OSOBY PRAWNE!!
Prawo cywilne -
Osobą prawną jest wyodrębniona jednostka organizacyjna, która zgodnie z obowiązującymi przepisami może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego. Na osobę prawną składają się:
Element ludzki ( członkowie spółdzielni, stowarzyszenia wyższej użyteczności, udziałowcy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością).
Element majątkowy - struktura osoby prawnej, szczególnie jej organów. Jako stwór sztuczny sama nie może czynnie uczestniczyć w obrocie gospodarczym - tylko osoba fizyczna może. Jeżeli osoba prawna nie powołała organów to sąd ustanawia dla niej kuratora, który powołuje organy osoby prawnej.
Cel (przedmiot działania), który jest określony w przepisach regulujących działalność osoby prawnej lub w statucie.
Osoba prawna jest tworem organizacyjnym, który przez normę prawną został wyposażony w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Art. 33. (8) Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną. Prawo wskazując, kto jest osobą prawną czyni to przez wskazanie imienne (Narodowy Bank Polski, Polska Akademia Nauk) albo określa je zbiorowo (gminy, przedsiębiorstwa państwowe, szkoły wyższe, fundacje, związki zawodowe).
Powstanie osoby prawnej:
System organów władzy państwa (ustawy, rozporządzenie, zarządzenie) - Polska Akademia Nauk, przedsiębiorstwo państwowe, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.
System koncesyjny - powstanie osoby prawnej inicjuje grupa członków założycieli (osoby fizyczne lub prawne, ale inicjatywa ta powinna być poparta zezwoleniem władzy państwowej - tak powstaje stowarzyszenie.
System normatywny lub meldunkowo - rejestracyjny. Inicjatywa należy do członków założycieli, muszą się oni ubiegać o zgodę organów władzy. Państwo zastrzega sobie kontrolę, czy przy zakładaniu osoby prawnej spełnione zostały wszystkie wymagane prawem przesłanki i należy wpisać do rejestru - tak powstają spółki kapitałowe(akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością) i związki zawodowe. Każda osoba prawna ma swoją nazwę (firmę) i siedzibę( spółka akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością. Siedzibą jest z zasady miejscowość, w której siedzibę ma jej organ zarządzający (chyba, że ustawa lub oparty na niej statut ustalają siedzibę w inny sposób).
Powstanie osoby prawnej wiąże się z uzyskaniem przez nią osobowości prawnej - z mocy przepisów Kodeksu cywilnego tylko Skarb Państwa ma osobowość prawną.
O uzyskaniu osobowości prawnej decyduje:
Przepis szczególny kreujący osobę prawną i wskazujący imiennie osobę prawną lub dany typ osoby prawnej (np. Agencja Prywatyzacji, Polski Związek Łowiecki, gmina, uczelnia wyższa).
Chwila wpisania do właściwego rejestru.
Zgłoszenie do ewidencji - partia polityczna.
Uprawomocnienie się.
Rejestr osób prawnych pozwala na przekonanie, że osoba prawna spełnia wszelkie przewidziane prawem wymagania.
Zdolność prawna osób prawnych wyraża się:
W fakcie ponoszenia odpowiedzialności osoby prawnej za szkodę wyrządzoną przez nią osobom trzecim.
Fakcie, że dobra osobiste podlegają ochronie prawa cywilnego (dobra opinia zawodowa, renoma, ochrona prawa do firmy, znaku towarowego, loga).
Osoba prawna może być właścicielem, współwłaścicielem, użytkownikiem wieczystym, członkiem spółdzielni.
Ograniczona zdolność - osoba prawna nie może sporządzać testamentu.
Odpowiedzialność za zobowiązania:
Osoba prawna ponosi pełną odpowiedzialność całym swym majątkiem - osobista odpowiedzialność.
Cywilna lub karna. Obok odpowiedzialności cywilnej osoby prawne, osoby fizycznej odpowiada cywilno-karna. Osoba fizyczna pełniące funkcje organów osoby prawnej(kodeks handlowy).
Państwowe osoby prawne - Skarb Państwa. Komunalne - gminy, wspólnoty mieszkaniowe. Ułomne osoby prawne - spółka jawna, komandytowe, wspólnota mieszkaniowa.
Osoby prawne dzielimy na: przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, spółki.
Koniec bytu osoby prawnej:
Akt powołanego do tego organu państwa( to te osoby prawne, które zostały powołane przez akt organu władzy lub administracji państwowej.
Okoliczności obiektywne (upływ czasu, na który została ona powołana).
Powołane do tego organy- osoby prawne mogą powziąć uchwałę o jej rozwiązaniu (walne zgromadzenie).
Likwidacja działalności i majątku osoby prawnej.
Reorganizacja następuje bez likwidacji (np. połączenie dwóch osób prawnych, jedna przejmuje drugą, albo następuje łączenie się).