Referat prawo podatkowe, Prawo podatkowe


Podatek akcyzowy

Akcyza lub podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim nakładanym na niektóre wyroby konsumpcyjne.

Stawki akcyzy na poszczególne wyroby są określane przez poszczególne państwa członkowskie, nie mogą one jednak być niższe od poziomów ustalonych w dyrektywach.

Opodatkowaniu akcyzą podlegają następujące kategorie wyrobów:

Ponadto polskie przepisy do 28 lutego 2009 r., podobnie jak innych krajów UE, przewidywały specyficzne regulacje krajowe dotyczące opodatkowania akcyzą innych produktów określanych jako wyroby akcyzowe niezharmonizowane, m.in. niektórych kosmetyków - oraz samochodów osobowych przed pierwszą rejestracją (Odejście od jednofazowego charakteru akcyzy. W całej UE z reguły akcyzę płaci się tylko raz, wyjątkiem jest obrót samochodami osobowymi przed pierwszą rejestracją w Polsce. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje podczas każdej sprzedaży takiego pojazdu). Zasady wymiaru i poboru podatku od tych wyrobów wynikają wyłącznie z krajowych, autonomicznych regulacji, do których nie ma zastosowania system akcyzy unijnej. W innych krajach UE akcyzą objęta jest nawet woda mineralna.

Przykładowo: benzyna silnikowa podlega stawce 1565 zł/1000 l w, wódka - 4960 zł/100 l od 100% alkoholu etylowego zawartego w produkcie, wino - 158 zł/100 l, olej opałowy (prawidłowo zabarwiony, oznaczony znacznikiem fiskalnym i sprzedawany na cel opałowy) - 232 zł/1000 l (stan na dzień 1 stycznia 2007 r.).

Produkcja wyrobów akcyzowych z reguły odbywa się w składzie podatkowym (wyjątkiem jest np. domowy wyrób wina lub piwa na własny użytek), czyli miejscu posiadającym autoryzację odpowiednich władz podatkowych danego kraju. W takiej sytuacji pobór akcyzy podlega zawieszeniu. Zawieszenie poboru akcyzy może być stosowane również w odniesieniu do przemieszczania oraz magazynowania produktów akcyzowych. Podatek staje się wymagalny w momencie zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy, przez co zasadniczo rozumie się wyprowadzenie towarów na rynek.

Powyższe zasady nie odnoszą się jednak do wyrobów „niezharmonizowanych”, w stosunku do których akcyza jest wymagalna w związku z ich sprzedażą w Polsce, importem albo przywozem z innego kraju Unii Europejskiej.

Cechą charakterystyczną podatku akcyzowego jest jednofazowy charakter jego poboru, tzn. akcyza uiszczana jest jednokrotnie, a następnie traktowana jest jako koszt wliczany do ceny zbycia, który finalnie ponoszony jest przez ostatecznego nabywcę produktu akcyzowego. Powyższe nie dotyczy jednak opodatkowania akcyzą sprzedaży samochodów osobowych przed ich pierwszą rejestracją.

Niektóre wyroby akcyzowe podlegają obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy (banderolami), które umieszcza się na jednostkowych opakowaniach produktów. Są to napoje alkoholowe (oprócz piwa) oraz wyroby tytoniowe.

Powyższe zasady opodatkowania akcyzą zostały wprowadzone w związku z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej od 1 maja 2004 r. i dokonały zasadniczego przekształcenia regulacji wcześniej obowiązujących w zakresie podatku akcyzowego.

Podstawowym celem akcyzy jest ograniczenie konsumpcji niektórych dóbr ze względu na ich szkodliwość zdrowotną bądź też wyczerpywanie się ich rezerw. Obecnie stała się obszernym i łatwym wpływem pieniędzy dla budżetu państwa poprzez nakładanie na tzw. dobra infrastrukturalne (energia, paliwa etc.) lub konsumowane na masową skalę (np: używki).

Nazwa akcyza pochodzi od łacińskiego słowa accidere -ustanawiać, obcinać. Podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim (obok podatku od towarów i usług), wprowadzonym ustawą z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Nakładany on jest na niektóre, ściśle określone ustawowo, produkty konsumpcyjne.

Akcyza ma wpływ na ceny wyrobów, skąd wynika, że faktycznym podatnikiem tego podatku jest ostateczny nabywca danego dobra.

Akcyza różni się od podatków obrotowych sposobem określania przedmiotu i podstawy opodatkowania ; podatek obrotowy jest powszechny, akcyza jest pobierana tylko od niektórych towarów; podmiotami podatku akcyzowego są producenci i importerzy wyrobów akcyzowych bez względu na formę organizacyjno - prawną; zapłacenie podatku akcyzowego nie zwalnia od zapłacenia na ogólnych zasadach podatku od towarów i usług; podatek akcyzowy jest wkalkulowany przez podatnika w cenę wyrobu i dopiero od tej wartości naliczany jest podatek od towarów i usług, po tak wyliczonej cenie brutto towar staje się przedmiotem obrotu.

Stawki podatku ustala się kwotowo lub procentowo przy jednoczesnym zachowaniu w tym zakresie stosunkowo dużych uprawnień dla ministerstwa finansów. Ustawodawca określa tylko górne granice stawek dla poszczególnych grup wyrobów. Główne cele podatku akcyzowego to:

Celem akcyzy jest zmniejszenie konsumpcji dóbr nią obłożonych. Motywacją państwa do takich działań może być rzadkość lub wysoka cena dobra (benzyna, energia elektryczna), bądź też jego szkodliwość dla zdrowia obywateli (produkty tytoniowe i napoje alkoholowe). Dochody z akcyz są w wielu państwach ważnym elementem dochodów budżetu na poziomie kraju lub jednostek samorządowych.

Zgodnie z przepisami ustawy (art. 5 i art. 35 ust.1) podatnikami podatku akcyzowego są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej i osoby fizyczne będące producentami lub importerami wyrobów akcyzowych.

Minister Finansów, mający odpowiednie uprawnienia, wskazał przypadki, gdy podatkowi akcyzowemu podlegają podmioty inne niż importer lub producent wyrobów akcyzowych. Zgodnie z przepisami rozporządzenia z 15 grudnia 1999 r. podatnikami są również:

Przedmiotem opodatkowania podatkiem akcyzowym są czynności, których przedmiotem jest wyrób akcyzowy (jeden z wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy z dn. 8 stycznia 1993 r.). Wyroby akcyzowe to:

Podstawowym kryterium przy zaliczeniu towarów do wyrobów akcyzowych jest wysoka akumulacja zysku, czyli duża nadwyżka przychodów ze sprzedaży nad kosztami produkcji. Nadwyżka ta w znacznej części przejmowana jest drogą opodatkowania podatkiem akcyzowym przez państwo i stanowi ważne źródło dochodów budżetu państwa.

Stawki akcyzy mogą zostać obniżone w drodze rozporządzenia Ministra Finansów, który ma również upoważnienie do zwolnienia niektórych wyrobów od podatku akcyzowego. Daje to możliwość swobodnego kształtowania stawek akcyzy, lecz z koniecznością jednoczesnego uwzględnienia przez ministra poziomu dochodów z tytułu podatków od towarów i usług oraz akcyzy przewidzianych w ustawie budżetowej, przebiegu realizacji budżetu, ogólnej sytuacji gospodarcze państwa, poszczególnych grup podatników akcyzy oraz sytuacji rynkowej w obrocie wyrobami akcyzowymi.