1.1. Pojęcie rynku kapitałowego, 1


1.1. Pojęcie rynku kapitałowego

Rynek kapitałowy, obok rynków pieniężnego i walutowego, jest elementem rynku finansowego (rysunek 1.1.). Często także używa się zamiennie nazwy rynek kapitałowy i finansowy.

Rynek kapitałowy - umożliwia pozyskanie kapitału finansowego tym, którzy go potrzebują, a z drugiej strony ulokowanie wolnych środków pieniężnych tym, którzy nimi dysponują.

Rynek kapitałowy - rynek kapitałów średnio i długoterminowych przeznaczonych na finansowanie inwestycji.

Na rynku dokonywana jest transformacja oszczędności w kapitał, a także kapitałów krótkoterminowych w długoterminowe i odwrotnie. Rynek kapitałowy obejmuje całokształt strumieni finansowych przepływających w danym okresie czasu od lokujących kapitał inwestorów za pośrednictwem banków, biur maklerskich lub innych instytucji finansowych do inwestorów rzeczowych.

Możemy rozróżniać dwa główne kryteria wyodrębniania rynku kapitałowego z szerszego pojęcia, jakim jest rynek finansowy, a mianowicie:

Na rynku tym można wyróżnić dwa rodzaje emisji, a mianowicie publiczną i niepubliczną.

W przypadku emisji publicznej, nabycie papierów wartościowych jest proponowane większej niż 300 liczbie osób lub do nieoznaczonego adresata.

Natomiast emisja niepubliczna, to skierowanie emisji dla mniejszej niż 300 liczby osób, dla pracowników lub skarbu państwa.

Ważnym faktem jest to, że papiery są nabywane na rynku pierwotnym po stałej cenie emisyjnej, która nie ulega zmianie przez okres emisyjny. Wpływy z emisji papierów wartościowych zasilają kapitał emitenta

Ważnym uzupełnieniem rynku pierwotnego jest rynek wtórny. Na rynku tym nie występuje już sam emitent i nie jest on zasilany w kapitał. Na rynku tym dokonuje się obrotu papierami wartościowymi znajdującymi się w obiegu. Stronami na rynku wtórnym są inwestorzy, zarówno indywidualni jak i instytucjonalni, którzy sprzedają lub kupują wyemitowane wcześniej papiery wartościowe.

To rynek wtórny daje dopiero możliwość stosowania analizy technicznej w celu dokonywania zyskownych transakcji kupna i sprzedaży akcji. To rynek wtórny stanowi bardzo ważne źródło informacji dla właściciela spółki (np. nowa emisja), a także dla akcjonariuszy.

Rynek wtórny spełnia trzy bardzo ważne funkcje:

Rynek wtórny można podzielić na kilka segmentów, ze względu na zasięg obrotów poszczególnymi papierami wartościowymi. Można wyróżnić rynek regulowany, który zawiera rynki giełdowy i pozagiełdowy, a także rynek obrotu prywatnego.

O prawidłowo działającym rynku kapitałowym można mówić wtedy, kiedy jest on przejrzysty pod względem informacji i sposobu uczestnictwa na nim, a także efektywny, jeśli chodzi o strukturę całego rynku kapitałowego. Ważną cechą jest płynność, która zapewniana jest przy odpowiednio dużym popycie i podaży, pozwalająca na szybkie realizowanie transakcji kupna lub sprzedaży walorów.

1.2. Instytucje rynku kapitałowego

Efektywność działania rynku kapitałowego zależą w dużej mierze od instytucji tworzących ten rynek i działających na nim. Sprawność i współdziałanie tych instytucji w dużej mierze warunkuje zainteresowanie podmiotów tym rynkiem.

Główną instytucją rynku kapitałowego jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. (WGPW) Jest ona najważniejszym elementem rynku wtórnego. Na giełdzie dokonywany jest obrót papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu. W odpowiednio atrakcyjnych momentach inwestorzy dokonują kupna akcji, z założeniem odsprzedania ich po określonym bądź nie czasie, w celu uzyskania zysku.

Giełda pełni szereg funkcji pokrywających się właściwie z funkcjami rynku kapitałowego.

Informacyjna rola giełdy jest także bardzo ważna, zarówno dla inwestora jak i emitenta, dla którego kształtowanie się ceny rynkowej jego własnych akcji jest impulsem do działania, do nowych emisji akcji, a także informacją zwrotną podejmowanych przez niego działań, które są pozytywnie lub negatywnie odbierane przez inwestorów.

Kolejną instytucją jest Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG) Instytucja ta jest organem administracji państwowej odpowiedzialnym za regulowanie oraz nadzorowanie rynku kapitałowego. KPWiG koncesjonuje działalność na rynku papierów wartościowych, a w szczególności zapewnia ochronę interesów inwestorów. Powołanie tej instytucji było związane z rozwojem rynku kapitałowego, co owocowało wprowadzaniem coraz to nowych instrumentów finansowych, co z kolei powodowało zainteresowanie coraz większej liczby podmiotów. Potrzebny był organ, który czuwałby nad prawidłowością uczciwego obrotu oraz konkurencji na rynku kapitałowym.

W Polsce istnieje zdematerializowany obrót papierami wartościowymi. Oznacza to, że właściciele akcji nie posiadają fizycznej akcji, a jedynie zapis w pamięci komputera. Aby zapewnić bezpieczeństwo obrotu tymi danymi musiał powstać Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW). Jest to spółka powołana przez Skarb Państwa i Giełdę Papierów Wartościowych.

Głównymi zadaniami KDPW są:

Centralna Tabela Ofert S.A. (CeTO). Jest to instytucja odpowiedzialna za organizację oraz prowadzenie publicznego obrotu papierami wartościowymi na regulowanym rynku pozagiełdowym. Głównym akcjonariuszem CeTO S.A. jest Giełda Papierów Wartościowych. Pozostali akcjonariusze to 48 największych domów maklerskich. CeTO powstała w lutym 1996 roku.

Główne obowiązki tej spółki to:

Ponieważ z założenia, rynek pozagiełdowy ma być alternatywą dla giełdy, CeTO ma mniejsze wymagania dla emitentów, począwszy od wielkości spółki, stawiając na spółki niewielkie, lecz o dużym potencjale rozwojowym. Ponadto w przypadku CeTO nie jest wymagany prospekt emisyjny, lecz jedynie memorandum informacyjne. O dopuszczenie spółki na CeTO decyduje także KPWiG.

Domy maklerskie. Są to instytucje najbliższe inwestorowi, z tego powodu, że za ich pośrednictwem inwestorzy aktywnie uczestniczą w kształtowaniu się rynku kapitałowego. Domy maklerskie uczestniczą zarówno w emisji papierów wartościowych na rynku pierwotnym, jak również zapewniają płynny obrót na rynku wtórnym. Transakcje kupna i sprzedaży są dokonywane za pośrednictwem maklerów zatrudnionych w w/w instytucjach. Maklerzy Ci muszą posiadać licencję wydaną przez KPWiG. Domy maklerskie działają na rynku kapitałowym zawsze we własnym imieniu, na rachunek klienta lub własny.

Fundusze inwestycyjne, fundusze powiernicze. Są to tzw. inwestorzy instytucjonalni. Często indywidualne osoby nie znają rynku kapitałowego i nie mogą tym samym zyskownie lokować swoich oszczędności, których często niski poziom nie jest w stanie zapewnić korzystnej lokaty w papiery wartościowe. Istota działania funduszy to wspólne lokowanie pieniędzy, inwestowanie w te same papiery wartościowe i solidarne, w zależności od udziałów, dzielenie się zyskami lub stratami między uczestnikami funduszu.

Wszystkie te starania doprowadziły do pierwszej sesji na giełdzie w Warszawie, która odbyła się już cztery dni po podpisaniu aktu założycielskiego giełdy, dnia 16 kwietnia 1991 roku.

W sesji tej udział brało siedem domów maklerskich, a notowanych spółek było pięć: Tonsil, Próchnik, Krosno, Kable, Exbud.

Podczas sesji wpłynęło 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót giełdy wyniósł
1 990 złotych.

Ważnym faktem stało się 3 grudnia 1991 roku przyjęcie GPW w poczet członków korespondentów Międzynarodowej Federacji Giełd Papierów Wartościowych (FIBV). Zadaniem tej organizacji była koordynacja współpracy między giełdami poszczególnych krajów, wprowadzanie nowych rozwiązań oraz standaryzacja. Polska giełda stała się pełnym członkiem tej organizacji w październiku 1994 roku, natomiast jeszcze w 1992 roku polska giełda została korespondentem Federacji Europejskich Giełd Papierów Wartościowych (FESE).

SYSTEMY NOTOWAŃ

Notowania na warszawskiej giełdzie odbywają się w ramach następujących systemów:

W tym systemie cena papieru wartościowego jest wyznaczana w oparciu o zlecenia złożone przed rozpoczęciem notowań.

Przed otwarciem

8.30 - 11.00

Interwencja

11.00 - 11.15

Fixing 11.15

Dogrywka

11.15 - 11.45

Przed otwarciem

11.45- 14.45

Interwencja

14.45 - 15.00

Fixing 15.00

Dogrywka

15.00 - 15.30

Przed otwarciem wprowadzanie zleceń na dzień następny

15.30 - 16.30

Rysunek 1.2. Harmonogram sesji w przypadku notowania z dwoma fixingami.

W systemie notowań ciągłych, inwestorzy przekazują swoje zlecenia na giełdę przez cały czas trwania notowań ciągłych. W zależności od sytuacji, tzn. obecności zleceń przeciwstawnych i zgodności cen, zlecenia są realizowane na bieżąco lub trafiają do arkusza zleceń i oczekują na realizację.

W ramach tego systemu także stosowana jest procedura fixingu, która odbywa się dwukrotnie, na początku i końcu sesji. Notowania ciągłe rozpoczynają się ogłoszeniem kursu otwarcia, na podstawie przyjętych zleceń przed otwarciem, kończą się natomiast ogłoszeniem kursu zamknięcia. Transakcje giełdowe przeprowadzane na otwarciu i zamknięciu są realizowane po cenach otwarcia i zamknięcia.

Przed otwarciem

8.30 - 10.00

Fixing 11.15

Notowania ciągłe

10.00 - 16.00

Składanie zleceń na

zamknięcie

16.00 - 16.10

Fixing 16.10

Składanie zleceń na dzień następny

16.10 - 16.30

Rysunek 1.3. Harmonogram sesji w przypadku notowań w systemie ciągłym.

Może także zaistnieć sytuacja, kiedy określenie kursu otwarcia lub zamknięcia nie jest możliwe przy zastosowaniu standardowych reguł. Wówczas kursy te są wyznaczane w oparciu o np. kurs pierwszej lub ostatniej zawartej transakcji, w oparciu o zlecenia składane w czasie równoważenia rynku.

W systemie ciągłym notowane są akcje tych spółek, które charakteryzują się największą płynnością, a także obligacje, certyfikaty inwestycyjne, kontrakty terminowe i waranty. Ponadto, prawa poboru i prawa do akcji także notowane są w systemie ciągłym pod warunkiem, że akcje, do których się odnoszą, są notowane w ramach tego systemu.

Zarówno w systemie notowań ciągłych, jak i w systemie kursu jednolitego obowiązują ograniczenia, jeżeli chodzi o zmianę ceny papieru wartościowego w stosunku do kursu odniesienia.

Tabela 1.1. Dopuszczalne ograniczenia wahań kursów dla systemu notowań ciągłych.

Rodzaj instrumentu.

Kurs odniesienia.

Dopuszczalna zmiana kursu w dniu następnym.

1

2

3

Akcje

Kurs zamknięcia

± 15% od kursu zamknięcia

Kontrakty terminowe na indeksy cen akcji

Dzienny kurs rozliczeniowy

± 10% od dziennego kursu rozliczeniowego

Kontrakty terminowe na kurs walut

Dzienny kurs rozliczeniowy

± 5% od dziennego kursu rozliczeniowego

Kontrakty terminowe na akcje

Dzienny kurs rozliczeniowy

± 10% od dziennego kursu rozliczeniowego

Obligacje

Kurs zamknięcia

± 5 punktów procentowych od kursu zamknięcia

Certyfikaty inwestycyjne

Kurs zamknięcia

± 15% od kursu zamknięcia

Prawa do akcji notowanych w systemie ciągłym

Kurs zamknięcia

± 15% od kursu zamknięcia

Prawa poboru do akcji notowanych w systemie ciągłym

Bez ograniczeń zmian kursów

Warranty

Bez ograniczeń zmian kursów

Źródło: [32].

Tabela 1.2. Dopuszczalne ograniczenia wahań kursów dla systemu notowań ciągłych.

Rodzaj instrumentu

Dopuszczalna zmiana kursów na fixingu

1

2

Akcje, prawa do akcji notowanych w systemie jednolitym

± 10% od kursu odniesienia na ostatnim fixingu

Prawa poboru do akcji notowanych w systemie jednolitym

Bez ograniczeń wahań kursów

Źródło: [32].

Przedstawione ograniczenia w tabeli 1.1. nie są sztywne, tzn. istnieją wypadki, w których wahania mogą ulec zmianie. Zazwyczaj może to mieć miejsce w czasie równoważenia rynku. Jednak nawet te zwiększone odchylenia są ograniczone i wynoszą dla akcji 26,5%, a dla obligacji 10 punktów procentowych. W wyjątkowych przypadkach Zarząd Giełdy może wyrazić zgodę na większe odchylenia. Jeżeli chodzi o dane ujęte w tabeli 1.2., to w tym przypadku również możliwe są większe odchylenia. I tak dla akcji oraz praw do akcji wynoszą one 21%.

Ustalenie dopuszczalnych odchyleń jest konieczne, z tego względu, aby stabilność giełdy i obrotu na niej nie została zaburzona. Znane są przypadki sztucznego podwyższania kursów mniejszych spółek, w celu wzrostu ich kursu po to, aby za chwilę sprzedać je z zyskiem. Ograniczenie możliwej różnicy cen między kolejnymi sesjami chroni także interesy inwestora.

1.4.3. Rodzaje zleceń na WGPW

Uruchomiony 17 listopada 2000 roku System Giełdowy WARSET daje uczestnikowi rynku - inwestorowi wiele możliwości. Najczęstszą czynnością wykonywaną przez czynnego uczestnika rynku jest przekazywanie na giełdę swoich dyspozycji kupna i sprzedaży. Dyspozycje tą są wydawane za pomocą zleceń giełdowych. Od tego, jak wiele rodzajów zleceń ma do dyspozycji inwestor, często zależy strategia jego uczestnictwa na giełdzie, bezpieczeństwo dokonanych transakcji, czy też możliwość zajęcia krótkiej bądź długiej pozycji bez konieczności przekazywania kolejnego zlecenia.

Potrzeba wielu rodzajów zleceń giełdowych wynika z charakteru rynku kapitałowego. Wiadomym jest, że na rynku operuje wielu inwestorów różniących się między sobą. O tym fakcie mówi także punkt 2.4. w rozdziale drugim. Uczestnicy rynku stosują różne metody, strategie postępowania, czy też bardzo zaawansowane modele działania. Różnią się w znaczący sposób pod względem celów dokonywanych przez siebie inwestycji, długości trwania tych inwestycji czy też wielkości portfeli inwestycyjnych. Aby wszystkim tym uczestnikom zapewnić swobodny dostęp do giełdy, musi istnieć szereg możliwości dokonywania transakcji. Dodatkowo system WARSET w dużej mierze zbliżył polską giełdę do standardów światowych, przez co jest ona także szansą dla inwestorów zagranicznych.

0x08 graphic

Zlecenia na WGPW można w zasadniczy sposób podzielić na dwie grupy:

Składając zlecenie, najczęściej w Punkcie Obsługi Klienta (POK) w biurze maklerskim, inwestor musi określić:

Zlecenia z limitem ceny. W tym rodzaju zleceń inwestor określając dokładnie cenę transakcji ma gwarancję, że w przypadku, gdy chce kupić walor, cena kupna nie będzie wyższa od ustalonej przez niego ceny, natomiast w przypadku, gdy chce sprzedać walor, cena sprzedaży nie będzie niższa od ceny określonej w zleceniu.

Zlecenia z minimalną wielkością (wolumenem) wykonania (Wmin). Jest to dodatkowy warunek, jaki może określić inwestor przy składaniu zlecenia. Określa on liczbę papierów wartościowych, poniżej której inwestor nie zgadza się na wykonanie dyspozycji.

Zlecenia zawierające warunek wielkości ujawnianej (WUJ). Ten warunek został stworzony z myślą o inwestorach dysponujących dużymi pakietami walorów, jak również dysponującymi dużymi kapitałami. Ponieważ system WARSET zapewnia informację o dokonywanych i oczekujących zleceniach, pojawienie się jednego zlecenia o dużej wartości zachwiałoby relacją popytu i podaży, a także doprowadziłoby do szeregu aktywacji innych uczestników rynku, którzy znając zamiary „dużego” inwestora mogliby na tym bardzo skorzystać. W tym celu zlecenie WUJ łagodzi niebezpieczne konsekwencje oraz wyrównuje szanse uczestników rynku. Zamiast jednego zlecenia np. na 1000 sztuk waloru, pojawia się zlecenie na 100 sztuk. Po wykonaniu tego zlecenia, pojawia się kolejne. W ten sposób mniejszymi transzami dokonywana jest transakcja, aż do wykonania całego zlecenia. W przypadku tego zlecenie nie ma ograniczeń co do rodzaju zleceń czy też faz sesji.

Zlecenia z limitem aktywacji (LimAkt). Zlecenie to często jest wykorzystywane jako zlecenie stop. Istota tego zlecenia polega na tym, że staje się ono aktywne dopiero wtedy, gdy ceny rynkowe osiągną dany poziom. Zlecenia te mogą wykorzystywać zarówno profesjonalni gracze z góry zakładający poziom cen, przy którym będą zamykać pozycję, lub tacy, którzy niezbyt często mogą interesować się sytuacją na rynku, jednak chcą się zabezpieczyć przed ewentualni stratami. Cechą zasadniczą jest fakt, że zlecenia te zawierają określone dwa poziomy cenowe. Pierwszy poziom stanowi limit aktywacji zlecenia, określa warunek, przy którym zlecenie staje się aktywne i następuje próba jego realizacji. Drugi poziom zawiera polecenie kupna lub sprzedaży po określonym kursie lub za pomocą zlecenia PKC. Aby zlecenie to przybrało postać zlecenia stop, wówczas należy określić poziom limitu ceny i aktywacji na tym samym poziomie.

Zlecenia bez limitu ceny. Są to tzw. zlecenia priorytetowe, tzn. mające pierwszeństwo w realizacji przed innymi zleceniami. Zlecenia te mają wpływ na wyznaczanie kursu jednolitego, często wywierając duży wpływ na jego wysokość. Ponadto zlecenia te muszą być najczęściej wykonywane w całości. Wprowadza to wiele negatywnych skutków ubocznych (np. uniemożliwienie wyznaczenia kursu mieszczącego się w dopuszczanych widełkach), co w przypadku papierów o małej płynności jest dosyć kłopotliwe.

Zlecenia po każdej cenie (PKC). Jest to zlecenie, które ma najwyższy priorytet realizacji spośród innych rodzajów zleceń. Zlecenia te mogą być składane we wszystkich fazach sesji, zarówno w notowaniach ciągłych jak i jednolitych, z wyjątkiem fazy interwencji i dogrywki. Jest to zlecenie, które musi być zrealizowane w całości bezpośrednio po przyjęciu go na giełdę.

Zlecenia po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO). Zlecenia te mogą być przyjmowane przez giełdę w notowaniach ciągłych wyłącznie w fazie przed otwarciem, na zamknięcie oraz w trakcie równoważenia rynku. W przypadku notowań jednolitych mogą być przyjmowane z wyjątkiem fazy dogrywki. Zlecenia te są także przyjmowane na fixingi stosowane we wszystkich systemach notowań i fazach sesji wykorzystujących tą procedurę wyznaczania kursu. Różnica tego zlecenia od zlecenia PKC jest taka, że PCRO nie musi być realizowane w całości. Jeżeli zlecenie nie zostanie zrealizowane w całości, to pozostała jego część przekształca się w zlecenie z limitem ceny równym odpowiednio kursowi otwarcia, zamknięcie, etc., w zależności od tego, w jakiej fazie notowań została zrealizowana pierwsza część zlecenia.

Zlecenia po cenie rynkowej (PCR). Zlecenia te mają jedynie zastosowanie do systemu notowań ciągłych i przyjmowane są przez giełdę w trakcie tych notowań, a więc z wyjątkiem fazy równoważenia rynku oraz faz przed otwarciem i zamknięciem. Zlecenia PCR są realizowane natychmiast po przyjęciu do systemu giełdowego, po cenie pierwszego, najlepszego oczekującego zlecenia przeciwstawnego. Zlecenie PCR może nie zostać przyjęte, kiedy w arkuszu zleceń nie ma żadnego zlecenia przeciwstawnego. Zlecenie PCR zapewnia realizację transakcji po aktualnie najlepszej cenie rynkowej.

Terminy ważności zleceń. W tym przypadku inwestorzy także nie mogą narzekać. Rozróżniane są następujące terminy ważności zleceń:

Opisane rodzaje zleceń giełdowych dają bardzo duże możliwości inwestorom na warszawskiej giełdzie.

Jednym z najważniejszych dokumentów, które potencjalny emitent powinien

opracować jest prospekt emisyjny. Prospekt emisyjny prezentuje przeszłą

działalność spółki i jej perspektywy rozwoju. W szczególności zawiera:

— czynniki ryzyka,

— osoby odpowiedzialne za informacje zawarte w prospekcie,

— dane o emisji,

— dane o emitencie,

— dane o działalności emitenta,

— oceny i prognozy dotyczące działalności emitenta,

— dane o organizacji emitenta, osobach zarządzających, nadzorujących

oraz znacznych akcjonariuszach,

— sprawozdania finansowe za 3 lata.

Decyzję o dopuszczeniu akcji do obrotu na rynku podstawowym, równoległym lub wolnym podejmuje Rada Giełdy.

Decyzję o wprowadzeniu akcji na jeden z trzech rynków podejmuje

Zarząd Giełdy.

Aby akcje znalazły się w publicznym obrocie:

— muszą być dopuszczone do publicznego obrotu decyzją KPWiG,

— musi być zapewniona nieograniczona zbywalność akcji,

— ich minimalna wartość musi wynosić - 4 mln zł,

— ich minimalna wartość księgowa musi wynosić 4 mln zł,

— muszą być udostępnione informacjei konieczne do oceny emitenta

przez inwestorów (prospekt emisyjny + raporty bieżące i okresowe),

— musi być opublikowane zbadane przez audytora sprawozdanie finansowe

za ostatni rok obrotowy obejmujący co najmniej 12 miesięcy.

Koszty wprowadzenia akcji do obrotu publicznego wiążą się z koniecznością:

— przygotowania prospektu,

— doradztwa prawnego i finansowego,

— wynagrodzenia subemitentów,

— poniesienia kosztów promocji i reklamy,

— opłaty dla KPWiG, KDPW oraz GPW

Koszty te mogą stanowić od kilku do kilkunastu procent wartości emisji.

Przykładowe przeciętne koszty:

— rynek wolny - 0,8 mln zł,

— rynek równoległy - 1,5 mln zł,

— rynek podstawowy - 22 mln zł,

Po publicznym udostępnieniu prospektu emitent ma obowiązek przekazywania

KPWiG oraz GPW:

— każdej informacji powodującej zmianę treści prospektu,

— informacji o wszelkich zdarzeniach, które mogłyby w sposób znaczący

wpłynąć na cenę lub wartość papierów wartościowych,

— informacji bieżących i okresowych (określone w Rozporządzeniu Rady

Ministrów z dn. 22.12.1998 r.).

Po 20 minutach informacje te przekazywane są do PAP-u. (Prawo o publicznym

obrocie papierami wartościowymi, Art. 81). Na rynku pierwotnym

inwestorzy nabywają akcje:

— po stałej cenie emisyjnej lub

— przystępując do przetargu.

Przykładem kupowania akcji po cenie emisyjnej, stałej była publiczna

sprzedaż akcji Banku Śląskiego (ceny podane są w starych polskich złotych).

Bank ten emitowane akcje podzielił na dwie zasadnicze grupy:

— akcje przeznaczone do sprzedaży w formie przetargu,

— akcje przeznaczone do sprzedaży publicznej.

Cena nominalna jednej akcji wynosiła 100 000 zł.

Do przetargu dopuszczono inwestorów, którzy mogli kupić określony

pakiet akcji oraz oferowali cenę nie niższą niż 280 000 zł za jedną akcję.

Akcje otrzymali inwestorzy, którzy gotowi byli kupić akcje po cenie ustalonej

na przetargu. Cenę akcji do sprzedaży publicznej ustalono na podstawie

ceny przetargowej: 500 000 zł/akcję. Ten sposób ustalania ceny emisyjnej

ma tę zaletę, że gwarantuje zebranie kapitału pożądanej wysokości. Wadą

jego jest, że brak określonego popytu na akcje - nie sprzedanie ich w ciągu

3 miesięcy - może spowodować unieważnienie emisji.

Metodę drugą - przetarg - wykorzystuje się w sytuacji, gdy trudno jest

ustalić cenę emisyjną. W przypadku braku popytu emitent może nie zebrać

określonego kapitału.

Najlepszą formą okazuje się forma mieszana: przetarg i następnie cena stała.

Metodę ceny emisyjnej zmiennej zastosował Elektrim sprzedając akcje

Mostostalu. Cena nominalna akcji wynosiła 50 000 zł. Na zamkniętej sesji

w dniu 7.10.93 r. akcje sprzedawano po 745 000 zł/akcję, a 14.10.93 r.

na Giełdzie Warszawskiej akcje osiągnęły cenę 960 000 zł.

Towarowymi kontraktami futures handluje się zazwyczaj na normalnych

giełdach towarowych. Najbardziej znanymi, dużymi giełdami europejskimi

są giełdy londyńskie:

— FOX - London Futures and Options Exchange (dawniej London Commodity

Exchange) - giełda towarów żywnościowych;

— LME - London Metal Exchange - giełda metali (miedź, ołów, cynk,

nikiel, aluminium i cyna);

— Baltic Exchange - na giełdzie bałtyckiej prowadzony jest handel frachtami

morskimi i lotniczymi, zbożem, ziemniakami, makuchami sojowymi,

mięsem i innymi towarami;

— International Petroleum Exchange - giełda produktów naftowych.

Największymi amerykańskimi giełdami są NYCE (New York Cotton

Exchange - bawełna i mrożony sok pomarańczowy) oraz NYMEX (New

York Mercantile Exchange - surowce energetyczne, platyna i pallad).

Na londyńskich giełdach towarowych handluje się kontraktami spot,

kontraktami futures i opcjami pochodnymi tych kontraktów terminowych.

Większość obrotów na towarowych giełdach terminowych tworzą obroty

spekulacyjne, podobnie jak to się dzieje na giełdach papierów wartościowych.

Udział w tych obrotach rzeczywistych dostawców i odbiorców dóbr

jest stosunkowo niski.

Opcje i kontrakty futures dotyczące akcji, obligacji, pieniędzy i walut

są przedmiotem obrotu na giełdach pieniężnych, walutowych i giełdach papierów

wartościowych. Ze względu na specyficzne cechy charakteryzujące

handel opcjami i kontraktami futures zaczynają dominować obroty w tym

zakresie, odbywające się na specjalistycznych giełdach terminowych:

— International Monetary Market w Chicag;

— NYFE - New York Futures Exchange;

— Chicago Board Option Exchange;

— London International Financial Futures Exchange;

— MATIF - Marché à Terme d'Instruments Financiers;

— ASX - Australian Stock Exchange w Melbourne;

— DTB - Deutsche Terminbörse.

Podobnie jak w przypadku towarowych kontraktów futures i ich opcji,

właściwe finansowe kontrakty futures mające na celu zabezpieczenie stabilności

banków i dużych przedsiębiorstw stanowią tylko część obrotów tych

rynków. Ale to właśnie dzięki graczom i kapitałowi spekulacyjnemu możliwe

jest zabezpieczenie się przed ryzykiem i zmiennością rynku. Istniejące

ryzyko musi ktoś przejąć.

Do najważniejszych giełd właściwych papierów wartościowych należą

(uporządkowane według obrotów):

— NYSE - New York Stock Exchange;

— Kabuto Cho - Tokyo;

— London Stock Exchange;

Mniejsze znaczenie mają już giełdy:

— Frankfurter Wertpapierbörse;

— La Bourse des Valeurs de Paris;

— Amsterdamse Effecktenbeurs;

— Zürcher Effektenbörse;

— ASX - Australian Stock Exchange - Sydney.

Rodzaje zleceń na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych S.A.

Zlecenia z dodatkowym warunkiem realizacji:

Zlecenia bez limitu.

Zlecenia z limitem ceny.


Wyszukiwarka