EKONOMICZNE ZAGADNIENIA EKONOMIKI TURYSTYKI

RYNEK TURYSTYCZNY

Przez pojęcie rynku rozumie się zespół stosunków między sprzedającymi dany produkt a kupującymi go. Rynek jest określony przez odniesienie do produktu - jego dostawców i nabywców, którzy reprezentują popyt na ten produkt.

Rynek turystyczny jest definiowany przez odniesienie do produktu turystycznego, jego dostawców oraz turystów.

Rynek turystyczny można rozpatrywać ze względu na różne kryteria:

• kryterium geograficzne - rynek lokalny, regionalny, krajowy czy światowy

• kryterium rodzaju usług turystycznych - rynek usług hotelarskich, gastronomicznych

• kryterium grup wiekowych turystów - rynek turystyki młodzieżowej, seniorów

• kryterium celu podróży turystów - rynek turystyki biznesowej, kongresowej, zdrowotnej, krajoznawczej itd.

POPYT TURYSTYCZNY

Popyt turystyczny to wielkość zapotrzebowania na produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie.

POPYT:
1.Potencjonalny -to taki, który może być zaspokojony w przyszłości, ale nie obecnie, bo nie ma pokrycia w dochodach.

2.Efektywny -to taki, który może być zaspokojony natychmiast.

Elastyczność popytu informuje nas o ile procent zmieni się popyt, jeśli dochody zmienią się o 1%.

Cechy popytu turystycznego:

• jest elastyczny dochodowo i cenowo

• jest sezonowy - w czasie sezonu popyt turystyczny wzrasta

• jest substytucyjny

• substytucja wewnętrzna - polega na zamianie jednej struktury produktu turystycznego na inną wynikającą ze spadku dochodów

• substytucja zewnętrzna - polega na tym, że na skutek spadku dochodów popyt turystyczny zanika, a wydatki z nim związane są przeznaczane na inne cele.
  

• jest popytem mobilnym ( konsument udaje się do miejsca występowania podaży)

• ma charakter popytu restytucyjnego (odnawialnego)

• jest łączny - nabycie jednego dobra lub usługi łączy się z koniecznością nabycia innych dóbr lub usług

• występuje w grupie wydatków na swobodną konsumpcję w budżecie jednostki

• jest niejednorodny - heterogeniczny

• w bardzo dużym stopniu zależy od społeczno - gospodarczej polityki państwa

CZYNNIKI ODDZIAŁYWUJĄCE NA POPYT TURYSTYCZNY:

1.Czynniki ekonomiczne:
- cena
- dochód
- czynniki ogólnogospodarcze - oznacza to, że na podstawie ogólnej znajomości sytuacji gospodarczej danego państwa możemy określić czy istnieją w tym państwie warunki do wystąpienia popytu turystycznego (np. stopa bezrobocia, wielkość przeciętnej płacy)

2.Czynniki społeczno-psychologiczne.
- czas wolny

- czynnik demograficzny - czyli liczba ludności; im więcej ludzi, tym większy popyt (ale nie odwrotnie, np. w krajach trzeciego świata), struktura ludności(w jakim wieku jest społeczeństwo wg. zatrudnienia, wg. aktywności zawodowej)
- czynnik industrializacyjny (uprzemysłowienie) popyt jest większy w regionach wysoko uprzemysłowionych.
- czynniki urbanizacyjne -im więcej ludzi mieszka w miastach, tym większy popyt turystyczny.
- czynniki kulturalne -sposób zaplanowania wolnego czasu, zależy od wykształcenia.
- czynniki motywacyjne -to co determinuje ludzi do określonych zachowań (efekt mody, turystyka etnograficzna)

3.Czynniki podażowe:
-polityka turystyczna państwa
-transport
-baza noclegowa
-organizatorzy podróży

MIERNIKI POPYTU TURYSTYCZNEGO:

1. Wskaźnik aktywności turystycznej netto, który oznacza udział procentowy wyjeżdżających przynajmniej jeden raz w roku w ogólnej liczbie ludności.
2. Wskaźnik aktywności turystycznej brutto, który oznacza liczbę wyjazdów odniesioną do ogólnej liczby ludności.
3. Liczba osób zarejestrowanych w bazie noclegowej, to miernik najczęściej stosowany.
4. Najważniejszym miernikiem z punktu widzenia ekonomii jest wartość środków pieniężnych, jakie turyści ponoszą w miejscu tymczasowego pobytu.
5. Średnie dzienne wydatki turysty w miejscu wypoczynku.

BILANS TURYSTYCZNY

Bilans turystyczny powstaje w wyniku zagranicznej wymiany turystycznej konkretnego państwa. Jest to zestawienie wszystkich wpływów i wydatków, jakie powstają w wyniku eksportu i importu produktu turystycznego (najczęściej podobnie jak bilans płatniczy dotyczy 1 roku).

Funkcje spełniane przez bilans turystyczny:

• jest niezbędnym instrumentem zagranicznej polityki turystycznej

• informuje o charakterze rynku konkretnego państwa (wysyłający, przyjmujący)

• jest narzędziem ogólnej polityki gospodarczej państwa w stosunku do zagranicy

• jest elementem wpływającym (utrudniającym lub ułatwiającym) na stan stosunków finansowych z zagranicą

Bilans turystyczny - struktura ( w szerokim i wąskim ujęciu )

Główne pozycje bilansu turystycznego:

Wpływy	Wydatki
1. Wpływy z tytułu przyjazdów odwiedzających z zagranicy	1. Wydatki z tytułu wyjazdów własnych mieszkańców za granicę
2. Eksport towarów, artykułów konsumpcyjnych, sprzętu, urządzeń dla potrzeb turystyki	2. Import towarów, artykułów konsumpcyjnych, sprzętu, urządzeń dla potrzeb turystyki
3. Wpływy z tytułu usług komunikacyjnych świadczonych odwiedzającym z zagranicy	3. Wydatki komunikacyjne własnych mieszkańców, związane z zagranicznymi podróżami turystycznymi
4. Zagraniczne inwestycje turystyczne	4. Inwestycje turystyczne za granicą
5. Wpływy z tytułu inwestycji turystycznych za granicą	5. Wydatki z tytułu odsetek od inwestycji zagranicznych i od kredytów
6. Wpływy z tytułu zatrudnienia własnych mieszkańców za granicą w sektorze turystycznym	6. Wydatki z tytułu zatrudnienia cudzoziemców w sektorze turystycznym
	7. Wydatki na promocję turystyczną
Suma	Suma
Saldo

BILANS PŁATNICZY

Bilans płatniczy - jest zestawieniem wszystkich zawartych transakcji i dokonanych płatności między krajowymi rezydentami a zagranicą w określonym okresie, zazwyczaj jednego roku kalendarzowego

Całość płatności ujmowanych w bilansie płatniczym dzieli się na dwa rachunki: rachunek bieżący i rachunek kapitałowy oraz rezerwy walutowe.

Rachunek bieżący obejmuje transfery z tytułu następujących transakcji:

• transakcje towarowe (chodzi o towary eksportowane i importowane odpłatnie i nieodpłatnie). Jest to najczęściej główna pozycja w rachunku bieżącym i nosi też nazwę bilansu handlowego

• usługi związane z przewozem eksportowanych i importowanych towarów (frachty, ubezpieczenia, składowanie, spedycja itp.)

• inne usługi transportowe (przewozy pasażerskie, przepływy związane z czarterowaniem statków i samolotów wraz z wartością świadczonych usług przewozowych, usługi portowe - porty morskie i lotnicze)

• podróże zagraniczne (wartość wszystkich towarów i usług sprzedanych cudzoziemcom i nabytych za granicą przez jego mieszkańców)

• dochody z inwestycji zagranicznych; dochody mieszkańców danego państwa z inwestycji zagranicznych oraz dochody cudzoziemców z inwestycji dokonanych w danym kraju; wyróżnia się tutaj dwie ich grupy: dochody z inwestycji bezpośrednich, dochody z inwestycji finansowych (odsetki, dywidendy)

• inne towary, usługi oraz dochody i wydatki wojskowe, z tytułu pracy, praw autorskich, licencji, szkolenia, doradztwa itd.

• transfery nieodpłatne (przekazy emigrantów, dary, renty, emerytury, żywność, stypendia itd.)

Rachunek obrotów kapitałowych obejmuje:

• należności i zobowiązania finansowe

• rezerwy i kapitały

• kapitały krótko i długoterminowe

• transakcje kapitałowe

Rezerwy mogą składać się z dewiz i należności, złota monetarnego i inne

BILANS HANDLOWY A BILANS TURYSTYCZNY

Wpływ bilansu turystycznego na bilans płatniczy badany jest pośrednio przy pomocy bilansu handlowego. Przyjmuje się założenie, że poza bilansem handlowym wszystkie inne pozycje bilansu płatniczego /BP/ są zrównoważone. O tym zatem, jak turystyka wpłynie na kształtowanie się tego ostatniego decydują wzajemne relacje między charakterem i wielkością salda bilansu handlowego /BH/ i turystycznego /BT/.

W rezultacie mogą wystąpić następujące warianty:

I. BH>0 BT>0 BP>0

II. BH>0 BT<0 /BH/>/BT/ BP>0

III. BH<0 BT>0 /BH/</BT/ BP>0

IV. BH<0 BT>0 /BH/>/BT/ BP<0

V. BH<0 BT<0 BP<0

1. Dodatnie saldo bilansu turystycznego powiększa aktywne saldo wymiany towarowej, co sprawia, że turystyka przyczynia się do silniejszej aktywizacji bilansu płatniczego.

2. Turystyka nie prowadzi do ujemnego salda bilansu płatniczego, ale jej rola jest negatywna (w tradycyjnym ujęciu) bowiem ujemne saldo bilansu turystycznego zmniejsza dodatnie saldo bilansu handlowego. Należy wspomnieć, iż niektóre państwa świadomie utrzymują ujemne saldo wymiany turystycznej, gdyż pobudza bieżąco i w przyszłości eksport.

3. Potwierdza bardzo duże znaczenie wymiany turystycznej dla kształtowania równowagi płatniczej. Ujemne saldo bilansu handlowego jest bowiem z nadwyżką pokryte przez dodatnie saldo bilansu turystycznego, co powoduje, że bilans płatniczy aktywizuje się mimo niekorzystnych wyników wymiany towarowej. Sytuacja, kiedy w ujęciu bezwzględnym ujemne saldo bilansu handlowego jest mniejsze od salda bilansu turystycznego, należy jednak do rzadkości.

4. Dodatnie saldo bilansu turystycznego łagodzi tylko deficyt bilansu handlowego, ale w pewnym tylko stopniu, a zatem saldo bilansu płatniczego przy przyjętym założeniu pozostaje ujemne.

5. Deficyty zarówno bilansu handlowego, jak i turystycznego, muszą być łącznie pokryte przez środki z innych pozycji bilansu płatniczego.

2

---