mit. sumeryjska i babilońska zagadnienia, Mitologie


Adapa - w babilońskim micie był kapłanem boga Ea, jednym z prehistorycznych Siedmiu Mędrców. Jest pomocny w zaklęciach przeciw Lamasztu, demonowi chorób niemowląt.

Agga - ostatni król z I sumeryjskiej dynastii popotopowej w Kisz. Był współczesnym Gilgameszowi, władcy Uruk.

Aia, Szenirda - żona Szamasza.

Alu - w mitologii asyryjskiej duch - potwór, nieprzyjaciel człowieka.

Apsu, Abzu - podziemny praocean wody słodkiej. Abzu był przedstawiany jako dom Enki, boga mądrości. Wraz z Tiamat, która symbolizowała słonowodny ocean, Abzu był pierwiastkiem kształtującego się wszechświata. Połączyli się i stworzyli pokolenia bóstw, których kulminacją byli bogowie An i Ea i Marduk. Ea zabił Apsu w walce o dominację, która zakończyła się wraz z pojawieniem się boga Marduka jako najwyższego boga.

Asag - potwór zamieszkujący krainę podziemną "kur", poskromiony przez boga Ninurtę.

Aszuritu - potomek bogini Isztar z miasta Aszur.

Atrachasis - król Szuruppaku, miasta nad rzeką Eufrat. Według opowieści o Atrachasisie, rasa ludzka została stworzona, aby służyć bogom i uwolnić ich od pracy. Jednak hałas, jaki czynili ludzie w ciągu dwunastu stuleci, bogom przeszkadzał. Bóg Enlil postanowił więc zmniejszyć ich liczbę. W tym celu najpierw zesłał długotrwałą suszę. Ale mądry bóg Ea ostrzegał zawsze Atrachasisa i doradzał mu jakie środki zapobiegawcze należy przedsięwziąć. W końcu Enlil rozkazał bogom zesłać potop, aby zetrzeć rasę ludzi z powierzchni ziemi i związał innych bogów przysięgą dotrzymania sekretu. Ea uciekł się do podstępu i tak udało mu się ostrzec króla. Atrachasis zbudował łódź, w której wraz z rodziną i kilkoma przyjaciółmi schronił się w chwili rozpoczęcia potopu. Wszyscy inni ludzie zginęli podczas powodzi i bogowie rychło zatęsknili za korzyściami płynącymi z ich pracy. Po siedmiu dniach potop ustąpił i Atrachasis wyszedł na ląd, by złożyć bogom ofiarę. Enlil rozgniewał się, że Atrachasis jeszcze raz przeżył, ale w końcu pozwolił, by ludzka cywilizacja nadal trwała. Atrachasis został obdarowany nieśmiertelnością i miejscem wśród bogów.

Azag - zły demon.

Chordad i Mordad - w mitologii perskiej dobre duchy rządzące światem przyrody ziemskiej i kosmosu. Czuwają przy śmierci ludzi dobrych i wiodą ich ku wiecznemu szczęściu.

Dewy - w mitologii perskiej złe duchy stworzone przez boga ciemności Arymana do walki z jasnym bogiem Ormuzdem.

Dilmun - cudowna kraina.

Din-Gir - "strażnicy nieba"; mit. sumeryjska; nazwa bogów z Mezopotamii.

Dimpimekug - pisarz świata podziemnego.

Drudza - w mitologii perskiej straszliwa okrutna czarownica, która dąży do zniszczenia świata.

Ekimmu - wraz z innymi mezopotamskimi demonami - Utukku zadawały ludziom rozliczne choroby, gdy żywi nie sporządzali zmarłym należytego pochówku i nie złożyli ofiar.

Enkidu - myśliwy i wojownik, towarzysz Gilgamesza. Według eposu o Gilgameszu lud Erech błagał bogów, aby zesłali kogoś, kto pomógł by powściągnąć surową rękę ich władcy, Gilgamesza. Bogowie stworzyli więc Enkidu, kudłatego barbarzyńcę o nadludzkiej sile, mieszkającego na pustyni. Gilgamesz postanowił pojmać Enkidu, posłał więc prostytutkę, aby go uwiodła. Enkidu odbył z nią stosunek i pozwolił się odprowadzić do cywilizacji. Kiedy przywieziono Enkidu przed oblicze Gilgamesza, ci natychmiast starli się w zapasach. Po walce stali się przyjaciółmi i razem wyprawili się, aby zabić potwora Humbabę. Kiedy obaj powrócili zwycięsko Isztar usiłowała uwieść Gilgamesza, ale ten nią wzgardził. Rozgniewana zesłała dzika, aby zabił Gilgamesza, jednak Enkidu przybył mu z pomocą i razem go zarżnęli. Lud Erech uradował się, ale bóstwa postanowiły, że Enkidu musi umrzeć ze względu na rolę, jaką odegrał. Zmarł w ramionach Gilgamesza.

Enkimdu - rolnik występujący w jednym z sumeryjskich mitów jako konkurent ubiegający się o względy bogini płodności Inanny. Kiedy bogini zdecydowała się na małżeństwo, o jej rękę ubiegali się Enkimdu i Tamuz. Brat bogini, bóg Utu doradził jej wyjść za Tamuza, którego zwierzęta były bardziej wartościowe od hodowanych przez Enkimdu. Obaj konkurenci współzawodniczyli ze sobą, ale wkrótce Enkimdu poniósł porażkę.

Enmerkar - drugi sumeryjski władca I dynastii w Uruk. Sławny bohater kilku sumeryjskich eposów. W sumeryjskiej „Liście Królów” określany jest jako główny budowniczy Uruk.

Enuma Elisz - babiloński mit o stworzeniu świata powstały w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. Enuma Elisz (rozpoczyna się od słów: „kiedy na wysokości...”) opowiada o walce bogów, zwycięstwie Marduka nad Tiamat, stworzeniu przez Marduka świata i ludzi. Został on spisany na 7 tablicach (powstały liczne kopie). Został odnaleziony w 1853 roku w gruzach biblioteki Asurbanipala w Niniwie.

Etana - dwunasty, po potopie, władca miasta Kisz (według Sumerów listy królów). Etana wyprawił się do nieba po „ziele narodzin” na skrzydłach orła, któremu uratował życie (zakończenie tej wyprawy do tej pory nie zostało poznane). Początkowo był skromnym pasterzem, ale został wybrany przez bogów, na tego, który przyniesie ludziom błogosławieństwo władzy królewskiej. Jednak jego żona nie mogła dać mu potomka, dlatego musiał udać się do nieba. Ziele otrzymał od bogini Isztar.

Farwardin - w mitologii perskiej stworzony przez Ormuzda dobry duch, przełożony duchów ludzi zmarłych, sprawiedliwych oraz jeszcze nie narodzonych.

Galla - złe demony świata podziemnego na usługach bogini Ereszkigal.

Gilgamesz - pierwszy król Uruk w Sumerze i tytułowy bohater Eposu o Gilgameszu, najstarszego utworu literackiego. Według eposu lud zamieszkujący miasto Uruk błagał bogów, aby zesłali kogoś, kto pomógł by powściągnąć surową rękę ich władcy, Gilgamesza, syna bogini Ninsun i śmiertelnika. Bogowie stworzyli więc Enkidu, kudłatego barbarzyńcę o nadludzkiej sile, mieszkającego na pustyni. Gilgamesz postanowił pojmać Enkidu, posłał więc prostytutkę, aby go uwiodła. Enkidu odbył z nią stosunek i pozwolił się odprowadzić do cywilizacji. Kiedy przywieziono Enkidu przed oblicze Gilgamesza, ci natychmiast starli się w zapasach. Po walce stali się przyjaciółmi i razem wyprawili się, aby zabić potwora Humbabę. Kiedy obaj powrócili zwycięsko Isztar usiłowała uwieść Gilgamesza, ale ten nią wzgardził. Rozgniewana zesłała dzika, aby zabił Gilgamesza, jednak Enkidu przybył mu z pomocą i razem go zarżnęli. Lud Uruk uradował się, ale bóstwa postanowiły, że Enkidu musi umrzeć ze względu na rolę, jaką odegrał. Zmarł w ramionach Gilgamesza. Zdruzgotany śmiercią przyjaciela Gilgamesz wyruszył na daremną podróż w poszukiwaniu życia wiecznego. Odwiedził Atrachasisa, któremu nadano nieśmiertelność po tym, jak udało mu się przeżyć potop. Ten powiedział Gilgameszowi o pewnej roślinie rosnącej na dnie morza, która miała wskrzeszać każdego, kto ją zjadł. W towarzystwie sługi Atrachasisa Gilgamesz znalazł tę roślinę, ale ukradł mu ją wąż. W końcu Gilgamesz pogodził się ze śmiertelnością i wrócił do Uruk.

Huwawa, Humbaba - mityczny demon, potwór, strażnik lasu cedrowego w krainie życia.

Igigi - bab. określenie wszystkich bogów nieba.

Irman - w mitologii perskiej dobry duch, strażnik wszystkich medykamentów.

Izimud - poseł boga Enki.

Kalkalu - sumeryjski strażnik bramy domu Enlila w Nibru.

Kaka - łącznik bogini Ereszkigal ze światem naziemnym.

Ki, Ninhursag - Matka-Ziemia.

Kur - potwór, także podziemny obszar kosmiczny.

Lamassu - babilońskie demony opiekuńcze.

Lilit, Lilith - demon żeński.

Lugalbanda - ojciec Gilgamesza. Czwarty sumeryjski władca I dynastii w Uruk. Bohater dwóch eposów sumeryjskich.

Mitocht - w mitologii perskiej stworzony przez Arymana zły duch, demon fałszu i oszustwa.

Nakahed - stworzony przez Arymana demon cierpienia i smutku.

Naramsin - czwarty król z I dynastii akadyjskiej (2270-2233 p.n.e.).

Neti, Nedu - odźwierny podziemia.

Ninlil - żona Enlila.

Ninsun - matka Gilgamesza.

Ninszubur - powiernik Inanny.

Pazuzu - asyryjsko - babiloński demon chorób.

Sargon I Wielki, Szarrukin - założyciel I dynastii akadyjskiej. prawdopodobnie żył w latach 2350-2295

Sawar - w mitologii perskiej stworzony przez Arymana zły duch, demon pijaństwa, złych uczynków, nieposłuszeństwa. Przełożony pomniejszych demonów.

Szahriwar - w mitologii perskiej stworzony przez Ormuzda dobry duch, demon metali.

Szukalletuda - ogrodnik sumeryjski, bohater jednego z mitów. Podobno podstępem uwiódł Inanę, stając się przyczyną jej gniewu i klęsk Sumeru.

Tairew - stworzony przez Arymana demon trucizny.

Ugarit - starożytne miasto położone w północno-zachodniej Syrii, którego rozkwit przypada na lata 1500-1200 p.n.e. Z odkrytych tam tablic dowiadujemy się wiele o religii i mitologii starożytnych kananejczyków, często zwanej mitologią „ugarycką”.

Utanapisztim, Utnapisztim, Ziusudra - ten, który przeżył wielki potop zesłany na ludzi przez bogów w celu zniszczenia ludzi. Ea uciekł się do podstępu i tak udało mu się ostrzec króla. Utnapisztim zbudował łódź, w której wraz z rodziną i kilkoma przyjaciółmi schronił się w chwili rozpoczęcia potopu. Wszyscy inni ludzie zginęli podczas powodzi i bogowie rychło zatęsknili za korzyściami płynącymi z ich pracy. Po siedmiu dniach potop ustąpił i Utnapisztim wyszedł na ląd, by złożyć bogom ofiarę. Enlil rozgniewał się, że Utnapisztim jeszcze raz przeżył, ale w końcu pozwolił, by ludzka cywilizacja nadal trwała. Utnapisztim został obdarowany nieśmiertelnością i miejscem wśród bogów.

Utukku - asyryjskie duchy czyhające na wędrowców.

Ziusudra - sumeryjski król, który jako jedyny przeżył wielką powódź zesłaną przez bogów na ludzi. Pełna historia Ziusudry, która jest najstarszym znanym przekazem mezopotamskim o potopie nie dotrwała do naszych czasów. Jednak prawdopodobnie jej fabuła jest taka sama jak w przypadku przygód Atrachasisa i Utnapisztima.

Zu, Anzu - złośliwy ptak-burza, w postaci orła z zębami rekina lub głową lwa

2



Wyszukiwarka