WNIOSKOWANIA PRAWNICZE
Wyróżniamy 3 podstawowe typy wnioskowań prawniczych:
a)Wnioskowanie per analogiam(przez podobieństwo)
b)Wnioskowanie a fortiori (podobieństwo)
c)Wniskowanie a contrario (przeciwieństwo)
Należy także zaliczyć dodatkowo do wnioskowań prawniczych: sylogizm prawniczy
WNIOSKOWANIE PER ANALOGIAM
Wyrózniamy w tym wnioskowaniu 2 modele:
1)analogia legis
2)analogia iuris
Ad.1)
MODEL 1
Należy uwzględnić tutaj 3 etapy:
1- ustalamy,że dany przepis nie jest objęty unormowaniem przez przepis prawny.
2- ustalamy podobieństwo między faktem nieunormowanym a faktem doń podobnym,które jest unormowany przez przepis prawny.
Podobieństwo musimy ustalić ze względu na istotne cechy,aby każdy wnisokujący potraktował fakt unormowany i nieunormowany
jako jednakowy bądź chociaż w minimalnym stopniu podobny.
3- wiązanie,na podstawie podobieństwa wiążemy takie same skutki prawne dla faktu nieunormowanego jak dla faktu unormowanego w
przepisach
np. Unormowany jest fakt prawny- wynagrodzenie dla biegłego ze spraw medycyny sądowej , wnioskujemy per anlaogiam legis o takim samym wynagrodzeniu dla innych biegłych np. biegłeg ds.budynków i lokali.
MODEL 2
Należy uwzględnić tutaj 4 etapy:
1- ustalamy,że dany przepis nie jest objęty unormowaniem przez przepis prawny.
2- należy znaleźć w obowiązującym prawie, przepis,który normuje przypadki najbardziej zbliżone bądź zbliżone do faktu nieunormowanego
3- należy z obowiązującego przepisu wydobyć pewną ogólną zasade, taką "ratio decidendi",która tylko częściowo występuje w fakcie nieunormowanym.
4- ta zasada (racja) ogólna obejmuje szerszy zakres przypadków niż tylko ten, który jest zawarty w fakcie nieunormowanym, ale który sam zalicza się do niej.
Stosujemy ją również do tego faktu w myśl paremii "ubi eadem legis ratio,ibi eadem legis dispositio" - "gdzie taka sama racja tam taka sama dyspozycja"(dyspozycja-wzór powinnego zachowania się)
Ad. 2)
Rożni się od analogiam legis ze względu na przesłanki, którym kierowaliśmy się w ustalaniu podobieństwa. Przy analogiam iuris może nawet nie istnieć podobny przepis prawny, gdyż możemy się tu powołać na cały porządek prawny ,na ogólne zasady prawne itp. Możemy tych przesłanek szukać np. w systemie aksjologicznym, behawioralnym, asocjacyjnym itp.
WNIOSKOWANIE A FORTIORI
Wyrózniamy w nim 2 typy:
a) a maiori ad minus (UPRAWNIENIE)
b) a minori ad maius (ZAKAZ)
a)- "Od większego do mniejszego" - > jeśli wolno nam dokonać czynu wysokiej wagi to tym bardziej możemy dokonać czynu
niskiej wagi.
np. Jeśli Sąd jest uprawniony do pozbawienia wł. rodzicielskiej to tym bardziej może ją ograniczyć
b)- "Od mniejszego do większego" - > jeśli nie wolno nam dokonać czynu niskiej wagi to tym bardziej nie możemy dokonać czynu
wysokiej wagi.
np. Jeśli nie możemy chodzić po trawniku to tym bardziej nie możemy go deptać
WNIOSKOWANIE A CONTRARIO
Jeśli stan rzeczy spełnia przesłanki prawne A to pociąga za sobą skutki prawne B
a contrario:
Jeśli stan rzeczy nie spełnia przesłanki prawne A to nie pociąga za sobą skutków prawnych B
Prawnicy stosują to wnioskowanie w przypadku gdy w normie prawnej występują zwroty : "tylko" jedynie" "wyłącznie" itp.
Wyłącza to wnioskowanie wiązanie podobnych skutków prawnych faktu unormowanego z nieunormowanym.
SYLOGIZM PRAWNICZY
PRZESŁANKA WIĘKSZA - norma prawna w wystarczającym stopniu generalna tzn. także jednostkowo-abstrakcyjna czyli taka ,która posiada jeden desygnat nazwy ale dotyczy powtarzalnych zachowań np. Rozdział Konstytucji dotyczący Prezydenta RP
PRZESŁANKA MNIEJSZA - zdanie w sensie logicznym bądź wypowiedź niezupełna o skutkach prawnych, które znajda zastosowanie w tym przypadku
WNIOSEK- norma indywidualna czyli efekt procesu stosowania prawa
np. Przesłanka większa - Kto zabiera cudzą rzecz ruchomą podlega karze.
Przesłanka mniejsza - X ukradł samochód Y
Wniosek -X podlega karzę za kradzież samochodu Y
Wszelkie wnioskowania są zawodne! Gdyż zależą od subiektywnie oceny każdego wnioskującego.
GENERALNE AKTY PRAWNE
Akt prawny - oświadczenie woli organów państwa w zakresie ich kompetencji przedmiotowej
i terytorialnej zmierzające do wywołania skutków prawnych.
Dzielimy akty prawne na :
Akt normatywny
Akt indywidualny stosowania prawa
AKT NORMATYWNY
Jest to władcze oświadczenie woli organów państwa wydawane z zachowaniem właściwego trybu i skierowane do adresatów oznaczonych generalnie. np. ustawy, dekrety, rozporządzenia itp.
Podział aktów normatywnych:
Samoistne akty - są to źródła prawa posiadające moc powszechnie obowiązującą
Wykonawcze akty - wydawane na podstawie szczególnego upoważnienia zawartego
w akcie normatywnym wyższego rzędu w celu wykonania tego
aktu
Terenowe akty - wydawane na określonym terytorium, na ogół posiadające lokalny zakres
obowiązywania
AKT INDYWIDUALNY
Są to decyzje organów państwa wywołujące skutki prawne wydawane w sprawach jednostkowych na podstawie prawa obowiązującego.
Podział aktów indywidualnych:
Jednostronne i Dwustronne
Orzeczenia sądowe
Akty administracyjne
Ad. a) Jednostronne - to działania organów państwa rodzące skutki prawne niezależnie od woli
podmiotu, którego one dotyczą
Dwustronne - to działania organów państwa rodzące skutki prawne za zgodą lub na
wniosek osoby zainteresowanej
Ad. b) Orzeczenia sądowe - normy indywidualne czyli normy skierowane do adresatów
wskazanych jednostkowo i odwołujące się do niepowtarzalnych
zachowań.
Ad. c) Akty administracyjne - akt indywidualny o charakterze władczy regulujący sytuację
prawną konkretnego adresata prawa
* konstytutywne - tworzą dla podmiotu nową sytuację prawną
* deklaratoryjne - potwierdzają obowiązującą sytuację prawną podmiotu
BUDOWA AKTU PRAWNEGO
Systematyka aktu prawnego:
a) zewnętrzna:
1. Nazwa typologiczna aktu tzw. nagłówek (np. rozporządzenie)
Ważne! Na pierwszym miejscu znajduję się nazwa co umożliwia nam szybkie określenie szczebla
hierarchiczności aktu prawnego.
2. Data wydania (np. 21.VIII.1998r.)
W aktach prawnych wydawanych przez organ kolegialny podawana jest data uchwalenia, zaś
w wydanych przez organ jednoosobowy podawana jest data podpisania.
3. Merytoryczne określenie normowanej materii
Przedmiot aktu prawnego wskazujący zakres jego regulacji.
4. Nazwa publikatora
nazwa
data
numer
pozycja
Rodzaje publikatorów:
* Dziennik Ustaw - ustawy konstytucyjne, ustawy, rozporządzenia
(Prezydent, Rada Ministrów, prezes RM, ministrów)
* Monitor Polski - uchwały Rady Ministrów, zarządzenia
(Prezydenta, prezesa RM, ministrów)
5. Treść
6. Podpis
b) wewnętrzna
1. Wstęp - umieszczany w donioślejszych aktach prawnych tzw. preambuła (arenga)
np. Konstytucja, Umowy Międzynarodowe, Kodeksy Etyczne itp.
Wskazuje ona cel wydania danego aktu prawnego!
2. Część zasadnicza - kolejno numerowane postanowienia aktów prawnych
(ustawy - artykuły, rozporz. i zarządz. - paragrafy)
3.Przepisy końcowe
*przejściowe (intertemporalne) - regulują : > sytuacje istotne prawnie powstałe pod
rządami wcześniej obowiaz. przepisów,
które są kontynuowane pod rządami
nowych przepisów.
> regulują jakiś stan rzeczy tymczasowo,
na niedługi czas w celu przystosowania
się organów stosujących prawo do zmian
*derogacyjne - uchylające moc obowiązującą innych przepisów.
Wyszukiwarka