Kolokwium, Mykologia, Mikologia


Budowa Grzybów. Cechy morfologiczne grzybów makroskopowych przydatne przy identyfikacji gatunków.

„Grzyb” - zewnętrzna - widoczna - część całego organizmu, czyli owocnik, którego zadaniem jest produkcja i wysyp zarodników

Grzybnia (cymelium) czyli ciało grzybów - skupienie splecionych ze soba delikatnych, wielokomórkowych strzępek.

Grzybnia znajduje się pod ziemią, ściółką, korą, w gnijącym drewnie, wrasta w drewno i korę żywych drzew za pomocą siatki cieniutkich strzępek.

Grzyby wielkoowocnikowe = grzyby makroskopowe = macromycetes - są to grzyby tworzące owocniki (lub podkładki) nie mniejsze niż 0,5 cm średnicy, dobrze widoczne bez lupy, odznaczające się różnorodnością kształtów, wielkości, barwy itp.

Workowce Ascomycetes Podstawczaki Basidiomycetes

Cechy morfologiczne owocników grzybów makroskopowych

  1. cechy makroskopowe
    -kształty owocników
    -budowa kapelusza
    -hybernofor
    -trzoon
    -miąższ
    -wysyp zarodników

  2. cechy mikroskopowe
    -podstawki/worki
    -zarodniki
    -cystydy (rozwierki) wstawki
    -subhymenium i trama
    -budowa skórki kapelusza i trzonu

Kształty owocników
-kulisty
-odwrotnie gruszkowaty
-koralowaty, krzaczkowaty
-maczugowaty

-półeczkowaty lub kopytkowaty
-gwiaździsty
-resupinowaty (płasko rozpostarty na podłożu)

-lejkowaty

-główka i trzon

Barwa skórki kapelusza - zmienia się w zależności od:

- stopnia dojrzałości owocnika

- pogody

- pory roku

- warunków siedliskowych

kapelusz hygrofaniczny - dwubarwny - widoczne są dwie strefy, brzegowy ciemniejszy i centralny jaśniejszy; pod wpływem wody

Powierzchnia skórki kapelusza:

-sucha, wilgotna, lepka kleista lub śluzowata

- gładka, błyszcząca, matowa, zamszowa, ziarnista, brodawkowa, łuskowata, pokryta łatkami

-porysowana lub popękana

-silnie spojona z miąższem lub daje się łatwo od niego oddzielić

Hymenofor (znajduje się po spodniej stronie kapelusza)

-blaszkowaty

-rurkowaty

-kolczasty

-gładki

Hymenofor blaszkowaty

  1. zagęszczenie blaszek - ustawione rzadko lub gęsto

  2. grubość blaszek - grube lub cienkie

  3. szerokość blaszek - szerokie lub wąskie

  4. barwa blaszek - u owocników młodych dojrzałych i starych

  5. brzeg blaszek czyli ostrze - barwa, kształt gładki, piłkowany, ząbkowany

  6. konsystencja blaszek - elastyczne, sztywne, kruche, woskowate

  7. powierzchnia blaszek - gładka lub szorstka

  8. długość blaszek - jednakowej lub różnej długości

Miejsce OGP i grzybów w systemie organizmów żywych.

Morfologia i ultrastruktura

OGP - organizmy grzybopodobne

Cechy charakterystyczne OGP i grzybów

  1. potwierdzają wyjątkowość tej grupy organizmów, a jednocześnie jej duża niespójność, która wyraża się współistnieniem cech budowy charakterystycznych dla organizmów pochodzących z rożnych królestw.

  2. Odmienność OGP i grzybów polega na połączeniu cech budowy i fizjologii typowej dla bakterii roślin i zwierząt.

Cechy wspólne z Monera (bakterie)

- odżywianie na zasadzie osmotrofii. Trawią pokarm na zewnątrz ciała, wydzielając do podłoża egzoenzymy

Rozłożone przez enzymy związki wnikają do strzępek w postaci płynnej i dalej są trawione przez endoenzymy

ten rozkład złożonych związków organicznych związany z uwolnieniem prostych związków dostępnych dla roślin i zwierząt to podstawowa rola OGP i grzybów jako destuentów i patogenow w ekosystemach.

Cechy wspólne z Animalia

- organizmy heterotroficzne względem węgla

-komórki typowo eukariotyczne

-brak plastydów w komórkach (jedynie w komórkach niektórych przedstawicieli Protozoa mogą wstępować chloroplasty, które jednak nie zawierają skrobi)

-materiałem zapasowym jest głownie glikogen lub tłuszcze, nigdy skrobia

Cechy wspólne z Planeta

-komórki typowo eukariotyczne

-obecność ściany komórkowej która jednak tylko u przedstawicieli królestwa Chromista zawiera celulozę natomiast w krolestwie fungi zbudowana jest z chityny i β-glukanu.

-jedynie u przedstawicieli Protozoa w typie śluzorośla w stadium troficznym brak jest ściany komórkowej.

Cechy fungi (grzyby właściwe)

-organizmy eukariotyczne bez plastydów.

-odżywianie na drodze osmotrofii nigdy to nie jest fagotrofia

-materiałem zapasowym jest glikogen i tłuszcz

-ściana komórkowa zbudowana jest z chityny czasami polimery manganu lub glukan

-biosynteza lizyny następuje przez szlak ADP

-mitoza wewnętrzna

Organizmy jednokomórkowe lub strzępkowe zbudowane z wielokomórkowych coenocytrycznych grzybni haploidalnych

w cyklu rozwojowym brak zoospor (wyj. Chytrydiomycota)

-rozmnażanie płciowe u form prymitywnych na drodze Izo- Anizo - i oogamii a u form wyspecjalizowanych na drodze gametangiogamii i somatogamii

- Dla większości grzybów właściwych w procesie rozmnażania płciowego wyróżniamy 3 etapy :

1. plazmogamia

2. stadium jader sprzężonych

3. kariogamia

- konsekwencja takiego procesu płciowego jest przemiana faz jądrowych występujących jako 1. haplofaza (1n)

2. dikariofaza (n+ n)

3. diplofaza (2n)

OGP i grzyby

-obecnie opisana liczba poznanych OGP i grzybów waha się w świecie od 100 000 - 150 000 gat. a w Polsce ok. 20 000 gat.

Szacuje się jednak ze jest ich ok. 300 000 gat.

Są tez opinie, ze potencjalna liczba gatunków opisanych jak i tych które prawdopodobnie występują w naszym globie , choć nie zostały jeszcze odkryte, może costma costam

Budowa morfologiczna i antonimiczna ważniejszych jednostek taksonomicznych OGP i grzybów właściwych

KRÓLESTWO:

-Protozoa

-Chromista

-Fungi (grzyby właściwe)

Struktury morfologiczne OGP i grzybów

-Plazmodium

-Strzępki -hyphe

-grzybnia - mycellium

-Tkanka strzępkowa

-Appressoria

-Hyfopodia

-strzępki infekcyjne

-haustoria

-Chlamidospory

-Mitospory

-Konidiomy

-Mejospory

-Zarodnie i owocniki st. mejomorficznego

Królestwo : PROTOZOA

typ : Plasmiodiophoromycota

- endobiotyczne pasożyty bezwzględne roślin

Królestwo : CHROMISTA

typ: Oomycota (grzybopodobne lęgniowce )

Królestwo FUNGI (grzyby wlasciwe)

typy Chytrydiomycota (grzyby skoczkowe)

Zygomycota(grzyby sprężniakowe)

Ascomycota (grzyby workowe)

basidiomycota (grzyby podstawkowe)

glomeromycota

Microsporidia

STRZĘPKI

Strzępki grzybni mogą być

-> coenocytyczne (bezprzegrodowe)

- Strzępki coenocytryczne występują u przedstawicieli oomycota i zygomycota.

-> Strzępki z septami czyli podzielone przegrodami i nie zawierające sprzążek - Występują w tupie Ascomycota oraz u niektórych przedstawicieli typu Basidiomycota np. u grzybów uredinales (rdzawnikowych)

- Strzępki podzielone z przegrodami i zawierające tzw. sprzążki lub haki - występują w typie Basidiomycota

- w sepcie znajduje się otwór (por) przez który cytoplazma i organelle (jądra mitochondria i rybosomy) mogą przemieszczać się ze strzępki do strzępki

- Zachowana jest dzięki temu łączność protoplastu całej grzybni wegetatywnej co wyróżnia grzyby wśród innych organizmów.

- Otwory w septach strzępek u Basidiomycota maja bardzo złożoną budowę i noszą nazwę dolispor.

- Strzępki są o wiele mniejsze od komórek roślinnych, a ich przeciętna średnica wynosi 5-6 um

- Rosną szczytowo przez rozciąganie ścian

- grzybnia czyli mycellium budowana jest przez powtarzające się rozgałęzienia strzępek

TKANKA STRZĘPKOWA

-powstaje z połączenia się wzajemnego przeplatania strzępek grzybni. W zależności od zwięzłości tworzonych splotów tkankę strzępkowa dzielimy na :

  1. Prozenchymę - tkankę o luźnej budowie ( z prozenchymy zbudowane są owocniki grzybów typu Basidiomycota z rzędu Agaricales , Poriales)

  2. Pseudoparenchyma - tkanka o budowie zwartej ( z pseudoparenchymy zbudowane są: sklerocja czyli ziarniste lub gruzełkowate utwory zawierające materiały zapasowe i pełniące role przetrwalników; ryzomorfy czyli sznury grzybniowe utworzone z równolegle, silnie przylegających strzępek; stroma czyli skupienie strzępek obejmujące czasami tkankę gospodarza lub podłoże, na którym tworzą się zarodniki lub owocniki. Stromę wytwarzają grzyby z Ascomycota, Basidiomycota i grzyby mitosporowe u których stroma jest dolną częścią acerwulusa.

APPRESORIUM

to zgrubienie kształtu gruszkowatego lub brodawkowego na końcu strzępki grzybni lub strzępki kiełkowej zarodnika. Apprasorium posiada płaską powierzchnię przylegającą do rośliny, co umożliwia wytwarzanie przez nie substancje kleiste

HYFOPODIUM

to jedno lub dwukomórkowe rozgałęzienie grzybni epifitycznej , pełniące podobną rolę jak Appressoria a także będące strukturą przetrwalnikową.

STRZĘPKI INFEKCYJNE

To struktury uczestniczące w procesie wnikania patogena do rośliny. Strzępki te mogą być

klinem infekcyjnym wyrastającym z appresorium

HAUSTRORIUM = SSAWKA

To wyspecjalizowane strzępki patogenów obligatoryjnych i niektórych pasożytów fakultatywnych. Wzrost ich w odróżnieniu od strzępek kończy się wewnątrz komórek.

CHLAMYDIOSPORY

są jednokomórkowymi zarodnikami rozwijającymi się pojedynczo wewnątrz komórki strzępki wskutek zagęszczenia protoplastu i utworzenia dodatkowej, pogrubionej ściany komórkowej o właściwościach hydrofobowych. Pełnią funkcję przetrwalnikową.

MITOSPORY

Grzyby mają ogromne zdolności reprodukcyjne zarówno w stadium grzybni wegetatywnej jak i podczas rozmnażania bezpłciowego i płciowego. Podczas rozwoju bezpłciowego który odbywa się bez zmiany fazy jądrowej ( na drodze mitozy) powstają mitospory

- służ a do rozmnażania i rozprzestrzeniania OGP i grzybów w ich mitotycznym stadium rozwoju

- w zależności od sposobu i miejsca powstania oraz morfologii rodzajami mitospor są :

  1. Blastospory - powstają wskutek pączkowania komórki macierzystej i jej oddzielania przegrodą komórki nowo utworzonej. (charakterystyczne dla Taphrinales i ustiliginales)

  2. Zarodniki pływkowe = zoospory - osłonięte tylko błoną cytoplazmatyczną, mają 1 lub 2 wici umożliwiające im poruszanie się, powstają w zarodnikach pływkowych tworzących się na końcach strzępek, tworzą je przedstawiciele królestwa Protozoa i Chromista

  3. Zarodniki sporangialne (sporandiospory) - są to obłonione 1-4 jądrowe skupienia cytoplazmy powstające w sporangiach tj. pęcherzykowatych utworach rozwijających się na końcach sztywnych strzępek powietrznych. Powstają endogenicznie i są nieruchome. Występują u zygomycota

  4. Ecjospory- są to zarodniki dikariotyczne wytwarzane w echach (ecydiach) grzybów rdzawników z klasy teliomycetes

  5. Urediniospory- są dikariotycznymi zarodnikami letnimi wytwarzanymi w urediach grzybów rdzawnikowych z klasy teliomycetes

  6. Teliospory (teleutospory) - są dikariotycznymi, grubościennymi zarodnikami przetrwalnikowymi grzybów z klas ustomycetes i teliomycetes

  7. Zarodniki konidialne - to zarodniki mitosporowe które powstają w wyniku odcinania się komórki lub komórek z trzonka konidialnego. Konidiospory to zarodniki powstające egzogenicznie. Stadia konidialne wielu gatunków grzybów zwłaszcza pasożytów poprzez tzw. cykl paraseksualny doprowadzają do powstania heterokarionów tj. wielokomórkowych strzępek mających co najmniej dwa genetycznie rożne jądra. W heterokarionie dochodzi do genetycznej rekombinacji bez rozmnażania płciowego.
    Stadia tworzące ograny rozmnażania bezpłciowego określa się jako stadium niedoskonałe lub anamorfy. Na podstawie sposobu powstawania i morfologii wśród mitospor czyli zarodników anamorficznych wyróżnia się :
    -Artrospory powstające wskutek fragmentacji strzępek grzybni lub odgałęzień trzonków konidialnych. Są jednokomórkowe i mogą tworzyć się w łańcuszkach no u erysiphales
    -Tretospory - wytwarzane są wskutek rozrastania się wewnętrznej ściany komórki zarodnikotwórczej, wydostającej się z jednego lub wielu otworów. są grubościenne i zabarwione, tworzą się pojedynczo lub w łańcuszkach np. u Altenaria i helmitnhosporium
    -fialospory powstają na butelkowato rozdętych komórkach zwanych fialidiami albo w ich wnętrzu. Fialidiospory występują w łańcuszkach ( penicillum) lub w główkowatych skupieniach utworzonych wskutek zlepiania zarodników (acremonium, fusarium)

KONIDIOMY

struktury wielostrzępkowe tworzące zarodniki konidialne. Wśród konidiomów wyróżnia się:

- Acerwulus - twór talerzykowaty. hymenium złożone jest z komórek zarodnikotwórczych rozwijających się z preudoparenchymatycznej stromy.

-koremium - mniej lub bardziej zwarte pęczek trzonków konidialnych w górnej części rozpierzchłych i zakończonych zarodnikami konidialnymi. Charakterystyczne dla graphium i penicillium.

-piknidium - butelkowaty lub kulisty twór z ujściem na szczycie. Występuje u rodzajów phoma, ascochyta

- sporodochium - utwór powierzchniowy zbudowany z preudoparenchymatycznej podkładki grzybniowej, z wyrastającymi z niej trzonkami konidialnymi. Charakterystyczny dla Fusarium

MEJOSPORY

zarodniki powstające po mejozie, wśród mejospor w zależności od miejsca tworzenia wyróżnia się :

- zarodniki pływkowe - tworzą się z 2n zarodnika przetrwalnikowego, występują o OGP z królestw Chromista i Protozoa

-askospory - powstają endogennie w mejosporangach zwanych workami (ascus) u Ascomycota. Mogą być jedno i wielokomórkowe, hialinowe (bezbarwne) lub wyraźnie zabarwione.

-sporidia - to cienkościenne jednokomórkowe zarodniki powstające na przedgrzybni (promycellium) występują u grzybów z klasy ustomycetes (Basidiomycota)

-basidiospory - są cienkościennymi jednokomórkowymi zarodnikami powstającymi egzogennie na podstawce (basidium) grzybów Basidiomycota

ZARODNIE I OWOCNIKI STADIUM MEJOMORFICZNEGO

ZARODNIE (sporangium) pływkowa powstająca wewnątrz diploidalnego zarodnika przetrwalnikowego.

Worek (ascus) powstaje w procesie gametangiogamii po :

-plazmogamii.

- rozpoczęciu dikariofazy

- i wytworzeniu strzępek workotwórczych.

Podstawka (basidium) powstaje po

-somatogamii

-plazmogamii

-długim okresie dikariofazy

Podstawka jest jedyną komórką diploidalną w cyklu rozwojowym Basidiomycota

Po kariogamii i mejozie na podstawce tworzą się basidiospory.

OWOCNIKI :

to organ utworzony ze splecionych strzępek grzybni służący do rozmnażania. Owocniki przyjmują różne kształty:

- u grzybów kapeluszowych zbudowane są z trzonu i kapelusza z rurkami lub blaszkami. Takie gatunki grzybów tworzące stosunkowo duże owocniki to tzw. makromycetes

Mikromycetes - grzyby o owocnikach niedostrzegalnych gołym okiem.

OWOCNIKI WORKOWCÓW (4)

Klejstotecjum - to grubościenny kulisty zamknięty owocnik, wypełniony workami. charakterystyczny dla grzybów erysiphales

Perytecjum to kulisty lub gruszkowaty owocnik z dłuższą lub krótszą szyjką zaopatrzoną w ujście.

Apotecjum to szeroko otwarty owocnik na dnie którego występuje hymenium złożone z worków. Apotecja mogą być siedzące, lub wsparte na dłuższej lub krótszej nóżce.

Askostromy - owocniki nie tworzą własnej ściany, worki wykształcają się w pustych komorach podkładki - stromy.

Workowce z wyraźnym trzonem i kapeluszem z plastrowatymi wgłębieniami. W tych wgłębieniach bruzdach lub fałdach tworzy się warstwa zarodnionośna (alweole)

Hymenium - warstwa rodzajna owocnika produkująca zarodniki.

U podstawczaków składa się palisadowo ustawionych komórek zwanych podstawkami miedzy nimi mogą znajdować się komórki płonne - parafiny cystydy i cheliocystydy . warstwa komórek bezpośrednio pod hymenium to subhymenium - może być zbudowana ze splecionych strzępek lub kulistawych komórek.

U workowców zbudowana jest z worków i wstawek (parafiz) komórek płonnych tj. nie tworzących zarodników.

Hymenofor to część owocnika na krócej jest osadzona warstwa rodzajna (hymenium) . Tworzy ona strukturę i podłoże dla hymenium.

Hymenofor u Basidiomycota może składać się z blaszek, rurek, kolców, listewek lub zmarszczek.

OWOCNIKI PODSTAWCZAKÓW

to basidiomy czyli basidiocarpy na których tworzą się podstawki

7.11.2012

ROZMNAŻANIE BEZPŁCIOWE (ANAMORFA) OGP I GRZYBÓW

Rozmnażanie bezpłciowe

-odbywa się bez zmiany faz jądrowych (na drodze mitozy) i prowadzi do powstania mitospor

-biorą w nim udział chlamidospory, konidia, i powstałe bezpłciowo zarodniki , zarodnie i zarodniki sporangialne, oraz sklerocja (skleroty) podkładki, konidiomy.

Stadia tworzące organy rozmnażania bezpłciowego określa się jako niedoskonałe - stadium anamorfy.

Stadium doskonałe tworzące zarodniki na drodze rozmnażania płciowego określa się jako stadium teromorfy

Holomorfa - to pełny cykl rozwoju grzyba

Grzyby wykazujące w cyklu życiowym więcej niż jedno stadium zarodnikowania nazywa się grzybami pleomorficznymi (polimorficznymi)

U grzybów występuje zjawisko uniezależniania się stadiów płciowych od stadiów bezpłciowych

Niektóre grupy grzybów (skrajnie wyspecjalizowanych pod względem substratu luz żywiciela) zatraciły zdolność rozmnażania płciowego na rzecz rozmnażania wyłącznie przy udziale zarodników konidialnych.

Typ: Chytrydiomycota (grzyby skoczkowce)

Klasa: skoczaki Chytridiomycetes

Rzędy : jednorzęskowce Monoblepharidiales

różnogametowce Blascladiales

skoczkowce Chytridiales

Typ: grzyby skoczkowce Chytrydiomycota

- grzyby wodne lub z tym środowiskiem związane, pasożyty roślin jądrowych

- formy jednokomórkowe, często nie posiadające ściany komórkowej, jeśli ściana komórkowa się pojawia ( w określonych stadiach rozwoju) to zbudowana jest z chityny i glukanów

-gamety i pływki wegetatywne opatrzone tylko jedną, nagą wicią.

-rozmnażanie płciowe Izo- Anizo- o oogamia, także gametogamia i somatogamii.

Rząd : skoczkowce Chytridiales

-plechy o prostej budowie - pojedyncza komórka bez ściany komórkowej przypominająca śluźnie

- rozmnażanie płciowe Izo i oogamia

- w procesie rozmnażania cały protoplasty zostaje zszyty na wykształcenie organów rozmnażania - grzyby holokarpiczne

- po syngamii gamet zygota przekształca się w zarodnie przetrwalnikowe.

Typ : Zygomycota (grzyby sprzężniakowe , sprzężniaki )

- grzyby lądowe, nie wytwarzające gamet ani innych ruchliwych komórek typu wiciowego

-grzybnia zbudowana jest z silnie rozgałęzionych, wielojądrowych strzępek, które nie mają przegród

-ściany komórkowe zbudowane z chityny i chitosanu

-rozmnażanie płciowe gametangiogamii

- w fazie wegetatywnej grzybnia występuje wyłącznie w haplofazie, diplofaza ograniczona jest do zygoty

Rząd : Mucorales

- wytwarzają grzybnie napowietrzną, zbudowaną z licznych, nitkowatych rozgałęzionych i bezbarwnych (hialitowych) strzępek oraz wrastających w podłoże chwytników przy pomocy których odbierają pożywienie

-strzępki są komórczakami ( grzybnia cenocytryczna) pozbawionymi sept.

-organizmy saprobowe, rozwijające się głownie na martwych szczątkach roślinnych i zwierzęcych

-nieliczne prowadza pasożytniczy tryb życia, wywołując choroby grzybicze (mukomikozy)

- Rozmnażanie : bezpłciowe przez wytworzenie zarodni w której tworzą się nieruchome (endogeniczne) zarodniki. Zarodniki egzogeniczne - konidia- wytwarzane są rzadziej

- rozmnażanie: płciowe na drodze gametangiogamii w której biorą udział różnoimienne strzępki (+ i - ) nie różniące się morfologicznie lecz różniące się fizjologicznie. Strzępki mogą pochodzić z jednej grzybni (grzyby homotaliczne) lub z różnych (grzyby heterotaliczne)

Typ : grzyby workowe Ascomycota

- organizmy jednokomórkowe oraz wielokomórkowe tworzące owocniki o wielkości od kilku do kilkunastu cm,

-grzybnia utworzona z regularnie septowanych strzępek lub kolonii pojedynczych komórek

-rozwój grzybni w trzech fazach haplo- dikario - i diplofazie

-ściana komórkowa zbudowana z chityny i glukanów

- zarodnia (mejosporangium) zwana workiem z endogenicznie tworzonymi zarodnikami - askosporami

-Rozmnażanie płciowe: z zapłodnionego askogonium (lęgni) wyrastają dikariotyczne strzępki korkotwórcze z których powstaje wiele komórek (2n) macierzystych worka

w komórkach odbywa się podział redukcyjny (mejoza) i przekształcają się one w haploidalne worki z 8 (2,4) zarodnikami

w workach zachodzi kariogamia, mejoza, mitoza (zwykle 1)

Typy worków :

  1. prymitywne (prototunikowe) brak mechanizmów otwierających zarodniki uwalniają się po rozpadzie ściany worka

  2. jednościenne (jednotunikowe) z wieczkiem w części szczytowej (unitunikowe operculatowe)

  3. jednościenne (jednotunikowe) wykształcają pierścień otwierający

  4. dwutunikowe (bitunikowe) ściana worka zbudowana jest z 2 warstw:
    a) zewnętrznej, grubej i sztywnej, otwierającej się na szczycie
    b) wewnętrznej, cienkiej i elastycznej wysuwającej się pod wpływem pęcznienia substancji znajdującej się pomiędzy obu warstwami: zarodniki wyrzucane przez szczelinę znajdującą się na szczycie tej warstwy.

Typy owocników:

1.Klejstotecja - kuliste zamknięte, wewnątrz znajdują się worki z zarodnikami, zarodniki wraz z workami uwalniają się w momencie gry ściana owocnika pęka

2.Perytecja (otocznie) - maja kształt butelkowaty, zawsze mają ujście na zewnątrz . Ostiole - otwór przez który wydostają się na zewnątrz worki z zarodnikami

3.Apotecja - kształt przypomina miseczkę, na dnie znajdują się worki z zarodnikami

4.Askostromy- nie występuje typowy owocnik, worki z zarodnikami są zatopione w stromie.

Rząd Eurotiales

- organizmy saprobiontyczne, pasożytnicze i mikoryzowe (rodzaj Elaphomyces)

-grzybnia wegetatywna zbudowana z septowanych wielojądrowych strzępek tworzących grzybnie powietrzna tzw. pleść (rodzina Trichomocaceae)

- w cyklu życiowym wyróżnia się stadium niedoskonałe (konidialne) anamofory oraz stadia doskonałe ( z owocnikami) telemorfy

- konidia odcinane są na zakończeniach wyspecjalizowanych komórek zwanych fialidiami

- stadium doskonałe ma charakter klejtocetów powstają one w wyniku gametangiogamii lub somatogamii

- tendencja do upraszczania procesów płciowych (aż do ich redukcji90 i rozmnażania się wyłącznie na drodze wegetatywnej .

Rząd mączniakowce Erisiphales

-pasożyty roślin naczyniowych

- grzybnia rośnie na powierzchni żywiciela, tworzy ssawki, które penetrują wnętrze komórek epidermy lub komórek pod epidermą.

- konidia (tworzą się w postaci łańcuszków na szczycie konidioforów) powodują mączysty nalot na powierzchni organów żywiciela

-owocniki - Klejstotecja tworzą się na powierzchni organów zywiciela

Rząd Pezizales

- grzyby saprofityczne lub symbiotyczne

-owocniki naziemne zbudowane z plektenchymy

-typy owocników: miseczkowate, siodłowate, (opatrzone trzonem lub bez trzonu) językowate, lejkowate

-warstwa hymenialna złożona z palisadowo ułożonych worków oddzielonych płonnymi wstawkami (parafizami)

-worki otwierają się wieczkiem.

Klasa Saccharomycetes ( dawna klasa Endomycetes)

- stoją na pograniczu Zygomycota i Ascomycota

-grzybnia zbudowana z pojedynczych komórek lub ze strzępek

-ściana komórkowa zbudowana z manganu i glukanu

-worki powstają bezpośrednio z zygoty (po syngamii lub w wyniku połączenia przekształconych komórek pełniących funkcje komórek żeńskich i męskich lub wyspecjalizowanych odgałęzień strzępek)

-brak dikariofazy

-plazmogamia i kariogamia zachodzi jednocześnie

-rozmnażanie - przez paczkowanie (blastycznie) podział komórki, konisia i rozpad grzybni na tzw. oidia

-grzybnia zbudowana ze strzępek które się rozpadają na jednokomórkowe fragmenty tzw oidia oraz formy jednokomórkowe

- worki nie posiadają mechanizmów otwierających i są miejscem wytwarzania zarodników o bliżej nieokreślonej liczbie (w zależności od typu mitoz)

-trzy cykle ontogenetyczne uwarunkowane miejscem i czasem dokonującej się kariogamii: haplobiontyczny, haplodiplobiontyczny i dipliobiotyczny

-grzyby pasożytnicze buc saprobowe (zdolność fermentacji)

Rząd Hypocreales

-saprofity lub pasożyty roślin wyższych owadów i grzybów

-owocniki - perytecja, zagłębione w podkładce opatrzone otworem ujściowym tzw. ostiolą

-worki cienkościenne: na szczycie mają mechanizmy otwierające zbudowane z chityny lub otwór szczytowy

-zarodniki nitkowate, wielokomórkowe, obdarzone zdolnością do rozpadania się na fragmenty z których każdy może wytworzyć nową grzybnie

-rozmnażanie bezpłciowe - za pomocą konidiów.

14.11.2012

Rząd Xyraliales

-grzyby saprofityczne występujące głownie na drewnie niekiedy w glebie na ekskrementach

-owocniki - perytecja - zagłębione w plektenchymatycznych tworach stanowiących podkładkę czyli strome

-worki cienkościenne, ze skomplikowanymi aparatami otwierającymi na szczycie

- we wczesnym etapie rozwoju na podkładce tworzy się warstwa konidioforów z konidiami

Grzyby podstawkowe Basidiomycota

-wykształcają zarodnie zwane podstawkami na których tworzą się zarodniki - bazidiospory (zwykle 4) basidiospory powstają egzogenicznie

-rozmnażanie płciowe, na drodze somatogamii, bezpłciowe przez zarodniki typu : konidia, oidia, chlamidospory

-grzybnia zbudowana z systemu strzępek, dikariotyczne - trwała wieloletnia powstają z niej owocniki skleroty i ryzomorfy

- z wyjątkiem pasożytniczych rdzy i Głowniaków wykształcają warstwę rodzajną - hymenium. w skład której wchodzą podstawki z zarodnikami, płonne wstawki ( parafizy) i rozwierki (cystydy)

Przemiana faz jądrowych :

  1. faza haploidalna - krótka, ograniczona do przedziału: od mejozy jadra diploidalnego w komórce macierzystej podstawki, poprzez wykształcenie zarodników aż do wykształcenia z nich grzybni pierwotnej.

  2. dikariofaza (faza jąder sprzężonych) długotrwała, wieloletnia obejmuje wszystkie wegetatywne struktury grzybni, trwa od momentu syngamii haploidalnych strzępek do momentu wykształcenia komórki macierzystej zarodni, czyli podstawki i zlania się tam jąder sprzężonych - kariogamii

  3. faza diploidalna - bardzo krótka, ograniczona do komórki macierzystej podstawki , trwa do momentu mejozy.

rząd Agaricales

- owocniki mięsiste, najczęściej zróżnicowane na trzon i kapelusz

- hymenofor blaszkowaty, rzadziej rurkowaty albo inny

-u większości gatunków owocniki hemiangiokarpiczne, rzadziej angiokarpiczne lub gymnokarpiczne

- u niektórych gatunków tworzą się osłony (owocniki hemiangiokarpiczne)

a) zupełna , czyli całkowita ( lelum uniwersale) otaczająca cały młody owocnik, u okazów dojrzałych powstaje w postaci pochwy u nasady trzonu oraz w postaci łatek na kapeluszu

b) częściowa (lelum partiale) łącząca brzeg kapelusza z trzonem, po rozerwaniu zostaje w postaci pierścienia na trzonie lub w postaci pajęczynowatej zasnówki

-saprotrofy i symbionty, rzadziej pasożyty

rząd Bometales

-owocniki mięsiste, zróżnicowane na trzon i kapelusz (rodzaj Boletus) skórzaste resupinowate, rozpostarte płasko na podłożu (rodzaj Serpula) lub kuliste , bulwiaste z trzonem lub bez ( rodzaj Scleroderma)

-hymenofor rurkowaty rzadziej blaszkowaty lub inny

-owocniki hemiangiokarpiczne lub gymnokarpiczne, rzadziej angiokarpiczne

-saprotrofy , symbionty, rzadziej pasożyty.

rząd Polyporales

-u większości gatunków owocniki wyrastają co roku, są również gatunki o owocnikach wieloletnich (każdego roku tworzy się nowa warstwa hymenialna)

-kształty owocników : kapeluszowate z trzonem, kopytkowate, konsolowate, rozpostarte (resupinowate)

-typ rozwoju zarodników : gymnokarpiczne - hymenofor od początku nie osłonięty

-typy hymenoforów : rurkowaty - najczęstszy, gładki lub pofałdowany

-większość gatunków występuje na żywych drzewach lyb martwym drewnie - saprotrofy lub pasożyty.

Rząd Russulales

- owocniki kapeluszowate, (rodzaj Russula) Lub rozpostarto odgięte o zwykle skórzastych kapeluszach, często w dachówkowatych skupieniach równa powierzchnia na ogół silnie owłosiona koncentrycznie strefowana (rodzaj Stereum)

-typy owocników : gymnokarpiczne lub hemiangiokarpiczne

-hymenofor blaszkowaty lub plaski

- grzyby naziemne lub nadrzewne mikoryzowe lub saprotroficzne

Klasa : Exobasidiomycetes

-grzyby pasożytnicze, chorobotwórcze

-grzybnia dikariotyczne rośnie pomiędzy komórkami

-rozmnażanie - za pomocą bazydiospory i konidiów

Rząd : głowniowe Ustilaginales

-grzybnia dikariotyczne, bezbarwna, rozwijająca się w przestworach międzykomórkowych

-grzybnia haploidalna jest saprotroficzne

-po resorpcji tkanek żywiciela grzybnia zmienia się w grubościenne zarodniki przetrwalnikowe - jednokomórkowe chlamidospory - występujące w postaci czarnego proszku nadającego roślinom wygląd zwęglony

-chlamydospory - kiełkują tworząc czterokomórkową podstawkę - metabazydium z której po odpadnięciu pojedynczego zarodnika wyrasta następny zarodnik

-grzyby pasożytnicze

Klasa Tremellomycetes

-grzyby pasożytnicze, chorobotwórcze (powodują grzybice) lub saprotroficzne

-owocniki jeśli występują to najczęściej mają różne kształty np. płaskie rozpostarte, kuliste, miseczkowate, językowate, rózgowato pofałdowane

-podstawki podzielone pionowymi ścianami (podstawki chiastyczne) na dwie lub cztery komórki

-zarodniki mają zdolność kiełkowania we wtórne zarodniki lub konidia (kiełkowanie powtarzalne)

MYKOTOKSYNY I WYTWARZAJĄCE JE GRZYBY

Mikotoksyny - metabolity wtórne (drugorzędowe) albo idiolity grzybów mikroskopowych

Dotychczas opisano i scharakteryzowano ok. 300 związków chemicznych mających cechy Mikotoksyny

z tej liczny 20 związków to substancje występujące w artykułach spożywczych

te grupę związków można usystematyzować w 6 grupach które zgodnie z obecnym stanem wiedzy występują często i w znacznych ilościach w produktach spożywczych

AFLATOKSYNY

- odkryte w 1963 roku

- grzyby wytwarzające to : aspergillus flavus , A. parasiticus

-na orzeszkach ziemnych, na kukurydzy, migdały, ziarno zbóż, sorgo, soja, przyprawy (papryka chilli gałka muszkatołowa, curry) inne orzechy (pistacje brazylijskie, laskowe) śruta roślin oleistych,

- Aflatoksyny B1, B2, G1, G2, M1, M2

Działanie :

FUMONIZYNY B1, B2, B3

OCHRATOKSYNA A I CYTRYNINA

Penicillum - klimat umiarkowany

penicillum viridicatum

p. verrucosum

p. var.cyclopium

p. purpurescens

p. variabile

p. commune

Występowanie ochratoksyn i produktach żywnościowych

Częstość skażenia produktów spożywczych przez OTA :

Chleb 29%, Bułki 9%, makarony 4% , mąka , ciasta, pizza 6%, musli 4%, kawa 16%, herbata kakao 1%, piwo 11%, wino zwłaszcza czerwone i szampan 2%, czerwony sok winogronowy 5%, produkty pochodzenia zwierzęcego mięso wędliny ser 8%

Ochratoksykoza lub mikotoksyczna nefropatia

Symptomy kliniczne:

Zmiany patologiczno-anatomiczne

CYTYNINA

ZEARALENON (ZEA) = toksyna F-2

odkryty w 1962r jako metabolit fusarium graminearium o aktywności hormonalnej - estrogenicznej (kilka razy silniejszej niż w przypadku naturalnie występujących estrogenów)

Choroby - syndrom estrogeniczny (hyperestrogenizm) konsekwencja - bezpłodność

Grzyby wytwarzające zea :

Występowanie :

21.11.2112

TRICHOTECYNY

zaliczono do tej grupy ok. 150 związków

podzielono na 4 grupy ze względu na różne rodzaje podstawników łańcucha głównego trichotecyny:

grupa A : T-2 toksyna, HT -2 toksyna, DAS (diacetoscirpenol), neosolaniol

Grupa B : DON (womitoksyna - deoksyniwaelenol) NIV (niwalenol)

grupa C : werrukaryna, rorydyna satratoksyna

grupa D : krotecyna

Szkodliwość trichotecyny

PATULINA

odkrycie w 1941r

grzyby te występują na wszystkich surowcach i produktach spożywczych : owocach, warzywach, ziarnie zbóż, mięsie, serach i pieczywie

działanie patuliny :

GRZYBY PLEŚNIOWE

typ: zygomycota (sprzężniaki )

rząd: mucorales

mucor spp.

wielkość zarodników pleśniowych waha się w przedziale 2um - 100um , najczęściej jednak poniżej 10um

Duże konisia podobnie jak pyłki roślinne pozostają w górnych drogach oddechowych, mniejsze zarodniki, trafiają głębiej - aż do pęcherzyków płucnych

Zarodniki o wielkości poniżej 5 um mogą dostawać się do płuc, natomiast 2-3um trafiają do przestrzeni pęcherzyków płucnych

etapy infekcji układu oddechowego przez grzyby pleśniowe , zależnie od wielkości zarodników

Źródłem grzybów (zarodników, strzępek) są często zagrzybione pomieszczenia, a także pleśnie związane z materiałem budowlanym

syndrom chorego budynku - budynek jest zapleśniały, mowi się ze choruje.


Wyszukiwarka