Podstawowe zespoły psychopatologiczne
Zespół depresyjny (syndroma depressivum, depressio)
Objawy osiowe:
obniżenie nastroju
spowolnienie toku myślenia
spowolnienie ruchowe
W miarę pogłębiania się depresji rośnie spowolnienie psychoruchowe (→ mutyzm i stupor). W skrajnej postaci przechodzi ono w otępienie depresyjne (stupor melancholicus).
Zespół subdepresyjny - jest to zespół depresyjny o umiarkowanym nasileniu objawów. Występuje w nim największe zagrożenie popełnienia samobójstwa - bo obniżonemu nastrojowi towarzyszy w miarę zachowana aktywność ruchowa.
Inne objawy:
lęk
urojenia depresyjne, poniżenia, grzeszności, winy, hipochondryczne - w najcięższych postaciach
W niektórych przypadkach zespół depresyjny ustępuje nagle, wśród znacznego podniecenia ruchowego (tzw. raptus melancholicus).
Zespół depresyjny z pobudzeniem ruchowym i słownym (depressio agitata) - obniżeniu nastroju towarzyszy pobudzenie ruchowe i przyspieszenie toku myślenia. Często występuje lęk.
Depresja zamaskowana (depressio sine depressione) - typowe objawy są zdominowane przez zaburzenia somatyczne:
bóle głowy - najczęściej
bóle serca, bicie serca
zaburzenia jelitowe
zaburzenia rytmów biologicznych (gł. snu i krwawienia miesięcznego)
Zespół maniakalny (syndroma maniacale, mania)
Objawy osiowe:
podwyższenie nastroju i drażliwość
przyspieszenie toku myślenia, gonitwa myślowa
pobudzenie ruchowe
Zespół hipomaniakalny - umiarkowana postać zespołu maniakalnego - nadmierna wesołość, aktywność, obniżony krytycyzm.
Występowanie:
psychoza starcza
porażenie postępujące
schizofrenia
Zespół hebefreniczny
Objawy:
zmiany w zachowaniu:
zachowania dziwaczne
wesołkowatość, błaznowanie
brak poczucia dystansu, szacunku i taktu: nachalność, bezczelność
urojenia - inkoherentne, wielkościowe
rozkojarzenie toku myślowego
puerylizm - naśladowanie dziecka zachowaniem i sposobem mówienia
Osłupienie (stupor)
Definicja: jest to skrajne zahamowanie aktywności ruchowej. Chory jest nieruchomy, milczy (mutyzm), przestaje się odżywiać. Pojawia się nagle.
Osłupienie występuje w zespole depresyjnym (stupor melancholicus), w porażeniu postępującym (stupor paralyticus) i w zespole katatonicznym (stupor catatonicus).
Postacie:
osłupienie efektorowe
osłupienie receptorowe
Objawy niecharakterystyczne:
echolalia
echopraksja
echomimia
stereotypie ruchowe i słowne
Osłupienie efektorowe (anergiczne, sztywne, bierne)
zaburzone jest działanie efektorów (mięśni) przy zachowanej zdolności odbierania bodźców (chory widzi, słyszy, odczuwa ból)
pamięć jest zachowana
chory zastyga na kilka godzin, dni lub tygodni w niefizjologicznej pozycji (np. głowa uniesiona nad poduszką - tzw. objaw poduszki powietrznej)
napięcie mięśniowe jest zwiększone
bierna (wymuszona z zewnątrz) zmiana pozycji może się utrzymywać - giętkość woskowa (flexibilitas cerea) lub chory może powracać do poprzedniej pozycji - giętkość pseudowoskowa (flexibilitas pseudocerea)
może wystąpić negatywizm czynny - jeśli ujmiemy rękę chorego, to on ją cofa, na polecenia otwarcia oczu - zaciska powieki itp.
osłupienie katatoniczne może gwałtownie ustąpić - tzw. zryw ruchowy (raptus catatonicus) - objawia się bezładną ucieczką z objawami strachu
Osłupienie receptorowe (onejroidalne, urojeniowe, czynne, wiotkie)
spowolnienie ruchowe
całkowita utrata kontaktu z otoczenie i zaburzenia przypominające zespół onejroidalny
może występować negatywizm bierny - chory nie wykonuje kierowanych do niego poleceń
utrata pamięci lub pamięć fragmentaryczna
Zespół katatoniczny
Postacie:
zespół hipokinetyczny
zespół hiperkinetyczny - podniecenie katatoniczne
Zespół katatoniczny hipokinetyczny
Objawy:
obniżenie aktywności ruchowej, aż do zaniku i mutyzmu
obniżenie nastroju
zanik dbałości o higienę i zaspokajanie potrzeb fizjologicznych
Zespół katatoniczny hiperkinetyczny
Objawy:
wzrost aktywności ruchowej
zachowania dziwaczne, agresywne (samookaleczenia, próby samobójcze)
rozkojarzenie toku myślowego
urojenia
Halucynoza, omamica (halucinosis)
Objawy dominujące:
omamy - gł. słuchowe
złudzenia
urojenia - gł. prześladowcze, treścią związane z omamami
Przewlekła halucynoza dotykowa Bersa i Conrada - omamy dotykowe i urojenia pasożytniczej choroby skóry. Jest to choroba bardzo rzadka, zaliczana do zespołów parafrenicznych.
Urojenia pasożytniczej choroby skóry - urojenia owadów, mrówek i innych drobnych stworzeń poruszających się pod skórą chorego są zwykle urojeniową interpretacją doznań fizjologicznych (świąd w przebiegu różnych chorób (cukrzyca, alergie)).
Zespół paranoiczny
Objawy:
urojenia paranoiczne - gł. prześladowcze lub wielkościowe
Zespół parafreniczny
Objawy:
urojenia paranoiczne - gł. prześladowcze i oddziaływania
omamy - gł. słuchowe
Występowanie:
parafrenia (paranoia hallucinatoria)
schizofrenia urojeniowa
psychozy starcze
przewlekła halucynoza dotykowa Bersa i Conrada
Zespół paranoidalny (urojeniowo-omamowy)
Objawy:
urojenia paranoidalne - gł. prześladowcze
omamy - gł. słuchowe
Odmianą jest zespół paranoidalno-depresyjny - występują wtedy również objawy stanu depresyjnego.
Występowanie:
schizofrenia
Zespół Kandinskiego i Clerambaulta
Objawy:
pseudohalucynacje (omamy rzekome) - głosy słyszane są w postaci myśli
mantyzm (napór obcych myli)
urojenia owładnięcia przez nieznane siły (szatan, złe moce)
Zespół psychoorganiczny
Występuje w globalnym, organicznych uszkodzeniach mózgu:
toksyny (alkohol, tlenek węgla)
infekcje (zapalenia mózgu, opon MR)
urazy mechaniczne
zaburzenia naczyniowe powodujące niedokrwienie i niedotlenienie
Postacie:
zespół otępienny
charakteropatia
Zespół otępienny (syndroma dementivum)
Objawy:
otępienie (dementia) - obniżenie sprawności intelektualnej, gł. upośledzenie myślenia logicznego, wysiłek umysłowy powoduje szybko narastające zmęczenie
zaburzenia pamięci - gł. zapamiętywania
zaburzenia orientacji - związane z zaburzeniami pamięci - w późniejszym okresie mogą powodować pogorszenie się stanu psychicznego (np. po umieszczeniu pacjenta w nowym środowisku - np. szpitalu)
obniżenie lub brak krytycyzmu (np. wobec upośledzenia pamięci)
chwiejność emocjonalna - gł. skłonność do wzruszeń
lepkość myślenia
Charakteropatia (characteropathia)
Objawy:
zaburzenia procesów emocjonalno-popędowych
zaburzenia zdolności ukierunkowania, integracji i kontroli działania
Zespół miejscowego uszkodzenia mózgu
Różni się od zespołu psychoorganicznego ograniczonym charakterem uszkodzenia.
Objawy:
objawy ogniskowe
zaburzenie procesów emocjonalno-popędowych
Zespół amnestyczny Korsakowa
Jest to jedna z postaci zespołu psychoorganicznego. Objawy są podobne do postaci otępiennej. Szczególnie nasilone są zaburzenia w pamięci. Luki w pamięci są wypełniane konfabulacjami. Występuje głównie w psychozach alkoholowych.
Prezbiofrenia
Jest to psychoza starcza przebiegająca z niepokojem ruchowym i zespołem amnestycznym.
Zespół psychoendokrynologiczny
Są to zaburzenia psychiczne uwarunkowane chorobami gruczołów endokrynnych (np. nadczynność lub niedoczynność tarczycy).
Objawy:
zaburzenia popędów
zaburzenia aktywności psychoruchowej
zaburzenia nastroju
Reakcje egzogenne Bonhoeffera
Definicja: są to nieswoiste reakcje psychopatologiczne na czynniki egzogenne (zatrucia, infekcje, urazy mechaniczne i inne). Wyróżnia się:
reakcje ostre - zaburzenia ilościowe pamięci
reakcje przewlekłe - gł. zespoły neurasteniczne, depresyjne, hipomaniakalne i zmiany otępienne
Zespół psychohipoglikemiczny (syndroma psychohypoglycaemicum)
Objawy:
objawy neurasteniczne (gł. hiposteniczne)
wzmożona pobudliwość układu sercowo-naczyniowego
napadowe hipoglikemie pochodzenia emocjonalnego (pod wpływem lęku, przygnębienia) lub przy stosowaniu diety bogatowęglowodanowej
duża wrażliwość psychiczna na hipoglikemię (zaburzenia pamięci, myślenia, uwagi)
podwyższona tolerancja glukozy przy prawidłowym poziomie glukozy we krwi
5/5