Higiena otoczenia chorego
Zapewnienie wygody pacjenta i higieny otoczenia
Podstawy zapewnienia wygody pacjenta i higieny otoczenia
Efekty działań pielęgnacyjnych i leczniczych, stan psychiczny
oraz komfort pacjenta przebywającego w szpitalu uzależnione są w dużym stopniu od otoczenia ludzkiego i materialnego.
Otoczenie ludzkie tworzą osoby, z którymi pacjent wchodzi w relacje interpersonalne w czasie pobytu w szpitalu, tj. zespół opiekuńczo-terapeutyczny, inni pacjenci, rodzina, przyjaciele.
Środowisko materialne stanowią pomieszczenia szpitalne oraz elementy wyposażenia i sprzętu swoistego dla tego rodzaju instytucji
Otoczenie pacjenta
Środowisko materialne szpitala można podzielić na otoczenie bliższe i dalsze dla pacjenta przebywającego w zakładzie opieki zdrowotnej. Najbliższym otoczeniem dla osoby hospitalizowanej i jednocześnie jej miejscem pobytu jest sala chorych.
Wyposażenie sali łóżkowej (np. łóżko, szafka przyłóżkowa), jej mikroklimat wpływa na psychikę i samopoczucie pacjenta.
Otoczenie dalsze stanowią pomieszczenia pomocnicze, gospodarcze i zespołu sanitarnego oddziału oraz inne pomieszczenia szpitala.
Charakterystyka bliższego otoczenia pacjenta
Podstawowe wyposażenie sali, stanowiące bliższe otoczenie
pacjenta, to: łóżko wraz ze stałymi jego elementami składowymi,
tj. materac, pościel, bielizna pościelowa, szafka przyłóżkowa, krzesło, stołek i parawan.
Jednym z najważniejszych elementów wyposażenia sali chorych jest łóżko, w którym pacjent niejednokrotnie spędza większość swojego czasu podczas pobytu na oddziale szpitalnym.
Łóżko powinno spełniać oczekiwania chorego w zakresie wygody, bezpieczeństwa i estetyki.
Jego budowa, wyposażenie i funkcjonalność powinny sprzyjać rekonwalescencji, ułatwiać profilaktykę powikłań związanych z długotrwałym leżeniem oraz umożliwiać bezpieczne świadczenie opieki pielęgniarskiej.
Podział łóżek szpitalnych
Łóżka przeznaczone do ogólnej pielęgnacji i leczenia - stanowią podstawowe wyposażenie sal chorych;
Łóżka przeznaczone do pielęgnacji, leczenia, rekonwalescencji i rehabilitacji - stanowią wyposażenie na oddziałach rehabilitacyjnych i ortopedycznych;
Łóżka przeznaczone do pielęgnacji i leczenia pacjentów na oddziałach intensywnej opieki, kardiologicznych, neurochirurgicznych.
Łóżko rehabilitacyjne do ogólnej pielęgnacji
Zbudowane jest z ruchomej lub na stałe przymocowanej do ramy łóżka sztywnej siatki metalowej. Najprostsze leże jest pojedynczo łamane. Posiada stałą sekcję dolną i ruchomą sekcję pleców. Dzięki temu pacjenta można ułożyć w pozycji poziomej, półwysokiej i wysokiej.
Elementy łózka rehabilitacyjnego
Regulacja sekcji pleców za pomocą mechanizmu zapadkowego
Regulacja sekcji pleców za pomocą sprężyny gazowej
Koło z blokadą
Łóżko z centralną blokadą kół
Łózko z centralną blokadą kół
Elementy łóżka rehabilitacyjnego
Krążek i listwa odbojowa
Łóżko rehabilitacyjne
Elementy łózka rehabilitacyjnego
Łóżko w opisanej wersji podstawowej może być dodatkowo wyposażone w następujące elementy:
Barierkę składaną - wykorzystywaną do zabezpieczenia przed wypadnięciem z łóżka osób ze wskazaniami lub przy zmianie pozycji ciała chorego
Wieszak kroplówek - pozwala na umocowanie ponad poziomem łóżka zestawów do infuzji; może być mocowany do ramy łóżka od strony głowy lub kończyn dolnych pacjenta po obu stronach łóżka
Łóżko rehabilitacyjne
Elementy łózka rehabilitacyjnego
Wysięgnik nadłóżkowy z uchwytem do ręki ułatwia pacjentowi podnoszenie się w łóżku, - urządzenie to jest bardzo przydatne przy podkładaniu basenu oraz urządzeń ułatwiających pielęgniarce przemieszczanie i zmianę pozycji pacjenta w łóżku
Podwójną ramę wyciągową, tj. urządzenie służące do podwieszania linek wyciągów lub aparatów do ćwiczeń czynnych z oporem i w odciążeniu
Łózko rehabilitacyjne
Elementy łózka rehabilitacyjnego
Podpórkę ręki - podtrzymuje rękę we właściwej pozycji u chorego leżącego w łóżku, np. podczas mierzenia ciśnienia tętniczego krwi
Uchwyt kaczki - pozwala na pozostawienie czystej kaczki przy łóżku pacjenta;
Uchwyt basenu - pozwala na pozostawienie basenu przy łóżku pacjenta;
Wieszak woreczków - pozwała na zawieszanie zbiorniczków drenażowych poniżej poziomu ciała pacjenta leżącego
Wielofunkcyjne łózko rehabilitacyjne
Łóżko rehabilitacyjne, przeznaczone do pielęgnacji, leczenia, rehabilitacji i rekonwalescencji, posiada:
Trzyczęściowe leże, składające się z: sekcji pleców, sekcji uda i sekcji podudzia. Element ten wraz z możliwością zastosowania podwójnej ramy wyciągowej czyni łóżko szczególnie przydatnym na oddziałach ortopedycznych.
Wielofunkcyjne łóżko rehabilitacyjne
Wielofunkcyjne łóżko rehabilitacyjne
W odróżnieniu od poprzednio opisanych, łóżka te posiadają:
Leże składające się z czterech płaszczyzn, mogących tworzyć wyprofilowany kształt.
Elektryczną regulację poszczególnych segmentów i wysokości leża przy pomocy siłowników elektrycznych sterowanych pilotem przewodowym.
Sekcję oparcia pleców wykonaną z płyty przepuszczającej promienie RTG.
Konstrukcję łóżka umożliwiającą prowadzenie pośredniego masażu serca. W przypadku konieczności prowadzenia reanimacji.
Przykładowa sala chorych
Wózek do przewożenia chorych
Elementy wyposażenia łóżka
Stałymi elementami wyposażenia łóżka (niezależnie od typu) są: materac, pościel, bielizna pościelowa. Ważnym - ze względów zdrowotnych i wygody stosowania - elementem łóżka jest materac. Na łóżkach rehabilitacyjnych powinny być używane materace zmniejszające nacisk, tzw. materace przeciwodleżynowe. Wyróżniamy materace przeciwodleżynowe statyczne i dynamiczne
Materace statyczne
Materace przeciwodleżynowe statyczne rozkładają ciężar ciała leżącego na dużą powierzchnię, ale nacisk na każdą część ciała u pacjenta leżącego nieruchomo jest stały. Dlatego też mogą być stosowane u osób nienarażonych na powstawanie odleżyn. Materace statyczne (w zależności od rodzaju) mogą być wypełnione kulkami styropianowymi, wykonane z różnej grubości gąbki poliuretanowej o powierzchni gładkiej lub ukształtowanej, wypełnione wodą, żelem lub powietrzem (tzw. stałociśnieniowe).
Piankowy statyczny
Materac statyczny
Materace przeciwodleżynowe dynamiczne
Okresowo, co kilka minut, zmieniają punkt podparcia leżącej osoby. Dzięki temu dynamiczne każda część ciała pacjenta jest, co pewien czas uwalniana od nacisku spowodowanego leżeniem. Zapewniony jest swobodny dopływ krwi do tkanek, dlatego ryzyko powstania odleżyn jest mniejsze, a sam proces gojenia się istniejących już zmian odleżynowych przebiega szybciej.
Zmiennociśnieniowe
Materace przeciwodleżynowe
Elementy łóżka - pokrowiec
Każdy materac przeciwodleżynowy powinien posiadać pokrowiec, który zmniejsza proces pocenia poprzez zapewnienie właściwej wentylacji skóry. Pokrowiec powinien być wykonany z materiału przepuszczającego powietrze i parę wodną, a nieprzepuszczającego cieczy. Powinien być także odporny na rozciąganie w obydwu kierunkach. Ważne jest także, ze względów higienicznych, aby pokrowiec można było prać i dezynfekować.
Wyposażenie łózka - pościel
W skład pościeli wchodzą: poduszki i oraz wierzchnie okrycie - koc lub kołdra.
Do wygodnego ułożenia pacjenta w łóżku służą poduszki podłużne lub kwadratowe o różnej wielkości. Mogą być one wypełnione wkładem poliestrowym, silikonowym lub pierzem, by ułożyć pacjenta w określonej pozycji, stosuje się liczne udogodnienia.
Pościel
Do okrycia pacjenta służą koce bawełniane, wełniane lub z anilany, a także lekkie kołdry wypełnione wkładem poliestrowym.
Bieliznę pościelową stanowią prześcieradła, poszwy, poszewki - Bielizna pościelowa uszyta najczęściej z tkaniny bawełnianej, oraz podkłady (najczęściej jednorazowe lub dwuwarstwowe - jedna bawełniana, druga nieprzemakająca) dla pacjentów zanieczyszczających się
Bielizna pościelowa
Prześcieradło powinno być dłuższe i szersze o około 70-80 cm od materaca, i pozwala to na prawidłowe zaścielenie i podłożenie prześcieradła pod materac oraz zabezpiecza przed jego marszczeniem (profilaktyka przeciwodleżynowa). Poszwy powinny odpowiadać wielkością poduszkom i kocom. Poszwy na kołdrę, koc, poszewki oraz pościel mogą mieć wszyte w rogach tasiemki albo rzepy, które po zawiązaniu lub zapięciu utrzymują pościel w bieliźnie na stałym miejscu
Bielizna osobista
Bieliznę osobistą pacjenta stanowią koszula lub piżama, serwetki lniane, szlafrok i pantofle.
Bielizna kąpielowa: ręczniki i myjki.
Pacjenci hospitalizowani mogą używać własnej bieżny osobistej lub otrzymać bieliznę szpitalną
Koszule i piżamy zwykle wykonane są z surowców naturalnych, muszą być luźne, do nakładania i zdejmowania.
Bielizna osobista pacjenta
Koszule dla pacjentów ciężko chorych lub znajdujących się na oddziałach chirurgicznych mają rozcięcie z tyłu na całej długości koszuli. Ułatwia to ich zmianę podkładanie basenu.
Serwetki lniane służą do ochrony bielizny osobistej i pościelowej pacjenta podczas spożywania posiłków
Koszula szpitalna
Bielizna kąpielowa pacjenta
Pacjent powinien posiadać dwa ręczniki - do wycierania
górnej i dolnej połowy ciała. Myjki są to nakładane na dłonie ręka
wice frotte lub flanelowe, które służą do mycia ciała. Ze względów
higienicznych pożądane jest, aby myjki były jednorazowego użytku. Osoba hospitalizowana powinna posiadać ponadto szlafrok
oraz pantofle.
Kolejnym elementem najbliższego otoczenia pacjenta jest szafka przyłóżkowa.
Szafka przyłóżkowa
Budowa szafki powinna zapewniać łatwe utrzymanie jej w czystości. Zwykle szafki przyłóżkowe posiadają:
Metalowy szkielet.
Dwustronnie otwierane drzwiczki. Funkcja ta umożliwia ustawienie szafki po obu stronach łóżka. Drzwi zabezpieczone są przed samoczynnym otwieraniem się poprzez zastosowanie zatrzasku magnetycznego.
Szafka przyłóżkowa
Szafka przyłóżkowa
Dwustronnie wysuwaną szufladę szafki z wyjmowanym pojemnikiem z tworzywa sztucznego.
Aparat jezdny w postaci czterech kółek, w tym dwóch z blokadą. Zastosowanie kółek jezdnych z blokadą umożliwia jej łatwe przemieszczanie i stabilne ustawienie szafki.
Półkę boczną z możliwością regulowania wysokości, obrotu, również wysunięcia i pochylenia. Półka ułatwia pacjentowi spożywanie posiłków, pisanie i czytanie.
Wyposażenie sali chorych
Dodatkowym wyposażeniem pokoi chorych są krzesła lub taborety, które w dziennej aktywności pacjentów pozwalają na zachowanie naturalnej pozycji siedzącej poza łóżkiem lub zapewniają wygodę dla osób odwiedzających pacjenta. Krzesło lub taboret służyć może także do odkładania pościeli podczas prześcielania łóżka, lub innych podręcznych przedmiotów potrzebnych do pielęgnacji pacjenta w łóżku.
Wyposażenie sal chorych
Kolejnym ważnym elementem wyposażenia sal chorych, Parawany szczególnie wielołóżkowych, są parawany.
Służą one do zapewnienia pacjentom intymności, np. podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych.
Pokój szpitalny
Pokój szpitalny powinien być tak zaprojektowany i urządzony, aby zapewniał poczucie bezpieczeństwa (był przejrzysty pod względem funkcji) i służył kontaktom międzyludzkim (stworzenie miejsca w pokoju dla osoby bliskiej choremu).
Powierzchnia pokoi chorych powinna wynosić
Pokoju jednołóżkowego min. 12 m2,
Dwułóżkowego min. 14 m2
Pokoju trzyłóżkowego min. 20 m2,
Pokoju wielołóżkowego min. 6 m2 na jedno łóżko.
Sala chorych
Łóżka w pokojach powinny być ustawione w ten sposób, aby możliwy był do nich dostęp z trzech stron (w tym dwóch dłuższych). Pomiędzy łóżkami powinien być zachowany odstęp min. 70 cm, od ściany zewnętrznej 80 cm. Podłogi w pokoju szpitalnym muszą być wykonane z materiałów gładkich, trwałych, zmywalnych, nienasiąkliwych i odpornych na działanie środków dezynfekcyjnych. Każdy pokój powinien być wyposażony w umywalkę z bieżącą ciepłą i zimną wodą. Ściany przy umywalkach muszą być wyłożone do wysokości, co najmniej 1,60 m płytkami ceramicznymi.
Sala chorych wielołóżkowa
Intensywna terapia
Higiena otoczenia - mikroklimat
Mikroklimatem sali chorych nazywamy warunki klimatyczne
Występujące lub wytworzone w niewielkiej określonej przestrzeni lub pomieszczeniu, tj. w pokojach pacjentów.
Elementy mikroklimatu pomieszczenia to między innymi:
Temperatura powietrza,
Wilgotność powietrza,
Ruch powietrza,
Oświetlenie i barwa otoczenia.
Mikroklimat - temperatura
Poszczególne elementy mikroklimatu mogą utrzymywać lub potęgować
stany fizjologiczne, stwarzać niekorzystne warunki oraz powodować zaburzenia czynności organizmu.
Temperatura powietrza w pomieszczeniach, w których przebywają ludzie, powinna być taka, aby osoby tam przebywające miały przyjemne uczucie ciepła. Jako optymalny w salach szpitalnych przyjmuje się zakres temperatury od 20 do 22°C.
Reakcje adaptacyjne na temperaturę otoczenia
Przebywanie w pomieszczeniach o wysokiej temperaturze powietrza może powodować zakłócenie równowagi między wytwarzaniem a oddawaniem ciepła przez organizm. Prowadzi to do szeregu reakcji adaptacyjnych, m.in.:
Rozszerzenia naczyń oporowych i obniżenia ciśnienia tętniczego krwi,
Przyspieszenia czynności serca,
Zwiększenia częstości oddechów,
Reakcje adaptacyjne na temperaturę otoczenia
Zmiany rozmieszczenia krwi w organizmie w kierunku anemizacji narządów wewnętrznych na korzyść zwiększonego ukrwienia skóry.
Wysoka temperatura otoczenia wpływa również na czynność ośrodkowego układu nerwowego, wywołując drażliwość, apatię, obojętny stosunek do otoczenia.
Mikroklimat - wilgotność powietrza
Optymalna wilgotność powietrza, czyli zawartość pary wodnej w jednostce objętości lub masy powietrza (wartość wilgotności względnej) w pomieszczeniach bytowania człowieka, wynosi 40-60%. Utrzymywanie optymalnej wilgotności powietrza jest szczególnie pożądane w salach szpitalnych, bowiem zbyt niska wilgotność (poniżej 30%) powoduje wysychanie i pękanie błon śluzowych i skóry, co osłabia naturalną barierę ochronną organizmu przed wnikaniem drobnoustrojów.
Mikroklimat - ruch powietrza
Ruch powietrza spowodowany jest występowaniem różnic temperatury i ciśnienia mas powietrza. Wartość optymalna ruchu powietrza w pomieszczeniach wynosi od 0,15 m/s do 0,5 m/s. Dzięki stałemu ruchowi powietrza w pomieszczeniu i mieszaniu się jego warstw, wyrównywany jest skład chemiczny i temperatura powietrza. Brak ruchów powietrza może prowadzić do zaburzeń w termoregulacji.
Mikroklimat - ruch powietrza
Racjonalnie wykorzystany ruch powietrza jest bardzo ważnym elementem poprawy mikroklimatu w pomieszczeniu.
Dlatego też w każdym pomieszczeniu szpitalnym powinien być indywidualny kanał wentylacji grawitacyjnej, zapewniający 1,5krotną wymianę powietrza na godzinę.
Mikroklimat - wietrzenie sal chorych
Celem zapewnienia dopływu świeżego powietrza i poprawy warunków mikroklimatu pomieszczenia, niezbędne jest kilkakrotne w ciągu dnia wietrzenie sal - bezpośrednie lub pośrednie. Wietrzenie bezpośrednie polega na szerokim jednoczesnym kilkuminutowym otwarciu okien i drzwi. Taki sposób wymiany powietrza można zastosować, kiedy w sali nie przebywają pacjenci.
Mikroklimat - wietrzenie
Wietrzenie sal pośrednie polega na wymianie powietrza poprzez otwarcie okien w jednym pomieszczeniu i po kilkunastu minutach, gdy
powietrze się ogrzeje, wprowadzeniu go do drugiego pomieszczenia.
Celem wietrzenia jest usunięcie wirusów, bakterii saprofitycznych i chorobotwórczych z sali, w której przebywają chorzy.
Mikroklimat - oświetlenie
Pomieszczenia przeznaczone na czasowy lub stały pobyt pacjentów powinny mieć zapewnione dobre oświetlenie, tzn. nie może być ono ani zbyt silne, ani zbyt słabe. Przy zbyt dużej sile światła może wystąpić zjawisko olśnienia, któremu towarzyszą odruchy obronne, tj. zamykanie powiek, odwracanie głowy, zasłanianie oczu ręką.
W warunkach słabego oświetlenia zmniejsza się ostrość widzenia i stopniowo rozwija krótkowzroczność, wzrasta również pobudzenie układu nerwowego, któremu towarzyszy wzmożona drażliwość.
Mikroklimat - wpływ barw
Wpływ na temperament człowieka |
Działanie zewnętrzne (skierowane na zewnątrz) barw: żółta - czerwona |
Działanie wewnętrzne (skierowane do wewnątrz) barw: niebieska - zielona |
Choleryk |
Lekkomyślne, podniecające |
Przytłumiające |
Sangwinik |
Świadome, podnoszące silę woli |
Równoważące |
Flegmatyk |
Umysłowo podniecające, pobudzające do czynu |
Usypiające |
Melancholik |
Ułatwiające kontakty, skłaniające do udzielania się w życiu |
Zamykające w sobie |
Pomieszczenia pomocnicze oddziału
Zespół pomieszczeń sanitarnych
Do zespołu pomieszczeń sanitarnych oddziału należą węzły sanitarne i pomieszczenie na baseny. Węzły sanitarne na oddziale
mogą być zbiorowe dla odcinka pielęgniarskiego lub indywidualne
przy pokojach. Węzły sanitarne indywidualne powinny składać się
z kabiny natryskowej, miski ustępowej oraz umywalki. W skład
węzła sanitarnego zbiorowego wchodzą łazienki i toalety.
Zespół pomieszczeń sanitarnych
Liczba kabin natryskowych i wanien powinna być dostosowana do wielkości oddziału - jedna kabina natryskowa powinna przypadać na
dwadzieścia osób, jedna wanna na trzydzieści pięć osób.
Toalety
w oddziale powinny być urządzone odrębnie dla personelu i pacjentów oraz osobne dla kobiet i mężczyzn.
Pomieszczenie gospodarcze oddziału
Pomieszczenia gospodarcze oddziału, tj. kuchnia oddziałowa, pomieszczenia na czystą bieliznę, składzik porządkowy do przechowywania środków czystości, pomieszczenie składowe, powinny być tak usytuowane i eksploatowane, aby nie były uciążliwe dla pacjentów przebywających na oddziale.
Pozostałe pomieszczenia oddziału
Gabinet lekarski
Dyżurka pielęgniarska
Pokój socjalny personelu
Jadalnia dla pacjentów
Kaplica
Pracowanie diagnostyczne
I inne w zależności od specyfiki oddziału.