TECHNIKA RELAKSACJI JACOBSONA

Przez relaksację mięśni rozumie Jacobson zupełny brak jakichkolwiek skurczów, kontrakcji mięśnia. Łączy się z tym brak ruchu i brak aktywności nerwowej w mięśniu.

Człowiek, u którego mięśnie są w stanie relaksu, który potrafi spontanicznie, nieświadomie lub w sposób świadomy i celowy odprężyć się następują u niego takie reakcje jak:

- nieco zwolnione odruchy,

- oddech głęboki i regularny,

- tętno regularne,

- RR regularne,

- mięśnie twarzy i tułowia odprężone,

- funkcjonowanie narządów wewnętrznych bez zakłóceń.

Stany napięcia natomiast manifestują się w życiu jako:

- impulsywne myślenie o własnej pracy i problemach,

- płytki, przerywany sen, a nawet bezsenność,

- skurcze krtani, tiki twarzy,

- szybki, nieregularny, płytki oddech,

- gwałtowne reakcje np. zrywanie się na słaby dźwięk,

- wzmożenie niektórych odruchów, np. kolanowy,

- drżenie rąk, nóg, palców,

- częste spazmatyczne reakcji mięśni trzewnych,

- częste bóle głowy.

Technika relaksacji Jacobsona nosi nazwę RELAKSACJI STOPNIOWEJ (progresire relaxation).

Oznacza to, że uczymy się relaksacji i wywołujemy je stopniowo. Jacobson zaleca najpierw uczenie się relaksacji ogólnej obejmującej podstawowe grupy mięśni szkieletowych i wewnętrznych w pozycji leżącej. Następnie przechodzimy do nabywania umiejętności stosowania relaksacji podczas wykonywania czynności dnia codziennego, czyli nauki relaksacji zróżnicowanej. Jacobson podkreśla, że uczenie się relaksacji mięśni jest podobne do uczenia się innych nawyków ruchowych. W uczeniu się tych umiejętności wykonujemy szereg prób aż do osiągnięcia możliwości wykonywania celowych reakcji motorycznych nawykowo, bez udziału świadomości, niejako automatycznie.

Schemat ćwiczeń relaksacji stopniowej według metody Jacobsona

• ćwiczenia odbywają się w cichym pomieszczeniu, takim, w którym nikt nie przeszkadza i nie jest narażone na dzwonek telefonu, czy wejście jakiejś osoby,

• osoba rozpoczynająca ćwiczenia relaksacyjne kładzie się wygodnie, leży spokojnie, oczy ma otwarte,

• zamyka powoli oczy i rozpoczyna ćwiczenia,

• ilość powtórzeń nie jest ściśle określona, zależy, bowiem to od zdolności percepcyjnych osoby ćwiczącej,

• porządek ćwiczeń przedstawia się następująco:

• relaksacja prawej ręki - godzinę dziennie przez 6 dni

• relaksacja lewej ręki - po 6 dniach ćwiczymy rękę lewą razem z prawą ok. godziny przez 6 dni

• relaksacja prawej nogi - ćwiczymy mięśnie nogi prawej przez 9 dni równocześnie z relaksacją rąk ok. godziny

• relaksacja lewej nogi - kontynuować dotychczasowe ćwiczenia i wprowadzić do nich ćwiczenia lewej nogi przez 9 dni

• relaksacja mięśni T - po ćwiczeniach relaksacji rąk i nóg 3 dni na ćwiczenia mięśni tułowia

• relaksacja mięśni grzbietu - przeznaczyć 2 dni

• relaksacja mięśni czoła - przeznaczyć 1 dzień

• relaksacja powiek - 1 dzień

• relaksacja oczu - codzienne przez 7 dni

• ćwiczenia wewnętrznego wyciszania się - codziennie przez 7 dni

• relaksacja mięśni policzków i warg - 1 dzień

• relaksacja mięśni szczęk i języka - 2 dni

• relaksacja mięśni „mowy” (krtań, jama ustna) - 3 dni

• wyobrażenie sobie zdań, zwrotów, mowy - 7 dni

Następny etap to nabywanie umiejętności relaksacji zróżnicowanej w czasie wykonywania codziennych czynności. Człowiek wyćwiczony w praktyce relaksacji zróżnicowanej i uprawiający ją na co dzień umie rozluźnić się i przez to odpocząć w czasie wykonywania swoich codziennych czynności.

TRENING AUTOGENNY J.K. SCHULZA

Trening autogenny Schulza, w którym wykorzystuje się triadę wzajemnych zależności: napięcie emocjonalne, stanu czynnościowego układu wegetatywnego i napięcia mięśni.

Etap I - pacjent dąży do rozluźnienia mięśni różnych obszarów, przy równoczesnym koncentrowaniu się na subiektywnych odczuciach. Ćwiczący przybiera wygodną pozycję w wyciszonym pomieszczeniu. Koncentruje się na słowach „jestem spokojny” i ćwiczy wyobrażenie ciężaru ręki dominującej.

Etap II - pacjent ćwiczy uczucie ciepła, idąc za sugestią „prawa ręka jest ciepła”. Po pewnym czasie odczuwa wpływ ciepła, co jest wynikiem rozszerzenia łożyska naczyniowego.

Etap III - to ćwiczenie autosugestii na akcję serca. Prawą dłoń pacjent kładzie na okolicę serca, odszukuje uderzenie koniuszkowe i koncentruje się na słowach „moje serce bije mocno i spokojnie”.

Etap IV - to świadomy wpływ na oddychanie, poprzez sugestię „oddycham lekko, równo i spokojnie”.

Etap V - obejmuje ćwiczenia odczuwania ciepła rozchodzącego się z jamy brzusznej, okolica splotu słonecznego wg słów „czuję ciepło napływające do mojego brzucha”.

Etap VI - pacjent koncentruje uwagę i autosugestię na przeżywanie przyjemnego chłodu.

Ćwiczenia wykonuje się początkowo pod kierunkiem terapeuty. Wykonujemy je 3 razy dziennie, początkowo 1-5 minut, następnie przedłużamy do 15 minut. Można korzystać z podkładu muzycznego. Po ćwiczeniach wystarczy kilka minut, żeby wejść w stan relaksu. Po zakończeniu seansu wychodzimy ze stanu relaksacji (wyprężyć ręce, głęboko oddychać, otworzyć oczy). Rola terapeuty polega wyłącznie na instruktażu.

WNIOSKI:

1. Relaksacja jest metodą stosowaną w profilaktyce jako forma psychoterapii, poprawiająca ogólną wydolność organizmu człowieka.

2. Metodę relaksacji można stosować zarówno miejscowo (wybiórczo), jak i ogólnie (na cały organizm).

3. Właściwości rozluźniające relaksacji mogą być stosowane przed głównym postępowaniem usprawniającym szczególnie w mózgowym porażeniu dziecięcym, udarach mózgu z dużą spastyczności.

4. Metoda relaksacji stosowana po dużych obciążeniach fizycznych powoduje odprężenie mięśni, wpływa regenerująco na ich pracę i doprowadza do fizjologicznych warunków.

5. Relaksacja umożliwia przy dużych spastycznościach wykształcenie prawidłowych nawyków ruchowych.

6. Metoda relaksacji umożliwia zużycie mniejszej energii przy wykonaniu ruchów celowych podczas codziennych zajęć.

7. Postępowanie fizjoterapeutyczne prowadzone równocześnie z metodą relaksacji umożliwia łatwiejszy powrót pacjenta do wykonywania możliwie najbardziej fizjologicznych czynności ruchowych.

8. Wykonywanie relaksacji oczu i mięśni aparatu mowy przed zaśnięciem wpływa na dobry sen.

9. Metoda relaksacji wpływa na złagodzenie, a często także zupełne usunięcie objawów chorobowych w takich schorzeniach jak: migrena, moczenie nocne, nerwice wegetatywne, nadciśnienie tętnicze.

10. Metody relaksacyjne powinny chodzić w zakres codziennej terapii postępowania fizjoterapeutycznego, jako jeden ze sposobów ułatwiających choremu powrót do zdrowia.

1

Technika relaksacji Jacobsona i trening autogenny Schulza

---