RKZ - ZABURZENIA GOSPODARKI KWASOWO - ZASADOWEJ
Izohydria = niezmienność stężenia jonów wodorowych (H+) - 35-45mmol/l
(pH 7.45-7.35)
pH aktualne - to stan równowagi między oddechowymi i nieoddechowymi
składnikami równania Hendersona i Hasselbacha
pH= 6,1+ log [ HCO3] / pCO 2 (kPa) x0.23
Mechanizmy regulacyjne:
1. Wiązanie H+ przez substancje buforujące krwi i tkanek przestrzeń wodna :
Pozakomórkowa:
wodorowęglanowy,
białczanowy
śródkomórkowa:
fosforanowy,
hemoglobinianowy.
2. Oddechowa regulacja wydalania CO2:
3. Nerkowa regulacja wydalania H+:
resorpcja zwrotna wodorowęglanów w kanalikach nerkowych
wytwarzanie tzw. kwaśności miareczkowej.
wytwarzanie jonu NH+4 (amniogeneza) NH3
jest akceptorem dla H+
Zaburzenia oddechowe ulegają wyrównaniu na drodze metabolicznej, zaburzenia metaboliczne wyrównywane na drodze oddechowej
Wartości prawidłowe:
pH krwi - 7.35-7.45
pCO2: 35-45 mmHg
pO2: 75-100mmHg
stęż. HCO3: 22-26mmol/l
BE: -2 do +2 mmol/l
BE - nadmiar zasad oznacza ilość substancji buforowej , jaką należy dodać do krwi
aby sprowadzić pH do 7.40.
BE ujemne - badany roztwór zawiera nadmiar kwasów lub deficyt zasad
Korekta zaburzeń przemiany jonów wodorowych:
Niedobór zasad (BE) X 0.3 masy ciała (kg) = ml roztworu 8.4 % NaHCO 3
np. pH = 7.10 BE = 20 mmol/l. Masa ciała=60kg
20 x 0.3x 60kg=400ml 8.4 % NaHCO3 należy podać dożylnie
Zaburzenie RKZ |
pH krwi |
pCO2 |
HCO3- |
Kwasica metaboliczna |
< |
< |
<< |
Kwasica oddechowa |
< |
> |
> |
Zasadowica metaboliczna |
> |
> |
>> |
Zasadowica oddechowa |
> |
<< |
< |
LUKA ANIONOWA (LA):
Zgodnie z prawem elektroobojętności płynów ustrojowych - suma ładunków dodatnich w płynach ustrojowych musi równać się sumie ładunków ujemnych .
w warunkach fizjologicznych - wynosi 12mmol/l +/ - 4
LA= [ Na+] - ( [Cl-] + [HCO-3] )
różnica ( Na+) stężenia sodu i sumy stężeń Cl- + HCO -3
Kliniczna wartość oznaczania LA - diagnostyka kwasic metabolicznych:
1) normalną LA:
z hiperchloremia (>Cl-) biegunki, nadczynność przytarczyc, hipoaldosteronizm pierwotny, polekowe- np. Diuramid,
Cl - prawidłowy, lub obniżony-kwasica z „ rozcieńczenia” -np. podana dożylnie glukoza w krótkim czasie
zwiększona LA:
cukrzyca, mocznica, kwasica mleczanowa, substancje egzogenne-
glikol, metanol, salicylany.
Wyrównanie zasadowicy metabolicznej:
Niedobór chlorków (102 - Cl - akt. ) x 0.2 x masa ciała ( kg) = wielkość niedoboru Cl- ( w mmol/l)
Kwasica:
1. Powoduje przemieszczenie potasu sródkomórkowego do przestrzeni
pozakomórkowej -hiperkaliemie.
2. Zmniejsza reaktywność miocytów naczyniowych na katecholaminy , izotropowo
ujemnie na mięsień sercowy= objawy niewydolności sercowo-naczyniowej.
3. Wydalany mocz - odczyn kwaśny
4. Znaczna kwasica - przyczyna niedokrwienia nerek = kwasica +wstrząs = oliguria,
anuria
KWASICA METABOLICZNA:
nadmierne wytwarzanie kwasów:
ketonowa - cukrzyca niewyrównana
mleczanowa - polekowa metformina
zatrucia glikolem, metanolem, salicylany
zmniejszone wydalanie kwasów przez nerki:
niewydolność nerek
nadmierne utrata zasad ( HCO -3):
przewód pokarmowy: biegunki, przetoki jelitowe
nerki - leki: inhibitory anhydrazay węglanowej
kwasica cewkowa - toczeń trzewny, szpiczak,
po podaniu chlorek amonu (chlorek wapnia)
OBRAZ KLINICZNY - związany z podstawową chorobą, obniżenie pH prowadzące
do hiperwentylacji, powoduje powstanie oddechu Kussmaula
KWASICA ODDECHOWA:
Wzrost pCO2 we krwi tętniczej (powyżej 40mmHg) i obniżeniem pH krwi w badaniach.
Wzrost HCO3 w osoczu, elektrolity w surowicy z reguły w normie.
Przyczyny:
pierwotne choroby płuc:
niewydolność oddechowa
hipowentylacja płuc
choroby układu nerwowo - mięśniowego:
zaburzenia nerwowo- mięśniowe (polyomyelitis)
działanie leków kuraropodobnych
po zabiegach operacyjnych:
na klatce piersiowej,
brzucha,
przepony
pierwotne zaburzenia w OUN:
każde uszkodzenie pnia mózgu może osłabić wentylację
zatrzymuje CO2
LECZENIE :
leczenie choroby podstawowej:
usprawnieniu mięśni oddechowych
Poprawa odwracalnych zaburzeń układu oddechowego
leczenie oddechowe:
WZROST PCO2 POWYŻEJ 60MMHG
WSKAZANIE DO WENTYLACJI WSPOMAGANEJ
ZASADOWICA METABOLICZNA:
Charakteryzuje się podwyższonym pH krwi i podwyższonym stężeniem HCO3.
BADANIA:
Cl- < : K+ < często : HCO3>
PRZYCZYNY ZASADOWICY METABOLICZNEJ:
wymioty:
utrata hcl powodują wzrost hco3 w osoczu
zmniejszenie objętości płynu pozakomórkowego
utrata:
k+, cl- prowadzi do zwiększonego wchłaniania zwrotnego na +, hco3 w nerkach
leki moczopędne
nadmierne wydzielanie mineralokortykosteroidów
podawanie środków alkalizujących, np. nahco3
OBJAWY:
objawy choroby podstawowej
bardzo często występują objawy tężyczki
LECZENIE:
Zwiększenie objętości płynu pozakomórkowego: roztwory zawierające NaCl
a) podanie chlorku potasu - normalizacja zasadowicy metabolicznej, nadmierne wydzielanie mineralokortykosteroidów spowodowane często niedoborem potasu
b) leki hamujące wchłanianie zwrotne HCO3 (np. Diuramid)
ZASADOWICA ODDECHOWA (Z.O):
Obniżenie pCO2 i wzrost pH.
1. Rozpoznanie:
<p CO2 , < HCO3 : pH > stęż. Cl- > we krwi
2. Przyczyny:
Nadmierne wydalanie przez płuca CO2
niepokój - hiperwentylacja
zatrucia salicylanami - w okresie początkowym nadmierne pobudzenie ośrodka oddechowego = z.o. ale może doprowadzić do kwasicy metabolicznej
stany niedotlenienia (hipoksja).
Każde zmniejszenie pO2 we krwi może prowadzić do zwiększenia częstości oddechów /min
zaburzenia w obrębie klatki piersiowej :
wszystkie stany zmniejszające powierzchnię oddechową płuc mogą prowadzić do hiperwentylacji,
obniżenia pCo2, np. zator płucny,
zapalenie płuc,
astma oskrzelowa,
zwłóknienie tkanki płucnej
zaburzenia w OUN: udar, guz, uraz, zakażenie
niewydolność wątroby - encefalopatia wątrobowa.
3. Objawy:
OUN:
niepokoj,który może przejść w stan przytępienia i stan przedspiączkowy
Układ nerwowo - mięśniowy:
może wystąpić zespół tężyczkopodobny
Mięsień sercowy:
może wystąpić zwiększona pojemność wyrzutowa serca.
PRZY PH > 7.7 - MIGOTANIE KOMÓR, ASYSTOLIA
str. 33