OGLĘDZINY

oględziny są jedną z czynności procesowych uzyskania informacji o przestępstwie w ramach badania miejsca zdarzenia poprzez wykrycie , zabezpieczenie i wstępne zbadanie śladów kryminalistycznych w celu wyjaśnienia okoliczności sprawy i ustaleniu sprawcy.

I. Badanie miejsca zdarzenia:

1. Badanie miejsca zdarzenia jest zespołem wzajemnie powiązanych działań o charakterze procesowym i poza procesowym, prowadzonych przez organ ścigania w celu:
a: wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy,
b: wskazania ewentualnych sprawców
c: zebrania materiału dowodowego

2. W ramach badania miejsca zdarzenia dokonuje się czynności:

a: procesowych :
przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie
przesłuchanie świadków i poszkodowanych
przeprowadzenie oględzin miejsca, osób lub rzeczy
przeprowadzenie eksperymentów procesowych

b: operacyjnych:
wywiad
zasadzka
organizacja poufnych źródeł informacji
c: inne:
pościg
działania blokujące
użycie psów tropiących
zabezpieczenie miejsca

3. Badanie miejsca zdarzenia charakteryzuje się:

a: wielością działań taktyczno - technicznych o niejednolitym procesowym charakterze

b: ścisłym powiązaniu ze sobą poszczególnych czynności i podporządkowaniu ich wspólnemu celowi
c: zróżnicowanym charakterze tych działań tzn. powiązanie w ramach jednej operacji taktycznej metod i zasad postępowania z technicznymi środkami i sposobami ich realizacji.
d: związkiem czasowo- terytorialnym tych działań z miejscem ujawnienia zdarzenia.

4. Oględzin dokonuje organ procesowy przy pomocy specjalisty , którego zadaniem jest dokonywanie czynności technicznych :

a: utrwalenie wyglądu przedmiotu oględzin
b: poszukiwanie, ujawnianie i zabezpieczanie śladów kryminalistycznych

5. Podstawa przeprowadzenia oględzin:

a: prawna:

FAKULTATYWNE (art. 207 kpk- przeprowadza się w razie potrzeby )
OBLIGATORYJNE ( art. 209 kpk- w przypadku przestępstwa spowodowania śmierci )

b: faktyczna:

powstaje wtedy, gdy na podstawie zebranego materiału dowodowego, organ postępowania dochodzi do wniosku, że na danym miejscu, rzeczy, osobie mogły zostać ślady kryminalistyczne.

6. Cele i zadania oględzin:

a: spełniają cele postępowania przygotowawczego z art. 297 kpk:

ustalenie sprawcy zdarzenia
wyjaśnienie charakteru i okoliczności sprawy
zebranie rzeczowego materiału dowodowego w postaci wykrytych i zabezpieczonych śladów kryminalistycznych.

c: cele oględzin nazywane są 7 złotych pytań :

co się zdarzyło?
gdzie?
kiedy?
w jaki sposób ?
za pomocą czego ?
dlaczego ?
kto dokonał przestępstwa?

d: zadania oględzin:

utrwalenie wyglądu i stanu przedmiotu oględzin z uwzględnieniem miejsca znalezienia przedmiotu oględzin
wykrycie śladów mających związek z badanym zdarzeniem i ich zabezpieczenie
wnioskowanie i opracowanie wstępnej wersji w celu rekonstrukcji przebiegu, przyczyn i skutków zdarzenia badanego
prowadzą do
ZADANIA OGLĘDZIN CELE OGLĘDZIN

e: wersja wstępna

zawiera niekonkretne dane i niepewne wyjaśnienia
są podstawą wszczęcia oględzin
oględziny maja skonkretyzować i weryfikować wersje wstępne.


7. Organizacja i metodyka przeprowadzania oględzin:

a: grupa operacyjno -śledcza

( zespół funkcjonariuszy organów ścigania oraz biegłych i specjalistów realizujących czynności w ramach badania miejsca zdarzenia )

na czele grupy stoi prokurator lub wyznaczona osoba przez niego.
członkowie grupy są uzależnienie od sprawy i miejsca zdarzenia, jakie ma być przedmiotem oględzin:

- przedstawiciel operacyjny odpowiedzialny jest za realizację zadań operacyjnych
- posterunkowy lub dzielnicowy, na którego obszarze miało miejsce zdarzenie
- specjaliści ( jeśli konieczność zastosowania szczególnych środków i metod )
- biegli ( jeśli konieczność natychmiastowej interpretacji śladów zdarzenia )

przy działaniu grupy operacyjno -śledczej istotne jest współdziałanie i właściwe koordynowanie działań członków, które spoczywa na prokuratorze jako kierowniku grupy, który:

- otrzymuje na bieżąco ustalone informacje przez członków grupy
- na podstawie tych informacji przydziela im kolejne zadania i kreśli wstępną wersje zdarzenia, a następnie ją weryfikuje.

b: czynności poprzedzające oględziny miejsca:

czynności związane z zabezpieczeniem miejsca zdarzenia

- zebranie informacji o zdarzeniu, charakterze i przebiegu, osobach w nim uczestniczących i ich roli w zajściu
- zapobiegnięcie dalszym negatywnym skutkom ( ochrona zdrowia, życia, mienia )
- ustalenie i ewentualne ujęcie osób podejrzanych
- ochrona miejsca zdarzenia i śladów przed zmianami

czynności związane z organizacją i przygotowaniem grupy operacyjno- śledczej:

- analiza wstępnych informacji o zdarzeniu ( budowa wstępnych wersji zdarzenia i planu przeprowadzenia oględzin )
- określenie zakresu czynności niecierpiących zwłoki i na tej podstawie dobór składu
- zabezpieczenie środków technicznych niezbędnych do oględzin ( sprzęt )

czynności porządkowo - organizacyjne podejmowane po przybyciu grupy operacyjno- śledczej :

- zebranie informacji o przebiegu i zebranych działaniach z etapu zabezpieczenia miejsca zdarzenia
- uzupełnienie posiadanej wiedzy o nowo poznaną
- penetracja terenu przyległego
- skonfrontowanie przygotowanych środków i sił z rzeczywistymi potrzebami

- sprecyzowanie kierunków dalszych działań , kolejności i przydział zadań

c: metody pracy na miejscu oględzin:




OBIEKTYWNA SUBIEKTYWNA

- polega na szczegółowym i systematycznym - polega na rozpoczęciu oględzin od
badaniu miejsca wedle wstępnej kolejności. charakterystycznego śladu w miejscu
- stosuje się dośrodkowy sposób badania tzn. zdarzenia .
od zewnętrznych obszarów poruszając się - stosuje się odśrodkowy sposób

po spirali do centrum obszaru oględzin . poruszania się i rozpoczyna się od
centrum obszaru oględzin na zewnątrz.

d: etapy oględzin:

etap wstępny oględzin :

- dokładne zapoznanie się z przedmiotem oględzin, otoczeniem, strukturą oraz właściwościami.
- należy uściślić interesujący obszar
- należy zlokalizować widoczne ślady i dowody związane z zdarzeniem
- ustala się wstępną wersję przebiegu zdarzenia , będącą planem działania .
- przydziela się zadania i ich kolejność wykonania
- przyjęcie metody badań szczegółowych
- zasady ogólne:
+ wstępne oględziny dokonuje się metodą obserwacyjną, nie zmieniając nic w miejscu zdarzenia .
+ dokonuje się ogólnego opisu miejsca zdarzenia oraz wykonuje ogólno orientacyjne zdjęcia , pomiary i szkic orientacyjny.
+ dzieli się obszar na mniejsze części - podobszary

etap oględzin szczegółowych :

- GŁÓWNY ETAP OGLĘDZIN
- dokonuje się w nim:
+ oględzin kolejnych fragmentów miejsca zdarzenia, przedmiotów.
+ poszukiwania, ujawniania , dokumentowania i zabezpieczania śladów kryminalistycznych

- znaleziony ślad kryminalistyczny
+ odznaczamy kolejnym numerkiem
+ określamy jego położenie i inne cechy charakterystyczne w protokole
+ wykonujemy zdjęcia sytuacyjne i szczegółowe
+ po udokumentowaniu ślad należy zabezpieczyć !!!

- etap oględzin szczegółowych może skonkretyzować wstępną wersję przebiegu zdarzenia lub dokonać w niej zmian.




etap końcowy oględzin

- bada się obszar poddany oględzinom, czym nie opuszczono istotnych faktów
- zbiera się materialnie zabezpieczone ślady i dowody
- dokonuje się poprawki i uzupełnienia w zebranych materiale dowodowym.
- przeprowadza się eksperyment procesowy w celu zweryfikowania niektórych elementów wstępnej wersji zdarzenia.

8. Zasady dokonywania oględzin :

a: zasada planowania działań:

obowiązek przygotowania planu działania obejmującego:
- rodzaj, kolejność i zasady wykonywania poszczególnych operacji

- skład grupy operacyjno - śledczej
- środki techniczne

b: zasada szybkości działania

szybkie przybycie na miejsce zdarzenia
szybkie dokonanie oględzin miejsca zdarzenia

c: zasada dokładności

czynności oględzin muszą być przeprowadzone w sposób dokładny i szczegółowy
niedopuszczalne jest pobieżne działanie !

d: zasada instrumentalizacji działań

wykonanie zadań możliwe jest przy odpowiednim sprzęcie i przy pomocy właściwych środków technicznych

e: zasada ekonomii działania:

należy dokonać takie czynności i operacji, które są uzasadnione racjonalnie i przyniosą spodziewany efekt

f: zasada koordynacji działań:

wszystkie czynności w ramach oględzin muszą być harmonijnie powiązane za pomocą:

- podporządkowania jednemu ośrodkowi kierownictwa

- wspólnego planu działania

g: zasada kompetencyjności:

członkowie grupy operacyjno - śledczej powinni być wykwalifikowani do czynności oględzin.



9. Wyposażenie techniczne w trakcie oględzin:

a: sprzęt wspomagający i zabezpieczający miejsce oględzin

odzież ochronna
rękawiczki
kaski
środki łączności
środki komunikacji ( ambulans kryminalistyczny )
taśmy do wyznaczania obszaru
lampy ostrzegawcze
namioty oględzinowe

b: sprzęt ujawniający i zabezpieczający ślady

walizka śledcza
- narzędzia i materiały potrzebne do ujawnienia, zabezpieczenia i pakowania śladów
- niezbędny zestaw ślusarski i stolarski

walizka fotograficzna
- aparat z zestawem obiektywów
- lampa błyskowa
- statyw fotograficzny
- zestaw numerków do oznaczania śladów

zestaw do odlewów gipsowych
kamera video

10. Dokumentowanie wyników oględzin:

a: PROTOKÓŁ OGLĘDZIN :

spisanie protokołu z oględzin jest prawnie obowiązkowe.
jest podstawowym sposobem formalnego zabezpieczenia dowodów
sporządzenie ma na celu utrwalenie dowodu, który może zaginąć lub ulec zmianie.
jest dowodem zastępczym
protokół musi być sporządzony bezpośrednio w trakcie danej czynności
treść protokołu musi być redagowana w czasie teraźniejszym, w formie bezosobowej

redakcja tekstu ma być zwięzła i rzeczowa
musi zawierać chronologiczny zestaw czynności i działań prowadzonych przez uczestników oględzin
może być uzupełniony dokumentacją techniczną, np. fotograficzną
protokół musi być odczytany i podpisany przez każdego z uczestników

b: Opis śladu w protokole oględzin :

każdy ślad kryminalistyczny musi znaleźć zabezpieczenie w postaci opisu w protokole oględzin


opis śladu musi zawierać:

- sposób znalezienia lub ujawnienia śladu
- szczegółowy opis śladu poprzez określenie kształtu, lokalizacji, i cech charakterystycznych
- zawarcie informacji o zastosowaniu dodatkowych metod utrwalania( fotografowanie, szkic )
- oznaczyć ewidencyjnie ślad poprzez nadanie numeru indywidualnego.
- informacje o dalszym postępowaniu ze śladem

c: wyniki oględzin zamieszcza się w formularzach protokołu oględzin , aby uniknąć braków formalnych.

c: Zabezpieczenie formalne samego śladu:

opakowanie śladu :

- musi zapobiec zmianie śladu pod wpływem naturalnych czynników zewnętrznych
- musi być trwałe, by nie uszkodzić śladu podczas przechowywania lub transportu
- musi mieć charakter jednorazowy, by każda próba otwarcia śladu pozostawiała nieodwracalne i widoczne uszkodzenia.

na opakowaniu zamieszcza się metryczkę trwale dołączoną do opakowania .

d: dokumentacja fotograficzna:

3 rodzaje zdjęć z oględzin:

- ogólnoorientacyjne ( rejestruje cały obszar oględzin na tle szerszej perspektywy )
- sytuacyjne ( rejestruje obraz konkretnego fragmentu oględzin z rozmieszczeniem konkretnych przedmiotów i śladów )
- szczegółowe ( rejestruje obraz konkretnego śladu lub przedmiotu mającego znaczenie dowodowe )

fotografia szczegółowa:

- oparta jest na zasadach fotografii skalowej
- aparat fotograficzny ma być ustawiony w centrum śladu prostopadle do powierzchni, na której ślad jest.
- obok śladu powinna znajdować się skalówka
- obok śladu powinien być numerek oznaczenia śladu

e: szkice kryminalistyczne :

wykonuje się w celu lepszego wyobrażenia wymiarów obszaru, przedmiotu lub śladu






3 rodzaje szkiców:

- ogólny ( dokumentuje obszar oględzin względem innych elementów otoczenia )
- szczegółowy (dokumentuje obszar oględzin i zaznaczone ślady w jego obrębie )
- specjalny ( dokumentuje fragment miejsca oględzin lub konkretny ślad )

w szkicu należy zawrzeć tylko konkretne i istotne elementy miejsca oględzin
jest sposobem umieszczenia szczegółów , które uczestnicy oględzin uzyskali od świadków, a które z formalnego punktu widzenia w protokole się nie mogą znaleźć.


11. Wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy:

a: obowiązek szczepień ochronnych uczestników :

przeciw tężcowi
przeciw zapaleniu wątroby

b: zakaz spożywania na miejscu oględzin jakichkolwiek posiłków

c: w przypadku skaleczenia:

opatrzyć ranę
zdezynfekować
osłonić plastrem lub bandażem

12. Oględziny w postępowaniu przygotowawczym:

a: na oględziny składa się zespół śladów i materiałów zebranych
b: każdy śledczy dokonuje innych spostrzeżeń i dopiero połączenie ich indywidualnej wiedzy pozwoli na wykorzystanie wyników dokonanych czynności
c: etapy:

ANALIZA WSTEPNA:
uporządkowanie zebranych informacji w toku oględzin
odwzorowanie informacji do faktów i działań przestępczych
często zestaw faktów i działań podejrzanych i świadków nie pokrywa się z informacjami uzyskanymi z oględzin, dlatego śledczy luki zastępują spekulacjami i przypuszczeniami najbardziej prawdopodobnymi ( tak powstaje WERSJA ŚLEDCZA z najprawdopodobniejszym przebiegiem zdarzeń)

analiza wstępna jest podstawą budowy PLANU DOCHODZENIOWEGO ( w nim określa się kolejność następnych czynności dochodzeniowo - śledczych oraz cele dowodowe jakie zostaną osiągnięte )

ANALIZA WYKRYWCZA
zebrane ślady powinny pozwolić na identyfikację indywidualną sprawcy lub rzeczy ( ale rzeczy jedynie wtedy, gdy minimum pośrednio doprowadzi ona do sprawcy )


13. Kierunki rozwoju śledczego badania miejsca zdarzenia:

a: KONTAMINACJA:

jest to możliwość przenoszenia śladów kryminalistycznych i zanieczyszczania ich w trakcie ujawniania, zabezpieczania, przechowywania i badania ich.
( np. prowadzący czynność przyjechał tym samym autem, którym przewieziono później podejrzanego i pokrzywdzonego- nastąpiła migracja mikrośladów )

w ramach realizacji Części VI Traktatu o UE podjęto próbę określenia ogólnoeuropejskich standardów postępowania organów ścigania w ramach oględzin miejsca zdarzenia.

b: reakcja na pierwsze informacje o przestępstwie:

Pierwszy funkcjonariusz na miejscu zdarzenia:

+ ocena zastanej sytuacji:

* ratowanie życia i zdrowia osób
* ograniczenie ewentualnych zagrożeń
* ocena ryzyka zmiany stanu miejsca i zanieczyszczenia śladów
* NIGDY nie może na własną rękę rozpocząć oględzin

+ zabezpieczenie miejsca zdarzenia:

* wstępne określenie obszaru zdarzenia
* otoczenie go taśmą zabezpieczającą
* należy usunąć wszystkie osoby z miejsca zdarzenia
* w przypadku utraty lub zanieczyszczenia materiałów dowodowych należy zastosować namiot oględzinowy lub folię.

+ przekazanie informacji do ośrodka koordynacji działań organów ścigania:
( należy dyżurnego poinformować o zdarzeniu i poczynionych czynnościach )

+ rozpoczęcie prowadzenia dziennika miejsca zdarzenia:

* należy rejestrować wszystkie osoby wchodzące na teren miejsca zdarzenia ( też policję)
( z podaniem daty i godziny wejścia i wyjścia z terenu z przyczyną wejścia )
* na wejście w obszar miejsca oględzin wyraża zgodę prowadzący oględziny lub dochodzenie

+ NIE WOLNO WCHODZIĆ NA OBSZAR WYZNACZONY JAKO MIEJSCE ZDARZENIA PRZED USTALENIEM , OCZYSZCZENIEM i OZNACZENIEM DROGI POWSZCHNIE DOSTEPNEJ ( wyj. ratowanie życia )

funkcjonariusz nadzorujący czynności na miejscu zdarzenia:

+sprawdza prawdziwość przeprowadzonych czynności
+ nadzoruje czynności następcze


+ ustala stanowisko kierowania oględzinami

specjalista kierujący oględzinami:

+ dokonuje wstępnej oceny miejsca zdarzenia i zakresu koniecznych czynności
+ koryguje zabezpieczenie miejsca zdarzenia i sporządza RAPORT z działań, który przekazuje kierownikowi grupy dochodzeniowej

14. Zadania poszczególnych osób:

a: KIEROWNIK GRUPY DOCHODZENIOWEJ:

zarządza całością dochodzenia

b: KOORDYNATOR WSPOMAGANIA NAUKOWEGO:

podmiot przygotowany specjalistycznie do czynności związanych z badaniem miejsca zdarzenia i ujawniania wstępnych śladów
zapewnia sprawny przepływ informacji między kierownikiem grupy dochodzeniowej, a prowadzącym oględziny
koordynuje wszystkie aspekty oględzin i zapewnia informacje wszystkim agendom uczestniczącym w oględzinach

c: SPECJALISTA KIERUJĄCY OGLĘDZINAMI:

bezpośrednio odpowiada za organizacje pracy na miejscu zdarzenia
podlega kierownikowi grupy dochodzeniowej i koordynatorowi wspomagania naukowego

d: SPECJALISTA DS. OGLĘDZIN MIEJSCA ZDARZENIA:
( TECHNIK KRYMINALISTYKI )

odpowiada za ujawnienie i zabezpieczenie śladów kryminalistycznych z wykorzystaniem dostępnych technik oraz dokładnie udokumentowuje stan miejsca zdarzenia i przebieg oględzin.
prowadzi KSIĘGĘ OGLĘDZIN ( dokumentuje czynności )
przeprowadza wstępną ocenę miejsca zdarzenia
wyznacza ścieżkę powszechnego dostępu
utrwala fotograficznie miejsce zdarzenia i dokonuje opisu wszystkich zdjęć
szczegółowo przeszukuje miejsce zdarzenia
bieżąco informuje kierującego oględzinami o dokonanych czynnościach
w przypadku OGLĘDZIN ZWŁOK i SEKCJI ZWŁOK technik musi:

+ sfotografować denata w celu identyfikacji
+ udokumentować widoczne ślady obrażeń
+ pobrać próbki z powierzchni ciała i wymazy z jam ciała

+ pobrać odciski palców i dłoni denata
+ być obecnym przy sekcji zwłok i dokumentować jej przebieg

15. BIEGLI i EKSPERCI:

a: lekarz policyjny ( stwierdza zgon i wydaje świadectwo zgonu, określa czas śmierci )

b: patolog sądowy :

oględziny zwłok na miejscu zdarzenia:

+ określa wiek i płeć
+ ustala przybliżony czas zgonu
+ określa kroki działań w oparciu o analizę zwłok i otoczenia

sekcja zwłok:

+ ustala przyczynę zgonu
+ ustala czas zgonu
+ szczegółowo bada obrażenia
+ porównuje obrażenia na ciele z zabezpieczonymi narzędziami
+ pobiera próbki ze zwłok w celu dalszych badań

c: ekspert kryminalistyki:

fakultatywnie występuje
doradza kierownikowi oględzin co do dalszego wykorzystania ujawnionych śladów
ustala wstępna kolejność zdarzeń podczas popełnienia przestępstwa na podstawie zapoznania się z miejscem zdarzenia

d: rysownik ( dokonuje szkiców i planów miejsca zdarzenia )

e: funkcjonariusz odpowiedzialny za dowody rzeczowe

16. UTRWALENIE MATERIAŁU DOWODOWEGO:

a: należy dokonać wszelkich niezbędnych czynności w celu zabezpieczenia śladów
b: ZANIECZYSZCZENIE MATERIAŁU DOWODOWEGO
= zmiana cech identyfikacyjnych zebranego materiału , np., zatarcie, przeniesienie śladów.
= wprowadzenie do materiału dowodowego materiału dodatkowego niezwiązanego z miejscem zdarzenia

c: DOKUMENTOWANIE PRZEGIEGU i WYNIKÓW OGLĘDZIN:

za dokumentację odpowiada kierujący oględzinami
powinna zawierać: ( lista kontrolna osób uczestniczących w oględzinach, wstępna informacja o miejscu zdarzenia, stałe elementy otoczenia, drzwi, stan okien, systemy ogrzewania, łączności, wodno- kanalizacyjne, przedmioty obce na miejscu zdarzenia, przyrządy do reanimacji, dane denata, wstępna ocena miejsca zdarzenia )



d: SZKICE ( sporządza się przed rozpoczęciem przemieszczania i zabezpieczania dowodów)

e: DOWODY NAUKOWE:

zabezpieczenie materiału musi się odbywać pod okiem PROWADZĄCEGO OGLĘDZINY
jeżeli w oględzinach bierze udział ekspert kryminalistyki- on wskazuje dowód/ ślad, natomiast zabezpiecza go SPECJALISTA DS. OGLEDZIN MIEJSCA
jeśli ekspert kryminalistyki dokonuje pewnej czynności samodzielnie- musi poinformować o wynikach KIEROWNIKA GRUPY DOCHODZENIOWEJ lub PROWADZĄCEGO OGLEDZINAMI.

---