadnienia terytorialne i zagadnienia globalne,

-dokonano w nim klasyfikacji problemów ochrony środowiska na lokalne ,regionalne, krajowe i międzynarodowe

-zwrócono uwagę na rangę i znaczenie globalnych zagadnień, które należy rozwiązywać w drodze międzynarodowych porozumień, ale wszystkie narody musza wyrazić gotowość do wspólnego działania dla wspólnego dobra,

-określił cele i zadania, czas i miejsce oraz główne założenia organizacji ONZ na temat ochrony środowiska oraz katalog podstawowych problemów dot. ochrony środowiska, które powinny być na tym forum międzynarodowym rozpatrzone. .

Raport przyczynił się do zorganizowania konferencji ONZ, zebrania licznych i bardzo wartościowych materiałów dcl. rozwiązywania konkretnych problemów, do upowszechniania idei ochrony środowiska na całym świecie. Utrwalił też w świadomości społecznej nowy termin, oraz nowy kierunek aktywności państwowej znajdujący wyraz w legislacji oraz w nazwach i formach działania wyspecjalizowanych służb administracji publicznej do spraw ochrony środowiska.

4.Przedstaw rolę i znaczenie Konferencji sztokholmskiej ONZ, zorganizowanej w czerwcu 1972 r. nt. ochrony środowiska?

Na konferencji Sztokholmskiej ochrona środowiska została podniesiona do rangi podstawowej funkcji państwa. Pojawił się dodatkowy termin - polityka ochrony środowiska, jako integralna część polityki państwowej. Powołano zespół roboczy do opracowania zbioru zasad służących celom tej polityki. Zbiór ten pod tytułem "Deklaracja Konferencji ONZ w sprawie ochrony środowiska " uchwalony został 16.06.1972 r;

Powołanie przez Zgromadzenie Ogólne NZ Programu Ochrony Środowiska NZ r UNEP - jest to wyspecjalizowana agenda ONZ posiadająca swe własne organy Jednym z haseł Konferencji było " Mamy tylko jedną ziemię" i dla przypomnienie o jego treści znaczeniowej ustanowiony został przez Zgromadzenie Ogólne NZ dzień 5 czerwca jako Światowy Dzień Ochrony Środowiska. Po zakończeniu konferencji zaobserwowano ożywioną współpracę między narodową w zakresie ochrony środowiska dokumentowaną zawieranymi umowami międzynarodowymi - dziś jest ich około 150. Wyodrębniono nowe gałęzie wiedzy o charakterze interdyscyplinarnym z nowym nazewnictwem: sozolcgia,

prawo ochrony środowiska, sozotechnika, sozoekonomika, ekotoksykologia.

W wielu krajach przeprowadzono prośrodowiskowe reformy w aparacie- państwowym.

Zaznaczył się. postęp w prawodawstwie wprowadzając zagadnienia ochrony środowiska do Konstytucji.

Powstają (Europejska Rada Prawa Ochrony Środowiska, a jednym z zagadnień które zainteresowało Radę było konstytucyjne prawo obywatelskie do środowiska.

5.UNEP i inne instytucjonalne podstawy polityki ochrony środowiska realizowanej przez ONZ?

UNEP - to Program Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych

Oparta ona była na konkretnych rozwiązaniach instytucjonalnych.

Postanowienia Sztokholmskie stanowią 3 filary polityki ochrony środowiska w działalności UNEP.

l filarem jest skierowanie pod adresem rządów Deklaracji Konferencji Narodów Zjednoczonych. Stanowi symbol

opowiedzenia się za nową koncepcją odpowiedzialności człowieka za stan środowiska. Głosi to zasada 21, która mówi, iż Państwa ponoszą odpowiedzialność za zapewnienie, iż działalność prowadzona w zakresie ich władzy suwerennej lub kontroli nie wyrządzi szkody innym państwom czy też obszarom znajdującym się poza granicami władzy suwerennej,

II filarem był program działania obejmujący 109 zaleceń. Niektórym z nich nadane zostało znaczenie priorytetowe.

Największa odpowiedzialność za rozwój UNEP spoczywa na instytucjonalnej strukturze stworzonej w ramach ONZ w wyniku zaleceń Konferencji Sztokholmskiej. Na czele UNEP stoi Rada Zarządzająca Programu Ochrony Środowiska NZ do której należy opracowywanie ogólnopolitycznych wytycznych dla całej działalności ONZ.

Istotnym elementem stał się też Fundusz Ochrony Środowiska UNEP zasilany dobrowolnie składkami przez rządy.

6.Jaka główna idea ochrony środowiska przyświecała konferencji ONZ zwołanej w czerwcu 1992 r. w Rio de Janeiro ?

Konferencja ONZ w Rio de Janeiro odbyte się w 20 rocznicę Konferencji Sztokholmskiej pod hasłem "Środowiska i Rozwój". W skrócie nazwano ja, "Szczytem Ziemi" gdyż wzięli w niej udział szefowie państw i przedstawiciele rządów całego świata ( 179 państw ). Konferencja nawiązywała w swych głównych założeniach do idei i dokumentów Konferencji Sztokholmskiej. Podstawowym dokumentem Konferencji w Rio był Globalny Program Działań który zawierał ambitne działania dotyczące nowej ery zrównoważonego rozwoju z wymogami ochrony środowiska.

Konferencja ONZ w Rio wyraziła przekonanie że nie można myśleć o sprawach ochrony środowiska, o rozwoju społecznym i gospodarczym jako o dziedzinach nie powiązanych ze sobą. Dano temu wyraz w szeregu dokumentach:

-Deklaracji z Rio w sprawie środowiska i rozwoju ( 27 zasad )

-Deklaracji wytyczającej kierunki zrównoważonego rozwoju lasów wszystkich typów, ich ochrony i użytkowania,

-Globalnym Programie Działań który jednocześnie określał cele, zadania i środki, które winny być podjęte przez rządy poszczególnych państw i przez lokalne władze i na których powinny być oparte konkretne programy działań.

7.Jakie są główne cele i zadania Globalnego Programu Działania NZ uchwalonego w 1992r. na konferencji ONZ w Rio de Janeiro ?

Globalny Program Działań jest wyrazem ogólnoświatowej strategii ONZ zrównoważonego rozwoju społeczno -gospodarczego z wymogami ochrony środowiska. Określa cele, zadania i środki, które winny być podjęte przez rządy poszczególnych państw i przez władze lokalne. Zakłada się dokonanie nie później niż w 97 oceny postępowania w realizacji celów i zadań GPD. Katalog problemów wymagających rozwiązań oparty jest na kryteriach przedmiotowych jak i metodologicznych. Do problemów w ujęciu przedmiotowym zaliczone zostały:

-ochrona i wspomaganie zdrowia człowieka

-zrównoważony rozwój osiedli ludzkich

-ochrony atmosfery

-bezpieczne wykorzystanie toksycznych substancji chemicznych. Teza brzmi: Substancje chemiczne znajdują. się całym świecie i chociaż są niezbędne do realizacji celów społecznych i gospodarczych należy jednak podjąć wysiłek w celu zmniejszania ich wpływu na zdrowie i środowisko. Rządy winny kontrolować eksport substancji chemicznych, które są zakazane lub też ich użycie jest ograniczone oraz informowanie o wywozie do kraju importowanego

-gospodarowanie odpadami stałymi i ściekami niebezpiecznymi i radioaktywnymi

-zrównoważenie gospodarki gruntami rolnymi. Program zaleca aby rządy opracowały politykę racjonalnego gospodarowania gruntami, korygowały i egzekwowały ustawy sprzyjające zrównoważonemu użytkowaniu ziemi i ograniczały przeznaczenie produktywnych gruntów rolnych na inne cele','

-walka z niszczeniem lasów. Program zaleca wielokierunkowe działanie. Uchwalona została deklaracja zasad gospodarki.

-ochrona i zagospodarowanie zasobów słodkowodnych. Wody śródlądowe mają pod stawowe znaczenie jako źródło wody do picia i dla rozwoju rolnictwa, przy odprowadzania ścieków dla rozwoju miast, produkcji energii,

-ochrona i zagospodarowanie mórz i oceanów wpływają one na klimat, pogodę, stan atmosfery oi-az dają pokarm. Około 70 zanieczyszczeń dostaje się do morza. Narody świata zobowiązały się do powstrzymania degradacji środowiska morskiego

-zachowanie różnorodności biologicznej. GPD zobowiązuje By rządy przy współpracy x Agendami ONZ oraz przy wsparciu sektora prywatnego i instytucji finansowych przeprowadziły krajowe oceny stanu różnorodności biologicznej, opracowały strategię zachowania na włączenie jej do ogólnokrajowych planów rozwoju,

-walka z pustynnieniem i suszą. Pustynnienie to proces degradacji powierzchni lądów na skutek zmian klimatycznych lub działań człowieka. Najbardziej odczuwalnym skutkiem jest degradacja terenów wypasowych i spadek produkcji żywności.

W związku z tym GPD sformułował szereg szczegółowych zadań jak np. przyspieszenie przy zakładaniu plantacji odpornych .na suszę drzew i roślin, zmianę sposobu upraw roślin. Ponadto w GPD jest szereg zaleceń natury metodologicznej wskazującej na środki lub sposoby rozwiązywania poszczególnych problemów

-wykorzystanie osiągnięć biotechnologii w celu wprowadzenia zmian w materii genetycznych roślin, zwierząt, mikroorganizmów

-rozwój współpracy międzynarodowej, zapewnienie swobodnego przepływu informacji w zakresie stosowani tzw. czystych technologii, zapewnienie dostępu do technologii bezpiecznej "dla środowiska

-szerzenie rozwoju oświaty, kształtowanie świadomości społecznej w zakresie ochrony środowiska.

Przepisy prawa międzynarodowego powinny sprzyjać polityce zrównoważenia rozwoju m.in. przez usunięcie sprzeczności między umowami dotyczącymi środowiska lub społecznego działania lokalnego. Władze lokalne mają do odegrania kluczową rolę podczas procesu zrównoważenia, budują i utrzymują takie elementy infrastruktury jak wodociągi, nadzorują planowaniom budownictwa, mieszkań i rozwoju przemysłu, Współpraca partnerska z organami pozarządowymi, która przewiduje aby agencje ONZ Jak i poszczególne rządy zwróciły się do organizacji ww. z zaproszeniem do współpracy. _

8,Wyjaśnij znaczenie pojęć „środowisko”(naturalne, przyrodnicze)i „ochrona środowiska” jako przedmiot zainteresowań ONZ przedstawiony w Raporcie Sekretarza Generalnego NZ U Thanta i w ujęciu normatywnym polskiej ustawy z 2001(1980)!!!!!!

Pojęcia podst. Środowisko i ochrony środowiska w znaczeniu jakie im dziś nadajemy utrwaliły się w słownictwie polskim i innych krajów członkowskich ONZ na początku lat 70. Przyczynił się do tego w szczególności raport S.G. U Thanta z 26.05.1969 r. p.t. "Człowiek i Jego środowisko". Jednakże ani debata na XXIII sesji ani podjęta na tej sesji rezolucja nie zdefiniowały pojęcia środowiska człowieka. Zdawano naturalnie sobie sprawę że termin środowisko człowieka może być interpretowane w rozmaity sposób. Dzisiaj kiedy człowiek panuje na każdym km naszej planety granica między naturalnym otoczeniem a będącym dziełem człowieka powoli się zaciera. W obu dokumentach ONZ zostały podkreślone dwa główne rodzaje problemów:

a) zmiany w naturalnym otoczeniu człowieka spowodowane wzrastająca liczbą ludności i stosowanie bez odpowiedniej kontroli nowoczesnej techniki,

b) wpływ jaki zmiany te wywierają na samego człowieka, jego zdrowie, warunki pracy i życia. Wszystkie te aspekty odnoszą się do kryzysu stosunków człowieka do środowiska.

Poglądy nauki polskiej wywarły wielki wpływ na pojęcie środowiska naturalnego ujętego w noweli do Konstytucji z 1970 r. oraz ustawie ze stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska. Podczas odbytej w marcu dyskusji na temat zasięgu przedmiotu ochrony środowiska na konferencji naukowej zorganizowanej przez Komitet Nauk Prawnych profesor Brzeziński zaproponował definicję, która z nielicznymi zmianami wprowadzona została do ustawodawstwa.

Środowiskiem w rozumieniu ustawy jest ogół elementów przyrodniczych w szczególności powierzchni ziemi, wody, powietrze, świat roślinny i zwierzęcy a także krajobrazy znajdujących się zarówno w stanie naturalnym jak i przekształconym w wyniku działania człowieka. W zakres pojęcia środowiska wchodzą zarówno elementy naturalne jak i autogenne środowiska naturalnego ( ukształtowane przez człowieka ). W potocznym rozumieniu ochrona środowiska oznacza zabezpieczenie, opiekę, osłonę przed zniszczeniem -znaczenie to było jednak niewystarczające. Na treść przedmiotu i zakres pojęcia ochrony środowiska składa się w związku z tym kilka składników. Ochrona środowiska oznacza więc zespół działań mających na celu:

-racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi, elementami środowiska,

-przeciwdziałanie lub zapobieganie zjawiskom uciążliwym dla środowiska lub powodującym jego zniszczenie, uszkodzenie, zanieczyszczenie, zmiany cech fizycznych lub charakteru elementów przyrodniczych,

-przywracanie środków lub jego poszczególnych elementów do właściwego stanu.

Każdemu z tych trzech rodzajów działań służy odpowiedni katalog środków, są one określone nie tylko w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska lecz w innych źródłach prawa ochrony środowiska.

9.Scharakteryzuj dokumenty ONZ wskazujące na konieczność prowadzenia przez państwa członkowskie ONZ polityki ochrony środowiska.

Uciążliwości

Uciążliwościami są wg ustawy zjawiska fizyczne lub stany dokuczliwe dla środowiska, jak np. hałas, wibracje albo utrudniające życie np. przez zakłócanie spokoju lub odpoczynku hałasem czy zanieczyszczeniami. Gdy natężenie lub zasięg występowania zjawiska fizyczne osiąga taki poziom, że może wywoływać niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi, powodować uszkodzenie lub zniszczenie środowiska to takie uciążliwości jako szkodliwe dla środowiska nazywamy zagrożeniami.

Każde zagrożenie jest uciążliwością lecz nie każda uciążliwość jest dla środowiska zagrożeniem. Ze względu na przyczyny i skutki wyróżniamy:

-Zagrożenia zwyczajne ( powszechnie występujące ). Występują one regularnie np. hałas wytwarzany przez środki lokomocji przekraczający dopuszczalne normy, wprowadzanie do wód zanieczyszczeń. Mogą być przedmiotem stałej, systematycznej obserwacji, kontroli i badań.

-Zagrożenia nadzwyczajne - są następstwem gwałtownych, trudnych do przewidzenia zdarzeń wywołanych siłami przyrody, awariami obiektów które mogą spowodować znaczne zanieczyszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu, bądź stwarzać niebezpieczeństwo dla zdrowia lub życia ludzkiego.

10.Przemiany prawno ustrojowe dokonane w państwach współczesnych w związku z ochroną środowiska jako podstawową funkcją państwa.

Utworzono wyspecjalizowane organy do ochrony środowiska, np. Ministerstwo Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych (Szwecja, Federacja Rosyjska), Ministerstwo Zdrowia i Ochrony Środowiska (Albania), Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (Polska). W państwach NZ nastąpił wzrost zainteresowania działalnością reglamentacyjno - ochronną środowiska, przyczyniający się do rozwoju prawa ochrony środowiska.

11.Stosunek wzajemny polityki i prawa w ochronie środowiska na przykładzie Unii Europejskiej i USA.

12.Wymień i scharakteryzuj funkcje prawa w ochronie środowiska.

-Funkcja organizacyjna - tworzenie podstaw praw ustrojowych ochrony środowiska. Na podstawie aktów prawnych powoływane są do życia różnego rodzaju instytucje jako podmioty zorganizowanego działania,

-Funkcja regulacyjno - ochronna - polega na wprowadzeniu ograniczeń i zasad korzystania z zasobów środowiska lub nadawaniu poszczególnym elementom środowiska charakteru obiektów prawnie chronionych,

-Funkcja ochrony praw podmiotowych - polega na zaspokajaniu w granicach i formach przewidzianych w kodeksie cywilnym różnego rodzaju roszczeń kompensacyjnych, zapobiegawczych, przywrócenia stanu zgodnego z prawem

-Funkcja stymulatora procesów gospodarczych - polega na stosowaniu odpowiednich środków ekonomiczno -prawnych, stanowiących pewien system oddziaływań motywacyjnych na podmioty gospodarcze w celu zachęcania ich do działań korzystnych dla środowiska,

-Funkcja wdrożenia postępu technicznego - prawo w postaci norm technicznych jest podstawowym narzędziem rozwoju i ugruntowania postępu naukowo - technicznego

-Funkcja represyjna prawa - polega na ustanowieniu surowych sankcji karnych za naruszenie prawa ochrony środowiska zakwalifikowane jako przestępstwa lub wykroczenia,

-Funkcja ochrony walorów lub zasobów środowiska - o znaczeniu ponadpaństwowym - polega na realizacji prawno międzynarodowych zobowiązań państw w dziedzinie ochrony środowiska.

13.Scharakteryzuj trzy podstawowe aspekty ochrony środowiska.

-gospodarczy (zapewniania racjonalnego gospodarowania zasobami środowiskiem przyrodniczym kraju, stanowiącymi podstawę jego rozwoju społeczno - gospodarczego przy wykorzystaniu instrumentów prawnych),

-sanitarny (ochrona zdrowia i życia ludzkiego przed zagrożeniem lub szkodliwymi uciążliwościami środowiska, np. odpady, zanieczyszczenie wody),

-zachowawczy (ochrona określonych elementów lub walorów środowiska przed ich zniszczeniem lud degradacją).

14.Wyjaśnij znaczenie pojęć prawnych „środowisko" i „ochrona środowiska".

Środowisko - ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształcony przez człowieka krajobraz, gleba, powierzchnia ziemi, zwierzęta, rośliny, elementy autopogenne i naturalne.

Ochrona środowiska - zespół działań, mających na celu:

-racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi, jako podstawa rozwoju gospodarczego,

-przeciw działanie lub zapobieganie zjawiskom lub stanom uciążliwym dla środowiska lub powodującym jego zanieczyszczenie, uszkodzenie, zmiany ich samych lub charakteru elementów przyrodniczych,

-przywracanie środowiska lub jego elementów do właściwego stanu.

Uciążliwości - zjawiska fizyczne lub stany dokuczliwe dla środowiska (hałas), albo utrudniające życie (zanieczyszczenie powietrza).

Zagrożenia - uciążliwości, których natężenie lub zasięg osiąga taki stan, że mogą one wywrzeć niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi, powodować uszkodzenie lub zniszczenie środowiska.

15.Wyjaśnij znaczenie pojęć „uciążliwości" i „zagrożenia".

Uciążliwości - wg ustawy to zjawiska fizyczne lub stany dokuczliwe dla środowiska (hałas, wibracje, odpady), albo utrudniające życie (zakłócanie spokoju lub odpoczynku hałasem lub zanieczyszczeniem powietrza). Gdy natężenia bądź zasięg występowania tych zjawisk fizycznych lub stanów osiąga taki poziom, że mogą one wywierać niekorzystny wpływ na zdrowie ludzi, powodować uszkodzenie albo zniszczenie środowiska, to takie uciążliwości jako szkodliwe dla środowiska nazywamy zagrożeniami. Stosunek wzajemny tych dwóch pojęć jest następujący: każde zagrożenie środowiska jest uciążliwością dla środowiska, lecz nie każda uciążliwość jest dla niego zagrożeniem. Zagrożenia zwyczajne (zagrożenia występujące powszechnie), nadzwyczajne (są następstwem gwałtownych, trudnych do przewidzenia zdarzeń wywołanych siłami przyrody, awariami obiektów lub urządzeń technicznych, które mogą spowodować znaczne zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu bądź stwarzać niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego).

16.Scharakteryzuj podstawowe gałęzie wiedzy, które się ukształtowały w wy­niku zainteresowań państw współczesnych problematyką ochrony śro­dowiska.

Socjologia - celem jest dążenie przez ochronę zasobów przyrody do zabezpieczenia ludzkości użytkowania tych zasobów.

Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych -

Inżynieria środowiska

Prawo ochrony środowiska

Nauki polityczne - teoria ochrony środowiska

17.Scharakteryzuj rozwój polskiego ustawodawstwa ochronnego od 1919do1980 r.

Rozwój polskiego ustawodawstwa był związany z pojawiającymi się problemami:

1919 - Państwowa Zasadnicza Ustawa Sanitarna - prace nad czystością gleby, wody i powietrza

1922 - ustawa o prawie wodnym, obowiązująca od 1960r.

Ustawa o lasach państwowych i niepaństwowych.

1922 - ustawa o uzdrowiskach

1927 - ustawa o ochronie roślin przed szkodnikami

1928 - prawo przemysłowe

1928 - o prawie zabudowie osiedli - utrzymanie ładu przestrzennego, ustawa o ochronie zwierząt (humanitarne traktowanie)

1930 - prawo górnicze - eksploatacja kopalin

1932 - ustawa o rybołówstwie

1934 - ustawa o ochronie przyrody

1963 - ustawa o substancjach trujących

1980 - ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska

18.Rola i znaczenie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1S w uporządkowaniu stanu ochrony prawnej środowiska w Polsce.

Przyjęto zagadnienia ramowości - zasady, kierunki ochrony środowiska, zadania poszczególnych organów. Objęła elementy, które wcześniej w ogóle nie były przedmiotem regulacji. Ujmuje niektóre dziedziny w sposób komplementarny, np. ochrona powietrza zarówno w miastach jak i na wsiach, a inne w sposób ramowy, np. ochrona gruntów rolnych i leśnych. Zdano sobie sprawę, że problemów nie można rozwiązywać oddzielnie, zachodzi potrzeba spójności, nowe spojrzenie na problemy środowiska, potrzeba i konieczność nowej regulacji.

19.Scharakteryzuj, na podstawie wybranych przykładów, dorobek legislacyjny z zakresu ochrony środowiska z czasów Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej.

Proces polskiego ustawodawstwa sozologicznego zapisał się chlubną, kartą w historii prawnych podstaw ochrony środowiska, l tak:

1.8 lutego 1919 r. Sejm uchwalił Państwową Zasadniczą Ustawę Sanitarną, która stanowiła, iż do podstawowych zadań zarządu państwowej służby zdrowia należy piecza nad czystością powietrza, gleby wody. Ustawa ta wprowadzała kilka nowych zadań:

-sprawy uzdrowisk i zdrojowisk

-sprawy hodowli i sprzedaży roślin leczniczych,

2.W 1921 r. powstał PZH

3.19 września 1922 r. uchwalona została ustawa wodna nazwana pierwsza, polska kodyfikacją prawa wodnego. Znajdują się w niej też przepisy dotyczące ochrony krajobrazu,

4.7 czerwca 1927 r. wydane zostało rozporządzenie Prezydenta RP o prawie przemysłowym. Chodziło w niej o wydawanie koncesji przemysłowej. Był to akt bardzo postępowy z punktu widzenia ochrony środowiska i do dziś spełnia swoja, pożyteczną rolę,

5.22 sierpnia 1927 r. wydane zostało rozporządzenie Prezydenta RP o zwalczaniu zaraźliwych chorób zwierzęcych, do dziś będące podstawa prawną do sprawowania nadzoru sanitarno - weterynaryjnego,

6.19 listopada 1927 r. następne rozporządzenia Prezydenta RP o ochronie roślin przed chorobami, szkodnikami i chwastami, które obowiązywało do 1956 r.,

7.3 grudnia ustawa o prawie łowieckim która obowiązywała do 1952 r. .

8.6 lutego 1928 r. rozporządzenia Prezydenta RP o prawie budowlanym i zabudowywaniu osiedli. Ustawa zobowiązywała do tworzenia rezerw przestrzennych i obowiązywała do 1961 r.,

9.6 marca 1928 r. rozporządzenie o opiece nad zabytkami mające znaczenie dla tzw. zachowawczej ochrony przyrody,

10.22 marca 1928 r. rozporządzenie o ochronie zwierząt i zagospodarowaniu lasów. Była to pierwsza ustawa regulująca humanitarną ochronę zwierząt, obowiązująca do dziś. Ustawa ta znalazła rozwinięcie w Deklaracji światowej Praw Zwierzęcia z 1977 r. zatwierdzona przez UNESCO w 1978 r.

11.Prawo Górnicze z 29 listopada 1930 r. regulowało eksploatację złóż kopalin. Prawo to wyróżniało minerały podlegające woli górniczej, minerały zastrzeżone państwu oraz minerały przynależne do gruntu. Obowiązywała do 1 grudnia 1953 r.

12.Ustawa o rybołówstwie z 7 marca 1932 r. Projekt jej był oparty na studiach biologicznych. Ustawa przewidywała utworzenie rybackiego związku ochronnego.

13.Ustawa o ochronie przyrody z 10 marca 1934 r. która była pierwszą kompleksową regulującą prawną konserwatorskiej ochrony środowiska. Ustawa wprowadzała fundusz ochrony przyrody, organem doradczym była Państwowa Rada o Ochronie Przyrody. Obowiązywała do 1949 r. '

14.13 lipca 1939 r. uchwalona została ustawa o nadzorze nad niektórymi środkami żywienia zwierząt obowiązujące do dziś.

1.w sensie normatywnym - jako ogół norm prawnych obowiązujących w danym miejscu i czasie, których głównym przedmiotem jest ochrona środowiska '

2.w znaczeniu instrumentalnym - jako narzędzie polityki ochrony środowiska spełniającej szereg funkcji

3.w sensie dydaktyczno - wychowawczym jako jednostka charakterystyczna o ściśle określonym programie którego cele, założenia i zakres przedmiotowy muszą być odpowiednio dostosowane do stopnia, typu i charakteru ośrodka dydaktycznego

4.jako samodzielna gałąź prawa - która jak każda nauka posiada własny jasno sprecyzowany przedmiot badawczy

5.jako hasło informacji naukowej - popularyzującej krajowe i zagraniczne wyniki prac naukowo - badawcze nauk prawniczych dot. ochrony środowiska.

20.Wybór koncepcji legislacyjnej przyjętej w ustawie o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980 r.

W ustawie powinny się znaleźć:

-Wszystkie zasady sozologiczne, które odnoszą się do ochrony prawnej środowiska jako całości (wspólne dla wszystkich komponentów i rodzajów uciążliwości),

-Zasady odnoszące się do poszczególnych komponentów (powierzchnia ziemi, kopaliny, gleby, wody, powietrze, świat roślinny i zwierzęcy, krajobraz) lub tylko do poszczególnych rodzajów zagrożeń (hałas, wibracje, odpady, promieniowanie jonizujące, ochrona środowiska przed nadzwyczajnymi zagrożeniami).

-Normy odsyłające do przepisów szczególnych w kwestiach szczegółowych odnoszących się do tych dziedzin środowiska, które będą w ustawie uregulowane w sposób ramowy.

-Normy szczegółowe, dot. niektórych dziedzin ochrony środowiska, które nie były przedmiotem regulacji prawnej rangi ustawowej, regulowanych ustawą w sposób w zasadzie wyczerpujący, bez odsyłania do przepisów szczególnych (ochrona przed hałasem i wibracjami, ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrona zieleni w miastach i wsiach).

21.Co należy rozumieć pod pojęciem „źródła prawa powszechnie obowiązują­cego w Rzeczypospolitej Polskiej" w świetle postanowień art. 87 Konstytucji RP?

Wg art. 87 źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

22.Które przepisy Konstytucji RP odnoszą się bezpośrednio do ochrony środowi­ska? Wyjaśnij ich znaczenie.

Art. 68 pkt. 4 - Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

Art. 74 pkt. 1-4- Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłemu pokoleniu. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

Art. 86 - Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Art. 232 - W celu zapobiegania skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia RM może wprowadzić na czas oznaczony (do 30 dni), stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.

23.Umowa międzynarodowa jako źródło prawa wg art. 91 Konstytucji RP i jej zna­czenie dla ochrony prawnej środowiska w Polsce.

24.Obywatelskie prawo do petycji oraz zakres przedmiotowy jego wykorzy­stania w sprawach ochrony środowiska.

Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych, w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Szczegółowe regulacje znajdują się w ustawie, znaczenie i udział społeczeństwa w ochronie środowiska. Każdy ma prawo do składania uwag i wniosków w postępowaniu prowadzonym z udziałem społeczeństwa.

25.Konstytucyjne prawo do informacji w sprawach ochrony środowiska.

Obywatel ma prawo do uzyskania informacji o działalności organów władz publicznych oraz osób pełniących władze publiczne. Prawo to obejmuje uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób i organizacji w zakresie wykonywanych zadań władzy publicznej oraz gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem skarbu państwa. Dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów, pochodzących z powszechnych wyborów z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu. Ograniczenie tego prawa może nastąpić ze względu na ochronę wartości i praw innych osób i podmiotów gospodarczych. Każdy ma prawo do uzyskania informacji o stanie i ochronie środowiska.

26W jakich znaczeniach używane jest dziś pojęcie „prawo ochrony środowiska"?

Termin ten może być rozumiany:

-W sensie normatywnym jako ogół norm prawa obowiązującego w danym miejscu i czasie, których głównym przedmiotem jest ochrona środowiska,

-W znaczeniu instrumentalnym, jako narzędzie polityki ochrony środowiska spełniające szereg funkcji (naukowo - badawczej, dydaktyczne),

-W sensie dydaktyczno - wychowawczym jako jednostka dydaktyczna o ściśle określonym programie,

-Jako samodzielna gałąź prawa, która jak każda nauka posiada własny, jasno sprecyzowany przedmiot badawczy, właściwą sobie metodykę badawczą, własny aparat teoretyczno - pojęciowy, zasady i instytucje prawne

-Jako hasło informacji naukowej, popularyzacja krajowa i zagraniczna, wynik prac naukowo - badawczych, nauk prawniczych, dot. ochrony środowiska

27.Wymień i scharakteryzuj podstawowe cechy prawa ochrony środowiska w znaczeniu normatywnym, różniące tę dziedzinę prawa od innych skład­ników porządku prawnego.

Prawo ochrony środowiska różni się od innych praw szeregiem cech: podstawowe cele i główne założenia POŚ są zbieżne z ogólnoświatową strategią ochrony środowiska, opartą na dokumentach ONZ. W wielu dziedzinach ochrony środowiska, wewnętrzne POŚ, jako podstawy organizacji i funkcjonowania administracji tworzy pewną symbiozę z prawem międzynarodowym. POŚ jest systemem otwartym - na co mają wpływ ciągłe zmiany w POŚ. POŚ - jeżeli chodzi o podstawowe cele, główne założenia i sam przedmiot regulacji prawnej ma szeroko rozwinięte podstawy w naukach przyrodniczych. POŚ posiada walory prakseologiczne - normy, prawo wewnętrzne w nim zawarte stwarzają prawidła racjonalności gospodarowania zasobami przyrodniczymi i ich ochrony. POŚ przedstawia wyjątkowy rozległy obszar unormowań prawnych. POŚ odróżnia się też swoistym, kompleksem metod regulacji prawnej.

28.Systematyka kierunków ochrony środowiska, oparta na przepisach u.o.ś.

Wprowadzona przez ustawodawcę w u.o.ś systematyka opiera się na dwóch kryteriach, a mianowicie na kryterium przedmiotowym (odnosi się do zasobów środowiska, uwzględniając aspekt gospodarczy i aspekt zachowawczy ochrony prawnej środowiska) i kryterium techniczno - sanitarnym (odnoszącym się do wyróżnionych przez ustawodawcę rodzajów uciążliwości środowiska - aspekt sanitarny ochrony prawnej środowiska). Kryterium przedmiotowe odnosi się do ochrony i racjonalnego gospodarowania wszystkimi zasobami (elementami środowiska). Wg tego kryterium ustawodawca wyróżnił 6 kompleksów regulacji prawnej: ochrona powierzchni ziemi, ochrona wód śródlądowych oraz środowiska morskiego, ochrona powietrza, ochrona świata roślinnego i zwierzęcego, ochrona walorów krajobrazowych i wypoczynkowych, ochrona zasobów zieleni w miastach i wsiach. Kryterium techniczno - sanitarne odnosi się do przeciwdziałania lub zapobiegania szkodliwym wpływom na środowisko przed różnego rodzaju zagrożeniami i uciążliwościami. Ustawodawca wyróżnił 3 kompleksy: ochrona środowiska przed hałasem i wibracjami, ochrona środowiska przed odpadami i innymi zanieczyszczeniami, ochrona przed promieniowaniem jonizującym i niejonizującym.

29.Wyjaśnij na przykładach istotę aspektu gospodarczego ochrony prawnej środowiska

.Aspekt gospodarczy ochrony środowiska oznacza ten kierunek polityki ochrony środowiska kierujący się zasadą zrównoważonego rozwoju, który zmierza do zapewnienia racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi kraju, stanowiącymi podstawę jego rozwoju społeczno - gospodarczego przy wykorzystaniu instrumentów prawnych, a zwłaszcza drogą ustalania i egzekwowania określonych prawem zasad reglamentacji korzystania z zasobów środowiska, np. oszczędne wykorzystanie zasobów, racjonalne gospodarowanie złożami kopalin i eksploatowanie zasobów tych złóż itp. Środowisko przyrodnicze jest podstawą rozwoju gospodarczego. Im wyższy jest stopień rozwoju gospodarczego tym intensywniejsze są zmiany w środowisku. Ingerencja gospodarki w układy przyrodnicze bez uwzględnienia zdolności środowiska wywołuje negatywne zmiany w środowisku doprowadzając do dewastacji lub destrukcji ekosystemów. Aby uchronić przed dewastacja lub destrukcją ekosystemy Państwo musi przez regulację prawną hamować te działania.

30.Wyjaśnij, co oznacza zasada zrównoważonego rozwoju, wyrażona w dokumentach z konferencji ONZ w Rio de Janeiro, nazywana „ekorozwojem”?

Według dokumentów z Rio racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi jest obowiązkiem i problemem o zasięgu ogólnoświatowym. Zasoby środowiska na całym świecie są bardzo duże ale w przypadku gdy nie będzie prowadzić się polityki zrównoważonego rozwoju doprowadzić może do ich całkowitego wyniszczenia lub wyczerpania. Ekorozwojem nazywa się więc politykę państwa opartą na racjonalnym gospodarowaniu zasobami środowiska przyrodniczego, która nie dopuszcza do zachwiania równowagi miedzy rozwojem gospodarczym a stanem środowiska. Przedmiotem Konferencji w Rio i jej podstawowego dokumentu było podjęcie nowych, bardziej ambitnych zadań z myślą już o potrzebach XXI w, a mianowicie rozpoczęcie nowej ery zrównoważonego rozwoju z wymogami ochrony środowiska. Na Konferencji w Rio powiedziano, że nie można dziś myśleć o sprawach ochrony środowiska a także o rozwoju społecznym i gospodarczym jako dziedzinach nie powiązanych ze sobą..

31.Podaj przykłady z ustawodawstwa, zobowiązujące do kierowania się zasadą zrównoważonego rozwoju i korzystania z zasobów środowiska na podstawie wskazań długookresowego kompleksowego rachunku ekonomicznego.

Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi należy dziś do problemu o zasięgu ogólnoświatowym. Na ten fakt zwrócono już uwagę w Raporcie-Sekretarza Generalnego ONZ UTANTA w 1969 r. "Człowiek i jego Środowisko". Chodzi o to, że na całym świecie przybywa ludzi, którym trzeba zabezpieczyć żywność, wodę itp., o ile nie przystąpi się do racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi i nie podjęte zostaną, działania w celu racjonalnego oraz prawidłowego wykorzystania tych zasobów istnienie ludzkości na ziemi zostanie zagrożone. Cały świat nie może zlekceważyć tego problemu i musi nastąpić racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi ponieważ są one olbrzymie ale jednak ograniczone tzn. kiedyś się skończą.

32.Wyjaśnij, co oznaczają pojęcia „pojemność środowiska" i „potencjał i środowiska" jako kryteria oceny racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi?

Pojemność środowiska oznacza zdolność środowiska do ponoszenia obciążeń (antropogennych) np. składowania odpadów, odprowadzania ścieków, emisja szkodliwych pyłów lub gazów. Badanie tego rodzaju zjawisk pozwala określić na jaka skalę można rozwijać działalność gospodarczą bez wywołania negatywnych, nieodwracalnych zmian ekologicznych. Celem tych badań jest wyznaczenie granic dla danego rozwoju ingerencji gospodarczej powodującej zmiany w środowisku lub określenie niezbędnych zmian w środowisku. Pojemność środowiska to zdolność środowiska do ponoszenia obciążeń antropologicznych.

-Mamy obciążenia dopuszczalne - które nie przekraczają pojemności środowiska i które nie wywołują negatywnych skutków ekologicznych i które pozwalają na samo regenerację ekosystemów.

-Obciążenie degradujące - to takie które wprowadza zaburzenia w równowadze ekologicznej i powodujące powstanie obszarów ekologicznie zagrożonych.

-Obciążenie letalne - powoduje dewastację środowiska i jest to rejon katastrofy ekologicznej. Potencjał środowiska oznacza istniejący na danym obszarze zapas zasobów naturalnych o odpowiedniej strukturze i jakości oraz trwałości ukształtowanych warunków przyrodniczych decydujących o sile samo reprodukcji ekosystemów i odporności środowiska na obciążenia antropogenne. Potencjał to suma przyrodniczych możliwości zaspokajania potrzeb społeczeństwa oraz zdolność ekosystemów do ponoszenia obciążeń antropogennych.

33.Co oznaczają terminy „obszar ekologicznie zagrożony" i „obszar klęski ekologicznej"?

Obszar ekologicznie zagrożony - to ustalone na terenie kraju rejony koncentracji największych i najbardziej uciążliwych źródeł naruszeń .środowiska ściekami, pyłami, gazami, to tereny na których przekroczono dopuszczalne normy zanieczyszczeń. W obszarze ekologicznie zagrożonym ekosystemy jeszcze funkcjonują, lecz tracą możliwość samoistnego usuwania uszkodzeń. Obszary ekologicznie zagrożone można odbudować "poddać terapii" ale musi być zaprzestanie ich dalszej degradacji. Tereny ekologicznie zagrożone gdy na tych terenach nie zaprzestaje się ich degradacji to doprowadza się te tereny do katastrofy ekologicznej. Obszar katastrofy ekologicznej to obciążenie letalne doprowadzające do dewastacji środowiska.

34.Które tereny zaliczamy do obszarów szczególnej ochrony środowiska i jakie obowiązują ograniczenia w gospodarczym korzystaniu ze środowiska na tych terenach?

Do obszarów szczególnej ochrony środowiska zalicza się tereny na których występują;

-uciążliwości lub szkodliwe uciążliwości dla środowiska

-obszary zdegradowane przez przemysł, rolnictwo lub inny rodzaj działalności albo siły przyrody

-tereny eksploatacji złóż kopalin

-obszary o cennych walorach przyrodniczych lub krajobrazowych,

-tereny uzdrowiskowe

-obszary związane z zaopatrzeniem w wodę.

Na wymienionych obszarach obowiązują, specjalne warunki gospodarczego korzystania ze środowiska i wprowadzania w nim zmian.

35.Jakie środki ekonomiczno-prawne przewiduje u.o.ś. w celu realizowania zasady gospodarności przy korzystaniu ze środowiska naturalnego?

UOŚ przewiduje następujące środki ekonomiczno prawne: opłaty oraz kary.

Opłatami są:

-opłaty za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza

-opłaty za usuwanie drzew i krzewów.

Wpływy z opłat są jednym z największych składników dochodów funduszy ochrony środowiska i gospodarki

wodnej. Składnikami. funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej są. również:

-opłaty za eksploatację złóż, kopalin,

-opłaty za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych,

-opłaty oparte na przepisach szczególnych o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz lasach.

Środkami ekonomiczno - prawnymi oprócz opłat są też kary pieniężne, które wymierza się za nieprzestrzeganie

wymagań ochrony środowiska. Kary są sankcją za naruszenie wymogów prawa ochrony środowiska.

36.Wyjaśnij główne założenia oraz podstawowe zasady ustalania opłat i kar związanych z organizacją i funkcjonowaniem funduszy specjalnych, służących celom ochrony środowiska .

Opłaty i kary obciążające poszczególne jednostki organizacyjne unormowane sąw przepisach UOŚ. Ustawa ta przewiduje opłaty za wprowadzenie zanieczyszczeń do powietrza oraz za usuwanie drzew i krzewów. Ponadto obowiązują opłaty związane z eksploatacją lub gospodarowaniem złożami kopalin oraz opłaty za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych. Opłaty ustala się w wysokości uzależnionej od ilości i rodzaju zanieczyszczeń lub od obwodu pnia drzew i jego odmiany lub też od powierzchni zarośniętej krzewami. Termin płatności opłaty wynosi 14 dni, a w przypadku nieterminowej regulacji nalicza się odsetki karne. Opłaty nie uiszczane podlegają przymusowemu ściągnięciu w postępowaniu egzekucyjnym. Kary pieniężne wymierzane są. przez organy administracji publicznej za nie przestrzeganie wymagań ochrony środowiska. Podstawę naliczania kar stanowią stawki jednostkowe, ustalone w zależności od ilościowych i jakościowych zmian w środowisku, np. nadmierna emisja zanieczyszczeń do powietrza. Kary pieniężne są sankcją za naruszenie wymogów prawa ochrony środowiska. Kary nakładane są za:

-wprowadzenie do wód lub do ziemi ścieków, które nie odpowiadają wymaganym warunkom,

-za zanieczyszczenie powietrza

-za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu

-za zniszczenie terenów zieleni

-za usuwanie drzew bez zgody organu administracji

-za gromadzenie lub wylewanie, odpadów

Składowanie odpadów stanowi dochód gminnego funduszu (50 % dochodu gminy).

37.Wyjaśnij główne założenia dotyczące organizacji, celów i zasad gospodarowania funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Struktura organizacyjna składa się z trzech szczebli zarządzania:

-Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

-Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

-Gminne fundusze, którymi administrują burmistrzowie i wójtowie. Dochodami funduszy są;

-kary pieniężne i opłaty

-wpływy z przedsięwzięć organizowanych na rzecz ochrony środowiska

-dobrowolne wpłaty zakładów pracy

-dobrowolne wpłaty, zapisy i darowizny

-świadczenia rzeczowe i środki z fundacji. NFOSiGW oraz WFOSiGW mają ponadto dochody z tytułu udziału tych funduszy w spółkach:

-środki z tytuły emisji obligacji

-środki z zaciągniętych kredytów i pożyczek

Podział dochodów wg klucza podziałowego jest następujący:

-wpływy z tyt. opłat i kar za zasolenie wód powierzchniowych przez kopalnie węgla oraz z tyt. emisji tlenków azotu do powietrza stanowią w całości dochód NFOSiGW

-wpływu z tyt. opłat i kar za usuwanie drzew są dochodem GFOSiGW, ponadto 50% wpływów za składowanie odpadów oraz 10% za pozostałe opłaty i kary z tyt. gospodarczego wykorzystania środowiska

-pozostałe dochody z tyt. opłat i kar za gospodarcze wykorzystanie środowiska stanowią 60 % dochodu WFOSiGW i w 40% NFOSiGW

-podział dochodów z tyt. wpływów za opłatę eksploatacyjną przy wydobyciu kopalin i surowców mineralnych dotyczy w 60% gmin oraz w 40% NFOSiGW.

38.Wyjaśnij przykładowo, na jakie cele mogą być przeznaczane środki gmin­nego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Środki zgromadzone w ramach funduszy przeznacza się na:

GFOSiGW

-edukację ekologiczna.

-wspomaganie systemów kontrolno - pomiarowych

-realizowanie inwestycji

-utrzymanie zieleni

-cele ustalone przez radę gminy WFOSiGW

-działania na rzecz ochrony przyrody

-działania w celu zapobiegania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska

-badania naukowe

-opracowania i wdrażanie nowych technik i technologii, dotyczących ścieków, paliw, spalin itp.

Środki funduszów ochrony środowiska służą w myśl art. 87a UÓŚ finansowaniu ochrony środowiska i gospodarki wodnej w celu realizacji zasady zrównoważonego rozwoju.

39.Podstawowy warunek realizacji zadań rządowych i samorządowych wyni­kających z programów polityki przestrzennej.O kształtowaniu i realizacji polityki przestrzennej państwa, która ma podstawowe znaczenie dla osiągania celów i zadań zróżnicowanego rozwoju art. 5 Konstytucji i zasadach ogólnych ustawy „O ochronie środowiska”. RP zapewnia ochronę środowiska kreując się zasadą zróżnicowanego rozwoju. Biorą w niej udział wszystkie organy administracji rządowej. Zobowiązane są do prowadzenie analiz i studiów, opracowywania koncepcji i sporządzania programów odnoszących się do obszarów i zagadnień odpowiednich do podejmowania prac.

Rządowe programy po ich zaopiniowaniu i uzgodnieniu (tryb i zasady - ustawa „o zagospodarowaniu przestrzennym”) - podlegają zatwierdzeniu przez RM, przekazywane wojewodom w częściach dotyczących ich właściwości. Wojewoda sporządza i prowadzi wojewódzki rejestr, zamieszcza w nim zadania rządowe (wynikające z programów), zadania samorządowe wojewódzkie (wynikające z programów), zadania realizowane na terenach i obszarach chronionych na podstawie ustaw szczególnych.

Warunkiem realizacji zadań rządowych jest ich wprowadzenie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (po uprzednim przeprowadzeniu negocjacji z gminą chyba, że przepisy szczegółowe stanowią inaczej). Podstawą negocjacji jest wpis zadań do wojewódzkiego rejestru.

40.Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego.

Podstawowymi formami prawnymi racjonalnego gospodarowania przestrzenią z uwzględnieniem wymogów ochrony środowiska są:

-Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

-Prognoza skutków wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (ust. „o zagospodarowaniu przestrzennym i rozporządzenia Min. O.Ś. ZN i L z 1995r).

-Ocena oddziaływania inwestycji na środowisko, w tym również ocena wyodrębnionej grupy zagadnień dot. autostrady na środowisko, grunty rolne i leśne, oraz dobra kultury objęte ochroną .

-Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

-Decyzja o pozwoleniu na budowę, uprawniająca do rozpoczęcia robót budowlanych

-Decyzja o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego.

-Decyzja i inne środki prawne przysługujące organom państwowego nadzoru budowlanego oraz innym organom poziomowym, np. Inspekcji Ochrony

-Środowiska w sprawach utrzymywania w należytym stanie technicznym wykonywanych obiektów budowlanych lub ich części i spełniania wymogów ochrony środowiska

41.Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego to podstawowe źródło informacji o przeznaczeniu terenu na określone cele i wymaganiach techniczno - przyrodniczych, które powinny być spełnione przy lokalizacji inwestycji. Z chwilą jego uchwalenia staje się powszechnie obowiązującym prawem miejscowym na danym terenie. Wydawane decyzje adm. organ adm. publikuje jak np. decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego sprzeczna z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sprzeczna z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podlega uchyleniu jako nieważna. Stwierdzenie nieważności w trybie i zasadach określonych w KPA.

Ograniczenia wynikające z art. 73: - ustanowienie ustawy o ochronie przyrody parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, - utworzenia obszarów ograniczonego użytkowania, - ustalenie przepisów ustawy Prawo wodne (korzystanie z wód dorzecza oraz ustanowienie stref ochronnych ujęć wód, obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych.

42.Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako instytucja praw­na służąca celom racjonalnego gospodarowania przestrzennego.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się dla obszaru gminy (miasta) lub ich części, dla zespołu gmin (miast) lub ich części. Ustalenie przeznaczenia i zasad gospodarowania terenu należy do zadań własnych gminy, ustalenie następuje w formie uchwały rady gminy, do niej dołączone powinny być: rysunek planu, prognoza wpływu planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze. Powinny być określone lokalne warunki przeznaczenia i zagospodarowania terenów, zadania wynikające z przepisów szczególnych odnoszą się do obszarów objętych planem i przedmiotem jego ustaleń, zadania rządowe będące wyrazem kształtowania realizacji celów i zadań polityki przestrzennej państwa opartych na: koncepcji polityki zagospodarowania przestrzennego kraju, prognozach zadań rządowych służących realizacji celów ponad lokalnych publicznych, sporządzanych przez naczelne i centralne organy adm. państwowej i zatwierdzonych przez RM, wojewódzkich planach zagospodarowania przestrzennego uchwalonych przez sejmik wojewódzki, określających uwarunkowania, cele i kierunki polityki przestrzennej państwa na terenie wojewódzka. W szczególności art. 5 ustawy o ochronie środowiska wskazuje wymogi i funkcje sozologiczne tych planów powinny zawierać: warunki otrzymania równowagi ekologicznej, racjonalną gospodarkę zasobami przyrodniczymi środowiska, ochronę walorów krajobrazowych, zachowanie warunków klimatycznych, zachowanie w możliwie największym stopniu walorów naturalnych danego terenu.

Ustawa o środowisku, zmiana tej dyspozycji, elementów sozologicznych, należy uwzględnić: programy racjonalnego wykorzystania powierzchni ziemi racjonalnego gospodarowania zasobami gleby, koncepcji kompleksowego rozwiązywania problemów zabudowy miast i wsi, z uwzględnieniem gospodarki wodnej, odprowadzanie ścieków, urządzania i kształtowania terenów zieleni, ochrony walorów krajobrazowych i klimatycznych, potrzeb ochrony powietrza atmosferycznego, ochrony przed hałasem, wibracjami, przed promieniowaniem szkodliwym dla ludzi, zwierząt i środowiska, ochrona powierzchni ziemi na terenach eksploatacji kopalń.

43Jakie są skutki prawne ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w procesie realizacji inwestycji budowlanych?

(Na przykładzie oddziaływania autostrady na środowisko). Ustalenie wpływu budowy i eksploatacji autostrady na środowisko, na grunty rolne i leśne, stanowi odrębną grupę zagadnień planistyczno - przestrzennych. Bierze się też pod uwagę wpływ na dobra kultury objęte ochroną. W takich przypadkach prawo przewiduje obowiązek sporządzenia oceny oddziaływania autostrady na środowisko z określonymi przedmiotami i zakresu informacji przestrzennych koniecznych do takiej oceny. Ocena powinna: określać wpływ autostrady (okres budowy i eksploatacji) na elementy środowiska, identyfikować warianty rozwiązań lokalizacyjnych autostrady, określać skutki potencjalnych sytuacji awaryjnych, zawierać wnioski dot. m.in. potrzeby zmiany jej przebiegu wybranych odcinkach.

W przypadku dokonywania oceny oddziaływania na grunty rolne i leśne analiza z punktu widzenia strat w rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej. W przypadku oddziaływania na dobra objęte ochroną wartości kulturowych uwzględniająca zasoby i walory dóbr kultury, krajobraz kulturowy, obszary podlegające i kwalifikujące się do ochrony

44.Co oznacza zasada jawności postępowania w procedurze planowania prze­strzennego?

Zalicza się do podstawowych zasad procedury planistyczno - przestrzennej, obok zasady konsultacji społecznej oznacza obowiązek podania przez radę gminy do publicznej wiadomości informacji o przystąpieniu do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz wyłożeniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego projektu i prognozy skutków ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla środowiska do publicznego wglądu. (wyrażona w art.. 18 u.z.p.). Zasada jawności dotyczy też samego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego po jego uchwaleniu, gdy stał się obowiązującym źródłem prawa miejscowego (lokalnego). Art. 29 ustawy z.p. mówi, że każdy ma prawo do wglądu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz otrzymywania wypisów i wyrysów z planu.

45.Co oznacza zasada konsultacji społecznej przy przygotowywaniu proje­ktu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub w postępo­waniu przed jego uchwaleniem i jakie skutki prawne wiążą się z nieprze­strzeganiem tej zasady?

Art. 18, 23, 24 u. z. p. to obowiązek organów samorządu terytorialnego do przyjmowania i wnikliwego rozpatrywania wniosków, protestów i zarzutów dot. ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego celem dokonania przez radę gminy niezbędnych zmian przedstawionym do uchwalenia projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Protest - może wnieść każdy, na piśmie terminie nie dłuższym niż 14 dni po upływie okresu wyłożenia.

46.Jakie wymagania winna spełniać prognoza skutków wpływu ustaleń miej­scowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko przy­rodnicze?

Na podstawie przeprowadzonych badań, zebranych informacji i nagromadzonych doświadczeń możliwe jest określenie przewidywanych skutków dla środowiska, które mogą wynikać z realizacji ustaleń zawartych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ustanawia się pewne kierunki działań organizatorskich, do których zobowiązujące są przepisy:

-Art. 1 u.z.p. - w postępowaniu dot. przeznaczenia terenów na określone cele i ich zagospodarowania należy zrównoważony rozwój, podstawę tych działań.

-Art. 10 u.z.p. - określona powinność adresowaną do organu odpowiedzialnego za sporządzenie planu, dołączenia do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego prognozy wpływu ustaleń planu na środowisko.

-Art. 8 u.o.ś. - nakazuje stosowanie w toku realizacji zadań ochrony środowiska takich środków i takich metod, wynikającego z aktualnego stanu wiedzy, które zapewniają maksymalną skuteczność ochrony, po rozpoznaniu czynników szkodliwych dla środowiska i stopnia ich szkodliwości.

-Art. 40 u.z.p. - zobowiązuje Ministra Środowiska do określenia w drodze rozporządzenia wymagań, jakim powinny odpowiadać prognozy wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko i do sprawowania kontroli przestrzegania i stosowania tych wymagań w praktyce oraz do udzielania wyjaśnień w sprawie właściwego ich stosowania.

Przepisy w/w rozporządzenia Ministra zobowiązują do kompleksowego ujawnienia problematyki wartości kulturowych uwzględniającą zasoby i walory dóbr kultury, krajobraz kulturowy, obszary podlegające, kwalifikujące się do ochrony.

47.Jakie wymagania winna spełniać ocena inwestycji szczególnie szkodli­wych dla środowiska i w jakich przypadkach oceny takie winny być spo­rządzane?

Oceny oddziaływania na środowisko wiążą się z egzekwowaniem wymagań ochrony środowiska w działalności rewizyjnej. Oceny oddziaływania inwestycji na środowisko (ODIŚ) odnoszą się do inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska lub zdrowia ludzi, powinny być załączone do wniosków o ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania. Powinny określać:

-Wpływ inwestycji lub obiektów na poszczególne elementy środowiska

-Identyfikować warianty technologiczne lub lokalizacyjne dla inwestycji i dla porównania.

-Porównanie proponowanych rozwiązań technicznych ze stosowaniem w praktyce

-Oszacowanie przewidywanych oddziaływań bezpośrednich i pośrednich, krótko i długotrwałych, odwracalnych i nieodwracalnych,

-Określić zagrożenia i korzyści dla innych użytkowników środowiska.

Wymagania i przypadki sporządzenia ODIŚ określone zostały rozporządzeniem Min. OŚZNiL z 1995r.

48.Wyjaśnij, co oznacza pojęcie „kopaliny" i jaki jest podstawowy podział ko­palin według obowiązującego prawa geologicznego i górniczego?

Złoże kopaliny - naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji stałych, gazowych i ciekłych, których wyodrębnienie może przynieść korzyści gospodarcze.

Prawo geologiczne i górnicze dzieli kopaliny na podstawowe i pospolite. Do kopalin podstawowych należą: 1) gaz ziemny, ropa naftowa i jej pochodne naturalne, węgiel brunatny, kamienny i metan z węgla kamiennego, 2) kruszce metali szlachetnych, rudy metali w stanie rodzimym, pierwiastki promieniotwórcze, 3) aparyt, boryt, feryt, fosforyt, gips, anhydryt, piryt, siarka, sole potasowe, sól kamienna, 4) azbest, betonit, gliny, kamienie szlachetne i ozdobne, kwarc, marmury. Do kopalin pospolitych należą pozostałe nie wymienione w art. 5 prawa geologicznego i górniczego (np. solanki, wody lecznicze).

49.Wyjaśnij, jaki jest podział kompetencji w sprawach udzielania koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż?

Koncesja to podstawowy instrument reglamentacji, służący celom racjonalnego gospodarowania złożami kopalin. Wydaje się koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin podstawowych oraz surowców mineralnych znajdujących się w odpadach, na poszukiwanie: wydobywanie kopalin pospolitych w granicach obszarów morskich udziela Minister Środowiska w uzgodnieniu z odpowiednimi ministrami, Minister Transportu i Gospodarki Morskiej - wydobywanie kopalin podstawowych, Minister Zdrowia - kopaliny lecznicze. W pozostałych przypadkach właściwymi organami do wydawania koncesji jest wojewoda i starosta.

Udzielenie koncesji wymaga w każdym przypadku zasięgnięcia opinii właściwego organu samorządu terytorialnego: wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Udzieleni koncesji na niektóre rodzaje działalności, np. wydobywanie kopalin ze złóż wymaga uzgodnienia z właściwym organem samorządu terytorialnego. Uzgodnienie winno być dokonane w formie postanowienia wydawanego na podstawie p.z.p. ,na które zażalenie. Postanowienie organu odwoławczego może być zaskarżone do NSA.

50.Wyjaśnij, do jakiej kategorii zasobów naturalnych zaliczane są, według prawa geologicznego i górniczego, solanki, wody lecznicze i termalne i jakie wynikają z tej kwalifikacji skutki prawne?

Należą one do kopalin pospolitych skutkiem prawnym takiej kwalifikacji daje ich bilansowanie, daje ono ogólny obraz stanu tego rodzaju zasobów dyspozycyjnych kraju i w poszczególnych regionach, ich eksploatacji oraz możliwości zaspokojenia narastania potrzeb surowcowych. Bilansowanie - proces ciągły, obejmuje dokonywanie ocen, opartych na wymiarach prac geologicznych. Ewidencję tu spełniają odpowiednie rodzaje dokumentacji geologicznej.

51.Co oznacza pojęcie „obszar górniczy" i w jakim trybie jest ustanawiany?

To przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wykonywania kopaliny, objętej koncesją. Wyznaczony jest przez organ koncesyjny w uzgodnieniu z Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego, na podstawie dokumentacji geologicznej. Podlega obowiązkowi wpisu do rejestru obszarów górniczych, prowadzonych przez Ministra Środowiska. Obszar górniczy wyznaczony jest oddzielnie dla każdej kopaliny, może też obejmować część złoża, jeżeli nie zagraża to prawidłowemu wykorzystaniu złoża.

52.Wymień podstawowe instytucje prawa geologicznego i górniczego dotyczące gospodarowania złożami kopalin , o charakterze reglamentacyjno ochronnym?

53.Jakie obowiązki odszkodowawcze ciążą na przedsiębiorcy górniczym w przypadku spowodowania zaniku wody lub utraty jej przydatności u osób trzecich?

Do najważniejszych szkód spowodowanych ruchami zakładu górniczego stosuje się przepisy KC (wyjątki określone w przepisach prawa geologicznego i górniczego). Naprawienie szkód powinno nastąpić przez przywrócenie do stanu poprzedniego. Obowiązek ten ciąży na przedsiębiorcy. W razie powstania szkody w postaci zaników wody lub utraty jej przydatności, przedsiębiorca zobowiązany jest bezpłatnie dostarczać niezbędną ilość wody do czasu naprawienia szkody. Jeżeli nie możliwe jest przywrócenie stanu poprzedniego lub koszty tego przywrócenia przekraczałyby wielkość poniesionej szkody, naprawienie szkody nastąpi przez zapłatę odszkodowania.

54.W jakim trybie mogą być dochodzenie roszczenia z tytułu szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego?

Podstawa ustalenia sposobu naprawienia szkody lub zapłaty należnego odszkodowania jest postępowanie ugodowe, po wyczerpaniu którego dochodzenie roszczeń może nastąpić na drodze sądowej. Orzekają w tych sprawach sądy powszechne. Warunek wyczerpania postępowania ugodowego uważa się za spełniony , jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody, albo gdy od zgłoszenia przedsiębiorcy żądania przez poszkodowanego minęło 21 dni. W sprawach o naprawienie szkód kierowanych do sądu powszechnego powód nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Postępowanie winno się toczyć na koszt przedsiębiorcy, chyba że roszczenie powoda okaże się bezpodstawne.

55.Jaki jest zakres przedmiotowy państwowego nadzoru górniczego i jaki jest podział kompetencji w tych sprawach?

Organy państwowego nadzoru górniczego sprawiają nadzór i kontrole nad mieniem zakładów, w szczególności:

-Bezpieczeństwa i higieny pracy, bezpieczeństwa pożarowego,

-Ratownictwa górniczego,

-Gospodarki złożami kopalin w procesie ich wydobycia,

-Ochrony środowiska w tym zapobieganiu szkodom,

-Budowy i likwidacji zakładu górniczego.

Organy państwowego nadzoru w odniesieniu do: kopalin podstawowych, kopalin pospolitych (w gruncie obszarów morskich), bez zbiornikowego magazynowania substancji, składania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych to: Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Górniczych, Dyrektorzy Specjalistycznych Urzędów Górniczych.

W odniesieniu do: wydobywania kopalin pospolitych i surowców mineralnych znajdujących się w odpadach górniczych oraz po pracach wzbogacenia kopalin są: Minister Środowiska, wojewodowie, starostowie

56.Co oznaczają pojęcia „grunty rolne" i „grunty leśne" jako obiekty ochroń prawnej przed ich przeznaczaniem na cele nierolnicze lub nieleśne?

To pojęcia prawnie zdefiniowane w sposób pozwalający ustalenie przedmiotu i zakresu działania ochrony prawnej. Do gruntów rolnych w myśl ustawy zalicza się:

-Nie tylko użytki rolne, tj. grunty orne, sady, łąki,

-Również grunty stanowiące podstawę organizacji i funkcjonowania gospodarstw rolnych przetwórstwa rolno - spożywczego i innych form produkcji rolniczej

-Włączając w to grunty pod budynkami i urządzeniami gospodarskimi, drogami dojazdowymi oraz urządzeniami służącymi do ochrony środowiska.

Nie zalicza się do gruntów rolnych ogrodów zabytkowych i gruntów zajętych pod parkami uznanymi za dobra kultury.

Definicja normatywna dostosowana jest do celów kompleksowo rozumianych funkcji reglamentacyjno - ochronnej zasobów gleby i innych gruntów rolnych jako podstawy rolnictwa i gospodarki żywnościowej kraju.

Grunty leśne - 3 składniki tego pojęcia: 1) grunty określone jako lasy w ustawach o lasach, 2) grunty zrekultywowane dla potrzeb gospodarki leśnej, 3) grunty pod drogami dojazdowymi do gruntów leśnych.

Las obejmuje swym zakresem dwa rodzaje gruntów:

-grunty o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryte roślinnością leśną lub częściowo jej pozbawione, które przeznaczone są do produkcji leśnej lub stanowią rezerwat przyrody, bądź wchodzą w skład parku narodowego albo są wliczone do rejestru zabytków.

-grunty związane z gospodarką leśną, np. budynki i budowle, drogi leśne i urządzenia turystyczne (parkingi i pola biwakowe).

57.Jaki jest tryb postępowania w sprawach wyłączania gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze lub nieleśne?

Przepisy dotyczące tej kwestii stanowią najbardziej rozbudowaną część regulacji prawnej: ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 1995 r.

Obowiązuje dwuetapowy tryb postępowania:

-I - wymaga uzyskania zgody na przeznaczenie gruntu na cele nierolnicze lub leśne (w zależności od rodzaju klas i powierzchni): Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Wojewody, Ministra Środowiska.

Podstawą do uzyskania zgody jest odpowiednio umotywowany wniosek rady gminy (chodzi o uzasadnienie, które musi uwzględniać pewne elementy, np. przewidywany rozmiar strat.

-II - uzyskanie zezwolenia na wyłącznie gruntu z produkcji rolniczej lub leśnej na podstawie podań i odpowiedniej dokumentacji zgłoszonych przez osobę ubiegającą się o uzyskanie decyzji w sprawie, do odpowiedniego organu adm. publ.

Do wydania decyzji kompetentne są organy: dyrektorzy regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych w odniesieniu do gruntów leśnych, dyrektorzy parków narodowych (grunty wchodzące w ich skład), starostwie (pozostałe przypadki).

Osoba, która uzyskała zezwolenie na wyłącznie gruntów jest obowiązana uiścić jednorazową należność i opłaty roczne.

58.Wymień i wyjaśnij podstawowe zasady ochrony gruntów rolnych wysokiej jakości i gruntów leśnych przed zmniejszaniem się ich powierzchni.

4 zasady wg których ma być przeprowadzona gospodarka leśna.

-powszechnej ochrony lasów - reglamentacyjno - ochronne obowiązują wszystkie podmioty

prowadzące gospodarkę leśną,

-utrzymania trwałości lasów,

-ciągłości i zrównoważonego rozwoju wszystkich funkcji lasów (zachowanie w lasach roślinności leśnej, naturalnych bagien i torfowisk, ponownego wprowadzenia roślinności leśnej w okresie dwóch lat od usunięcia drzewostanu, pielęgnowanie i ochrona lasów i ochrona przeciw pożarowa, przebudowa drzewostanu, racjonalne użytkowanie lasu).

-powiększania zasobów leśnych (zalesianie gruntów, podwyższenie produkcyjności lasów w sposób określonych w planie urządzania lasu).

59.Co oznacza i na kim ciąży obowiązek rekultywacji gruntów rolnych?

Osoba, która spowodowała utratę, albo ograniczenie wartości użytkowej gruntów obowiązana jest do ich rekultywacji na własny koszt. W stosunku do zakładów przemysłowych obowiązują zasady: rekultywację i zagospodarowanie gruntów planuje się, projektuje i realizuje na wszystkich etapach działalności przemysłowej, Na terenach przewidywanego osiadania gruntów na skutek działaln0ości górniczej zakładów przemysłowych zobowiązany jest do rozpoczęcia rekultywacji przed wystąpieniem degradacji gruntu. Jeżeli działalność przemysłowa powodująca obowiązek rekultywacji gruntu przeprowadzona jest przez kilka osób , obowiązek ten ciąży na każdej z nich, odpowiednio do zakresu działalności powodującej potrzeby rekultywacji. Sposób i termin wykonywania rekultywacji ustalony jest w formie decyzji administracyjnej.

60.Jakie obciążenia finansowe wiążą się z przejmowaniem gruntów rolnych lub leśnych na inne cele niż rolnicze lub leśne?

Osoba, która uzyskała zezwolenie na wyłączenie gruntów rolnych lub leśnych z produkcji zobowiązana jest uiścić opłatę i opłaty roczne, w przypadku wyłączenia gruntów z produkcji leśnej - jednorazowe odszkodowanie za wyrąb drzewostanu wg zasad określonych przez Ministra Środowiska. Należność ustalona jest w tonach żyta lub w metrach sześciennych drewna tartacznego iglastego. Równowartość ton żyta jest ustalona w wysokości stosowanej do wymierzania podatku rolnego ogłaszanej przez GUS.

W decyzji o wyłączeniu gruntów rolnych określonych klas bonitacji może być nałożony obowiązek zdjęcia warstwy próchniczej gleby. Gdy obowiązek nie został wykopany, wymierza się opłatę za każdy 1 metr sześcienny wykorzystanej nie właściwe próchniczej warstwy gleby (opłaty zróżnicowane).

61.Jakie obowiązki ciążą na właścicielach gruntów stanowiących użytki rolne i na terenowych organach administracji publicznej w zakresie gospodarowania tymi gruntami, gdy są one położone na obszarach szczególnej ochrony środowiska tub w strefach ochronnych wokół zakładów przemysłowych?

Takie obowiązki zostały wprowadzone dopiero w 1995 r. obligują one do:

-sporządzania i zatwierdzania planów zagospodarowania na tych gruntach.

-zapewniania prowadzenia badań skażenia gleby i roślin

-egzekwowania odpowiedzialności odszkodowawczych za obniżenie poziomu produkcji rolniczej na skutek ujemnej oddziaływań zakładów przemysłowych

Jeżeli przeprowadzone przez starostę badania poziomu gleb i roślin wykaże, że uzyskiwane płody nie nadają się do spożycia lub przetworzenia, kosztami badań należy obciążyć zakład przemysłowy, a grunty skażone wyłącza się z produkcji. Skutki obciążają zakład przemysłowy odpowiedzialny za skażenie. Na żądanie właściciela gruntów wyłączonych z produkcji zakład przemysłowy zobowiązany jest do nabycia tych gruntów z budynkami i urządzeniami.

62.Jakie obowiązki ciążą na wojewodach w zakresie ochrony gruntów lub płodów rolnych przed skażeniami przemysłowymi?

63.Jakie uprawnienia odszkodowawcze przysługują właścicielowi gruntu płożonego na obszarze szczególnej ochrony środowiska lub w strefie ochronnej, istniejącej wokół zakładów przemysłowych, w przypadku obniżenia poziomu produkcji rolniczej, spowodowanego działalnością zakładu przemysłowego?

Jeżeli właściciel poniósł szkodę przez obniżenie poziomu produkcji rolniczej lub leśnej, przysługuje mu z tego tytułu odszkodowanie od zakładu przemysłowego. W przypadku obniżenia poziomu produkcji rolniczej w okresie 3 lat co najmniej 0 1/3 dotychczasowej wartości zakład obowiązany jest na wniosek właściciela wykupić całość ;ub część tych gruntów wg cen wolnorynkowych.

Gdy zachodzi potrzeba zmiany kierunku produkcji rolniczej lub leśnej, zakład przemysłowy jest zobowiązany zwrócić właścicielowi grunt, ponieść z tego tytułu koszty oraz wypłacić równowartość szkód wynikłych ze zmiany kierunku produkcji.

64.Wyjaśnij treść znaczeniową pojęcia prawnego „gospodarka leśna" oraz podstawowe cele i zasady prowadzenia gospodarki leśnej, wynikając z obowiązującego ustawodawstwa.

Przedmiotem racjonalnego gospodarowania w ramach systemu gospodarki leśnej są nie tylko lasy, spełniające wielorakie funkcje w systemie prawnym ochrony środowisk, ale inne zasoby gospodarki leśnej, jak zwierzyna, uprawy leśne i płody runa leśnego.

Cechy gospodarki leśnej:

-Zachowanie lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki zdrowia, życia człowieka, równowagę przyrodniczą,

-Szczególnie ochrona lasów stanowiących fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych (np. ma walory krajobrazowe),

-Ochronę gleby i terenów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie lub uszkodzenie, albo o specjalnym znaczeniu społecznym

-Produkcję drewna na zasadzie największej opłacalności oraz surowców i produktów ubocznego użytkowania lasów,

-Gospodarowanie zwierzyną w lasach w sposób nie zagrażający trwałości lasów i realizacji celów gospodarki leśnej.

Zasady:

-Powszechnej ochrony lasów,

-Utrzymania trwałości lasów,

-Ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów

-Powiększania zasobów leśnych.

65.Co obejmuje plan urządzenia lasu, jako instytucja prawna służąca celom gospodarki leśnej, oraz jaki jest tryb i zasady jego sporządzania, zatwierdzania i egzekwowania ustaleń planu?

Złożony charakter gospodarki leśnej, wymagający traktowania lasu nie tylko jako obiektu, z którego można czerpać bezpośrednie korzyści gospodarcze, lecz przede wszystkim, jako określonego typu ekosystem determinuje potrzebę konkretyzacji określonych prawem celów i zasad gospodarki leśnej oraz zasobów ich realizacji, odrębnych dla każdego drzewostanu i urządzonego obiektu. Instrumentem prawnym służącym tej konkretyzacji jest plan urządzania lasu. Plan taki po zatwierdzeniu przez kompetentny organ staje się obowiązującym aktem adm. Okres obowiązywania wynosi 10 lat i tylko w wyjątkowych przypadkach uzasadnionych stanem lasu może być odpowiednio krótszy. Akt ten określa

-przedmiot i zakres uprawnień użytkowania lasu przez ustalenie tzw. efektu, tzn. ilości drewna dopuszczonego do pozyskania oraz do ewentualnego prowadzenia gospodarki łowieckiej,

-konkretne zadania i wynikające z nich obowiązki dot. zalesienia i odnawiania, pielęgnowania i ochrony lasu, itp.

Realizowanie zadań i wykonywanie obowiązków określonych w planie urządzenia lasu podlega nadzorowi ze strony organu adm. publ., który zatwierdził tą dokumentację. Określone planem zadania i obowiązki adresowane do właścicieli mogą być wyegzekwowane przy zastosowaniu środków przymusu adm.

66.Wyjaśnij jaką funkcje spełniają lasy ochronne oraz w jakim trybie następuje uznanie lasu za ochronny lub pozbawienie lasu charakteru lasu ochronnego?

Są to lasy podlegające szczególnej ochronie. Ustalone dla nich zadania gospodarki leśnej w planach urządzania lasu winny być odpowiednio dostosowane do ich funkcji ochronnych. Uznanie lasu za ochronny lub pozbawienie go takiego charakteru następuje w formie decyzji Ministra Środowiska na wniosek Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, po zasięgnięciu opinii rady gminy w odniesieniu do lasów stanowiących własność Skarbu Państwa, albo w pozostałych przypadkach decyduje wojewoda - na wniosek starosty, uzgodniony z właścicielem lasu i zaopiniowanym przez radę gminy. Wśród lasów ochronnych można wyróżnić 4 grupy:

-lasy pierwotnie ochronne - funkcje (ochrona gleb przed zmywaniem i wylewaniem, ochrona brzegów wód przed osuwaniem, ograniczenie powstania lub rozprzestrzeniania się lotnych piasków, stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt, ochrona walorów leczniczych mikroklimatów i zasobów wód mineralnych).

-Lasy wtórne ochronne (ochrona środowiska, życie człowieka w warunkach daleko idących przemian i degradacji środowiska)

-Lasy o funkcji specjalnej - znaczenie przyrodniczo naukowe, dla bezpieczeństwa państwa

-Lasy tworzące drzewostany uszkodzone na skutek działalności przemysłowej - nie spełniają już funkcji ochronnej.

67.Wyjaśnij , jaki jest przedmiot i zakres realizacji zasady powszechnej dostępności do lasu i korzystania z jego zasobów , z uwzględnieniem nakazów ,zakazów i ograniczeń?

Powszechna zasada dostępności do lasów oznacza, że każdemu z mocy prawa przysługuje prawo wstępu do lasu stanowiącego własność SP i czerpania z niego pożytków w postaci zbieranych na własne potrzeby owoców leśnych jak grzyby, jeżyny, maliny, poziomki, borówki, żurawiny, itp.

Ciąży na nas tzw. obowiązek ochrony. To obowiązek powstrzymywania od działań lub czynności, które szkodzą środowisku leśnemu. Oto 3 rodzaje wymogów ochronnych:

-Powszechnie obowiązujący zakaz działań lub czynności zabronionych w lasach, np. zaśmiecania rozkopywania gruntu,

-Przestrzeganie stałego zakazu wstępu na tych obszarach, które stanowią uprawy leśne do 4 metrów wysokości, powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne, ostoje zwierząt, źródliska rzek i potoków, obszary zagrożone erozją

-Przestrzeganie okresowego zakazu wstępu do lasu, który zarządził nadleśniczy, a obowiązany jest wprowadzić zakazy gdy: wystąpiło zniszczenie lub uszkodzenie drzewostanu lub degradacja runa leśnego, występuje zagrożenie pożarowe, wykonywane są zabiegi gospodarcze

Powszechne udostępnienie lasu nie dotyczy lasów stanowiących własność SP

68.Wyjaśnij , na jakich zasadach opiera się gospodarowanie zwierzyną w lasach oraz jakie są obowiązki i uprawnienia strażników leśnych i leśniczych w zakresie ochrony zwierząt łownych.

Gospodarowanie zwierzyną w lasach wchodzi w zakres łowiectwa regulowanego przepisami prawa łowieckiego. W przepisach ustawy o lasach zaakcentowane zostały ograniczone związki gospodarki leśnej z problematyką łowiectwa:

-Gospodarowanie zwierzyną stanowi integralną część gospodarki leśnej,

-Gospodarowanie zwierzyną winno być prowadzone w sposób nie zagrażający trwałości lasów i realizacji celów gospodarki leśnej,

-W planie urządzenia lasu należy określić zadania gospodarki łowieckiej,

-Lasy stanowiące ostoję zwierząt są objęte stałym zakazem wstępu dla ludności

-Powszechnie istniejące w lasach zakazy (np. płoszenia, ścigania i chwytania) nie dot. polowań

-Strażnikowi leśnemu wykonującemu swe obowiązki służbowe na gruntach stanowiących własność SP przysługują uprawnienia określone innymi przepisami, odnoszącymi się do strażników łowieckich - w zakresie zwalczania kłusownictwa, co w istocie oznacza odesłanie do przepisów prawa łowieckiego.

69.Wyjaśnij , co oznacza pojęcie „łowiectwo” w rozumieniu polskiego prawa łowieckiego?

Wg normy znaczeniowej art. 1 prawa łowieckiego interpretowanej w powiązaniu z art. 3 prawa łowieckiego - łowiectwo jako element ochrony środowiska przyrodniczego oznacza ochronę zwierząt łownych i gospodarowania ich zasobami w zgodzie z zasadami ekologii oraz z zasadami racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej. Łowiectwo obejmuje elementy ochrony, gospodarczy (racjonalna gospodarka zwierzętami), społeczny (spełnianie potrzeb społeczeństwa w zakresie uprawiania myślistwa).

70.Wyjaśnij, jakie znaczenie prawne ma zakwalifikowanie zwierzyny żyjącej w stanie wolnym do kategorii zwierząt łownych?

Zwierzęta łowne w stanie wolnym, jako dobro ogólnonarodowe, stanowią własność SP (prawo łowieckie). Uprawniają Ministra Środowiska do zakwalifikowania dziko żyjących gatunków zwierząt łownych podlegających ochronie prawnej. Formą prawną tej kwalifikacji jest ustalona w drodze rozporządzenia lista gatunków zwierząt łownych, po zasięgnięciu opinii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Państwowej Rady Ochrony Przyrody i Polskiego Związku Łowieckiego.

71.Wyjaśnij, główne założenia i podstawowe zasady ochrony prawnej zwierząt łownych?

Ograniczone związki łowiectwa z ochroną środowiska stały się oczywiste od momentu wejścia w życie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Łowiectwo odtąd ze względu na swoją funkcję ochronną w stosunku do dziko żyjących zwierząt stało się w polskim prawie ochrony środowiska integralną częścią tego kierunku ochrony środowiska.

Ustawodawca w art. 33 ustawy ochrona środowiska wskazał zespół celów i wynikających z nich zadań ochronnych o istotnym znaczeniu dla egzystencji i rozwoju nowoczesnego łowiectwa, są to m.in.

-Tworzenie warunków prawidłowego rozwoju i optymalnego spełniania przez roślinność i zwierzęta funkcji biologicznej na rzecz środowiska,

-Zapobieganie lub ograniczenie szkodliwych oddziaływań na środowisko, które mogłyby niekorzystnie wpływać na zasoby i stan świata roślinnego i zwierzęcego,

-Zapewnienie równowagi przyrodniczej niezbędnej dla zachowania gatunków ginących, ochrony gatunków przed nadmierną eksploatacją i ochroną cennych ekosystemów.

72.Co oznacza termin polowanie i jakie warunki trzeba spełnić , by uzyskać uprawnienia do polowania?

Polowanie na zwierzęta łowne to suma dozwolonych czynności prawem i zgodnych z zasadami etyki łowieckiej jak: tropienie, strzelanie z myśliwskiej broni palnej, łowienie sposobami dozwolonymi zwierzyny żywnej, zmierzające do wejścia w jej posiadanie. Może być dokonywane w obwodzie łowieckim wyłącznie w ramach zatwierdzonego planu łowieckiego. Przekroczenie ustalonego w planie łowieckim odstrzału zwierzyny podlega odpowiedzialności karnej.

Do wykonywania polowania potrzebne jest posiadanie uprawnień myśliwskich, zgoda na polowanie wyrażona przez dzierżawcę albo zarządcę obwodu łowieckiego, pisemne upoważnienie wydane przez dzierżawcę albo zarządcę przy polowaniu indywidualnym.

73.Wymień i objaśnij cele oraz podstawowe zasady tworzenia obwodów łowieckich.

Obwód łowiecki - wydzielony obszar, gdzie tylko może być prowadzone polowanie. Tworzenie ich następuje w obrębie poszczególnych województw w drodze rozporządzenia wojewody. Jeżeli obwód ma znajdować się na terenie większym niż jedno województwo, rozporządzenie wydaje wojewoda właściwy dla największego obszaru gruntów wchodzących w skład obwodu (w porozumieniu z innymi wojewodami). Zabronione jest tworzenie obwodów łowieckich na obszarach przyległych do brzegu morskiego, zwanych pasmem nadbrzeżnym w granicach obszaru pasa technicznego.

74.Jakie wyróżniamy rodzaje szkód łowieckich i jakie obowiązują zasady i tryb ustalania szkód oraz przyznawania odszkodowań w tych sprawach?

Szkody łowieckie:

-wyrządzone przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną: odpowiada SP odszkodowania: gdy szkody na terenach leśnych - wypłaca państwowe gospodarstwo leśne Lasy Państwowe ze środków budżetu państwa, gdy na terenach obwodów łowieckich polskich i nie wchodzących w skład obwodu łowieckiego - wojewodowie.

-w uprawach i płodach rolnych wyrządzone przez dziki, jelenie, sarny, daniele,

-przy wykonywaniu polowania: za szkody odpowiadają dzierżawcy lub zarządcy obwodów łowieckich, których wysokość winna być ustalona w postępowaniu ugodowym.

75.Wymień zagadnienia gospodarki wodnej stanowiące przedmiot reguły prawnej w polskim prawie wodnym.

Art. 18 u.o.ś Wody śródlądowe powierzchniowe i podziemne oraz środowisko morskie podlegają ochronie, wskazuje jednocześnie na główne cele tej ochrony, które obowiązują przy normowaniu przepisów prawa wodnego. W kompleksowej sytuacji (regulacji) pr. u.o.ś uwaga została zwrócona na 3 grupy zadań i obowiązków:

-przygotowanie i wykonywanie robót melioracyjnych odwodnień budowlanych oraz innych robót ziemnych, zmieniających stosunki wodne w taki sposób, aby nie pogarszać istniejącego układu stosunków wodnych w glebie i nie naruszać równowagi przyrodniczej.

-ustalenie warunków zabezpieczających ochronę środowiska wodnego, podczas prowadzenia robót melioracyjnych, odwodnień budowlanych lub innych robót ziemnych, zmieniających stosunki wodne na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych. Ustalenie tego rodzaju warunków techniczno - przyrodniczych ochrony środowiska wodnego wchodzi w zakres obowiązków wojewody.

-poddanie szczególnej ochronie wód podziemnych i obszarów ich zasilania, polegającej zwłaszcza na niedopuszczaniu do zanieczyszczenia wód oraz zapobieganiu i przeciwdziałaniu szkodliwych wpływom na obszary ich zasilania.

-rola powiatu może w drodze uchwały ograniczyć lub zakazać używania jednostek pływających lub niektórych ich rodzajów na określonych rzekach lub zbiornikach wodnych, jeżeli jest to konieczne dla utrzymania środowiska we właściwym stanie

76.Objaśnij w jakim zakresie regulacja korzystania z wód, oparta na przepisach prawa wodnego, ma zastosowanie do wód morskich (morskich w wewnętrznych i morza terytorialnego).

Podział wód: wody morskie (morskie wody wew. i wody morza terytorialnego), wody śródlądowe (pozostałe). Podział ten odnosi się do wszystkich wód podległych zwierzchnictwu terytorialnym RP. Treścią tego zwierzchnictwa jest podległość wszystkich osób i rzeczy znajdujących się na terytorium państwa, jego prawu i jurysdykcji. Dokonując tego podziału ustawodawca określił w jakim zakresie obowiązują przepisy prawa wodnego dla każdego z 3 rodzajów wód. W pełnym zakresie przepisy prawa wodnego stosuje się do wód śródlądowych. Natomiast w ograniczonym zakresie mają zastosowanie do morskich wód wewnętrznych i wód morza terytorialnego, a mianowicie jeżeli chodzi o ochronę wód przed zanieczyszczeniem z lądu lub dla ochrony przed powodzią. Rozporządzenie RM w sprawie granic wód szczegółowo określa granice między granicami śródlądowymi a morskimi wodami zewnętrznymi i morzem terytorialnym.

77.W jakim zakresie zagadnienia gospodarki wodnej są regulowane przepisami prawa geologicznego i górniczego?

78.Jaka jest kwalifikacja prawna wód leczniczych?

79.Wyjaśnij główne założenia i podstawowe zasady prawa wodnego, dotyczące własności wód, regulacji stosunków własnościowych i rozstrzygania kwestii spornych.

Własność wód regulują przepisy prawa wodnego. Prawo własności wody jest różnie ujmowane: jako prawo jednolite, jako zespół niezależnych od siebie praw do wody. Podstawową własność wody stanowią: wody powierzchniowo płynące, wody stojące, źródła i wody podziemne.

Z zagadnieniami własność wód wiąże się sprawa własności gruntu, przez który woda płynie. Prawo wodne określa tryb i zasady ustanowienia ograniczeń własności nieruchomości z obowiązkowym odszkodowaniem. Odszkodowanie przyznaje organ adm. publ.

80.Wyjaśnij jaki jest przedmiot i zakres podstawowych rodzajów korzystania z wód według prawa wodnego: powszechnego, zwykłego i szczególne korzystania z wód.

-Powszechne korzystanie z wód - ma znaczenie społeczne, szeroki zakres przedmiotowy, przedmiotowy. Powszechne prawo korzystania z wód służy takim celom jak: umożliwienie społeczeństwu korzystania z walorów środowiska wodnego przez udostępnienie wód do wypoczynku, sportu, wędkowania; zaspokajania potrzeb bytowych każdego człowieka oraz codziennych potrzeb gospodarstwa domowego lub rolnego.

*Zakres podmiotowy: powszechnym korzystaniem z wód są objęte wszystkie śródlądowe wody powierzchniowe oraz morskie wody wew. i morza terytorialnego, stanowiące własność prawa (korzystanie z wód powierzchniowych, rzek, kanałów, potoków, strumieni, jezior i stawów).

*Zakres podmiotowy - powszechne korzystanie z wód jest dozwolone z mocy prawa każdemu, prawo to przysługuje dla określonych celów każdemu - obywatelowi RP, cudzoziemcowi. Nie może ono służyć innym celom, niż z ustawy i naruszać zakazów i ograniczeń określonych w ustawie.

-Zwykłe korzystanie z wód - prawo to przysługuje tylko właścicielowi wody. Właścicielowi nie wolno naruszać istniejącego układu stosunków wodnych ze szkodą dla innych użytkowników wód lub dla gospodarki wodnej. Korzystanie z wody nie może powodować marnotrawstwa wody i powodować szkód. Rodzajem zwykłego korzystania z wody jest korzystanie z cudzej wody, uzyskane na podstawie pozwolenia wodno prawnego.

-Szczególne korzystanie z wód - to korzystanie wykraczające poza powszechne lub zwykłe. Dozwolone jest tylko na podstawie decyzji adm, uregulowane jest pozwolenie wodno prawnym, jest możliwe przy dotrzymywaniu warunków określonych pozwoleniu. Nie dotrzymanie warunków może spowodować cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia bez odszkodowania.

81.Wyjaśnij podstawowe zasady obowiązujące w postępowaniu wodno -prawnym przy udzielaniu pozwoleń wodno- prawnych .

Podstawą ubiegania się o pozwolenie wodno prawne jest specjalnie sporządzona do tych celów dokumentacja, zawierająca w formie graficznej i opisowej charakterystykę celów, z zakresu i sposobu korzystania z wód oraz projektowanych urządzeń wodnych i przewidywanych zmian w układzie stosunków wodnych, nazywana aparatem wodno prawnym. Jeżeli na podstawie aparatu wodno prawnego nie można ustalić w jakim stopniu planowane jest korzystanie z wody może oddziaływać szkodliwie na interesy ludności, gospodarki narodowej lub środowiska, organ adm. publ. Właściwy do udzielenia pozwolenia może żądać przedłożenia przez wnioskodawcę ekspertyzy wykonanej przez biegłego albo wskazaną przez ten organ instytucję. Przepisy prawa wodnego określają wymogi, które obowiązują organ adm. publ. Przy rozpatrywaniu podania o udzielenie pozwolenia wodno prawnego. Treść wymogów jest różna, dąży do tego, aby wyrządzić jak najmniejsze szkody w środowisku. Zakłady pobierające wodę lub odprowadzające ścieki do wód na podstawie pozwoleń wodno prawnych są zobowiązane do dokonywania pomiarów, co do ilości wody i jakości odprowadzanych ścieków.

82.Wyjaśnij jakie sankcje administracyjne mogą być stosowane w przypadku nieprzestrzegania ustalonych wymagań prawa wodnego?

W przypadku stwierdzenia zaniedbań w zakresie gospodarki wodnej w wyniku których może powstać stan zagrażający życiu lub zdrowiu ludzi, albo inna szkoda, wojewódzki inspektor środowiska obowiązany jest wezwać zakład do usunięcia tych zaniedbań w ściśle określonym terminie. Nie usunięcie ich w wyznaczonym terminie może spowodować zastosowanie najostrzejszego środka - wydania decyzji adm. o unieruchomieniu zakładu, albo jego części do czasu usunięcia zaniedbania.

83.Jakie zagadnienia są regulowane przepisami prawa wodnego w zakresie ochrony przed powodzią?

Powódź - zalanie przez wodę terenów, powodujące znaczne szkody społeczne i gospodarcze. Dwa kierunki działań:

-Pośrednia ochrona przed powodzią (regulacja wód śródlądowych, zbudowanie zbiorników retencyjnych, utrzymywanie w należytym stanie wałów przeciwpowodziowych, ustanowienie nakazów, zakazów i ograniczeń na obszarach położonych między wałami przeciwpowodziowymi a korytem rzeki płynącej.

-Bezpośrednia ochrona przed powodzią - odnosi się do samej akcji przeciwpowodziowej (polega na mobilizacji sił i środków w celu usunięcia zagrożenia, niebezpieczeństwa dla życia ludzi, mienia, niesienia pomocy, usuwanie szkód powodziowych,; biorą tu udział jednostki sił zbrojnych, policji, straży pożarnej pod kierownictwem komitetów przeciwpowodziowych.

84.Co to jest spółka wodna i na jakich zasadach opiera się jej organizacja i działalność?

To forma organizacyjna samorządu gospodarczego, związana bezpośrednio z gospodarką wodną oraz z rozwojem prawa wodnego w Polsce. Podstawy organizacji i funkcjonowania określały zawsze przepisy prawa wodnego. Członkami spółki wodnej mogą być: osoby fizyczne (ich udział związany jest co najmniej z 1 celów gospodarki wodnej), zakłady. Udział w kosztach zadań spółki mają charakter publiczno - prawny. Związek spółek wodnych - forma konsolidacji spółek wodnych dla prowadzenia wspólnej administracji lub wykonywania wspólnych zadań gospodarczych. Spółka wodna korzysta z pomocy prawa, podlega nadzorowi i kontroli ze strony organów administracji publicznej (legalność i celowość).

85.Wyjaśnij cele, przedmiot oraz zasady prowadzenia ksiąg wodnych i katastru gospodarki wodnej.

Podstawowymi formami ewidencji danych z zakresu gospodarki wodnej i gromadzenia zbioru dokumentów są : księgi wodne i kataster gospodarki wodnej art.119 i 120 Prawo wodne. Pierwsza forma służy rejestracji pozwoleń Wodno- prawnych , Spółek wodnych i ich związków ;druga ma natomiast na celu rejestracje podstawowych danych dotyczących wód(np. położenie ,dorzecze i długość wód płynących oraz parametry dotyczące tych wód ,położenie i powierzchnię jezior i innych zbiorników wód powierzchniowych ich główne parametry techniczne oraz klasę czystości , położenie zbiorników wód podziemnych) oraz charakterystyki urządzeń wodnych pod względem technicznym ( np. portów , przystani, kąpielisk, obwodów rybackich , wałów przeciwpowodziowych ,polderów i innych urządzeń przeciwpowodziowych.

86.Wyjaśnij na jakich kryteriach opiera się klasyfikacja czystości wód i jakie jest jej znaczenie dla reglamentacji korzystania z wód śródlądowych i morskich i dla ochrony tych wód przed zanieczyszczeniem

Podstawą systemu reglamentacyjno- ochronnego jest klasyfikacja czystości wód śródlądowych oparta na kryteriach gospodarczego ich przeznaczenia , jest to trzystopniowa klasyfikacja . Dla każdej klasy określone są odrębne zestawienia wartości wskaźników zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych . Ponadto ustalone zostały najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach wprowadzonych do wód i do ziemi. Obie te grupy wartości wskaźników zanieczyszczeń stanowią podstawę dla terenowych organów administracji publ. przy rozpatrywaniu podań o udzielenie pozwoleń wodno- prawnych na odprowadzenie ścieków , do podjęcia odpowiedniej decyzji , a w przypadku pozytywnego rozstrzygnięcia , do określenia w pozwoleniu wodno-prawnym dozwolonego dla danego zakładu ilości oraz stanu i składu odprowadzanych ścieków.

-I klasa - wody zakwalifikowane ( w oparciu o ustalone normatywnie wskaźniki zanieczyszczeń) jako wody nadające się do

*zaopatrzenia ludności w wodę do picia

*zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości wody do picia

*bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych

-II klasa - wody nadające się do

*bytowania w warunkach naturalnych ryb innych niż łososiowate

*chowu i hodowli zwierząt gospodarskich

*celów rekreacyjnych ,uprawiania sportów i organizowanie kąpielisk

-III klasa - wody nadające się do

*zaopatrzenia zakładów innych niż zakłady wymagające wody o jakości wody do picia

*nawadnianie terenów rolniczych

Na niektórych obszarach może być wprowadzony obowiązek określonego sposobu zagospodarowania gruntów przylegających do wód lub inne ograniczenia w ich użytkowaniu . W zakresie niezbędnym dla ochrony wód lub należytego z nich korzystania - „strefy ochronne”

87.Scharakteryzuj podstawowe wymogi reglamentacyjno-ochronne prawa wodnego dotyczące gospodarki rybackiej na wodach śródlądowych płynących, stanowiących własność Skarbu Państwa.

Podstawą tej gospodarki jest podział wód na obwody, z możliwością tworzenia w granicach lub poza granicami obwodów rybackich, dalszych podziałów wód płynących na: obręby handlowe i obręby ochronne. Gdy chodzi o chów, hodowlę i połów ryb na wodach stojących, to ogranicza się do ogólnej zasady przyznającej z mocy ustawy uprawnienie rybackie każdemu posiadaczowi gruntu pod taką stację, tzn. każdemu posiadaczowi wody stojącej bez potrzeby uzyskiwania koncesji. Urzędowa weryfikacja planowego prowadzenia gospodarstwa rybackiego, co do zagadnień i wymagań konieczna jest w przypadku gdy gospodarstwo rybackie będzie prowadzone na wodach płynących, stanowiących własność Skarbu Państwa.

88.Wyjaśnij cele, tryb i zasady ustanawiania na wodach płynących obwodów rybackich, obrębów hodowlanych i obrębów ochronnych .

Obwody rybackie

-Cel -dla pełnego wykorzystania możliwości produkcyjnych wód do celów gospodarki rybackiej , wody płynące o odpowiednich do tych celów warunkach biologicznych i hydrotechnicznych powinny być podzielone na obwody rybackie

-Tryb- ustanowienie obwodów rybackich następuje w drodze rozporządzenia i podania do publicznej wiadomości przez ogłoszenie we właściwym wojewódzkim dzienniku urzędowym . Jest to obowiązek wojewodów.

-Zasada- obwód rybacki powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości prowadzenia nie więcej niż jednego gospodarstwa rybackiego , gdyż na prowadzenie rybactwa w obwodzie może być wydane pozwolenie wodno-prawne tylko jedne osobie

-Rozporządzenie wojewody ustanawiające obwód rybacki jest prawem miejscowym , które stwarza podstawy do ustanowienia obrębów ochronnych i obrębów hodowlanych ( w ramach obwodów rybackich).

-Obręby ochronne-dotyczy to wód w których znajdują się miejsca stałego tarła oraz rozwoju narybku , gromadnego zimowania i przepływu ryb. Obręby ochronne ustanawiane są w ramach obwodu rybackiego oraz w trybie i formie prawnej przewidzianej dla innych obwodów. W ustanowionym obrębie ochronnym obowiązuje z mocy ustawy zakazy i ograniczenia w korzystaniu wód mające na celu ochronę rybostanu. Zabronione jest urządzanie połowu ryb i wykonywanie innych czynności szkodliwych dla ryb.

-Obręby hodowlane- dla chowu ryb połączonego z doborem i relekcją w celu zachowania i poprawienia wartości użytkowej ryb , jeśli istnieją na wodach odpowiednie do tego warunki biologiczne i hydrotechniczne. Obręby hodowlane są również tworzone w trybie i formie przewidzianej dla obwodów rybackich.

89.Wyjaśnij w jakim zakresie reglamentacji prawnej podlega sprzęt rybacki?

Reglamentacji prawnej podlega sprzęt rybacki . Sieć rybacka może posiadać wyłącznie uprawniony do rybactwa, a sprzęt pływający , który służy do połowu ryb podlega obowiązkowi oznakowania i rejestracji.

90.Ochrona środowiska morskiego i gospodarowanie zasobami Morza Bałtyckiego w granicach obszarów morskich RP i pasa nadbrzeżnego - wy­mień podstawowe źródła prawa wewnętrznego.

Do podstawowych źródeł prawa ochrony środowiska , dotyczącego ochrony i racjonalnego gospodarowania zasobami środowiska morskiego - w granicach obszarów morskich RP i pasa nabrzeżnego zaliczyć należy:

-konwencje bałtyckie -tworzące kompleksowy system prawno- międzynarodowej ochrony środowiska morskiego Morza Bałtyckiego oraz żyjących w nim zasobów (konwencja gdańska i helsińska)

-kompleksową regulację u.o.ś która nie tylko spełnia funkcje czynnika łączącego całokształt prawnych podstaw ochrony środowiska w spójną ograniczoną całość - z uwzględnieniem ochrony środowiska morskiego , jako jednego z podstawowych kierunków polityki ochrony środowiska RP

-prawo o obszarach morskich RP - oparte na ustawie z 21 marca 1991 o obszarach morskich i administracji morskiej i aktach wykonawczych wydanych na jej podstawie . Określa położenie prawne obszarów morskich i pasa przybrzeżnego ,ustrój adm. morskiej z określeniem jej zadań i struktury organizacyjnej oraz kompetencji jej organów oraz podstawy materialno- prawne do podejmowania decyzji w wielu dziedzinach ochrony środowiska

-prawo o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki - oparte na postanowieniach trzech umów międzynarodowych i na przystosowanych do tych postanowień - przepisach ustawy z 16 marca 1995 o zapobieganiu zanieczyszczania morza przez statki

-kodeks morski - oparty na ustawie z 1 grudnia 1961 . Reguluje stosunki cywilno - prawne związane z żeglugą morską . Nowelizację kodeksu w 1991 m.in. uregulowanie odpowiedzialności majątkowej za szkody spowodowane zanieczyszczeniem morza ze statków.

-prawo wodne- w zakresie regulacji korzystania z wód i ochrony wód przed zanieczyszczeniami.

-prawo o rybołówstwie morskim - oparte na ust. Z 18 stycznia 1996 o rybołówstwie morskim i akty wykonawcze wydane na jej podstawie.

91.Wyjaśnij: które obszary z tytułu zwierzchnictwa terytorialnego RP zaliczane są do obszarów morskich RP?

Obszary morskie RP:

-morskie wody wewnętrzne i morze terytorialne RP obejmuje obszar wód morskich o szerokości 12 mil morskich liczonych od linii podstawowej tego morza . Linię podstawową morza terytorialnego stanowi linia najniższego stanu wody wzdłuż wybrzeża lub zewnętrzna granica morskich wód wewnętrznych. Do morza terytorialnego włączone są również redy na których odbywa się załadunek i wyładunek i kotwiczenie statków . Morskie wody wewnętrzne i wody morza terytorialnego wchodzą w skład terytorium RP

-wyłączna strefa ekonomiczna RP położona na zewnątrz morza terytorialnego i przylegająca do tego morza . Obejmuje ona wody ,dno morza i znajdujące się pod nim wnętrze ziemi. Granice tej strefy określają umowy międzynarodowe

Zwierzchnictwo terytorialne RP nad wodami morskimi wewnętrznymi i morzem terytorialnym rozciąga się na : wody , przestrzeń powietrzną nad tymi wodami oraz dno morskie wód wewnętrznych i morza terytorialnego a także wnętrze ziemi pod nimi.

92.Co oznaczą prawo nieszkodliwego przepływu obcych statków przez mo­rze terytorialne RP z punktu widzenia wymagań ochrony środowiska mor­skiego?

Obcym statkom przysługuje prawo do nieszkodliwego przepływu przez polskie morze terytorialne obejmujące przejście przez nie bez wchodzenia na morskie wody wewnętrzne lub też dobijanie albo opuszczania urządzeń pomostowych lub redowych . Obce statki korzystające z tego prawa są obowiązane do przestrzegania prawa polskiego oraz przepisów międzynarodowych dotyczących zapobiegania zderzeniu na morzu i ochrony środowiska morskiego . Obowiązuje zasada ,że przepływ uważa się za nieszkodliwy dopóty, dopóki nie zagraża pokojowi , porządkowi publicznemu lub bezpieczeństwu RP.

93.Jakie wymogi reglamentacyjno-ochronne obowiązują na obszarach mor­skich RP w zakresie eksploatacji zasobów mineralnych, prowadzenia ba­dań oraz budowy lub użytkowania sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń?

Wymogi reglamentacyjno- ochronne obowiązujące na obszarach morskich RP w zakresie :

-eksploatacji zasobów mineralnych - uzyskanie zezwolenia Ministra środowiska wydanego w porozumieniu z Min. T i GM

-Prowadzenie badań- przez obce państwa , obce osoby prawne i fizyczne lub organizacje międzynarodowe

*zgoda lub zezwolenie Min. T i GM

*przez polskie osoby prawne i fizyczne - bez zezwolenia ( osoby obowiązane są do informowania dyrektora właściwego urzędu morskiego o rejonie i sposobie prowadzenia badań na 14 dni przed ich rozpoczęciem.

-Budowy i użytkowania sztucznych wysp konstrukcji i urządzeń- na polskim morzu i strefie ekonomicznej uzyskanie zezwolenia Min. T i GM po zasięgnięciu opinii Ministra Środowiska, a na wodach wewnętrznych - dyrektora urzędu morskiego

Prowadzenie czynności bez wymaganej zgody i zezwolenia podlega karze pieniężnej.

94. Które obszary tworzą pas nadbrzeżny) jakie z mocy ustawy obowiązują na tych obszarach zakazy i ograniczenia

Pas nabrzeżny to obszar przyległy do brzegu morskiego który obejmuje:

-pas techniczny - stanowiący strefę wzajemnego bezpośredniego oddziaływania morza i lądu ,który jest obszarem przeznaczonym do utrzymania brzegu w stanie zgodnym z wymogami bezpieczeństwa i ochrony środowiska . Jego granice i szerokość określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia

-pas ochronny - obejmuje obszar , w którym działalność człowieka wywiera bezpośredni wpływ na stan pasa technicznego

Zakazy i ograniczenia na obszarze pasa nabrzeżnego:

-zabronione jest tworzenie obwodów łowieckich

-pozwolenia wodno -prawne i decyzje w sprawach budownictwa , zmian w zalesieniu ,zadrzewiania ,tworzenia obwodów łowieckich , a także opracowanie i realizację planów zagospodarowania przestrzennego w pasie ochronnym wymagają uzgodnienia z dyrektorem właściwego urzędu morskiego

-pas techniczny może być wykorzystany do innych celów niż utrzymywanie brzegu w stanie zgodnym z wymogami bezpieczeństwa i ochrony środowiska , tylko za zgodą właściwego organu administracji morskiej, który jednocześnie określa warunki takiego wykorzystania

-wszystkie plany i projekty związane z zagospodarowaniem pasa technicznego morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego wymagają zatwierdzenia organów adm. morskiej w uzgodnieniu z właściwymi gminami nadmorskimi.

95.Jakie rodzaje odpowiedzialności przewiduje kodeks morski za szkodę wyrządzoną zanieczyszczeniem morza ze statków?

Wg kodeksu morskiego odpowiedzialność za wszelkie szkody wyrządzone komukolwiek zanieczyszczeniem pochodzącym ze statku, w związku z przenoszeniem ładunków, eksploatacją statków lub zatapianiem w morzu odpadów i innych substancji ponosi armator - osoba uprawiająca żeglugę. Ta odpowiedzialność oparta jest za zasadzie ryzyka, przy precyzyjnym określeniu przesłanek wyłączających odpowiedzialność armatora. Armator nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną zanieczyszczeniem pochodzącym tylko ze statku, tylko wówczas, gdy szkoda powstała:

-Wskutek siły wyższej

-Z wyłącznej winy osoby trzeciej

-Na skutek wadliwego działania lub zaniedbania organów odpowiedzialnych za utrzymywanie świateł lub innych urządzeń nawigacyjnych

-W razie rażącego niedbalstwa poszkodowanego.

Naprawienie szkody wyrządzonej zanieczyszczeniem obejmuje też straty poniesione przez poszkodowanego oraz korzyści, które mogły osiągnąć, gdyby nie nastąpiło zanieczyszczenie środowiska. Naprawienie szkody obejmuje też zwrot niezbędnych wydatków i nakładów, które zostały lub zostaną poniesione na cele przywrócenia środowiska do stanu z przed zanieczyszczenia. Gdy armator nie może przywrócić stanu poprzedniego powinien zwrócić koszty i nakłady poniesione przez organ adm. morskiej lub osoby trzecie.

96.Jakie obowiązki ciążą na armatorach i kapitanach statków w zakresie ochrony morza przed zanieczyszczeniami ze statku?

Zasada generalna - statek nie może być używany do żeglugi lub innej działalności na morzu ,jeżeli nie odpowiada wymaganiom w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniom morza określonym dla statków objętych konwencją MARPOL 1973/78 . W związku z tym do podstawowych obowiązków kapitana statku należy sprawdzenie i zapewnienie aby:

-statek przed rozpoczęciem i w czasie żeglugi lub innej działalności odpowiadał wymaganiom w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniu morza potwierdzonym odpowiednimi świadectwami ,oraz posiadał plan zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem morza

-prowadzone na bieżąco wymagane zapisy olejowe lub ładunkowe

-statek był obsadzony załogą mający należyte przeszkolenie w zakresie czynności służących zapobieganiu zanieczyszczaniu morza

*w celu zapewnienia przestrzegania wymogów w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniom morza statek podlega przeglądom i inspekcjom w zakresie i w terminach określonych w umowach międzynarodowych lub przepisach u.z.z.m

*zabronione jest zatapianie odpadów lub innych substancji statkom polskim na obszarze M. Bałtyckiego a obcym statkom na polskich obszarach morskich

*zabronione jest na terytorium Polski ładowanie na statki odpadów lub innych substancji - przeznaczonych do zatapiania na obszarze morza Bałtyckiego

*statek podczas postoju w porcie lub stoczni remontowej powinien korzystać z urządzeń odbiorczych do przyjmowania zanieczyszczeń ze statków (nadzór sanitarny nad usuwaniem zanieczyszczeń ze statków sprawuje portowa inspekcja sanitarna)

*kapitan statku uczestniczącego w wypadku powodującym niebezpieczeństwo zanieczyszczenia obowiązany jest podjąć niezwłocznie wszelkie działania konieczne dla zapobieżenia ,ograniczenia lub usunięcia zanieczyszczenia

*kapitan lub armator statku o polskiej przynależności w razie wypadku lub uszkodzeń statku powinien niezwłocznie powiadomić o tym polski organ inspekcyjny

*kapitan statku o polskiej przynależności , który zauważy na morzu zanieczyszczenie lub wypadek powodujący lub mogący spowodować zanieczyszczenia obowiązany jest przekazać niezwłocznie meldunek do stacji najbliższego państwa nabrzeżnego

97.Jakie sankcje administracyjne mogą być stosowane za naruszenie wymagań ochrony środowiska morskiego?

Sankcje administracyjne w formie kar pieniężnych stosowane są przez organy administracji morskiej w dwóch rodzajach :

-karę pieniężną wymierzoną armatorowi , z którego statku podczas przebywania w polskich obszarach morskich dokonano z naruszeniem przepisów u.z.z.m zanieczyszczenie środowiska morskiego , w związku z eksploatacją statku lub zatopieniem w morzu odpadów lub innych substancji , kara ta jest wymierzana w wysokości stanowiącej równowartość do 1.000000 jednostek obliczeniowych ,zwanych Specjalnym Prawem Ciągnienia , określonych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy

-karę pieniężną wymierza się kapitanowi statku lub innemu członkowi załogi statku za niewykonanie ciążących na nim z mocy prawa obowiązków dotyczących ochrony środowiska morskiego. Kara ta jest wymierzana do wysokości nie przekraczającej dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na rok poprzedzający ogłoszonego przez Prezesa GUS

98.Co oznacza pojęcie „rybołówstwo" w rozumieniu ustawy o rybołówstwie morskimi jakie zasady reglamentacyjno-ochronne obowiązują w zakresie uprawiania rybołówstwa morskiego?

Rybołówstwo morskie - wg def. Legalnej oznacza łowienie w morzu organizmów i ich skup , połowy sportowo- rekreacyjne, rozpoznawanie żywych zasobów morza , zarybianie oraz hodowlę ryb i innych organizmów żywych.

Rybołówstwo morskie mogą wykonywać na podstawie uzyskanego zezwolenia ( jeśli spełniają określone warunki ) osoby prawne mające siedzibę w Polsce wszelkiego rodzaju jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w Polsce. Dopuszczenie podmiotów zagranicznych do łowienia w polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej może nastąpić tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi po zasięgnięciu opinii organizacji społeczno - zawodowych rybaków lub na podstawie umowy międzynarodowej.

99.Jakie obowiązują wymogi w zakresie zachowania porządku przy poło­wach?

Osoby dokonujące połowu ryb obowiązują nakazy i zakazy oraz ograniczenie ( z ustawy o rybołówstwie śródlądowym) mające na celu ochronę rybostanu, to: przestrzeganie przepisów o ochronie przyrody, miejsc gdzie jest zabroniony połów ryb, zakaz łowienia ryb o wymiarach ochronnych, zakaz łowienia ryb w okresach ochronnych, zakaz stosowania do połowu ryb niedozwolonych sposobów. Szczegółowe warunki ochrony i połowu określają przepisy ustawy o rybołówstwie śródlądowym.

100.Wyjaśnij , cele ,znaczenie i główne założenia aspektu zachowawczego ochrony środowiska w RP?

Aspekt zachowawczy obejmuje ochronę określonych elementów lub walorów środowiska przed ich degradacją ze względów:

-Ekologicznych(utrzymana procesów ekologicznych i stabilności , zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów)

-celów naukowo badawczych

-dydaktycznych

-turystyczno- wypoczynkowych

-estetycznych

-sanitarnych

-gospodarczych(ochrona ziem uprawnych, zadrzewień)

Ochrona świata roślinnego i zwierzęcego polegająca na racjonalnym korzystaniu z zasobów świata roślinnego i zwierzęcego uwzględniać powinna

-ich odtwarzanie w sposób w sposób zapewniający utrzymanie równowagi przyrodniczej lub zachowanie w stanie nienaruszonym zasobów lub ich części o szczególnej wartości .

Do podstawowych celów tak rozumianej ochrony ustawodawca zaliczył:

-tworzenie warunków prawidłowego rozwoju i optymalnego spełnienia przez roślinność i zwierzęta funkcji biologicznej na rzecz środowiska

-zapobieganie lub ograniczanie szkodliwych oddziaływań na środowisko , które mogłoby niekorzystnie wpływać na zasoby i stan świata roślinnego i zwierzęcego

-zapobieganiu ,pochodzącemu z zewnątrz zagrożeniu naturalnych kompleksów i tworów przyrody

-zapewnienie równowago przyrodniczej

101.Podaj przykłady problemów zachowawczej ochrony środowiska wymagające współpracy i rozwiązań prawno międzynarodowych .

Niektóre problemy zachowawczej ochrony środowiska wymagają rozwiązań w skali międzynarodowej, przy szeroko rozwiniętej współpracy międzynarodowej. Najstarszym tego typu przykładem jest:

-konwencja o ochronie ptaków pożytecznych dla rolnictwa podpisana w Paryżu w 1932, ratyfikowana przez Polskę w 1932

-konwencja o obszarach wodno-błotnych ,mających znaczenie międzynarodowe , zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, sporządzona w Ramsar 2.02.1971 Polskę obowiązuje od 22.03.1978

-konwencja o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach sporządzona w Gdańsku 13.09.1973 obowiązuje Polskę od dnia wejścia w życie

-konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem sporządzona w Waszyngtonie 3.03.1973 obowiązuje Polskę od 4.04.1991

-konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, sporządzona w Paryżu 23.11.1976 obowiązuje Polskę od 29.09.1976

-konwencja o różnorodności biologicznej sporządzona z udziałem Polski w Rio de Janeiro podczas konferencji ONZ na temat „Środowisko i rozwój” odbytej 3-14.06.1992

102.Wyjaśnij, na czym polegała idea międzynarodowej ochrony obiektów przyrody pn. „ Zielone płuca Europy” zgłoszona przez Polskę na konferencji ONZ w Rio de Janeiro.

Według polskiego prawa ochrony środowiska zakłada się możliwość funkcjonalnego powiązania obiektów przyrody prawnie chronionych, ustanowionych w Polsce, z ogólnoświatową siecią rezerwatów biosfery. Park narodowy, rezerwat przyrody, park krajobrazowy i stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej mogą uzyskać status o znaczeniu międzynarodowym, określony odpowiednimi konwencjami lub uchwałami organizacji międzynarodowych. Dotyczy to szczególnie rezerwatów biosfery. W drodze porozumienia z sąsiednimi państwami mogą być również wyznaczone przygraniczne obszary cenne przyrodniczo, w celu ich wspólnej ochrony.. Idea międzynarodowej ochrony obiektów przyrody znalazła swój wyraz w inicjatywie polski w sprawach utworzenia i poddania ochronie prawno międzynarodowej ekoregionu, o nieprzeciętnych walorach przyrodniczych, opartego na projekcie p.n. „Zielone płuca Europy”(obejmującego obszary 6 państw: Litwy Łotwy, Rosji, Białorusi, Ukrainy i Polski) oraz utworzenia z państwami sąsiednimi wspólnych trans granicznych rezerwatów biosfery(Polski - Ukrainy- Czech-Słowacji w Karpatach Wschodnich, polsko- białoruskiego w Puszczy Białowieskiej.

103.Podstawowe źródła prawa wewnętrznego w zakresie zachowawczej ochrony środowiska.

Odesłania ustawy Prawo Ochrony Środowiska do przepisów szczególnych odnoszą się głównie do przepisów ustawy

-ochronie przyrody

-ochronie zabytków

odesłania w pozostałych przypadkach odnoszą się do aktów prawnych, które uwzględniają tylko w jakimś stopniu aspekt zachowawczy ochrony środowiska (jak np.

-prawo o ochronie gruntów rolnych i leśnych

-prawo wodne

-prawo górnicze i geologiczne.

Problematyka zachowawcza występuje także i w innych aktach prawnych, co, do których brak w u. POŚ norm odsyłających są to np.:

-przepisy prawa łowieckiego

-prawo leśne

-prawo o rybactwie śródlądowym

-prawo uzdrowiskowe

104.Wymień podstawowe formy ochrony prawnej obiektów przyrody, określone ustawą o ochronie przyrody.

Do podstawowych form ochrony zachowawczej środowiska zaliczyć należy:

-tworzenie parków narodowych

-uznawanie określonych obszarów za rezerwaty przyrody

-tworzenie parków krajobrazowych

-wyznaczenie obszarów chronionego krajobrazu (które łącznie z parkami narodowymi, rezerwatami przyrody i parkami krajobrazowymi tworzą krajowy system obszarów chronionych)

-wprowadzenie ochrony gatunkowej.09.1976zwierząt i roślin

-wprowadzenie ochrony w drodze uznania za:

*pomniki przyrody

*stanowiska dokumentacyjne

*użytki ekologiczne

*zespoły przyrodniczo - krajobrazowe

105. Podaj, które obiekty przyrody prawem chronione wchodzą w skład krajowego systemu obszarów chronionych.

W skład krajowego systemu obszarów chronionych wchodzą:

-parki narodowe

-pomniki przyrody

-parki krajobrazowe

-obszary chronionego krajobrazu

106.Podaj formy ochrony prawnej obiektów przyrody zakwalifikowanych jako dobro kultury.

Istotą ochrony prawnej jest to, że rzadkie okazy przyrody żywej i nieożywionej, ogrody zabytkowe (parki i ogrody dekoracyjne), krajobrazy kulturowe i inne zakwalifikowane jako dobra kultury przez ich wpisanie do rejestrów zabytków na podstawie decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków lub Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obiekt uznany za dobro kultury stanowi bogactwo narodowe, które podlega szczególnej opiece władz. Ochrona polega na

-zabezpieczeniu dóbr kultury przed ich zniszczeniem, uszkodzeniem dewastacją, zaginięciem lub wywozem za granicę,

-na zapewnieniu im warunków trwałego zachowania

-na opracowaniu dokumentacji naukowej

-prowadzeniu ewidencji i rejestracji

-na konserwacji, restauracji lub odbudowie

-zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony dóbr kultury

107.Czym różnią się parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu od innych form prawnych ochrony zachowawczej środowiska mających charakter tzw. ochrony indywidualnej?

Parki narodowe, rezerwaty przyrody ,parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu tworzone są na pewnym obszarze (np. parki narodowe nie mniej niż 1000ha, rezerwaty mogą mieć mniejsze obszar np.1ha, ) określa to ustawa „O ochronie przyrody” natomiast ochroną indywidualną mogą być objęte pojedyncze egzemplarze np. drzewa .rośliny, nie trzeba tworzyć obszarów ochronnych . Nie jest określony obszar ,mogą się znajdować w dowolnym miejscu.

108.Wyjaśnij, istotę humanitarnej ochrony zwierząt ( mającej w polskim ustawodawstwie dawne tradycje) jako zagadnienia etyczno-moralnego.

Humanitarna ochrona zwierząt jest terminem prawniczym wprowadzonym przez doktrynę na oznaczenie ogółu zasad określających stosunek człowieka do zwierząt. Ochrona ta należy do typów ochrony przed człowiekiem, przed jego działalnością w sensie najogólniejszym przynosząca zwierzęciu cierpienie. Wypływa ona z pobudek etycznych, człowieczych, zabraniających zadawania zbędnych cierpień jako istocie żywej, na równi z człowiekiem. Dokonuje się jak gdyby personifikacja zwierzęcia, chroniąc jego życie i zdrowie. Jest to wyjaśnienie L. Jastrzębskiego

109.Co oznacza zasada wyrażona w art.5 u.o.z „każde zwierze wymaga humanitarnego traktowania” oparta na interpretacji art.5w powiązaniu z art.1i2 u.o.z i definicją ustaloną w art.4 pkt 2 u.o.z.

Zasada ta określa ,że zwierzęta jako istoty żyjące wymaga ochrony ze strony człowieka, a że nie może sama upominać się o swoje prawa człowiek jest im winien odpowiedniego traktowania nie zadawania cierpień. Wszelkie postępowanie nie zgodne z przepisami zawartymi w ustawie podlegają sankcjom prawnym.

110.Jakie metody postępowania ze zwierzętami są zabronione i podlegają odpowiedzialności karnej?

-nieuzasadnione i niehumanitarne zabijanie zwierząt oraz znęcanie się nad nimi jest zabronione

-kto zabija , uśmierca zwierzę albo dokonuje uboju z naruszeniem przepisów

-podlega jako przestępstwo odpowiedzialności karnej

111.Przedmiot i zakres regulacji prawnej u.o.z.

Ustawa w nawiązaniu do aspektów natury etyczno - moralnej wynikających z Deklaracji Światowej Praw Zwierząt, wprowadza nowe kryterium kwalifikacji prawnej zwierzęcia. W części szczegółowej w kolejnych rozdziałach zasady postępowania ze zwierzętami. Ponadto określa zasady dokonywania zabiegów lekarsko- weterynaryjnych dopuszczalnych dla ratowania życia lub zdrowia zwierząt, oraz wymogi dopuszczalnego prawem uśmiercania zwierząt oraz zakazy uśmiercania zwierząt.

112.Jakie obowiązki z zakresu humanitarnego traktowania zwierząt odnoszą się do zwierząt dzikich(wolno żyjących)?

Zwierzęta wolno żyjące stanowią dobro ogólnonarodowe i powinny mieć zapewnione warunki rozwoju i swobodnego bytu.

113.Dopuszczalne zabiegi na zwierzętach.

Zabiegi lekarsko - weterynaryjne dla ratowania ich -

-życia lub zdrowia oraz dla koniecznego ograniczenia populacji,

-zabiegi lekarsko weterynaryjne i zootechniczne lub zabiegi wynikające z technologii produkcji

Wszystkie te zabiegi mogą być wykonywane przez osoby uprawnione, posiadające kwalifikacje w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.

114.Procedury doświadczalne z użyciem zwierząt.

Doświadczenia i testy na zwierzętach są dopuszczalne tylko wtedy, gdy są konieczne do badań naukowych, dydaktyki w szkołach wyższych lub ochrony zdrowia ludzi bądź zwierząt, jeżeli tych celów nie można osiągnąć w inny sposób z powodu braku odpowiednich metod alternatywnych.

115.Zasady dotyczące uśmiercania zwierząt w przypadkach określonych w art.33 u.o.z.

Uśmiercanie może odbywać się wyłącznie :

-w sposób humanitarny przy zadawaniu minimum cierpienia fizycznego i psychicznego

-może być uśmiercone za zgodą właściciela, a braku jego zgody na podstawie orzeczenia weterynarza

-zwierzę kręgowe w ubojni może zostać uśmiercone tylko po uprzednim pozbawieniu świadomości

-zabrania się uśmiercania zwierząt w okresie okołoporodowym

1

Prawo ochrony środowiska - pytania egzaminacyjne

---