egz[1][1].lit.


II. 24 CICHY DON SZOŁOCHOWA - epopeja o narodzie kozackim.

Pracę nad „Cichym Donem” Szołochow rozpoczął w 1927 r. Pracował nad nią prawie 14 lat.

Dwa pierwsze tomy wydał w roku 1928 , trzeci w 1932 , czwarty w 1940 r.

Pierwsza wersja Cichego Donu to „Dońszczyzna”.

Szołochow sam był kozakiem dońskim . W 1965 r. otrzymał Nagrodę Nobla.

Powieść - napisana w konwencji sagi rodzinnej - przedstawia losy kozackiego rodu Mielechowów w latach 1914-1922.

Jest to historia miłości Grigorija Mielechowa i Aksinji Astachow. Jest to zawiła , grzeszna i niezniszczalna miłość. Na losach Grigorija zaważył fatalizm osobisty i historii . Jego miłość do Aksinji świadczy o pełni życia i niezależności od norm moralnych.

Losy Griszy Mielechowa ukazują nieuchronność i przymus , przed którym stanęło

kozactwo dońskie.

Osobiste , życiowe i polityczne wybory Griszy to metafora losów narodu i kraju.

To problem nie tylko społeczny i polityczny , ale też egzystencjalny.

Szołochowowi zarzucono apolityczność, chociaż tak do końca nie jest. Pojawiają się

bowiem w utworze wykłady polityczne z ust narratora odautorskiego.

Cichy Don to utwór o losach człowieka uwikłanego w bieg historii.

W finale Mielechow nie podejmuje ostatecznie decyzji - to może być gloryfikacja nowego

porządku politycznego.

→ Wartość historyczna epopei oparta jest na dokumentach , wspomnieniach. Pojawiają się

w niej postacie historyczne - Fiodor Podtiołkiew i Michaił Kriwoszołkow.

→ Wiele postaci i perypetii drugorzędowych sprawia że utwór jest panoramiczny.

Wątki bohaterów splatają się z wątkami historycznymi / wojna domowa nad Donem/.

→ Szołochow opowiada się za rewolucją , ale przedstawia też racje bohaterów występujących

przeciwko rewolucji. Autor ukazuje różnice między kozakami - zamożnymi , wolnymi , świadomymi swej wyższości nad chłopami , a niegdyś pańszczyźnianymi chłopami i robotnikami bez prywatnej własności.

Dzięki rzetelnemu historyzmowi pojawia się wytłumaczenie i motywacja antyrewolucyjności kozactwa.

→ Mitka Koszewoj - kozacki bolszewik , zabójca Pietra. Wojna ujawnia nienawiść i bratobójstwo.

→ Jest to dzieło humanitarne , bo humanitaryzm jest czynnikiem wartościującym postępowanie psychologiczne.

→ Cichy Don to tragedia historyczna , społeczna i egzystencjalna , pomimo zwycięstwa rewolucji.

→ Elementy tragedii antycznej - zabójca brata i mąż siostry rządzi w chutorze, nieodwracalność i fatalizm.

→ Realizm psychologiczny - kontynuacja tradycji Lwa Tołstoja .

→ Fizjologiczna pełnia życia /Armia Konna Babla/

→ Szołochow interesuje się dążeniami jednostek a nie samymi jednostkami - historia całego narodu.

→ Wydarzenia zostały pokazane ze strony białych a nie czerwonych.

→ Szołochow za Tołstojem stwierdza , że nie można zatrzymać biegu historii. Nie zmieni się praw , którymi rządzi się historia.

→ Potępia stylizację literacką , prawdziwie ukazuje życie , daleki jest od zabarwień i fałszu.

→ Kozak jest przede wszystkim rolnikiem marzącym o domu , a nie żołnierzem /Grisza chce zdezerterować i przeczekać wojnę w domu/ . Szołochow podkreśla , że historii nie można odrzucić , trzeba ją zrozumieć i stanąć po określonej stronie. Grisza jest ofiarą historii. W jego losach Szołochow chciał ukazać losy całej społeczności kozackiej. Powieść ta miała być zwierciadłem załamań wolnego narodu kozackiego z zachowaniem poszczególnych bohaterów.

III. 20 ANALIZA HITLERYZMU I STALINIZMU WG. W.GROSSMANA.

Grossman był niedocenionym pisarzem. Zdobył wykształcenie chemika / chemik w kopalniach/ , a pisanie było zajęciem pobocznym , potem głównym a w końcu jedynym.

W 1932 roku rozpoczyna pracę w fabryce w Moskwie , gdzie zostaje kierownikiem laboratorium i głównym inżynierem.

→ 1934 - debiut powieści „Glűckauf” - o górnikach , gdzie za bardzo wnika w psychikę bohatera i dlatego nie ma uznania krytyki .

→ 1942 - powieść „Naród jest nieśmiertelny” . Utwór powstał w szczególnie trudnym czasie, gdy pod gwałtownym naporem armii niemieckiej na południu kraju wojska radzieckie zostały zmuszone do odwrotu. Grossman chciał oddziaływać na morale , by żołnierz pozbył się kompleksów niższości wobec przeciwnika.

→ „Życie i los” - dylogia wojenna .

Dramatyczna historia powstania dzieła :

  1. 1952 - I część dylogii „Za słuszną sprawę” - opis zmagań wojennych wokół bitwy stalingradzkiej. Obraz wojny i starcie dwóch postaw etycznych : dobra i zła.

Postać Hitlera , Mussoliniego i postacie fikcyjne. Grossman odbiega od karykaturalnego spłaszczania tych bohaterów. Są to portrety wnikliwe i prawdziwe.

Autor stara się zgłębić fenomen hitleryzmu , chce odsłonić korzenie zła , gdzie leżała

Przyczyna dlaczego społeczeństwo niemieckie było pogłębione w kryzysie gospodarczym.

Bitwa pod Stalingradem - przekrój społeczeństwa : chłopi, wojskowi, studenci, robotnicy i inni . Grossman chciał ukazać całościowy obraz wojny , nie tylko z frontowych okopów. Bohaterami nie byli bohaterowie wojenni - wielcy i silni - co nie spodobało się krytyce . Grossman pokazał największy kataklizm.

  1. II część „Życie i los” została ukończona w 1960 r i została złożona w redakcji jednego z czasopism , a w rok później na skutek donosu została skonfiskowana przez tajną policję i przez wiele lat uchodziła za straconą . W 1980 r. została opublikowana za granicą , co było wielkim wydarzeniem. W Rosji opublikowano ją w 1988 roku.

Jest to dalsza analiza hitleryzmu - autor dociera do jego najbardziej ukrytych mechanizmów . Pyta kto dał Niemcom pomysły na obozy , na taką taktykę walki /bataliony karne / . Rosjanie Niemcom czy Niemcy Rosjanom? Korzenie zła były wspólne.

Książka Grossmana / nie autor / została aresztowana , tak jak w 1925 r . „Psie serce”.

Gdyby Grossmanowi nie aresztowano książki byłby pierwszym pisarzem , który poruszyłby temat rosyjskich łagrów. Jako pierwszy dokonał zestawienia faszyzmu i stalinizmu - głodowe ludobójstwo na Ukrainie , to że stalinizm był naturalną konsekwencją leninizmu. Stalin był ludobójcą ale nauczył się tego od Lenina.

Grossmanowi zarzucano , że w powieści brak jest gotowości społecznej do walki z faszyzmem. To są ludzie , którzy mówią , że wojna jest im niepotrzebna.

Akcja przenosi się z obozu faszystowskiego do stalinowskich łagrów.

Grossman rehabilituje Trockiego , Buchtarina i innych komunistów , którzy zostali zabici przez Stalina.

→ Wątek antysemityzmu - Szturm , utalentowany fizyk żydowski , nie może pracować w fabryce.

→ Grossman porównuje tę walkę do czasów carskich - chłop choć walczył nie dostawał nic a car się bogacił

→ Głosi tezę likwidacji kołchozów

→ Uważa , że należy pozytywnie mówić o Bogu , religii i katolikach

→ Stara się tłumaczyć jak cały naród mógł się podporządkować tyranii

→ Opisuje funkcjonariuszy partyjnych , którzy dla kariery wykonywali rozkazy

→ Akcja koncentruje się wokół bitwy stalingradzkiej - to historyczne doświadczenie obu walczących stron , ale o diametralnie różnym sensie . Dla Niemców poniesiona klęska może być zalążkiem duchowego odrodzenia narodu . Dla Rosjan zwycięstwo oznacza ocalenie i umocnienie stalinowskiego reżimu , umocnienie pozycji tyrana , utrwalenie niewoli.

→ O tym , że hitleryzm i stalinizm to systemy nieludzkie świadczy rozmowa niemieckiego funkcjonariusza z rosyjskim więźniem :

„ Stalin nauczył wielu cennych rzeczy. Dla ustanowienia socjalizmu w jednym

kraju trzeba unieważnić prawa chłopów do wolnego prowadzenia gospodarki

rolnej .Stalin to zrozumiał i nawet ręka mu nie drgnęła : zgładził miliony chłopów.

U nas Hitler zrozumiał , że niemieckim ruchom narodowo-socjalistycznym

przeszkadza żydostwo więc postanowił zlikwidować Żydów. „

→ Władze radzieckie nie przyznawały się do krwawej kolektywizacji , nie mówili, że do pokonania Niemców przyczynili się też robotnicy z kołchozów

→ Krytyka nazywała tę książkę oszczerczą , bo taka prawda , ich zdaniem , jest narodowi niepotrzebna. Autor nie powinien wg nich przyznawać się , że taką książkę napisał.

→ Epopeja napisana została w duchu tradycyjnego realizmu tołstojowskiego - z wszechstronną charakterystyką postaci reprezentujących wszystkie warstwy i środowiska .

→ Jest to powieść wszechstronna , śmiała , z refleksją historiozoficzną.

I . 11.

TRAGIZM HISTORYCZNYCH PRZEMIAN W ŻYCIU I TWÓRCZOŚCI

MARINY CWIETAJEWEJ.

Marina Cwietajewa była jedną z najważniejszych postaci literatury rosyjskiej XX wieku.

Nad jej życiem uczuciowym zaciążyły takie wydarzenia historyczne jak I wojna światowa

i rewolucja rosyjska 1917 roku .

Poetka , którą odstręczał destrukcyjny żywioł rewolucji , dawała w swojej twórczości swoistą poetycką definicję koszmarnego nonsensu jakim jest wojna z jej podziałami na białych i czerwonych. Cwietajewa opowiadała się po stronie białych , przede wszystkim dlatego , że w ich szeregach znalazł się jej mąż Siergiej Efon.

Poezja Cwietajewej dla wielu jej współczesnych była dużym wstrząsem :

Obserwując agonię inteligenckiego świata Moskwy i Petersburga w pierwszych latach rewolucji , Cwietajewa uciekając przed kolejną falą terroru w 1922 roku udaje się na emigrację / Niemcy, Czechosłowacja, Francja/.

Stosunki Cwietajewej ze środowiskiem emigracyjnym są bardzo skomplikowane. Poetka odczuwa je jako napięte i nacechowane niechęcią , choć jest szeroko publikowana w czasopismach i omawiana przez krytykę. Układ ten zaostrza sprawa jej męża , Efona , uwikłanego w działalność agenturalną. Środowisko emigracyjne nie potrafiło zaakceptować jej niezrównoważenia i emocjonalnej huśtawki a także tego , że oficjalnie nie potępiła sowieckiego reżimu . Pogłębiające się wyobcowanie doprowadza w końcu do podjęcia desperackiej decyzji o powrocie do stalinowskiej Moskwy zarażonej strachem , denuncjami , widmem Łubianki , do której w końcu trafiają córka i mąż poetki.

W kwietniu 1939 roku , na kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej , wraca do ojczyzny. Jednak kraj powitał ją wrogo. Cwietajewa żyje w przymusowej izolacji , bojkotowana przez większość zastraszonego środowiska pisarskiego. Po wybuchu wojny zostaje ewakuowana do tatarskiej Jełabugi , gdzie samotność , bezrobocie / jej wiersze nie były publikowane/ , bieda i poniżenie , sprawiają , że pod wpływem głębokiej depresji psychicznej w sierpniu 1941 roku popełnia samobójstwo przez powieszenie.

Śmierć Cwietajewej to nie tylko biologiczne samounicestwienie. Jej przewodnim sensem jest wyzbycie się ciała , a więc krępującej cielesności , w imię ożywienia poezji własną duszą.

Ta fizyczna śmierć wzmacnia wymowę wierszy poetki. Dla niej „duchowość” była najważniejszą cechą poezji. Cwietajewa poprzez własną śmierć próbowała natchnąć poezję krzykiem „stamtąd”. Poetka chciała oswoić się z cierpieniem i je zrozumieć , a kiedy uznała , że i ono przeistoczyło się w przeciętność , stając się doznaniem powszednim , złożyła z siebie ofiarę.

Wciągnięta w wir wydarzeń politycznych , zbuntowana i nieprzewidywalna w swej twórczości poetyckiej , jak i w swych zachowaniach , Marina Cwietajewa jest symbolem heroicznej walki artysty o zachowanie niezależności wobec panującej ideologii .

Jej wiersze są świadectwem piękna natury i zgłębiania tajemnicy śmierci.

II . 5 J.BONDARIEW I PRÓBA ODNALEZIENIA SWOJEGO „BRZEGU”.

Bondariew był kapitanem artylerii , na front trafił jako młody chłopak.

Zadebiutował w 1953 roku tomem opowiadań :

W tych utworach autor przybliża czytelnikom obraz wojny , szeregowi uczestnicy wojny opowiadają o swoich przeżyciach.

W 1975 r. napisał „Brzeg” , jedną z najbardziej humanitarnych utworów Bondariewa.

Książka nie jest o wojnie. Utwór opowiada o czasach pokoju . Autor chce zmusić czytelników i swoich bohaterów do myślenia o losach powojennego życia na ziemi.

Dwie płaszczyzny utworu łączy Władimir Nikitin - młody porucznik , który zdobywał niemieckie miasta pod koniec wojny.

I płaszczyzna - wspomnienia wojny , przyjaciół, wrogów. Nikitin ma na myśli wrogów, których można było spotkać we własnym batalionie. Zaczyna rozmyślać o żołnierzach , jakimi młodymi ludźmi byli ci , którzy doszli do Berlina. Młodzi oficerowie po szkółkach zajmowali stanowiska dowódcze bo starych brakowało /zginęli/. Mimo młodego wieku ci żołnierze , poprzez tragiczne przeżycia , byli bardziej dojrzali. Bondariew uważa , że byli na tyle dojrzali , iż zrozumieli , że wojnę należy zakończyć.

Andrzej Kniażko , przyjaciel Nikitina , to wzór do naśladowania . Nie poddaje się uczuciu

mściwości , rozumie , że pozycji niemieckich bronią praktycznie dzieci.

Inni przyszli pod Berlin by się zemścić /Mieżenin i Granaturow/ bo wojna zabrała im wszystko. Kniażko nie zgadza się na samosądy , to zachowanie hitlerowców , ratuje Niemkę /Emma Herbert/ i jej brata. Gdy wydaje rozkaz przerwania odstrzału leśniczówki bronionej przez młodych Niemców , chcąc zaproponować by się poddali , wychodzi z białą chustką , ale zostaje zabity. Tragiczna śmierć jest symbolem wzlotu człowieczeństwa , on rozumiał co należy czynić , przestał myśleć o sobie , odnalazł swój brzeg .

II płaszczyzna - 25 lat później - Nikitin jest pisarzem , który z tłumaczem jedzie do RFN-u

na targi wydać swoją książkę.

Spotkanie w 1945 r. Nikitina z Niemcami , których wtedy ocalił. Dalej trwa „zimna wojna”. Nikitin z tłumaczem Samsonowem i Niemcami myślą o przyszłości. Wspomnienia wojny nie mają służyć wspominaniu krzywd , ale mają być przestrogą by ludzie nie popełniali więcej tych samych błędów. Samsonow myśli inaczej , nosi w sobie chęć odwetu. Nikitin uświadamia mu , że nie ważne jest kto do ciebie strzela , ale dlaczego i po co to robi . Widzi starego Niemca-inwalidę , człowieka z pięknym samochodem , o którym marzył Rosjanin , Niemkę podlewającą kwiaty w oknie kamienicy , czyli inny sposób życia.

Nikitin uważa , że należy wyjaśnić dlaczego była ta wojna. Jego zdaniem Rosjanie , którzy wyszli żywo z wojny , nadal ją toczą . A Niemcy już o wojnie zapomnieli. Nie można całego narodu niemieckiego porównywać do hitlerowców. Nikitin wie , że pierwszy zrozumiał to Kniażko - podobny do bohaterów Tołstoja i Dostojewskiego / bracia Karamazow , Raskolnikow , Bezuchow , książę Wołkoński - chcieli zbawić świat , dla nich wojna jest niepotrzebna , są osamotnieni , chcą coś w życiu zmienić / .

→ W utworze Bondariew zwraca uwagę na problem miłości, która jest silniejsza od wojny .

Związek taki jak miedzy Nikitinem a Emmą Herbet był przez Rosjan zabroniony.

Jednak Bondariew przekonuje , że miłość może być silniejsza od nienawiści wywołanej przez wojnę.

→ Problem radzieckiej inteligencji w okresie destabilizacji - Rosjanie mieli zły stosunek do inteligencji , dla której zabrakło miejsca . W czasie rozmowy w Niemczech Samsonow twierdzi , że inteligencja Niemiec miała rolę duchowej policji , miała ręce zanurzone po łokcie we krwi. Bondariew stara się chronić inteligencję , która w Rosji została praktycznie zniszczona , a która jest duchową siłą całego narodu.

→ Tylko tacy bohaterowie jak Kniażko są w stanie zrobić coś dobrego . Trzeba więc iść ich drogą aby odnaleźć swój brzeg.

→ Nikitin umiera w drodze powrotnej. Tylko takie zakończenie jest możliwe.

Po rozmowach z Emmą i Niemcami odnalazł swój brzeg.


Wyszukiwarka