Bezdomność.

Bezdomność można rozpatrywać jako:
1. Element sytuacji życiowej konkretnej osoby;
2. Zjawisko społeczne;
3. Przejaw patologii;
4. Trudny problem społeczny;

Bezdomność, zatem powinno być odnoszone do współczesnych wzorów obyczajowych określających sposoby zaspokajania potrzeb mieszkaniowych, cech jakościowych, które decydują o uznaniu za mieszkanie miejsca w tym celu użytkowanego, a także przyjętych standardów, ocen i przeżyć indywidualnych, które dają poczucie posiadania mieszkania -domu.
Można, więc określić bezdomność jako względnie trwałą sytuację człowieka pozbawionego dachu nad głową albo nieposiadającego własnego mieszkania.
Stan ten może być efektem:
• dobrowolnie wybranego stylu życia (np. włóczęgostwo);
• desperackich decyzji (np. uchodźstwo);
• własnych bądź cudzych zachowań dewiacyjnych (np. wykwaterowanie osób naruszających przepisy prawa lokalowego);
• zdarzeń losowych (np. trzęsienie ziemi, sieroctwo);
• wadliwej polityki społecznej (np. deficyt mieszkaniowy, ubóstwo);

Na podstawie genetycznego podłoża wyróżniamy:
1. bezdomność z wyboru;
2. bezdomność z konieczności;


Na podstawie sytuacji faktycznej i stosunku do niej wyróżniamy:
1. bezdomność sensu stricte (jawna, rzeczywista) - brak własnego mieszkania oraz jakiegokolwiek innego schronienia przeznaczonego i przystosowanego do zamieszkania;
2. bezdomnośc sensu largo (utajona, społeczna) - opiera się na ocenie posiadanego lokum jako nie spełniającego kryteriów mieszkania ze względu na jaskrawe odstępstwo od minimalnych standardów mieszkaniowych albo ze względu na kulturowo usprawiedliwione aspiracje;

W Polsce w kategorii bezdomnych wyłania się nowa grupa młodych robotników, którzy na skutek narastającego bezrobocia i likwidacji hoteli robotniczych popadają w krańcowe formy bezdomności społecznej. Nowym dla Polski są także bezdomni cudzoziemcy, którzy zasiedlają wysypiska śmieci i w nachalnym żebractwie szukają sposobu na życie.

Przyczyny bezdomności jako zjawiska społecznego wiązane są także:
• ze zmianami demograficznymi,
• z ruchliwością społeczną,
• z recesja gospodarczą i sprzężonym z nią bezrobociem oraz ubożeniem społeczeństwa,
• z niedowładem polityki mieszkaniowej,
• kurczeniem się komunalnych zasobów mieszkaniowych,
• brakiem lokali zastępczych,
• wzrostem cen mieszkań czynszowych,
• z redukcją nakładów państwa na pomoc społeczną,
• z dysfunkcjonalnością instytucji opiekuńczo-resocjalizujących i karnych

Przyczyny bezdomności jako cechy położenia społecznego związane są:
• z patologiami (alkoholizm, przestępczość, prostytucja, narkomania, rozpad więzi rodzinnych, włóczęgostwo, żebractwo)
• z zaburzeniami psychicznymi
• z konfliktami na tle obyczajowym i odtrąceniem niesamodzielnych członków rodziny (samotne matki, porzucone dzieci, chorzy na AIDS, zniedołężniali starcy);

Działania normalizujące zjawisko bezdomności, jeżeli chodzi o bezdomnych z wyboru - polegają na tworzeniu sieci placówek czasowego zakwaterowania, połączonego z poradnictwem i pomocą doraźną. Bezdomność z konieczności - bez względu na postać i źródła jest zjawiskiem patologii społecznej. Przeciwdziałanie jej wymaga decyzji politycznych i rozwiązań makrosystemowych, kompensujących braki polityki mieszkaniowej i niedostatki zaplecza opieki społecznej.

Współczesne formy bezpośredniej pomocy dla bezdomnych oparte są na systemie różnych pod względem przeznaczenia, organizacji wewnętrznej, zasad finansowania, statusu prawnego instytucji:
1. zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowych;
2. zakłady długoterminowego pobytu dla wyselekcjonowanych kategorii bezdomnych z programami pomocy dostosowanej do ich specjalnej sytuacji;
3. zakłady poprzestające na zapewnieniu noclegu z pomocą ograniczona do podstawowych potrzeb biologicznych.

---