ANTROPOLOGIA FILOZOFICZNA
Punktem wyjścia do antropologii jest metafizyka.
Pytania: dlaczego ja jestem? Jaki jest sens mojego życia?
Przedmiotem badań filozofii jest rzeczywistość (człowiek, zwierzęta, rośliny- to wszystko co jest). To wszystko co jest nazwano bytem. Byt jest punktem wyjścia filozofii.
Filozofia była pierwszą nauką. Została …………..dla ludzi myślących racjonalnie - miłośników miłości (???). Filozofia dotyczyła kiedyś wszystkich dziedzin wiedzy. Najważniejszą dziedziną wiedzy jest historia.
DZIAŁY FILOZOFII
Metafizyka Fil. Boga, fil. Kultury, fil. Polityki Etyka, logika, fil. Prakseologiczna, antropologiczna
METAFIZYKA- w I wieku filozof Andronikos z Rodos układał teksty Arystotelesa, najpierw praktyczne (fizyka)potem teoretyczne-skończył układać-meta Końcem fizyki nazwał metafizykę czyli f. teoretyczną
POZIOMY:
I poziom abstrakcja fizyczna
- teoria abstrakcji- Arystoteles zbudował abstrakcję fizyczną - podstawą analiz badań jest poszukiwanie zasad (tego co jest) poszukuje się…………….(zle xero). Teorie abstrakcji stosuje się w każdej dziedzinie wiedzy.
II poziom abstrakcja matematyczna
Liczba nie istnieje, to język, którym my się posługujemy np. 1 jest znakiem którego treść jest wyabstrahowana. Matematyka jest nauką abstrakcyjną bo rzeczywistość jest wyabstrahowana. Używamy liczb do określenia czegoś co jest treścią. W matematyce uczymy się treści, które są wyabstrahowane.
III poziom abstrakcja filozoficzna (metafizyczna)
Wszystko nazywamy jednym terminem- byt. Rzeczywistość jest wyabstrahowana. Wszystkie nauki stosują teorię abstrakcji. Metafizyka jest punktem wyjścia dla filozofii, bada ją stosując metodologię. W metafizyce są 2 podstawowe pyt: czy jest? Czym to jest?
Sprawiedliwość- oddanie drugiemu tego co mu się należy (Arystoteles)
Moment oddawania - znak nazywa Arystoteles sprawiedliwościa
POJĘCIA NIE ISTNIEJĄ SAME W SOBIE- to określenia dotyczące funkcjonowania człowieka- znaki
Człowiek poznaje rzeczywistość- jak przebiega ludzkie poznanie?
2 sposoby poznawania przez człowieka rzeczywistości:
- IDEALISTYCZNE rozumienie- ja określam rzeczywistość. Prawda istnieje w sensie bycia
- REALISTYCZNE rozumienie- rzeczywistość informuje mnie o sobie. Prawda jest względna- realizm poznawczy Prawda w sensie………- zgodność rzeczy i intelektu
Prawda jest jedna nie ma 2 odpwiedzi prawda jest to co jest. fałszem jest to czego nie ma.
SWIATOPOGLĄD- zbiór zdań z różnych dziedzin wiedzy. W nim są zdania prawdziwe i fałszywe. Gdy jest fałsz trzeba wyjść ze światopoglądu i znaleźć odpowiednią metodę
Każda nauka ma swoje metody-metodologię
Jeżeli czegoś nie ma to nazywamy to fałszem. Prawdą jest rzeczywistość
Człowiek zawsze kieruje się ku dobru, zawsze chce dobra dla siebie. Nie kazde dobro, które jest dobre, jest dobre dla nas
Życzliwość człowieka akceptuje obecność drugiego człowieka
Relacje budują się na podmiocie i kresie. Kochać można tylko człowieka
Miłość wypływająca z natury
-dilencjo (???)- dajemy dobro 2 człow. Na 3 sposoby:
1- Caritas - dajemy dobro nie oczekując niczego w zamian
2- palicitia - przyjaźń radujemy się ze spotkania, a nie smucimy rozstaniem
3- Amor - cieszy spotkanie a smuci rozstanie
Różne są znaki i różne są poziomy miłości
Obecność osob- wzajemność
Obniżenie się relacji- kryzys
KONCEPCJE CZŁOWIEKA 1,2-starozytne 3,4-sredniowieczne
1)k. Platona
2)k. Arystotelesa
3)k. arabska
4)k. Św Tomasza z Akwinu
Ad 1 łaczy się jego koncepcja swiata z koncepcja człowieka. Jego filozofia nazywana idealistyczną. Istnieje swiat idealny ponad księżycem. Świat ziemski jest odbiciem świata dlatego w świecie idealnym istnieja idee(byty doskonałe) ten swiat jest wieczny. Dusza tak jak inne idealne byty istniała od zawsze
Dusza zostala stworzona przez boga (deniorga)??? Idea dobra- bog jest dobrem. Dusz jest tyle ile gwiazd na niebie. Zadaniem dusz było kontemplowanie idei. Dusze zostaly wtracone do ciala. Dusza mieszka w roznych cialach w ciele człowieka zwierzat roślin. Nie można być człowiekiem bedąc niewolnikiem. Do bycia człowiekiem trzeba dochodzić. Dusza jest przypominaniem, rozumieniem, kontemplowaniem, przypominaniem. Dusza ma w sobie wiedzę treści, które zdobyła będąc w świecie idealnym. Dusza ma sobie przypomnieć o wiedzy. Ta koncepcja jest podobna do koncepcji Sokratesa. Człowiek poznaje rzeczywistość, ale samo poznanie nie daje możliwości rozumienia jej. Dusza dąży do tego do czego została stworzona czyli do kontemplowania idei. Do niewolników zaliczano kobiety. Niewolnik niewłaściwie poznaje rzeczywistość, nie rozumie treści. Aby wrócić do świata idealnego dusza musi dobrze moralnie postępować. Dusza żyje ……….wcieleń, z chwilą śmierci przechodzi do innego ciała. Ostatecznym wcieleniem dla duszy jest ciało filozofa. Ta koncepcja nazywa się koncepcja teologiczną, bo Platon zbudował świat ziemski i boski. Ta koncepcja rozumiana przez Platona nazywa się funkcjonalizmem. O byciu człowiekiem decyduje myślenie. Koncepcja ta funkcjonuje do dzisiaj…………nurty etyki i pedagogika
NEOPLATONIZM- kontynuacja myśli Platona o etyce szczegółowej- aksjologia (nauka o wartościach)
CZŁOWIEK NIE JEST CZŁOWIEKIEM, KIEDY SIĘ RODZI
Człowiek kieruje się w stronę wartości. W aksjologii wartościuje się wartości ze względu na wartości (porównuje się) i stawia się coś ponad to co jest.
Wartość idea, człowiek dązy do wartości. Mamy wartości subiektywne- moje (bliskie i dalsze)
Wartości obiektywne- ogolnie przyjęte zależnie od sytuacji politycznej, ekonomicznej, kulturowej wartości zmieniają się
Relacja
Miłość
Jedność
Więzi
Wartościa dla człowieka jest trwanie w relacji- bycie z drugim człowiekiem. Funkcja myślenia decyduje o byciu człowieka człowiekiem.
Ad 2 Arystoteles
Świat jest wieczny, wiecznością świata jest materia, która jest nie poznawalna. Poznajemy uformowane byty - forma, materia. Przyczyną formowania materii jest ruch. Materia zostaje a zmienia się forma. Ruch jest spowodowany przez coś co jest. Ruch jest spowodowany przez Absolut. Arystoteles jest deistą. Deizm - Bóg nie ingeruje w świat człowieka. Forma w strukturze człowieka jest aktem, a materia możnością. To hylemorfizm. Do formy i materii należą przypadłości. Esencja+przypadłości to substancja. Dlatego to esencjonalizm. Akt powoduje, ze człowiek bez względu na sytuację w jakiej się znajduje jest tym o to człowiekiem. Materia jest w człowieku czymś co się aktualizuje. Nazywa się to doskonaleniem się bytu. Forma w strukturze człowieka to dusza, a ciało to elementy pomieszane. Taką strukturę posiada każdy byt. Człowieka wyróżnia intelekt - rozumność. Skąd w duszy rozum? Każdy byt jest spowodowany przez przyczyny: materialną, formalną, sprawczą i celową. Intelekt doczepia się do duszy ze świata nadksiężycowego, a tam wszystko jest nieśmiertelne, wiec dusza dzięki intelektowi staje się nieśmiertelna. Człowiek i zwierze posiadają podobne elementy i władze (zmysłowe zewnętrzne - dotyk, słuch, smak, węch, wzrok; i wewnętrzne - uczucia, emocje, wyobraźnia, pamięć, osąd) ludzie dodatkowo posiadają intelekt i wolę, władze duchowe. Władze są usprawniane, doskonalone czyli uzyskiwane są cnoty: moralne(etyczne) i intelektualne(dianoetyczne-poznawcze). Człowiek jest czystą tablicą - uzyskuje wiedzę podczas usprawniania siebie. Cnoty dotyczące woli to cnoty kardynalne: sprawiedliwość męstwo i umiarkowanie. Na nich są zawieszone cnotki prawdomówność szacunek przyjaźń.
ZŁOTY ŚRODEK- jeżeli o czymś decydujemy, nie może być ani nadmiaru ani niedomiaru, musi być tyle ile potrzeba
Ad 3 Arabska
Filozofia arabska opiera się na tłumaczeniach dzieł Arystotelesa, Platona. Arabowie wprowadzili islam. W X wieku powstała szkoła tłumaczy w Hiszpanii w Toledo. Powstały ksiegi, które potem określono jako księgi o przyczynach. Później przetłumaczono je na łacinę.
Awicebron-„Źródło życia”- filozofia żydowska
Teksty były podstawą studiów
2 koncepcje człowieka:
1)Dawid z ?Dinau? - świat jest świadomością. Byty rodzą się i umierają. Niektóre byty otrzymują świadomość- ludzie. Człowiek świadomośćpogłebia i poszerza a jak umiera to świadomość zostaje mu zabrana.
2)Człowiek jest strukturą formy i materii. Forma jest nazwana czymś, a materia przeciwieństwem czegoś czyli niczym (ser)
Ad 4 Tomasz z Akwinu
Wziął pod uwagę filozofię starożytną i arabska i stworzył filozofię egzystencjalną. Skorzystał z fil. Arystotelesa. Sama istota nie jest człowiekiem. Byt musi istnieć by człowiek był człowiekiem. Istnienie to akt.
Forma + materia = istota Istota + istnienie = egzystencjalizm
Istnienie ujawnia własności transcendentalne (6)
1)wł odrębności- jeżeli byt istnieje to jest odrębny od innych
2)wł jedności- jeżeli istnieje człowiek to wszystkie elementy o nim stanowiące muszą być ze sobą w jedności. To jedność substancji. Jedność addycyjna-łączenie ze sobą różnych elementów
3)wł realności- realne jest to co istnieje
4)wł prawdy- prawdziwe jest zawsze to co jest
5)wł dobra- to co jest, jest dobre
6)wł piękna- wszystko co jest, jest piękne
Własności istotowe -???
Własności kategorialne- intelekt i wola
Wszystkie władze należy usprawnić - wychowanie i wykształcenie władz. Byt, który się nie doskonali to istnienie. Tomasz oddzielił wiarę od wiedzy tzn. filozofia może wykryć byt, który jest istnieniem i daje istnienie
Treści mogą się utożsamiać. Bóg jest istnieniem poprzez istnienie i jest jego przyczyną. Nie jest przyczyną duszy i człowieka tylko istnienia. By powstał byt ludzki potrzebne są różne przyczyny. Bóg stwarza bo musi. Przyczyna sprawcza istnienia bytu ludzkiego - Bóg, dlatego człowiek jest podobny do Boga w istnieniu.
TOMIZM - punktem wyjścia jest rzeczywistość
KARTEZJUSZ
Dualizm - 2 substancje myśląca i rozciągła. Człowiek posiada duszę. Bycie człowieka zaczyna się od poznawania. Bóg stwarza prawdę, to co człowiek poznaje jest prawdziwe
KANT
Człowiek jest niepoznawalny. Człowiek jest bytem poznającym, ale nie można poznać istoty bytu. Idee Boga i wolności. Drugi człowiek ma być celem, a nie środkiem do celu.
PASCAL ???? (jakoś podobnie do Kanta)
NIETZHE
Panowie są tymi, którzy tworzą kulturę, a niewolnicy to ci, którzy przyjmują kulturę. Człowiek zbudował treści by podporządkować sobie innych. Człowiek z natury jest egoistą
Metody:
Dialektyka - Sokrates
Apofatyka- porównywanie bytów. Wprowadzono przedrostek nie w porównywaniu człowieka z Bogiem (Plotyn)
m. Hierarchiczna-
Identyfikacja- identyfikujemy cos w znaczeniu czym to jest
Możliwości - to co możliwe jest wcześniej nż to co rzeczywiste
Heurystyczna- badanie źródeł pisanych