Wykład III 6.03.2008 r.
Zadanie:
Podana tabela przedstawia składniki gospodarki narodowej Zambii w danym roku wyrażone w cenach bieżących (w kwachach).
Składniki gospodarki |
wartości w kwachach |
C |
300 000 |
I |
182 000 |
G |
95 000 |
Te |
65 000 |
Dochody netto z tytułu własności za granicą |
12 000 |
Amortyzacja |
50 000 |
X |
90 000 |
Z
|
120 000 |
Należy przeprowadzić rachunek narodowy Zambii uwzględniając następujące kategorie:
PKB w cenach rynkowych
PKB w cenach czynników produkcji
PNB w cenach rynkowych
PNB w cenach czynników produkcji
Ad 1.
Y= C +I+ G+ NX
NX= X-Z= 90 000 - 120 000 = - 30 000
Y= 800 000 + 182 000 +95 000- 30 000 = 547 000 [ kwach ]
Ad 2
Y - Te = 547 000 - 65 000 = 482 000 [ kwach ]
Ad 3.
Y + dochody netto = 547 000 +12 000 = 559 000[ kwach ]
Ad 4.
482 000 + 12 000 = 494 000 [ kwach ]
PNB podobnie jak PKB możemy wyrażać w cenach bieżących lub stałych.
PNB w cenach bieżących to PNB nominalny.
PNB w cenach stałych to PNB realny.
PNB realny jest miernikiem fizycznych rozmiarów produkcji wytworzonych w gospodarce, jego roczna zmiana informuje o tempie wzrostu gospodarczego.
W PNB także oblicza się deflator. Deflator to iloraz PNB nom do PNB realnego
deflator = (PNBnom/PNB real) *100
Deflator odzwierciedla zmiany cen wszystkich dóbr i usług wliczanych do PNB . Przy jego obliczaniu wagami są udziały wydatków na poszczególne dobra we wszystkich wydatkach tworzących PNB. Zmiana ceny konkretnego dobra czy usługi, które współtworzy PNB, tym silniej wpływa na wartość deflatora im wyższy jest udział wydatków na to dobro we wszystkich wydatków tworzących PNB.
Zadanie:
Na podstawie danych dotyczących koszyka czterech dóbr należy obliczyć wartość deflatora PNB według roku bazowego 2000.
dobro |
ilość wytworzona |
cena za szt. w mln. Pln |
wartość produkcji w cenach bieżących |
wartość produkcji w cenach stałych |
||||
|
2000 r.* |
2004 r.^ |
2000 r.* # |
2004 r.^ # |
2000 r.* |
2004 r.^ |
2000 r. |
2004 r.# |
A |
100 |
150 |
2 |
4 |
200 |
600 |
200 |
300 |
B |
100 |
140 |
4 |
6 |
400 |
840 |
400 |
560 |
C |
100 |
120 |
1 |
2 |
100 |
240 |
100 |
120 |
D |
100 |
130 |
3 |
5 |
300 |
650 |
300 |
390 |
|
|
|
|
|
Ƹ1000 |
Ƹ2330 |
Ƹ1000 |
Ƹ 1370 |
deflator = (2330/ 1370)* 100 = 170,1
Ceny w porównywalnych okresach wzrosły o 70,1 % .
Przykład 2
Wiedząc, że PNB w roku 2006 wyniósł 580 mld w cenach bieżących należy podać wartość PNB w cenach stałych z roku 2000 wykorzystując obliczoną wartość deflatora.
deflator = (PNB nom/ PNB realny) *100
2006 r. : PNB = 580 , PNB realny = ?
PNB realny = (PNB nom/ deflator) * 100 = (580/170,1)*100 ≈ 341 mld (w cenach z 2000 r.)
Wiedząc, że PNB w cenach stałych w roku 2000 wyniósłby 460 mld . Obliczyć PNB w cenach bieżących w roku 2007.
2007: PNB realny = 460, PNB nom = ?
PNB nom = (deflator* PNB realny)/100 =( 170, 1*460 )/100 ≈ 782, 5 mld
PNB i PKB nie są pozbawione wad jako mierniki rozwoju gospodarczego
PNB i PKB gdyby były podawane w cenach bieżących w danej gospodarce to zmiana tych wartości nie pokazuje rzeczywistego tempa zmiany rozwoju gospodarczego, ponieważ jest obarczone inflacją.
Jeżeli porównujemy PNB w różnych krajach : wartość PNB może być taka sama w różnych krajach o różnej liczbie mieszkańców, co nie oznacza że poziom rozwoju jest taki sam. Aby ten miernik w sposób poprawny odzwierciedlał ten stan należy obliczyć PNB per capita.
Pojawiają się trudności związane ze zmianą jakości dóbr wytworzonych między okresem bazowym a docelowym. Można wyeliminować je częściowo stosując ceny stałe.
Występuje konieczność przeliczania PNB na wspólną walutę. Należy ją obliczać według kursu parytetu siły nabywczej.
PNB per capita w 2 krajach może być taki sam, ale to też nie oznacza, że poziom rozwoju jest taki sam, ponieważ nie uwzględnia różnicy cen obowiązujących w tych krajach.
Od strony wydatków uwzględnia się wydatki rządowe , jeśli te wydatki są przeznaczane głównie na militaria to również nie będzie odzwierciedlało to poziomu życia społeczeństwa (np. sytuacja w Korei Północnej)
PNB nie wykaże, że dobra cechują się różną jakością, estetyką itp.
Nie uwzględniają pewnych niekorzyści związanych z rozwojem gospodarczym np. problem zanieczyszczania środowiska, choroby cywilizacyjne.
Przeliczając PNB na jednego pracownika można dowiedzieć się jaki jest średni poziom wydajności pracy w danym kraju, gdzie jest najniższa a gdzie najwyższa.
W 2000 r. w Polsce PNB per capita był 60% mniejszy w stosunku do krajów UE, przeciętne tempo wzrostu w Polsce od 91-2003 roku wyniosło 3, 7% i było o 1,5 % wyższe niż w krajach 12-tki. Specjaliści wyliczyli , że gdyby to tempo utrzymywałoby się to Polska potrzebowałby 40 lat na nadrobienie wydajności pracy w stosunku do UE.
PNB nie informuje w pełni o zdolnościach produkcyjnych gospodarki i o stopniu ich wykorzystania.
Informowałoby w sytuacji, w której mamy do czynienia z potencjalnym PNB obliczanym przy założeniu najwyżej naturalnej stopy bezrobocia. Naturalne bezrobocie to wynika z braku akceptacji przez bezrobotnych ukształtowanej sytuacji na rynku pracy.
Dynamika poszczególnych składników PNB czy PKB należałoby poddać ten miernik dysagrogacji i wyodrębnić poszczególne części składowe. Jeśli dysagrogacja jest dokonywana od strony produkcji na podstawie informacji przekazanych przez urzędy statystyczne to można dowiedzieć się jakie gałęzie gospodarki i sektory gospodarki najbardziej dynamizują gospodarkę i jaki jest ich układ do stopy wzrostu gospodarczego. Jeżeli dysagrogacja dokonywana jest od strony wydatków - jaka jest rola popytu krajowego w szczególności gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, a także zagranicy w kształtowaniu wzrostu gospodarczego.
Zadanie:
Wartość PNB w mld USD w pewnym kraju w latach 95-2000 kształtowała się następująco:
Lata PNB real. w mld $ indeks( rok poprzedni = 100)
1995 721 ──
1996 739 102,5
1997 799 108,1
1998 828 103,6
1999 894 108,5
2000 934 104,5
Jakie jest średnioroczne tempo dynamiki wzrostu gospodarczego w badanym okresie?
Obliczyć prognozę realnego PNB na dwa kolejne lata.
Aby obliczyć średniookresowe tempo zmian zjawiska w czasie należy wyznaczyć średnią geometryczną z indeksów łańcuchowych.
(1996/1995)*100 = 102,5
(1997/1996)*100 = 108, 1
(1998/1997)*100 = 103,6
(1999/1998)*100 = 108,5 => oznacza to, że ilość wytworzonych dóbr i usług w 1999 r. wzrosła o 8,5% w stosunku
(2000/1999)*100 = 104,5 do 1998 r.
Średnia geometryczna
Wyszukiwarka