Sport jest jednym z kluczowych elementów życia społecznego. Trudno byłoby wyobrazić sobie codzienne życie, w tym także niepełnosprawnych, w świecie bez sportu. Wszyscy oni uprawiają sport nie tylko dla zdrowia i kondycji fizycznej. Nie ulega wątpliwości, że uprawiając sport wdrażamy wartości takie jak tolerancja, duch działania zespołowego i siła charakteru - nawet jeśli czynimy to nieświadomie. Z tej właśnie przyczyny sport stanowi niezastąpione narzędzie edukacyjne. To także znakomita forma rehabilitacji fizycznej i społecznej dla osób niepełnosprawnych.
Szczególnie ważne jest dla nas wprowadzenie młodych ludzi w świat sportu. Wyrobienie postawy do aktywnego uprawiania sportu w wolnym czasie, aż do późnego wieku. We wczesnym dzieciństwie i młodości sport wywiera znaczny wpływ na rozwój fizyczny, psychiczny i społeczny. Promuje odpowiedzialne zachowania, kształtuje charakter i tożsamość oraz poprawia ogólną kondycję.
Sport jest jedną z niewielu dziedzin, w których możliwa jest tak sprawna i skuteczna integracja upośledzonych umysłowo lub fizycznie, a także współpraca pomiędzy młodszym i starszym pokoleniem. Poza tym obiekty sportowe służą jako miejsca spotkań, integrują ludzi i wzmacniają więzi społeczne. Poszczególne osoby są w stanie lepiej poznać swoje mocne i słabe strony, w działaniu zespołowym i we współzawodnictwie z innymi. W przypadku osób niepełnosprawnych jest jeszcze jedna bardzo ważna rola sportu - zmiana postrzegania ludzi niepełnosprawnych przez zdrowych. Rywalizacja sportowa pozwala na wyjście z zamkniętego środowiska. Na zatarciu różnic między jednymi i drugimi. Sport wykracza daleko poza zajęcia czysto sportowe, pomaga pokonać bariery i kompleksy związane z byciem człowiekiem niepełnosprawnym. Jako forma rehabilitacji, promująca nowy styl życia, staje się elementem powszechnej świadomości i troski społecznej. Stałe działania Wydziału Sportu zapewniają dostęp środowisku osób niepełnosprawnych do kultury fizycznej i uprawiania sportu wyczynowo jak również rekreacyjnie i rehabilitacyjnie.
Do uprawiania sportu inwalidzkiego powinny być stworzone odpowiednie warunki. Najczęściej motywacją do podejmowania aktywności sportowej jest chęć doznania radości związanej z ruchem, który szczególnie w przypadku osób niepełnosprawnych jest czynnikiem psychoterapeutycznym. Trening ukierunkowany na daną dyscyplinę sportową daje osobie mającej pewne dysfunkcje daje dużą satysfakcje i radość. W sporcie tym rekord nie jest celem i podejmowane wysiłki nie mają być podejmowane za wszelką cenę, kosztem utraty zdrowia.
Sport jako dyscyplina ludzkiej aktywności, angażuje wiele osób niepełnosprawnych, którzy nie tylko walczą z samym sobą o uzyskanie większej sprawności fizycznej potrzebnej do egzystencji w życiu codziennym, ale także chcą walczyć w rywalizacji sportowej z innymi zawodnikami.
Najczęściej niepełnosprawni są zrzeszeni w różnych klubach lub stowarzyszeniach sportowych, które umożliwiają im uprawianie sportów. Dyscypliny i zawody są zazwyczaj oparte na istniejących sportach i ich przepisach, z modyfikacjami do potrzeb niepełnosprawnych. Przykładami są rugby, tańce, koszykówka i lekkoatletyka na wózkach. Organizowane są paraolimpiady (niepełnosprawni fizycznie) i olimpiady specjalne (niepełnosprawni umysłowo). Najważniejszą paraolimpiadą są igrzyska paraolimpijskie, organizowane co 4 lata od 1960.
badminton,
lekkoatletyka, |
kajakarstwo, |
Niepełnosprawni oficjalnie biorą udział w takich zawodach jak:
Parę słów o kilku dyscyplinach sportowych.
Szermierka na wózkach
Dyscyplina sportu uprawiana przez osoby niepełnosprawne. Istnieją obecnie trzy kategorie startowe, zależne od stopnia niepełnosprawności. Dyscyplina paraolimpijska. Ponadto rozgrywane są zawody: Mistrzostwa Świata, Mistrzostwa Europy, Puchar Świata, Mistrzostwa Polski (seniorzy i juniorzy) oraz zawody klubowe. Główne ośrodki szkolące szermierzy na wózkach to Warszawa (ISRS Culani i IKS AWF Warszawa) oraz Konstancin i Białystok.
Broń stosowana w szermierce na wózkach to: floret, szpada i szabla. W czasie walki zawodnicy siedzą na wózkach szermierczych przymocowanych do tzw. platform. Ustawiany jest stały dystans pomiędzy walczącymi. Obsługa techniczna pod nadzorem sędziego ustawia odległość. W szpadzie tak aby końcówka broni, tzw. punta sięgała łokcia tak samo jak w szabli ,natomiast we florecie tak , aby końcówka broni sięgała linii przedłużenia wewnętrznej strony przedramienia przy wyciągniętej ręce i ugiętym łokciu pod kątem 90 stopni do góry. W zależności od rodzaju broni odpowiednio punktuje się trafienia.
Showdown - gra dla niewidomych
Rywalizacja w showdown odbywa się zarówno indywidualnie, jak i drużynowo.
Zasady gry są proste; należy tak uderzać piłkę paletką, aby po odbiciu się piłeczki na połowie stołu rywala, wpadła ona do bramki umieszczonej na środku krawędzi, przy której stoi przeciwnik. Gra toczy się na stole podzielonym specjalną tablicą, zawieszoną około 15cm nad nim, (wygląda to podobnie jak w zwykłym tenisie tylko zamiast tablicy jest tam siatka). Niecelne odbicie piłki przez zawodnika, to punkt dla rywala. Podobnie jest, gdy piłka nie zostanie odbita lub odbije się dwa razy na polu zawodnika. Jeśli uderzymy piłkę tak, że odbije się ona od środkowej tablicy i zostanie na naszej połowie to przyznawany jest 1 punkt dla przeciwnika. Aby wygrać mecz tenisa stołowego trzeba pokonać rywala w 3, 4 lub 5 setach. Do wygrania seta potrzeba 11 punktów. W przypadku stanu remisowego 10:10 set rozgrywany jest do dwóch punktów przewagi.
Podczas serwisu, piłeczkę należy odbić na swojej połowie od ścianki bocznej, (podobnie jak w zwykłym pink pongu - przed siatką). Należy pamiętać, że nie można trzymać dwóch rąk na stole. Powinno grać się w rękawicy oraz specjalnych goglach, które uniemożliwiają podglądanie.
Judo dla niewidomych - niedoceniany sport dla niepełnosprawnych
Judo na pozór nie jest sportem, który mogą uprawiać osoby niewidzące i niedowidzące, a nawet konkurować na tym polu z sportowcami pełnosprawnymi. Jednak także niewidomi judocy odnoszą sukcesy na tatami, bez względu na to czy sukcesem jest medal czy tylko świadomość pokonania swoich ograniczeń. I zawsze przynosi satysfakcję niepełnosprawnym, gdy mogą osiągnąć sukces walcząc tak ze sobą, jak z widzącymi zawodnikami.
W konkurencji, zarówno shiai jak i kata, niewidomi sportowcy osiągnęli duże sukcesy przeciw czołówce widzących judoków. Większość niewidomych zawodników walczy bowiem również z ludźmi bez wady wzroku, a niektórzy z sukcesami. W wielu innych sportach nie mieli by oni tej możliwości.
Tenis stołowy osób niepełnosprawnych
Należy podzielić na dwie kategorie. Pierwsza kategoria to osoby grające na stojąco w klasach startowych 6-10. Druga kategoria to osoby grające na wózkach w klasach 1-5. Im niższa klasa tym większa niepełnosprawność. W Polsce tenis stołowy wśród osób niepełnosprawnych jest sportem dość popularnym. Zawodnicy zrzeszeni są w ok 30 klubach sportowych i na arenie międzynarodowej odnoszą znaczne sukcesy.
Przepisy gry tenisa stołowego niepełnosprawnych w klasach 6-10 są
identyczne jak w przypadku osób sprawnych. Niewielkie różnice są w przepisach dla osób grających w tenisa stołowego na wózkach (klasy od 1 do 5 ).
Koszykówka na wózkach - świetna forma rehabilitacji
Zespołowy sport dla niepełnosprawnych i sport integracyjny.
Reguły gry są zbliżone do reguł koszykówki. Celem każdej z drużyn jest zdobywanie punktów za celne rzuty do kosza przeciwnika. Boisko ma wymiary 28 na 15 metrów. Czas gry wynosi 4 razy 10 minut. Drużyna składa się z pięciu zawodników.
Od 1973 odbywają się mistrzostwa świata mężczyzn, a od 1990 kobiet. Od 1997 rozgrywane są mistrzostwa świata juniorów. Koszykówka na wózkach jest też sportem paraolimpijskim.
Gracze w koszykówce na wózkach są podzieleni na klasy w zależności od sprawności funkcjonalnej i rodzaju schorzenia. Jest pięć klas zawodników - klasa 1, 2, 3, 4 i 4.5. oraz 3 grupy pośrednie - 1.5, 2.5 i 3.5. Zawodnicy najmniej sprawni są klasyfikowani do niższych klas i dostają tyle samo punktów (np klasa 1 - 1pkt, klasa 2 - pkt. itp.). Im lepsze możliwości funkcjonalne zawodnika tym jest od zakwalifikowany do wyższej klasy. Suma punktów zawodników na boisku nie może przekroczyć 14 (IP, MŚ, ME). W rozgrywkach ligowych (w tym w Polsce) dopuszcza się 14,5 pkt. Limit punktowy dla drużyny stosuje się aby gracze z większym upośledzeniem narządu ruchu mogli grać razem z tymi najsprawniejszymi.
5