Nazwa przedmiotu Teoretyczne podstawy wychowania						Kod ECTS
Specjalność
Status przedmiotu Obligatoryjny	Semestr III i IV	Liczba godzin					Liczba punktów ECTS
				ogółem	wykłady		ćwiczenia	seminarium
								------

Wykładowcy Dr Herbert Kopiec

Katedra Pedagogiki

Cele

Zapoznanie studentów z głównymi nurtami teoretycznymi w naukach o wychowaniu. Ukazanie ewolucji teorii wychowania i fundamentalnych przyczyn kontrowersji wokół pojmowania wychowania. Osią konstrukcyjną wykładów i ćwiczeń jest próba uporządkowania refleksji o istocie i możliwościach wychowania. Wymaga to uzasadnienia zasad refleksji o wychowaniu w antropologii i aksjologii. Przy czym uzasadnienie zasad teorii wychowania tkwi albo w filozofii lub teologii albo w doktrynie politycznej. Każda próba odcięcia teorii wychowania od refleksji filozoficznej zmierza do indoktrynacji. Teoria wychowania ulega zwyrodnieniu, gdy tezy filozoficzne są zastąpione ideologią czy doktrynalnym światopoglądem zwanym przez doktrynerów również ,naukowym'. Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze współczesną zakamuflowaną strategią zmierzającą do tego, by cywilizacja Zachodu definitywnie odrzuciła - wciąż aktualne więzi z chrześcijaństwem, szczególnie z Kościołem katolickim. Na poglądach m.in. włoskiego komunisty (Antonio Gramsci 1891-1937,”Listy z więzienia”),oparta jest teoria i plan zakładający zniszczenie chrześcijańskiej cywilizacji Zachodu. Gramsci nienawidził małżeństwa i rodziny, a więc fundamentów cywilizowanego społeczeństwa. Małżeństwo było dla niego intrygą i spiskiem mającym na celu zakonserwowanie niegodziwego systemu ucisku kobiet i dzieci: niebezpieczną instytucją nacechowaną przemocą i wyzyskiem: prekursorem faszyzmu i tyranii. Nowi marksiści ( w odróżnieniu od poprzedników) nie zakładają zdobycia władzy przemocą; ich strategia wymaga dziesięcioleci. Najważniejsze jest - zauważył A. Gramsci - „przechwycenie kultury” w „długim marszu przez kulturę” (lub instytucje). Zniszczenie Zachodu od środka oparte jest także o teorie Gramsciego dotyczące „hegemonii” i „kontrhegemonii”. Hegemonia w jego rozumieniu to powszechnie akceptowany system wartości i zasad moralnych, które integrują i jednoczą ludzi. Owa hegemonia integrująca zachodnie społeczeństwa to autorytet, moralność, powściągliwość seksualna, małżeństwo monogamiczne, odpowiedzialność osobista, patriotyzm, wspólnota narodowa, więzi społeczne, tradycja, dziedziczenie, edukacja, konserwatyzm, język, chrześcijaństwo, prawo i prawda. Teoria Gramsciego była (i jest) wezwaniem dla mediów, by te - posługując się propagandowym przekazem „kontrhegemonii - sukcesywnie odrywały ludzi od wartości „hegemonii”. Gramsci sformułował więc doktrynę na której zbudowana jest obecna polityka społeczna i edukacja USA oraz zachodniej Europy. W myśl tej doktryny, ci którzy chcą zmienić społeczeństwo muszą zmienić ludzką świadomość , a żeby to osiągnąć muszą wpierw przejąć kontrolę nad kształtującymi tę świadomość instytucjami: szkołami, uniwersytetami, kościołami i - co najważniejsze sztuką i informacją. To właśnie te instytucje formują i wyrażają >>opinię publiczną<<, na której lekceważenie może sobie pozwolić niewielu polityków. Zwycięstwo zarysowanej strategii nadejdzie wtedy - zapewniają nowi marksiści, m.in. tzw. Nowa Lewica-gdy w duszy zachodniego człowieka umrze wiara chrześcijańska. W radykalnej opozycji wobec zarysowanych strategii pozostaje m.in. koncepcja wychowania A.E. Szołtyska proponująca program wychowania personalnego, społecznego i państwowego. Jest to- używając określenia Gramsciego - koncepcja „hegemoniczna” odnosząca się wszelako z roztropnym szacunkiem dla sensownie pojętych wartości społeczeństwa otwartego (liberalnego) wolności, tolerancji i pluralizmu. Na gruncie filozoficznej teorii trój - jedni Ja-człowieka A .E. Szołtyska, każdy z osobna rozpatrywany Ja- człowiek ma potrójne osadzenie: 1. Ja- człowiek jako osoba ludzka, jest osadzony w rodzinie, choć przynależy do samego siebie, 2. Ja-człowiek jako istota społeczna, osadzony jest w społeczeństwie, 3. Ja- człowiek jako obywatel, osadzony jest w państwie i przynależy do państwa. Każda z trzech wyróżnionych w człowieku warstw kieruje się swoistą hierarchią wartości. Stanowi to siedlisko sprzeczności potrzeb i interesów, a więc jest konfliktogenne. Dobrym samym w sobie jest człowiek jako osoba ludzka (przyrodzona godność osoby ludzkiej jako wartość najwyższa!), lecz dobrem jest też człowiek jako istota społeczna (gwarantująca dobro wspólnoty)i człowiek jako obywatel gwarantujący dobro państwa). Wyodrębnione trzy dobra są wzajemnie od siebie zależne, lecz podstawą urzeczywistnienia się dobra wspólnoty oraz dobra państwa jest dobro człowieka jako osoby ludzkiej będącej istotą rozumną ). Możliwe jest łagodzenie pokazanych sprzeczności przez uświadomione dążenie do uchwycenia współzbieżności dobra zawartego w każdym z członów triady.

Efekty kształcenia

Nabywanie umiejętności rozpoznawania w różnych teoriach wychowania założeń filozoficznych, religijnych i doktrynalnych. Zdobycie świadomości konsekwencji wynikających z postmodernistycznego przełomu ( upadku „wielkich narracji” i kryzysu sensu)

Opis przedmiotu

Potoczne (naiwne) teorie wychowania a teoretyczna refleksja nad wychowaniem. Teoria wychowania jako nauka zaangażowana, kierująca się określonym rodzajem wartości światopoglądowych stanowiących intelektualne zaplecze polityki (doktryny) państwa lub Kościoła. Teoriopoznawcza rozłączność nauki i światopoglądu. Nauka ma ponad narodowo-państwowy charakter; to co przesądza o naukowości danego twierdzenia tkwi wartościach poznawczych ujmujących prawdę, która nie jest kreowana przez podmiot poznający, lecz tylko i jedynie przez niego odkrywana. Problem otwarcia się pedagogiki akademickiej (po przełomie formacyjnym 1989 w Polsce) na nowe nieznane dotąd paradygmaty w naukach o wychowaniu tzw. społeczeństw otwartych. Diagnoza kryzysu kultury i wychowania. Załamanie się kultury duchowej człowieka. Filozoficzne, aksjologiczne i teleologiczne problemy wychowania. Unia Europejska jako płaszczyzna ścierania się dwóch przeciwstawnych nurtów kulturowo-edukacyjnych: chrześcijańskiego i liberalnego (postmodernistycznego, postchrześcijańskiego ). Pułapki świeckiego humanizmu i dehumanizacja ludzkiego życia. Postchrześcijaństwo jako zagrożenie cywilizacyjne.

Literatura

Podstawowa

1.Pedagogika. Podręcznik akademicki. Red.: Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wyd. PWN Warszawa 2003, t.2.

2.A. Gramsci, Pisma Wybrane, T. I i II, Warszawa 1961.

3. F. Adamski (red.), Wychowanie na rozdrożu. Personalistyczna filozofia wychowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.

4. B. Śliwerski(red), Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu, Wyd. GWP, Gdańsk 2006

5. B. Śliwerski, Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacja, badania.”Impuls”, Kraków 2009.

6. B. Śliwerski, Teoretycy wychowania wobec typologii nurtów współczesnej myśli

pedagogicznej, w: Studia z teorii wychowania, red. naukowa B. Śliwerski, M. Kowalski, Półrocznik Zespołu Teorii Wychowania Komitetu Nauk pedagogicznych PAN, nr 1/2010.

7. P.J. Buchanan, Śmierć Zachodu. Jak wymierające populacje i inwazje imigrantów zagrażają naszemu krajowi i naszej cywilizacji, przekład Danuta Konik, Jerzy Morka, Jan Przybył, Wydawnictwo Wektory 2005.

8. Listy z więzienia, wybór i tłum. M. Brahmer, Warszawa1950.

9. A. M. Cisek, Kłamstwa Bastylii. Szkice o wydarzeniach i ludziach Wielkiej Rewolucji Francuskiej, wydanie drugie poprawione i rozszerzone, słowo wstępne Jacka Trznadla, Wydawca Fronda 2010.

10. .A.E.Szołtysek , Filozofia wychowania, Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń 1998.

11..A.E.Szołtysek , Filozofia wychowania moralnego, Wydawnictwo „Impuls”, Kraków 2009.

12.. B. Kiereś O personalizm w pedagogice. Studia i szkice z teorii wychowania, Lublin 2009.

13.. G.L.Gutek, Filozofia dla pedagogów, przekład Anna Kacmajer i Agata Sulak, posłowie Bogusław Śliwerski, GWP Gdańsk 2007.

14..G. Kuby, Generacja genderowa. Nowa ideologia seksualności, tłumaczenie: M. Urban CSsR, Dorota Jankowska, Wydawnictwo Homo Dei, Kraków 2007.

15..M.Nowak, Teorie i koncepcje wychowania, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.

16..Roberto de Mattei, Dyktatura Relatywizmu, Przełożyli Piotr Tobola-Pertkiewicz i Emilia Turlińska, Warszawa 2009.

17.M. Łobocki, Teoria wychowania w zarysie, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2003.

18.J. Zubelewicz, Filozoficzna analiza i krytyka pajdocentryzmu pedagogicznego, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2008.

19..M.A.Peeters, Globalizacja zachodniej rewolucji kulturowej. Kluczowe pojęcia, mechanizmy działania, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa 2010.

20..T.Sowell, Amerykańskie szkolnictwo od wewnątrz, upadek, oszustwo, dogmaty, przekład

Jan Sowa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej Rzeszów 1996.

21.S. Szostakiewicz, Groza szwecjalizmu, w: Fronda nr 37/2005.

Zalecana

1.M.A.Peeters, Nowa etyka w dobie globalizacji, Wyzwania dla Kościoła. Warszawa 2009.

2. Cz. S Bartnik, Napór zła społecznego, Lublin 2010.

3..H. Kopiec , Rozumiejący wgląd w wychowanie, Wyd. „Nadzieja”. Katowice 2010 (wyd. siódme, rozszerzone o Posłowie do siódmego wydania).

4. H. Kopiec, Intuicje wychowawcze św. Jana Bosko w świetle jego ulubionych powiedzeń, w: Ksiądz Bosko i jego system wychowawczy, Wydawnictwo salezjańskie 2000.

5. .H. Kopiec Wychowanie w kulturze instant, w: Edukacja w dobie przemian kulturowych,

pod red. Kazimierza Rędzińskigo i Mirosława Łapota, Częstochowa 2009.

6..H.Kopiec, Postchrześcijaństwo jako zagrożenie cywilizacyjne, w: Periodyk Naukowy Akademii Polonijnej, Tom 4, redakcja naukowa tomu: Teresa Grabińska, Maria Urbaniec, Częstochowa 2010.

7. Weaver R. M. Idee mają konsekwencje, przełożyła B. Bubula, Kraków 1996

.Zasady zaliczania przedmiotu:

Zaliczenie : pisemne

Egzamin ustny:

Student powinien zapoznać się dokładnie z trzema pozycjami książkowymi.

---