• PRZERĘBOWO - ZRĘBOWY SPOSÓB ZAGOSPODAROWANIA Z RĘBNIĄ STOPNIOWĄ

STL LMG Św- Jd -Bk wys. 700 m. n. p. m. Pow . 90 ha

Postać gospodarstwa w przerębowo - zrębowy sposobie zagospodarowania z rębnią stopniową jest względnie prosta może to być jedna jednostka kontrolna lub wieksza liczba jednostek kontrolnych podobnych do siebie pod względem struktury i prowadzonych zabiegów. Jednostka kontrolna powina być trwale odgraniczona od otoczenia naturalnymi liniami terenowymi lub sztucznymi, w gosp. prowadzonym intensywnie podział raczej oparty na sieci dróg. Prowadnia leśnohodowlana okresowo różnowiekowa, jednostka kontrolna może być podzielona na trzy wyrażne, przestrzenie rozdzielone części: inicjalna, optymalna, terminalna. Postać podstawowej jed. Ewidencji i planowania złożona nie można tu wyróżnić żadnych cyklów, wielkość gosp. może być niewielka 5-30 ha.

Jednostki kontrolne (podział):1. 25 ha ; 2. 25 ha ; 3. 20 ha ; 4. 20 ha

Przystępujemy do ustalenia ilosci pow. próbnych i ich rozmieszczenia w terenie, przyjmujemy średni błąd miąższości V%=5 oraz współczynnik zmienności dla tego typu drzewostanu SV%=50

n = (Sv% / V%)2 ; Pp = Pc / n ; c = 1 / Pp (w metrach)

Obieramy siatkę kwadratów ze względu na prostote wyznaczania w terenie oraz ze względu na warunki górskie : a = 1 /  c

Przyjmujemy wielkość powierzchni próbnych która jest uzależniona od fazy rozwojowej : inicjalna grono 3x 0,01 ha, optymalna 0,025 ha lub 0,04 ha, terminalna 0,05 ha.

Na podkładzie mapowym zaznaczamy siatkę kwadratów kierunki mrszruty, punkty nawiązań ( słupki graniczne, skrzyżowania dróg, grube drzewa) z każdego punktu azymuty, podajemy również odległości pomiędzy kolejnymi p.p. Przyjmujemy stałe kołowe powierzchnie próbne o stałym polu i zmiennej liczbie drzew. Prace pomiarowe:

1. Kąt nachylenia stoku  - ważne do redukcji promienia powierzchni kołowych.

2. Mierzy się odległość każdego drzewa od środka powierzchni próbnej i azymut do środka drzewa (współrzędne biegunowe).

3. Pierśnicę i gatunek wszystkich drzew > 7 cm (szyną klupy do środka powierzchni).

4. Dodatkowo wysokość drzew we współśrodkowym kole o powierzchni 0,005 ha dla drzewostanów w wieku 21-40 lat i o powierzchni 0,01 ha dla drzewostanów w wieku powyżej 40 lat.

5. Liczbę i gatunki drzew w podroście na mniejszym współśrodkowym kole o powierzchni 0,005 ha i 0,01 ha.

6. Wzrokowa ocena gatunku o procentu pokrycia nalotem i podszytem powierzchni oraz ewentualna ocena sortymentów drewna na drzewach na których mierzymy wysokość.

Na te powierzchnie próbne wraca się po kilku latach, gdyż służą one nie tylko do inwentaryzacji, ale również do określenia zmian pierśnicy, wysokości i przyrostu.

Na podstawie danych z małego koła ( d i h ) odczytuje się z tablic miąższość i sporządza taryfę miąższości , możemy również obliczyć wartości statystyczne:

Wariancja:

Odchylenie standardowe:

Współczynnik zmienności:

Błąd średni wartości średniej:

Na podstawie tej taryfy obliczamy V na powierzchniach próbnych ( na dużych kołach ). Obliczam V średnią oraz przeliczając na 1 ha otrzymujemy zasobność. Jeżeli powtarzamy pomiary ( przeprowadzamy kontrolę to możemy obliczyć przyrost miąższości).

OBLICZAMY ETAT NA PODSTAWIE WSPÓŁCZYNNIKÓW KOREKCYJNYCH:

Podstawą obliczania etatów w przerębowo - zrębowy sposbie zagospodarowania z rębnią stopniową stanowią zbiorcze wyniki urządzeniowej inwentaryzacji zestawione w tzw. Karcie ewidencyjnej jednostki kontrolnej. Karta ta zawiera następujące informacje : nazwa obiektu doświadczalnego, numer jednostki kontrolnej, termin inwentaryzacji, opis jednostki kontrolnej ( STL, forma typu lasu, opis piętra drzew, podrost, zwarcie, nalot, stopień rozwoju odnowienia, podszyt ), struktura jednostki kontrolnej ( kategoria składu gatunkowego, obszar w ha/ zapas w m³, frakcja / zasobność), tabela klas grubości ( gatunek, klasy grubości; a w nich liczba drzew na 1 ha/m³ na 1 ha - jest 6 klas grubości, procentowy udział danego gatunku).

• Etat dla gosp. jest sumą cząstkowych etatów dla poszczególnych faz rozwojowych. Etat oblicz się tylko w wymiarze miąższościowym za pomocą wzoru:

E_v=m(z_v(o)*u_(o)*p_(o)* z_v(t)*u_(t)*p_(t)+z_v(p)*u_(p)*p_(p)), [m³/1ha i 10 lat]

m - długość okresu gospodarczego ; z_v - bieżący roczny przyrost miąższości w poszczególnych fazach rozwojowych. Jest on ustalany w toku pomiarów kontrolnych ; u - współczynniki korekcyjne przyrostu miąższości dla poszczególnych faz rozwojowych.

Wartości współczynników korekcyjnych :

Optymalna - 0,25 u 0,50 ; Terminalna - u = 1 ; Przedplonowa - 0,25 u 0,75

Etat ten oblicza się w tabeli, w której umieszcza się również zmiany średniej zasobności i zapasu dla danej jednostki kontrolnej. Spodziewaną zmianę średniej zasobności obliczamy ze wzoru :

v=m[z_v(o)*(1-u_(O))*p_(o)+z_v(t)*(1-u_(t))*p_(t)+z_v(p)*(1-u_(p))*p_(p)][m³/1ha i10lat]

We wzorze tym mamy : 1-u. Jest to tzw. współczynnik akumulacji, liczony dla każdej fazy rozwojowej.

Plany gospodarcze :

Plan cięć - projektowany dla fazy T

Plan pielęgnacji i odnowienia dla fazy I i T

Powierzchnie do wyznaczenia w planie gospodarczym

Hm - pow. manipulacyjna w fazie T ; Hz - pow. zredukowana cięć

Ho- powierzchnia odnowienia, Hn - pow. nieodnow. ; Hd - pow. do odnow.

Hp - pow. do pielęgnacji

Korzystamy z karty ewidencji jed. Kontr., etatu i intensywności cięć

Ic= Etat/ M M- zapas fazy T

• ERĘBOWO - ZRĘBOWY SPOSÓB ZAGOSPODAROWANIA Z RĘBNIĄ CZĘŚCIOWĄ

STL LG Bk 100% pow. 90 ha

Postać gosp. bardzo złożona, składa się z bardzo wielu d-stanów w różnym wieku, niektóre są jednowiekowe jednogeneracyjne i jednowarstwowe, pozostałe są w okresie odnowienia i są dwugeneracyjne i dwu warstwowe, prowadnia leśnohodowlana stale jednowiekowa, jednostką podziału pow. jest oddział, a podstawową jednostka ewidencji i planowania jest wydzielenie, postać jej jest prosta w okresie odnowienia dwuwarstwowa. W gospodarstwie da się wyróżnić cykle. Wielkość gosp. musi być wielka.

Podział pow. oparty na podstawie sieci dróg oraz naturalnych granic (potoki, doliny, granica transportowa, grzbiety)

Przystępujemy do ustalenia ilosci pow. próbnych i ich rozmieszczenia w terenie, przyjmujemy średni błąd miąższości V%=5 oraz współczynnik zmienności dla tego typu drzewostanu SV%=20 - 30

n = (Sv% / V%)2 ; Pp = Pc / n ; c = 1 / Pp (w metrach)

Inwentaryzację przeprowadzamy na relaskopowych powierzchniach próbnych. Prace terenowe: wyznaczenie powierzchni próbnych oraz ich zastabilizowanie. Elementy podlegające pomiarowi na powierzchniach relaskopowych.

1. Kąt nachylenia stoku .

2. Liczbę drzew k każdego gat. spełniającego warunek:

3. Pierśnicę i wysokość dwóch najbliższych drzew najliczniejszych gatunków i po 1-2 pozostałych gatunków.

4. Gatunek i procent pokrycia powierzchni podszytem ewentualnie pomiar przyrostu pierśnic na drzewach i ocena sortymentowa.

Prace kameralne:

Obliczenie średniej powierzchni G/1ha wraz błędem.

G1ha = n * A

Średni błąd średniej liczby drzew spełniających warunek relaskopu

n = Sn /  k k - lość pow. próbnych

Błąd średni pow. pierśnicowego pola przekroju na 1ha

( G1ha ) = A* n

Obl. Pierśnicy przekrojowej i HL (loreja ) dla każdego gat. drzew wraz z błędami. H_{L (gat.)} =  (d ² * h) / d ² ; d_{g gat} = 1/m  d ²

Obliczenie średniej zasobności na 1Ha i zapasu wraz z błędem.

V1ha =  V1h(gat.) = G1ha * H_l *F = G1ha *c

Po inwentaryzacji tworzymy zestawienia zbiorcze : mapa, rejestr taksacyjny itd. Sporządzamy tabele rozkładu powierzchni i zapasu d-stanu na kategorie A i B oraz tabela klas wieku dla d-stanów kategorii B gosp. - podstawa do obliczenia etatów dojrzałości.

OPTYMALIZACJA ETATU RĘBNEGO - Obliczanie etatów.

1.Zmodyfikowany etat dojrzałości w wymiarze miaższościowym w drzewostanach przeszłorębnych i rębnych.

2.Zmodyfikowany etat dojrzałości w wymiarze miaższościowym z drzewostanów przeszłorębnych, rębnych i bliskorębnych

Wybór optymalnego jak poprzednio (trzy możliwości).

W tym systemie wchodzi jeszcze element hodowlany jakim jest długość okresu odnowienia.

Etat procentu przyrostu:

E%zv = m ( V_A f_A p_A + V_B f_B p_A )

Wybór E _OPT wg. zasad jak w zrębowym

Plany gospodarcze. wykorzystujemy:

-wielkość etatu,

-rejestr taksacyjny ( tabela klas wieku )

-mapa drzewostanowa,

- szczegółowe wskazania gospodarcze

Plan cięć (użytkowanie rębne i przedrębne ) podział drzewostanu na działki manipulacyjne na podstawie etatu obliczamy powierzchnie działek zredukowane.

Plan hodowli ( odnowienia i pielęgnacji ) - jak w zrębowym

• ZRĘBOWY SPOSÓB ZAGOSPODAROWANIA LASU

STL BM So 100% pow. 90 ha

Postać gosp. złożona, składa się z bardzo wielu jednowiekowych d-stanów w różnym wieku, prowadnia leśnohodowlana stale jednowiekowa, jednostką podziału pow. jest oddział, a podstawową jednostka ewidencji i planowania jest wydzielenie, postać jej jest prosta .W gospodarstwie da się wyróżnić cykle. Wielkość gosp. musi być wielka.

Podział pow. oparty na podstawie sieci dróg oraz naturalnych granic (potoki, doliny, granica transportowa, grzbiety)

Przystępujemy do ustalenia ilosci pow. próbnych i ich rozmieszczenia w terenie, przyjmujemy średni błąd miąższości V%=5 oraz współczynnik zmienności dla tego typu drzewostanu SV%=20 - 30

n = (Sv% / V%)2 ; Pp = Pc / n ; c = 1 / Pp (w metrach)

Inwentaryzację przeprowadzamy na relaskopowych powierzchniach próbnych. Prace terenowe: wyznaczenie powierzchni próbnych oraz ich zastabilizowanie. Elementy podlegające pomiarowi na powierzchniach relaskopowych.

1. Kąt nachylenia stoku .

2. Liczbę drzew k każdego gat. spełniającego warunek:

3. Pierśnicę i wysokość dwóch najbliższych drzew najliczniejszych gatunków i po 1-2 pozostałych gatunków.

4. Gatunek i procent pokrycia powierzchni podszytem ewentualnie pomiar przyrostu pierśnic na drzewach i ocena sortymentowa.

Prace kameralne:

Obliczenie średniej powierzchni G/1ha wraz błędem.

G1ha = n * A

Średni błąd średniej liczby drzew spełniających warunek relaskopu

n = Sn /  k k - lość pow. próbnych

Błąd średni pow. pierśnicowego pola przekroju na 1ha

( G1ha ) = A* n

Obl. Pierśnicy przekrojowej i HL (loreja ) dla każdego gat. drzew wraz z błędami. H_{L (gat.)} =  (d ² * h) / d ² ; d_{g gat} = 1/m  d ²

Obliczenie średniej zasobności na 1Ha i zapasu wraz z błędem.

V1ha =  V1h(gat.) = G1ha * H_l *F = G1ha *c

Po inwentaryzacji tworzymy zestawienia zbiorcze : mapa, rejestr taksacyjny itd.

Klasyczny system regulacji rozmiaru użytkowania rębnego w ZSZ lasu stosowany w praktyce urządzania lasu.

Dotyczy ok. 80-90 % lasów w Polsce. Celem jest wyznaczenie etatu czyli normy użytkowania rębnego dla gospodarstwa w ciągu 10 lat. Wymiar powierzchniowy jest wyrażony powierzchnią na jakiej będą prowadzone cięcia rębne. Wymiar miąższościowy jest wyrażony miąższością jaka zostanie pozyskana.

Etapy klasycznego systemu regulacji.

1. Obliczenie dwóch etatów dojrzałości.

2. Obliczenie etatu zrównania średniego wieku.

3.Optymalizacja czyli wybór spośród powyższych etatów najbardziej optymalnego.

Etap 1. Metoda dojrzałości.

Do wycięcia przeznacza się drzewostany dojrzałe do wyrębu. Kryterium regulacji to dojrzałość plonu.

1.Ustalenie wieku rębności - najczęściej jest nim wiek najwyższej wydajności (tr) gdy przyrost całkowity produkcji jest maksymalny.

2.Wyróżnienie klasy wieku o numerze „S” S = t_r /10

Numer “s” jest podstawą do podziału drzewostanów na kategorie:

- przeszłorębne, - rębne, - bliskorębne, - przedrębne.

Sposób podziału zależy od tr.

Przy wieku powyżej 80 lat operujemy klasami wieku 20 lat.

3. Obliczenie etatów dojrzałości:

Etat EDI jest powierzchnią EDIh­ lub zapasem EDIv drzewostanów przeszłorębnych i rębnych (gdy tr > 80 lat podzielone przez 2):

EDII jest to powierzchnia lub zapas drzewostanów bliskorębnych, rębnych i przeszłorębnych:

2 etap. Obliczenia etatu zrównania średniego wieku.

Kryterium regulacji to trwałość lasu, jest to etat zastępczy przyrostowy (wielkość przyrostu jest nieznana, a elementem zastępczym jest średni wiek). W ciągu 10 lat drzewostany starzeją się o 10 lat. I(Ps) = + m, część z nich zostaje wycięta (co powoduje obniżenie średniego wieku).

zasada - należy tyle użytkować aby zachować równość I(Ps) = I(Pw)

Współczynnik qj należy dobierać kolejno klasami wieku.

Etap 3. wybór etatu optymalnego.

Stosuje się wybór wariantu optymalnego wg relacji:

1 przypadek:

2 przypadek:

3 przypadek:

• Plany gospodarcze - sposób zrębowy

Plan cięć - najważniejszy plan; wynika z niego wielkość zaspokojenia społecznego zapotrzebowania na drewno. Kształtuje się także, poprzez realizację planu, zewnętrzna i wewnętrzną budowę lasu. Dzieli się na plan cięć użytkowania rębnego i plan cięć użytkowania rębnego. Rozwiązujemy zagadnienia koncepcyjne i redakcyjne (obecnie funkcję tą przejmuje SILP). Zagadnienia koncepcyjne określają sposób rozłożenia cięć w czasie i przestrzeni, przy wymogu, że suma tych cięć nie może przekraczać przyjętego etatu (zapis ustawy).

Cięcia rozmieszcza się wg porządków cięć. Wyróżniamy trzy rodzaje porządku cięć:

A) Ostępowy porządek cięć - Metoda kierunku cięć. Przez kierunek cięć wykształcamy ostępy - odpowiedni układ d-stanów, staramy się uporządkować d-stany.

Z pkt. widzenia porządku przestrzennego do użytkowania rębnego można przeznaczyć takie d-stany za którymi po stronie zawietrznej znajdują się uprawy i młodniki (do 20 lat), zrębami zupełnymi o odpowiednim kształcie, szerokości i wielkości.

Z pkt. widzenia porządku czasowego, cięcia należy prowadzić systematycznie w jednym kierunku oraz cięcia lokalne w d-stanach dojrzałych do wyrębu.

Możliwy do zrealizowania jeżeli przestrzenny obraz d-stanu jest prawidłowy. Sytuacja taka ma miejsce gdy las rzeczywisty posiada cechy lasu normalnego. W rzeczywistości sytuacja taka nie ma miejsca.

B) Drzewostanowy porządek cięć - Metoda izolacji. Do cięć użytkowania rębnego przeznaczamy d-stany w kolejności:

1).źle produkujące, 4).przeszłorębne,

2).wyżywicowane, 5).rębne,

3).żywicowane, 6).inne związane z budową ładu przestrzennego w lasach.

W praktyce stosuje się ostępowy i d-stanowy porządek cięć łącznie.

C) Optymalny porządek cięć -

Cr ( s-3,..., k ) i Cp ( 1,..., 4)

D) Metoda pilności i możliwości wyrębu

• PRZERĘBOWY SPOSÓB ZAGOSPODAROWANIA

STL LG Jd wys. 700 m. n. p. m. Pow . 90 ha

Postać gospodarstwa w przerębowym sposobie zagospodarowania jest prosta może to być jedna jednostka kontrolna lub wieksza liczba jednostek kontrolnych podobnych do siebie pod względem struktury i prowadzonych zabiegów. Jednostka kontrolna powina być trwale odgraniczona od otoczenia naturalnymi liniami terenowymi lub sztucznymi, w gosp. prowadzonym intensywnie podział raczej oparty na sieci dróg. Prowadnia leśnohodowlana trwale różnowiekowa, jednostka kontrolna bez dalszego podziału. Postać podstawowej jed. ewidencji i planowania złożona nie można tu wyróżnić żadnych cyklów, wielkość gosp. może być niewielka 5-30 ha.

Jednostki kontrolne (podział):1. 25 ha ; 2. 25 ha ; 3. 20 ha ; 4. 20 ha

Przystępujemy do ustalenia ilosci pow. próbnych i ich rozmieszczenia w terenie, przyjmujemy średni błąd miąższości V%=5 oraz współczynnik zmienności dla tego typu drzewostanu SV%=50

n = (Sv% / V%)2 ; Pp = Pc / n ; c = 1 / Pp (w metrach)

Obieramy siatkę kwadratów ze względu na prostote wyznaczania w terenie oraz ze względu na warunki górskie : a = 1 /  c

Przyjmujemy wielkość powierzchni próbnych która jest uzależniona od fazy rozwojowej : inicjalna grono 3x 0,01 ha, optymalna 0,025 ha lub 0,04 ha, terminalna 0,05 ha.

Na podkładzie mapowym zaznaczamy siatkę kwadratów kierunki mrszruty, punkty nawiązań ( słupki graniczne, skrzyżowania dróg, grube drzewa) z każdego punktu azymuty, podajemy również odległości pomiędzy kolejnymi p.p. Przyjmujemy stałe kołowe powierzchnie próbne o stałym polu i zmiennej liczbie drzew. Prace pomiarowe:

1. Kąt nachylenia stoku  - ważne do redukcji promienia powierzchni kołowych.

2. Mierzy się odległość każdego drzewa od środka powierzchni próbnej i azymut do środka drzewa (współrzędne biegunowe).

3. Pierśnicę i gatunek wszystkich drzew > 7 cm (szyną klupy do środka powierzchni).

4. Dodatkowo wysokość drzew we współśrodkowym kole o powierzchni 0,005 ha dla drzewostanów w wieku 21-40 lat i o powierzchni 0,01 ha dla drzewostanów w wieku powyżej 40 lat.

5. Liczbę i gatunki drzew w podroście na mniejszym współśrodkowym kole o powierzchni 0,005 ha i 0,01 ha.

6. Wzrokowa ocena gatunku o procentu pokrycia nalotem i podszytem powierzchni oraz ewentualna ocena sortymentów drewna na drzewach na których mierzymy wysokość.

Na te powierzchnie próbne wraca się po kilku latach, gdyż służą one nie tylko do inwentaryzacji, ale również do określenia zmian pierśnicy, wysokości i przyrostu.

Na podstawie danych z małego koła ( d i h ) odczytuje się z tablic miąższość i sporządza taryfę miąższości , możemy również obliczyć wartości statystyczne:

Wariancja:

Odchylenie standardowe:

Współczynnik zmienności:

Błąd średni wartości średniej:

Na podstawie tej taryfy obliczamy V na powierzchniach próbnych ( na dużych kołach ). Obliczam V średnią oraz przeliczając na 1 ha otrzymujemy zasobność. Jeżeli powtarzamy pomiary ( przeprowadzamy kontrolę to możemy obliczyć przyrost miąższości).

ETAT DLA GOSP. obliczamy w wymiarze miąższościowym wg. wzoru:

E_v = m* Z_v *r [ m³/1ha i 10 lat]

M - oznacza dł. Okresu 10 lat ; Z_v - bierzący przyrost miąższości m3/ ha ; r - współczynik korekcyjny przyrostu miąższości, zróżnicowany w zależności od tupu rozkładu pierśnic lub stadium rozwojowego.

Wielkość współczynnikóów korekcyjnych jest następująca :

Typ rozkładu pierśnic Stadium rozwoju Wartość współczynnika

A optymalne r=1

B początkowe 0,8 r 0,6

C przejściowe 1 r 1,2

D przyszłościowe 1 r 1,1

E starzejące się 1,15 r 1,25

Typ rozkładu pierśnic określa się poprzez porównanie swojego wykresu z wykresem modelowym.

Po wykonaniu tych czynności, obliczamy spodziewaną zmianę średniej zasobności gospodarstwa w 10-letnim okresie gospodarczym :

v = m * z _v* (1-r) [m³/1ha i 10 lat] ; 1-r oznacza współczynnik akumulacji miąższości.

---