WYKŁAD 9

Przywództwo i komunikacja w grupie

Przywódca i przywództwo

• Osoba, która się angażuje w zachowania związane z rolą przywódcy

• Przywódca formalny i nieformalny

• Proces przewodzenia - proces wywierania wpływu na zadaniowy i społeczny wymiar funkcjonowania grupy, który ma jej pomóc osiągnąć cel.

• Zarządzanie czy to jest przywództwo?

Model przywództwa (Campbell i in. 1970)

Atmosfera w grupie

Cechy indywidualne członków

Zachowania w toku procesu ,Techniki wywierania wpływu

Poziom produktywności

Informacje zwrotne Informacje zwrotne

Przywództwo - podejście 1

Cechy dobrego przywódcy

DuBrinn 1992

potrzeba sprawowania władzy, potrzeba osiągnięć, umiejętność rozwiązywania problemów, pewność siebie, inicjatywa, łatwość wzbudzania zaufania, świadomość tego co się chce osiągnąć, dobry wgląd w problemy, plastyczność, racjonalność, przewidywalność

(Niestety posiadanie tyh właściwości w niewielkim stopniu pozwalal przewidywać, czy ktoś będzie dobrym przywódcą czy nie

Badał raczej przywódców nieformalnych - samozwańczych)

Landy i Trumbo (1980)

realistyczny zakres włądzy, podobieństwo przejawianych postaw i zachowań do postaw i zachowań znajdujących się wyżej w hierarchii służbowej

Typ osobowości (charyzma, geniusz, bohater)

Stogdill 1974 - przywódca jest inteligentny, pewny siebie, towarzyski, zorientowany na osiągnięcia. Ale zależności te są dość słabe - tylko 10% przywódców posiada którąś z tych właściwości a mimo to inni są w stanie wskazać ich jako liderów.

Kim się dobrze kieruje?

• Osobami kompetentnymi, z dużym doświadczeniem, znających zakres swojego działania

• Łatwiej kieruje się grupą, której członkowie posiadają te właściwości, wystarczy nie przeszkadzać

Przywództwo - podejście 2

• Wytwór sytuacji (właściwy człowiek na właściwym miejscu)

Bales (1950) osoba, najlepiej przygotowana, do pomocy grupie w realizacji celu.

Badania Sheriffa na obozie dla chłopców - nastąpiła zmiana przywódcy wtedy, gdy potrzebny stał się przywódca silny fizycznie w sytuacji rosnącej rywalizacji

Carter i Nixon (1949) - badani mieli wykonywać trzy rodzaje zadań: intelektualne, biurowe i mechaniczne. W tych trzech zadaniach przywódca się zmieniał - osoba przewodnicząca pracy grupowej w dwóch pierwszych rzadko stawała się szefem w trzecim

Rodzaje sprawowania rządów - Bass (1960)

• Przywództwo usiłowane

• Przywództwo osiągnięte

• Przywództwo efektywne

Rodzaje władzy

• Władza nad - kierowanie zachowaniami innych

• Władza do - prawo wyboru własnych zachowań i wolność

• Władza od - ignrorowanie podejmowanych przez innych prób kontrolowania własnego zachowania

Najbardziej skuteczne:

• Władza oparta na nagrodach

• Władza oparta na przymusie

• Ale …. (liczne skutki uboczne i ograniczenia)

• Władza informacyjna (oparta na wiedzy - efekt bumerangu (reaktancja) jak nam ktos mowi, zebysmy nie palili to palimy wiecej na zlosc babci odmroze sobie uszy)

• Władza legalna- wynikajaca z pozycji lub autorytetu (wynik umowy społecznej, która musi być akceptowana przez obie strony, może wynikac z norm społecznych - norma wzajemności, norma rownosci - poczucie sprawiedliwosci - bogaci powinni dzielic się z innymi - obdarowywac instytucje charytatywne, Zależnośc zalegalizowana - małzeństwo - kobieta ma wladze nad mezczyzna i może na nim wymusic wymiane kola w samochodzie bo to takie niekobiece zajecie

(Trzeba dobrze dobrac kary i nagrody, tak by nagrody były kuszące a kary dotkliwe

Trzeba mieć jakies srodki które mogą być nagrodami

Obietnice i grożby musza być wiarygodne

Grożby trzeba wykonywac od razu - zle zachowanie= kara wtedy dopiero kary odnosza skutek

Grozby powoduja spadek sympatii wobec lidera

Model Frencha i Ravena (1959)

• Czynniki stanowiące podstawy władzy:

• Nagrody: osobowe/bezosobowe

• Przymus: osobowy/bezososbowy

• Informacje: bezpośrednie/niebezpośrednie

• Fachowość: pozytywna/negatywna

• Legalność: formalna

• Legalność oparta na wzajemności

• Legalność oparta na równości

• Legalność oparta na zależności - bezsilności

• Porozumienie: negatywne/pozytywne

Raven - procesy wpływu przywódcy

• Rozpoznanie rodzaju władzy, jaką ma do dyspozycji lider

• Określenie celu

• Wybór postawy na jakiej będzie budowania władza

• Ocena podjętej próby wpływu

Oyster (1992) - „zły szef”

• Szef jest zły niezależnie od płci, wtedy, gdy posługiwał się niewłaściwym stylem władzy - władza oparta na przymusie, czy legalna

• Dobry szef posługiwał się władzą wynikającą z porozumienia czy władzy informacyjnej

Dobry szef a produktywność

• Istnieje bardzo silny związek miedzy produktywnością a stylem władzy:

• Przymus wiąże się z niską produktywnością

• Ale jaki jest kierunek zależności?

Badania Hogan (1993)

• Ocena kierownictwa

• Ocena podwładnych (jakość pracy, wydajność i zdolnośc do współdziałania

(Przełożeni którzy uciekaja się do przymusu sa postrzegani jako zli. Oceniaja swoich podwładnych gorzej (być może petla zwrotna działa tez tak, ze w konsekwencji jeszcze silniej stosuja przymus a podwładni jeszcze gorzej oceniaja kierowników )

Efektywność przywódcy

• Przywódca typu X - ludzie to „owce” potrzebują poczucia bezpieczeństwa i przymuszania

• Przywódca typu Y - praca może być wykonywana z przyjemnością wystarczy ludzi nagradzać

• Samospełniające się proroctwo

Rodzaje przywódców (Lippitt i White 1943)

• Autokratyczne - organizowanie działalności grupy, wskazywanie kolejnych działań, zachowywanie dystansu wobec grupy

(Autorkatyczny przywodcy wieksza agresja w grupie a grupa bardziej skupiona na przywodcy, orientacja egocentryczna)

• Demokratyczne - nakłanianie do dyskusji nad decyzjami i aktywnościami, pozwalanie na wybór partnerów pracy

(Demokratyczny, barziej przyjazna atmosfera, skupiona na grupie o rozsadnie zorientowana na zadanie)

• Leseferyzm (styl liberalny) - przywódca interweniował w niewielkim stopniu

(Liberalny styl dosc lubiani, ale slabo zadanie wykonane)

(Najpielniej pracowali czlonkowie grup autokratycznych ale pod kontrola przywodcy - jak go nie było to się obijali

Demokratyczne grupy pracowaly troche mniej wydajnie, ale niezaleznie od tego czy był kierownik obecny czy nie)

Bales a Ohio

• Kierownik zadaniowy i społeczno-emocjonalny

• Studium Przywództwa Stanu Ohio (Fleishman i Stogdill)

• Dwie role - nadawanie struktury oraz troska o innych

• Typologia zbieżna z podziałem zaobserwowanym przez Balesa, ale Bales uważał, że to dwa bieguny natomiast badacze z Ohio uznali, że to dwa różne wymiary, zatem ktoś może jednocześnie być i kierownikiem zadaniowym i emocjonalnym

Model Fiedlera - teoria wypadkowa

Kto jest lepszym kierownikiem - ten zorientowany na zadanie, czy ten zorientowany na relacje

Wniosek z jego badań:

Ci, którzy odnoszą sukces to tacy kierownicy, którzy nie preferują żadnego stylu

• Najważniejsze są: struktura zadania, władza lidera , stosunki w grupie

• Efektywność przywódcy zależy od sytuacji, czyli jest jej wypadkową - nie w każdej sytuacji ten sam styl jest skuteczny

Działania lidera mogą spowodować, że zmieni się sposób funkcjonowania grupy

• Jeśli członkowie nie bardzo się lubią to lepszy będzie styl oparty na relacjach

• Gdy relacje się poprawią można zmienić styl na zorientowany na zadanie by zrealizować cel

• Problem - koncepcja Fiedlera to dalej model dychotomiczny

Sieć zarządzania Blake i Mouton (1964)

Każda osoba wykazuje pewne preferencje jeśli chodzi o styl zarządzania (troska o ludzi vs troska o wyniki)

• Trenowali liderów w taki sposób, by potrafili stosować oba style - ich zdaniem dobry przywódca to taki, który jest elastyczny

Ścieżka zadaniowa przywództwa

House (1971)

Typy:

• dyrektywny,

• zorientowany na osiągnięcia,

• udzielający wsparcia,

• uczestniczący

Wybór stylu powinien zależeć od sytuacji i charakterystyki grupy

Kobiety i władza

• Przywództwo jako męska domena

• Kobiety kierowniczki jako trzecia płeć - kobieta posiadająca władzę ukrywa ją - prosi by nie używać tytułów określających jej pozycję, woli się określać jako koordynator czy organizator (Adrews 1992)

31% amerykańskich biznesmenów uważa, że kobiety nie nadają się na kierownicze stanowiska (respondenci są zgodni w swoich ocenach niezależnie od płci)

Władza a przestrzeń

• Wielkość biurka,

• Umiejscowienie biurka w pokoju (posiadanie własnego pokoju)

Porter i Geis (1981) - najlepsze miejsce przy stole to szczytowe, ale jeśli zajmie je kobieta to grupa jako przywódcę typuje raczej mężczyznę siedzącego najbliżej miejsca szczytowego

Ocena szefa i szefowej

• Szefowa jest oceniana zwykle bardziej skrajnie niż szef,

• Kobiecy styl to styl uważny

• Męski styl to styl inicjujący

Jeśli szef zachowuje się niezgodnie z pewnym kulturowym schematem (jest zbyt troskliwy) to jest niżej oceniany

---