Ćwiczenia bierne właściwe

- wykonuje je terapeuta bez czynnego współdziałania ze strony chorego; funkcja profilaktyczna dla narządu ruchu

Cele:

• Jeśli to możliwe zamiana biernego ruchu na czynny

• Zachowanie naturalnej, pełnej długości i elastyczności mięśni

• Utrzymanie elastyczności i sprężystości tkanek miękkich okołostawowych (więzadeł torebek stawowych)

• Ułatwienie krążenia krwi i chłonki

• Zachowanie pełnego (fizjologicznego) zakresu ruchu w stawach

• Opóźnienie postępu zmian degeneracyjnych wynikających z nieczynności albo z istoty procesu patologicznego

• Wspomaganie działania „pompy mięśniowej” - kurczący się mięsień wywiera nacisk na układ żylny znajdujący się w nim, a zastawki żylne przepuszczające krew tylko w kierunku dosercowym wspomagają odpływ krwi żylnej z obwodu

• Lepsze odżywiania (trofika) mięśni, torebek stawowych, stawów i skóry

• Zapobieganie zesztywnieniom stawowym, obrzękom zastoinowym, odleżynom

• Oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy przez udrażnianie szlaków torowania głównie proprioceptywnego (czucia głębokiego) za pomocą docisku na powierzchnie stawowe w czasie ćwiczeń lub przez pełne rozciągnięcie mięśnia znajdującego swe przyczepy w okolicy stawu, a także korzystne oddziaływanie na czucie powierzchowne poprzez drażnienie eksteroreceptorów skóry w czasie kontaktu z rękami terapeuty

• Zachowanie pamięci ruchowej

• Oddziaływanie ideomotoryczne (stymulator ideomotoryczny)- czynności prowadzące do nauki, zapamiętywania i utrwalania nowych nieznanych ruchów, możliwe dzięki torowaniu opartemu na czuciu powierzchownym i głębokim

Wskazania:

• Siła mięśniowa 0-1 w skali Lovetta

• Porażenia wiotkie i spastyczne mięśni szkieletowych

• Znacznego stopnia niedowłady

• Jako ćwiczenia wstępne po długotrwałym okresie unieruchomienia stawu

• Nieutrwalone ograniczenia ruchomości w stawach

• Zła trofika tkanek miękkich w częściach narządu ruchu objętych procesem patologicznym

• Choroby układu krążenia w których wysiłek nie jest wskazany

• Potrzeba utrzymania odpowiedniej długości i elastyczności mięśni

Przeciwwskazania:

• Ostry ogólny stan chorego- czasami przeciwwskazania względne (podwyższona temperatura utrzymujące się przez dłuższy czas nie stanowi przeciwwskazania)

• Stany pourazowe po złamaniach kości długich z niepełnym zrostem

• Ostry stan zapalny stawów i tkanek miękkich okołostawowych różnego pochodzenia

• Stany po zwichnięciu i innych urazach stawowych i śródstawowych

• Urazy skóry, mięśni, i innych tkanek miękkich oraz stany bezpośrednio po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów

• Bardzo duża spastyka

• Rany nie w pełni zagojone

• Ból w czasie ćwiczeń

Metodyka:

• Ruch jest prowadzony za pomocą sił zewnętrznych, np. przez rękę terapeuty

• Przestrzegać stałych faz ruchu: pozycja wyjściowa, ruch w pełnym zakresie, powrót do pozycji wyjściowej, odpoczynek

• Pozycja wyjściowa jak przy testowaniu odpowiednich mięśni na 0 i 1 w skali Lovetta, powinna umożliwiać wykonanie ruchu w pełnym zakresie, we właściwej płaszczyźnie, wokół odpowiedniej osi, wygodna dla pacjenta- wtedy mięśnie są rozluźnione

• Stabilizacja proksymalnego odcinka, części ciała, tak aby ruch nie był przenoszony na sąsiednie stawy i był wykonywany tylko w obrębie mobilizowanego stawu; pozycje izolowane

• Chwyt i odciążenie musi być wygodne, pewne i bezpieczne dla pacjenta a także dla terapeuty

• Ruch powinien być płynny, delikatny, prowadzony w pełnym, biernym, fizjologicznym zakresie zgodnie z normą dla danego stawu, ale do granicy bólu, powinien objąć wszystkie ruchy w poszczególnym stawie

• Tempo ruchu wolne, rytmiczne, dostosowane do indywidualnych możliwości pacjenta

• Zasada bezpośredniego oddziaływania na staw- unikać ćwiczenia „przez dwa stawy” (oddziaływania pośredniego)

• Zasada „krótkiej dźwigni”- punkt przyłożenia siły zewnętrznej musi znajdować się jak najbliżej ćwiczonego stawu

• Odpowiedni kierunek prowadzenia ćwiczeń

• Liczba powtórzeń w danej płaszczyźnie i serii 30-50

• 1-3 serie na dobę

• Przed ćwiczeniem stawu kolanowego- należy sprawdzić jego stan

Funkcje:

• Stanowią profilaktykę zmian wtórnych w obrębie narządu ruchu

• Zachowują elastyczność i sprężystość mięśni i tkanek miękkich otaczających staw

• Jako bodziec proprioceptywny stymulują obwodowy układ nerwowy

2

---