PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA - Ćwiczenia
Temat: Manipulacja społeczna
R. Cialdini „Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka”
TECHNIKI MANIPULACJI
Reguła wzajemności (ja też mogę kiedyś czegoś potrzebować)
Technika drzwiami w twarz (reguła kontrastu - prosisz o więcej niż chcesz uzyskać)
Technika stopą w drzwi (technika szczegółowa) - drobna przysługa, potem większa
Reguła konsekwencji - jeżeli na coś się zgodzisz to nie odmówisz już drugiej części prośby np. 1) zawiezienie kogoś na dworzec 2) o 6 rano
Manipulant sobie odpuszcza dając nam prezent
Zasada kontrastu np. porównywanie cen
Zadawanie zamkniętych pytań
Prawo limitu
Reguła konformizmu (społecznego dowodu słuszności) - większość ma rację
Cytaty
Reguła autorytetu - ufamy osobom które wiedzą więcej od nas
Nazwisko
Tytuł
Elitaryzm
Pochodzenie
Zamożność
Reguła sympatii - lubimy osoby do nas podobne
Placebo - czyli prawo oczekiwań
Błędne skojarzenia
Huśtawka emocjonalna - jeżeli źródło silnych emocji zostało wycofane zwiększa się nasza uległość
Reguła niedostępności - boimy się że jakieś dobro nie będzie już dla nas dostępne
Zjawisko aureoli
Łączenie dwóch cech: ładny + dobry stereotypy
Temat: Sekty
Jak odróżnić sektę od kościoła:
Z sekty ciężko jest wyjść (z powodu zmiany miejsca zamieszkania, oddania majątku)
Kościół nie izoluje od bliskich, można do niego wejść i w każdej chwili go opuścić
PO CZYM POZNAĆ SEKTĘ?:
Grupa ma charyzmatycznego przywódcę
Członkowie posługują się niezrozumiałymi słowami
Pokazać jak wiele nie wiemy
Zaciekawić i sprowokować do przyjścia na spotkanie (odpowiedzi mają charakter odroczony)
Wpływ emocjonalny, bombardowanie miłością
Wyjątkowość, dowartościowywanie
Działa reguła wzajemności
Działa reguła lubienia poszczególnych osób grupy
Emocjonalna pępowina służy do podkreślania różnic między grupą własną a grupą zewnętrzną
Osoby samotne , niedocenione, odrzucone. Dają poczucie bezpieczeństwa, miłości, przekonują że jesteś inteligentny i wyjątkowy. Oddziaływanie na emocje. Adept traci poczucie rzeczywistości. Poczucie wspólnoty.
Cel: walka ze złem / ocalenie ludzkości. Wybrańcy, elita, mają przywodzić ludziom w nowym, lepszym świecie. Lepsi od zwykłych, szarych ludzi.
Cudowne uzdrawianie, leczenie. Fałszywe cudy i zdolności guru. Oddawanie pieniędzy, dóbr materialnych. Sprzedawanie np. włosów guru, paznokci, wody w której się wykąpał - rzekomo miały mieć cudowne właściwości.
3 ETAPY
1. zachęcanie do przyjęcia ideologii (uwodzenie, „rozmrażanie”)
anioł stróż - cel: zwerbowanie do sekty
Bombardowanie miłością - cel: uzależnienie emocjonalne i psychiczne od pozytywnych uczuć
2. Zniszczenie osobowości (odcięcie powiązań z rodziną, przyjaciółmi)
więcej pracy, mało snu zwiększenie podatności na sugestie z zewnątrz
surowe zasady przestrzegane w sposób maniakalny
wszystko co pochodziło z zewnątrz hamowało rozwój duchowy
świat na zewnątrz zły, wyklęty, fałszywy
rozdzielnie rodzin (dzieci i rodziców)
kontrolowanie rozmów telefonicznych, poczty
łączenie ludzi w pary
presja otoczenia, zmiany wprowadzane stopniowo
decyzje podejmowane za członka
kary cielesne i szykany normą
nieposłuszeństwo zdrada izolatka śmierć
3. Nowa osobowość - Guru narzuca nową osobowość, zgodną z przekonaniami sekty. Zmiana nawyków i przyzwyczajeń / „zamrażanie”
Po czym poznać, że ktoś wszedł do sekty?:
Izolowanie i zerwanie dotychczasowych kontaktów z rodziną
Zewnętrzna niezależność (źródło od grupy)
Zamiana stylu życia, sposobu odżywiania, sen
Posługiwanie się nowym językiem
Promowanie nowych treści
Mechanizm obronnej prowokacji - prowokowanie, aby podjąć decyzję i zerwać kontakt
TYPOLOGIA NOWYCH RUCHÓW RELIGIJNYCH
Z. Pasek - pracownik UJ ośrodek dokumentacji wyznań
Chrześcijańskie
Powstają wokół osób, które przeżyły indywidualne objawienie
Kościół zjednoczeniowy MOON
Rodzina
Uczniowie Ducha świętego
Grupy nawiązujące do religii dalekiego wschodu (buddyzm, hinduizm) lata 60-70
Hare Kriszna
Misja Czaitanii
Islamskie (sięgające do Koranu)
Zachodni Zakon Sufi
Neopgańskie
Zrzeszenie Rodziny Wiary
Polski Kościół Słowiański
Rodzinny Kościół Polski
Ekologiczne
Tęczowa Dolina
Instytut Przemiany Czasu i Przestrzeni
Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot
Międzynarodowe Centrum Odnowy Ludzi i Ziemi (Antrovis)
Etniczne
Rastafarianie
Ruchy Indianistyczne
Neoszamanizm
Wikingowie
Czciciele UFO
Antrovis
Realianie
Grupy Teozoficzne, Okultystyczne, Różokrzyżowców (nawiązują do alchemii, magii i spirytyzmu, ezoteryczne)
Towarzystwo Antropozoficzne
Hermetyczny Zakon Złotego Brzasku
Różokrzyżowcy (Bractwo)
Satanistyczne (półtajnie funkcjonują)
Szkoły jogi i transcedencjalnej medytacji
New Age - parapsychologia, nieśmiertelność fizyczna, medycyna niekonwencjonalna
Kościół Scjentologiczny
Inna typologia:
grupy odrzucające świat (np. Kościół Moona)
grupy akceptujące świat
grupy dostosowujące się do świata (łączenie tego co jest boskie z tym co jest ludzkie)
Temat: Agresja
AGRESJA:
To każde zamierzone działanie mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu fizycznego lub cierpienia moralnego.
Agresja jest wynikiem pewnej umowy społecznej.
PRZYCZYNY AGRESJI
brak autorytetu
przyzwolenie społeczne
„musisz być twardy”
poczucie bezkarności
niskie poczucie wartości oraz niska samoocena
nuda, rozrywka
„fala” (branie pod opiekę)
spychotechnika (przesuwanie problemu w czasie)
niż demograficzny (strach przed brakiem uczniów, szkoły z prestiżem, olimpiady) - efekt rywalizacji
nauczyciele, którzy na agresje pozwalają
forma obrony przed innymi
chęć pozyskania środków materialnych oraz prestiżu i uznania w społeczeństwie
charakter
Mobbing - osaczenie, cel ostateczny to wykluczenie
Bulling - tyranizowanie, odnoszenie satysfakcji z samego zadawania bólu
Główne teorie wyjaśniające pochodzenie agresji:
Teoria instynktu - agresja jest instynktem wrodzonym, człowiek z natury zachowuje się agresywnie i stosuje przemoc
Hipoteza frustracji-agresji (grupa Berkeley, Berkowitz) - przyczyną agresji jest frustracja pojawiająca się na skutek zablokowania zaspokajania potrzeb. Niezaspokojone potrzeby wywołują silne emocje.
Teoria społecznego uczenia się agresji i modelowanie (Bandura) - przez własne bezpośrednie doświadczenia lub przez naśladownictwo
Agresja jako instynkt (Freud) - każda istota żywa ma wrodzony instynkt walki. Wg Freuda to walka między śmiercią a życiem.
Agresja jako wynik uszkodzeń mózgu, układu nerwowego itp.
PRZECIWDZIAŁANIE AGRESJI
ocenić pozytywnie
nie spoufalać się
ustalić normy i zasady
rozmawiać pojedynczo
[EGZAMIN WYMIENIĆ I KRÓTKO SCHARAKTERYZOWAĆ TEORIE AGRESJI]
Samookaleczenie (ang. self-mutilation, self-harm) - to umyślne uszkodzenie własnego ciała w wyniku autoagresji lub depresji. Samookaleczenie może też być zjawiskiem społecznym (np. w środowiskach, w których pogarda dla bólu nobilituje). Pojawia się też u dzieci, czasem w celu zwrócenia uwagi dorosłych.
Przykładem samookaleczenia wynikającego ze względów społecznych mogą być np. praktyki inicjacyjne ludów pierwotnych, a także popularne sznyty, praktykowane w niektórych środowiskach młodzieżowych i więzieniach.
Funkcje samouszkodzeń w życiu jednostki według Glorii Babiker i Lois Arnold:
1. Funkcje związane z radzeniem sobie i przetrwaniem:
a) Regulacja napięcia i lęku b) Radzenie sobie z gniewem c) Unikanie
2. Funkcje związane z Ja:
a) Wzmożenie poczucia autonomii i kontroli b) Odzyskanie poczucia rzeczywistości c) Okazja do zaopiekowania się sobą
3. Funkcje związane z radzeniem sobie z własnym doświadczeniem
a) Demonstrowanie lub wyrażanie własnych doświadczeń traumatycznych b) Ponowne przeżywanie urazu
4. Funkcje związane z karaniem własnej osoby i byciem ofiarą:
a) Karanie się b) Oczyszczenie c) Karanie prześladowcy d) Radzenie sobie z dezorientacją w sferze doznań seksualnych
5. Funkcje dotyczące relacji z innymi ludźmi
a) Komunikacja b) Karanie innych c) Wywieranie wpływu na zachowanie innych
Temat: Uzależnienie
DSM IV - Klasyfikacja chorób psychicznych
KRYTERIA UZALEŻNIEŃ OD SUBSTANCJI
Aby stwierdzić, że ktoś jest uzależniony należy u niego stwierdzić min 3 kryteria spośród 7 w ciągu roku
Tolerancja jako:
Zapotrzebowanie na znacznie większe niż wcześniej dawki substancji konieczne do osiągnięcia stanu intoksykacji lub pożądanego efektu
Znacznie osłabiony efekt działań dotychczas przyjmowanej dawki substancji
Objawy odstawienia lub abstynenckie charakteryzują się:
Zespołem odstawień charakterystycznych dla danej substancji
Przyjmowanie tej samej lub innej substancji w celu złagodzenia objawów odstawiennych lub w celu ich uniknięcia np.:
Fizykalne - potliwość, drżenie rąk, niestrawność
Psychiczne - zdenerwowanie, rozbicie, niepokój, lęk, rozdrażnienie
Substancja jest często przyjmowana w dawkach większych niż zamierzone lub przez czas dłuższy niż planowane
Np. brak umiejętności kontroli czasu (Internet)
Uporczywe pragnienie używania substancji lub nieudane próby jego ograniczenia
Poświęcanie dużej ilości czasu na działania zmuszające do uzyskania substancji, do jej używania lub do uwolnienia się od jej działania
Zaprzestanie lub ograniczenie istotnej aktywności społecznej, zawodowej lub wypoczynkowej ze względu na używanie substancji
Kontynuowanie używania substancji mimo świadomości, że doświadczane, trwałe lub nawracające dolegliwości somatyczne bądź psychiczne zostały prawdopodobnie spowodowane lub nasilone przez tę substancję
Jak rozmawiać z dzieckiem o narkotykach?
- strategie informacyjne
Spotkania z byłymi narkomanami (grupy terapeutyczne)
ETAPY UZALEŻNIENIA
W procesie ROZWOJU UZALEŻNIENIA i powrotu do zdrowia wyróżnia się osiem etapów:
1. Używanie
2. Doskonalenie form i sposobów korzystania z danego zachowania, poznawanie nałogowego zachowania i jego możliwości w różnych ważnych sytuacjach
3. Dominacja nałogowego zachowania
4. Używanie problemowe
5. Kryzys
6. Wymuszona abstynencja od nałogowego zachowania
7. Dominacja abstynencji
8. Rozwój
STUDIUM PRZYPADKU
Zebranie dostępnych danych na temat fizycznych, psychicznych, emocjonalnych, społecznych warunków czynników życia jednostki
Uwarunkowania rodzinne:
Struktura rodziny (opis i charakterystyka poszczególnych członków rodziny, opis relacji pomiędzy członkami)
Historia rodziny (najważniejsze wydarzenia)
Funkcjonowanie emocjonalne
Podstawowe problemy emocjonalne: potrzeby dominujące, konflikty, zahamowania, nieadekwatne wyobrażenia
Sposoby radzenia sobie z problemami (destruktywne, konstruktywne)
Funkcjonowanie społeczne
Funkcjonowanie w rolach społecznych (rodzinie, szkole, w grupie rówieśniczej, z partnerem)
Funkcjonowanie zadaniowe (deficyty, posiadane umiejętności)
Prognoza efektów
Motywacja do zmian, potencjał i silne strony pomocne w zmianie
Ustalenie specyficznego celu terapeutycznego (co trzeba uzyskać?)
Założenia programu korekcyjnego (jak to uzyskać)
* pytania diagnostyczne, które chciałoby się dodatkowo zadać
Uzależnienia psychiczne:
-Hazard - takim terminem określa się wszystkie gry pieniężne, w których o wygranej decyduje los. Hazard rozwija się od lat 70, zwłaszcza w krajach zachodnich. Do najsłynniejszych gier hazardowych należą m.in. ruletka i poker.
-masturbacja, pornografia, seks
- internet i gry komputerowe
- kupowanie
-jedzenie, słodycze
-praca
Temat: Subkultury
Subkultura (z łac. sub = 'pod' + kultura) - określa grupę społeczną i jej kulturę wyodrębnioną według jakiegoś kryterium np. zawodowego, etnicznego, religijnego, demograficznego itp. Subkultura jest segmentem kultury i nie podlega wartościowaniu na wyższą czy niższą. Członków subkultury według socjologicznej terminologii nie można nazywać kontrspołeczeństwem, ponieważ są oni wyrazicielami jakiegoś poglądu, jakichś idei. Działają przy tym w ramach ogółu społeczeństwa. Subkulturę tworzą grupy zawodowe, które wypracowały swoje, swoiste, zachodzące wyłącznie w ich obrębie, normy - np. lekarze, prawnicy, złodzieje, politycy, nauczyciele, uczniowie, studenci, fani danego gatunku muzycznego. Świadczy chociażby o tym specyficzny język, gwara środowiskowa. Subkultury tworzą nie tylko grupy zawodowe, ale także inne grupy społeczne, do których należą osoby niepełnosprawne - niewidzący, niesłyszący, przewlekle chorzy oraz z uszkodzonymi narządami ruchu, upośledzeni umysłowo czy ADHD-owcy, etc.
W znaczeniu potocznym określa grupy młodzieży kontestujące przyjęty system wartości, a słowo subkultura nabrało znaczenie jakiejś formy patologii społecznej. W takim przypadku lepszym określeniem jest jednak termin kontrkultura. w 1889 subkultura nabrała szerszego znaczenia.
Subkultura młodzieżowa - nazwa grupy młodzieżowej, w której normy obyczajowe, zasady postępowania, ubiór, odbiegają od norm reszty społeczeństwa.
Przykładami grup subkulturowych są: skate, grunge, emo, metale, goci, punki, skinheadzi, hipisi, modsi itp.
Dorastanie, cele rozwojowe:
kształtowanie zobowiązań społecznych
wyrastanie z egocentryzmu (posiadanie poczucia „bycia na scenie”, osamotnienie i niezrozumienie
uzyskanie autonomii
doświadczenie fizycznej dojrzałości seksualnej
Temat: Przestępczość
MAŁOLETNI
osoba która nie ukończyła 18 roku życia (art. 10 k.c)
MŁODOCIANY
osoba która w chwili popełnienia czynu nie ukończyła 21 lat a w chwili orzekania w pierwszej instancji 24 lat (k.k art. 115 §10)
NIELETNI
osoba która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat (art. 10 §1 k.k)
czynów popełnionych przez osoby nieletnie nie nazywa się przestępstwami i osoby takie nie podlegają odpowiedzialności karnej - stosuje się wobec nich środki przewidziane w ustawie z 1982 r o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Ustawa używa pojęcia nieletni w 3 znaczeniach:
osoby które nie ukończyły 18 lat w stosunku do których stosuje się środki wychowawcze w związku z występującą demoralizacją,
osoby między 13 a 17 rokiem życia wobec których toczy się postępowanie o czyny karalne wypełniające znamiona przestępstw,
osoby do ukończenia 21 roku życia wobec których wykonywane są orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze określone w ustawie.
Od zasady, że granicą wiekowa odpowiedzialności karnej jest 17 rok życia przewidziano w kodeksie karnym wyjątki.
Odpowiedzialność karną na podstawie przepisów k.k. może ponieść:
osoba która ukończyła 15 lat, jeżeli dopuściła się czynów szczególnie penalizowanych do których należą m.in. zamach na życie Prezydenta, zabójstwo człowieka, umyślne spowodowanie uszczerbku na zdrowiu
DEMORALIZACJA
wszystko to, co negatywnie wpływa na młodzież
zdarzenia tj. np. uchylanie się od obowiązku szkolnego (wagary), palenie papierosów, spożywanie alkoholu, zażywanie narkotyków czy innych środków powodujących stan odurzenia, prostytucja, włóczęgostwo, a także udział w grupach przestępczych i popełnienie czynu zabronionego, które przybierają postać systematycznego postępowania.
Za demoralizację zostanie uznane również popełnienie czynu zabronionego (nawet poważnego) przez osobę, która nie ukończyła 13 lat.
CZYN KARALNY
przestępstwo z k.k. (i ustawy karno - skarbowej) oraz niektóre poważniejsze wykroczenia wymienione w art.1 § 2 Ustawy, np. kradzież mienia o wartości do 250 zł, znęcanie się nad zwierzętami, zakłócanie porządku publicznego.
PRZYKŁADY WYKROCZEŃ:
zakłócanie spokoju, porządku publicznego albo spoczynku nocnego krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem
wywołanie zgorszenia w miejscu publicznym
organizowanie nielegalnych zgromadzeń
kąpanie się w miejscu niedozwolonym
żebranie w miejscu publicznym, jeśli ma się środki egzystencji lub jest się zdolnym do pracy
umieszczanie w miejscu publicznym wbrew przepisom plakatu, ulotki, afiszu, apelu, napisu czy rysunku (np. graffiti).
niedopełnienie obowiązku wystawienia np. tabliczki z numerem domu, a także jej oświetlenia w nocy
poinformowanie o rzekomo podłożonej bombie w celu np. uniknięcia klasówki (wprowadzeniu w błąd np. instytucji użyteczności publicznej, ze złośliwości lub swawoli i w celu wywołania niepotrzebnej czynności fałszywym alarmem, informacją lub innym sposobem)
rzucanie czymkolwiek w pojazd mechaniczny znajdujący się w ruchu
wykonywanie dręczących czy głuchych telefonów, które mogą niepokoić drugą osobę
szczucie psem drugiego człowieka
nie przestrzegają norm prawa sanitarnego np. sprzedawcy hot-dogów
kradzież o wartości do 250 zł
paserstwo
niszczenie mienia
urządzania gier hazardowych w celu osiągnięcia korzyści majątkowej
posiadanie wytrychów, jeśli nie jest się np. cieślą
wtargnięcie na jezdnię w miejscu niedozwolonym
prowadzenie na drodze publicznej pojazdu bez posiadania przy sobie wymaganych dokumentów
wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji
ŚRODKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE STOSOWANE WOBEC NIELETNICH:
udzielenie upomnienia
zobowiązanie nieletniego do określonego postępowania np. do:
naprawienia wyrządzonej szkody
przeproszenia pokrzywdzonego
podjęcie nauki lub pracy
powstrzymywanie się od przebywania w określonych miejscach czy środowiskach, spożywania alkoholu, zażywania narkotyków
ustanowienie nadzoru rodziców lub opiekuna
ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej, społecznej, zakładu pracy czy osoby godnej zaufania, jeżeli udzielą poręczenia za nieletniego, lub nadzoru kuratora
skierowanie do kuratorskiego ośrodka pracy z młodzieżą
orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych
orzeczenie przepadku rzeczy, które nieletni uzyskał z popełnienia przestępstwa np. rzeczy, które ukradł
umieszczenie go w instytucji lub organizacji powołanej do przygotowania zawodowego, w rodzinie zastępczej, placówce resocjalizacyjnej lub opiekuńczo-wychowawczej
umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym (jeśli sąd stwierdzi u nieletniego niedorozwój umysłowy, chorobę psychiczną, nałogowe zażywanie narkotyków)
umieszczenie w zakładzie pomocy społecznej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej (zapewnienie nieletniemu opieki wychowawczej)
PRZYKŁADY PRZESTĘPSTW:
zabójstwo
zgwałcenia
Kradzież cudzej rzeczy
Kradzież z włamaniem
Rozbój i wymuszenie rozb.
Uszkodzenie rzeczy
Uszczerbek na zdrowiu
Bójka lub pobicie
Temat: Depresja, samobójstwa
Depresja - zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych charakteryzujące się objawami, które można następująco pogrupować:
symptomy emocjonalne: obniżony nastrój - smutek i towarzyszący mu często lęk, płacz, utrata radości życia (począwszy od utraty zainteresowań, skończywszy na zaniedbywaniu potrzeb biologicznych); czasem dysforia (zniecierpliwienie, drażliwość);
symptomy poznawcze: negatywny obraz siebie, obniżona samoocena, samooskarżenia, samookaleczenie, pesymizm i rezygnacja, a w skrajnych wypadkach mogą pojawić się także urojenia depresyjne
symptomy motywacyjne: problemy z mobilizacją do wszelkiego działania, które może przyjąć wręcz formę spowolnienia psychoruchowego; trudności z podejmowaniem decyzji;
symptomy somatyczne: zaburzenie rytmów dobowych (m.in. zaburzenia rytmu snu i czuwania), utrata apetytu (ale w depresji łagodnej czasem obserwuje się wzrost a nie spadek wagi ciała chorego), osłabienie i zmęczenie, utrata zainteresowania seksem, czasem skargi na bóle i złe samopoczucie fizyczne.
Typy depresji:
depresja epizodyczna (epizody depresyjne ) - trwa krócej niż dwa lata i charakteryzuje się wyraźnym początkiem;
zaburzenia depresyjne nawracające - powtarzające się epizody depresji bez objawów wzmożonego nastroju i zwiększonej energii w przeszłości (zob. mania)
depresję endogenną - uwarunkowana biologicznie, typowa; ostrzejsza w przebiegu od egzogennej; depresja duża, epizod depresyjny o znacznym nasileniu;
depresję egzogenną (depresja reaktywna) - poprzedzona stresującym zdarzeniem.
Niektórzy badacze twierdzą, iż w rzeczywistości mamy tu do czynienia z tą sama depresją jednobiegunową, a powyższy podział tak naprawdę odzwierciedla podział na depresję ostrą i łagodną.
depresję przewlekłą (dystymia) - trwa co najmniej dwa lata, a remisja nie trwa dłużej niż dwa miesiące.
depresję poschizofreniczną - przejawia się w epizodzie depresyjnym po psychozie schizofrenicznej. Objawy schizofreniczne, występują, lecz nie dominu