RKZ - ZABURZENIA GOSPODARKI KWASOWO - ZASADOWEJ

Izohydria = niezmienność stężenia jonów wodorowych (H⁺) - 35-45mmol/l

(pH 7.45-7.35)

pH aktualne - to stan równowagi między oddechowymi i nieoddechowymi

składnikami równania Hendersona i Hasselbacha

pH= 6,1+ log [ HCO₃] / pCO ₂ (kPa) x0.23

Mechanizmy regulacyjne:

1. Wiązanie H⁺ przez substancje buforujące krwi i tkanek przestrzeń wodna :

• Pozakomórkowa:

• wodorowęglanowy,

• białczanowy

• śródkomórkowa:

• fosforanowy,

• hemoglobinianowy.

2. Oddechowa regulacja wydalania CO_2:

3. Nerkowa regulacja wydalania H^+:

• resorpcja zwrotna wodorowęglanów w kanalikach nerkowych

• wytwarzanie tzw. kwaśności miareczkowej.

• wytwarzanie jonu NH⁺₄ (amniogeneza) NH₃

• jest akceptorem dla H⁺

Zaburzenia oddechowe ulegają wyrównaniu na drodze metabolicznej, zaburzenia metaboliczne wyrównywane na drodze oddechowej

Wartości prawidłowe:

pH krwi - 7.35-7.45

pCO_2: 35-45 mmHg

pO₂: 75-100mmHg

stęż. HCO₃: 22-26mmol/l

BE: -2 do +2 mmol/l

BE - nadmiar zasad oznacza ilość substancji buforowej , jaką należy dodać do krwi

aby sprowadzić pH do 7.40.

• BE ujemne - badany roztwór zawiera nadmiar kwasów lub deficyt zasad

Korekta zaburzeń przemiany jonów wodorowych:

Niedobór zasad (BE) X 0.3 masy ciała (kg) = ml roztworu 8.4 % NaHCO ₃

np. pH = 7.10 BE = 20 mmol/l. Masa ciała=60kg

20 x 0.3x 60kg=400ml 8.4 % NaHCO3 należy podać dożylnie

Zaburzenie RKZ	pH krwi	pCO2	HCO3^-
Kwasica metaboliczna	<	<	<<
Kwasica oddechowa	<	>	>
Zasadowica metaboliczna	>	>	>>
Zasadowica oddechowa	>	<<	<

LUKA ANIONOWA (LA):

Zgodnie z prawem elektroobojętności płynów ustrojowych - suma ładunków dodatnich w płynach ustrojowych musi równać się sumie ładunków ujemnych .

• w warunkach fizjologicznych - wynosi 12mmol/l +/ - 4

• LA= [ Na⁺] - ( [Cl^-] + [HCO^-₃] )

różnica ( Na⁺) stężenia sodu i sumy stężeń Cl^- + HCO ^-₃

Kliniczna wartość oznaczania LA - diagnostyka kwasic metabolicznych:

1) normalną LA:

• z hiperchloremia (>Cl^-) biegunki, nadczynność przytarczyc, hipoaldosteronizm pierwotny, polekowe- np. Diuramid,

• Cl - prawidłowy, lub obniżony-kwasica z „ rozcieńczenia” -np. podana dożylnie glukoza w krótkim czasie

2. zwiększona LA:

• cukrzyca, mocznica, kwasica mleczanowa, substancje egzogenne-

glikol, metanol, salicylany.

Wyrównanie zasadowicy metabolicznej:

Niedobór chlorków (102 - Cl ^- akt. ) x 0.2 x masa ciała ( kg) = wielkość niedoboru Cl^- ( w mmol/l)

Kwasica:

1. Powoduje przemieszczenie potasu sródkomórkowego do przestrzeni

pozakomórkowej -hiperkaliemie.

2. Zmniejsza reaktywność miocytów naczyniowych na katecholaminy , izotropowo

ujemnie na mięsień sercowy= objawy niewydolności sercowo-naczyniowej.

3. Wydalany mocz - odczyn kwaśny

4. Znaczna kwasica - przyczyna niedokrwienia nerek = kwasica +wstrząs = oliguria,

anuria

1. KWASICA METABOLICZNA:

• nadmierne wytwarzanie kwasów:

• ketonowa - cukrzyca niewyrównana

• mleczanowa - polekowa metformina

• zatrucia glikolem, metanolem, salicylany

• zmniejszone wydalanie kwasów przez nerki:

• niewydolność nerek

• nadmierne utrata zasad ( HCO ^-₃):

• przewód pokarmowy: biegunki, przetoki jelitowe

• nerki - leki: inhibitory anhydrazay węglanowej

• kwasica cewkowa - toczeń trzewny, szpiczak,

• po podaniu chlorek amonu (chlorek wapnia)

OBRAZ KLINICZNY - związany z podstawową chorobą, obniżenie pH prowadzące

do hiperwentylacji, powoduje powstanie oddechu Kussmaula

2. KWASICA ODDECHOWA:

• Wzrost pCO₂ we krwi tętniczej (powyżej 40mmHg) i obniżeniem pH krwi w badaniach.

• Wzrost HCO₃ w osoczu, elektrolity w surowicy z reguły w normie.

• Przyczyny:

• pierwotne choroby płuc:

• niewydolność oddechowa

• hipowentylacja płuc

• choroby układu nerwowo - mięśniowego:

1. zaburzenia nerwowo- mięśniowe (polyomyelitis)

2. działanie leków kuraropodobnych

• po zabiegach operacyjnych:

• na klatce piersiowej,

• brzucha,

• przepony

• pierwotne zaburzenia w OUN:

• każde uszkodzenie pnia mózgu może osłabić wentylację

• zatrzymuje CO₂

LECZENIE :

1. leczenie choroby podstawowej:

1. usprawnieniu mięśni oddechowych

2. Poprawa odwracalnych zaburzeń układu oddechowego

1. leczenie oddechowe:

• WZROST PCO₂ POWYŻEJ 60MMHG

WSKAZANIE DO WENTYLACJI WSPOMAGANEJ

ZASADOWICA METABOLICZNA:

Charakteryzuje się podwyższonym pH krwi i podwyższonym stężeniem HCO_3.

BADANIA:

Cl^- < : K⁺ < często : HCO₃>

PRZYCZYNY ZASADOWICY METABOLICZNEJ:

1. wymioty:

1. utrata hcl powodują wzrost hco₃ w osoczu

2. zmniejszenie objętości płynu pozakomórkowego

3. utrata:

4. k⁺, cl^- prowadzi do zwiększonego wchłaniania zwrotnego na ⁺, hco₃ w nerkach

2. leki moczopędne

3. nadmierne wydzielanie mineralokortykosteroidów

4. podawanie środków alkalizujących, np. nahco₃

OBJAWY:

• objawy choroby podstawowej

• bardzo często występują objawy tężyczki

LECZENIE:

Zwiększenie objętości płynu pozakomórkowego: roztwory zawierające NaCl

a) podanie chlorku potasu - normalizacja zasadowicy metabolicznej, nadmierne wydzielanie mineralokortykosteroidów spowodowane często niedoborem potasu

b) leki hamujące wchłanianie zwrotne HCO₃ (np. Diuramid)

ZASADOWICA ODDECHOWA (Z.O):

Obniżenie pCO₂ i wzrost pH.

1. Rozpoznanie:

<p CO₂ , < HCO₃ : pH > stęż. Cl^- > we krwi

2. Przyczyny:

Nadmierne wydalanie przez płuca CO₂

1. niepokój - hiperwentylacja

2. zatrucia salicylanami - w okresie początkowym nadmierne pobudzenie ośrodka oddechowego = z.o. ale może doprowadzić do kwasicy metabolicznej

3. stany niedotlenienia (hipoksja).

Każde zmniejszenie pO₂ we krwi może prowadzić do zwiększenia częstości oddechów /min

4. zaburzenia w obrębie klatki piersiowej :

• wszystkie stany zmniejszające powierzchnię oddechową płuc mogą prowadzić do hiperwentylacji,

• obniżenia pCo₂, np. zator płucny,

• zapalenie płuc,

• astma oskrzelowa,

• zwłóknienie tkanki płucnej

1. zaburzenia w OUN: udar, guz, uraz, zakażenie

2. niewydolność wątroby - encefalopatia wątrobowa.

3. Objawy:

1. OUN:

• niepokoj,który może przejść w stan przytępienia i stan przedspiączkowy

• Układ nerwowo - mięśniowy:

• może wystąpić zespół tężyczkopodobny

• Mięsień sercowy:

• może wystąpić zwiększona pojemność wyrzutowa serca.

PRZY PH > 7.7 - MIGOTANIE KOMÓR, ASYSTOLIA




str. 33

---