Ćwiczenia czynne wolne (właściwe)
- ćwiczenia wykonywane przez samego pacjenta w pełnym zakresie przeciwko sile ciężkości poruszanego odcinka
Cele:
Utrzymanie i poprawa siły (rzadziej) i wytrzymałości mięśni
Utrzymanie i zwiększenie zakresu ruchu w stawach
Obniżenie spoczynkowego napięcia mięśniowego (rozluźnienie)
Poprawa koordynacji ruchowej zarówno w ruchach prostych jednoosiowych i jednopłaszczyznowych jak i w ruchach złożonych
Uruchomienie działań wspomagających „pompę mięśniową”
Utrzymanie propriocepcji ruchu na odpowiednim poziomie
Poprawa równowagi
Uzyskanie koordynacji nerwowo- mięśniowej (większa precyzja ruchów)
Poprawa oddychania czy postawy ciała (w przypadku ćw. korekcyjnych)
Wskazania:
Osłabienie mięśni
Ograniczenie zakresu ruchu w stawach
Siła mięśniowa minimum 3 w skali Lovetta
Zaburzenia koordynacji ruchowej
Zaburzenia równowagi
Przy sile większej niż 3- ćw. kształtujące (pomijamy wtedy pozycje izolowane), rozgrzewające, koordynacyjne
Przeciwwskazania:
Ciężki ogólny stan chorego (przeciwwskazania bezwzględne)
Ostre stany zapalne stawów i tkanek miękkich okołostawowych
Silne odczucia bólowe różnego pochodzenia i o różnej lokalizacji tkankowej
Konieczność bezwzględnego unieruchomienia danej części ciała
Stany bezpośrednio po urazach
Siła mięśni poniżej 3 w skali Lovetta
Metodyka:
Pozycja wyjściowa do ćwiczeń jak przy testowaniu mięśni na 3
W przypadku ćwiczeń opartych na ruchach jednoosiowych i jednopłaszczyznowych pozycja wyjściowa winna być tak dobrana, aby były one prostopadłe do podłoża
Tempo ćwiczeń dostosowane do możliwości chorego gwarantujące wykonanie i powtarzanie ćwiczeń w sposób płynny i rytmiczny
Przed ćwiczeniami- pouczyć pacjenta co do sposobu ich wykonania i zwrócić uwagę na pozycję wyjściową, zakres, płaszczyznę i kierunek ruchu
Ćwiczenia należy zaczynać od ruchów prostych, w pozycjach izolowanych, w wolnym tempie
Przestrzeganie stałych faz ruchu
Stopniowanie trudności (formy utrudnienia)- np. zwiększanie czasu i tempa wykonywania ćwiczeń, pomijanie pozycji izolowanych, utrudnienie pod kątem celu- np. gdy to są ćwiczenia koordynacyjne to utrudniamy formę ćwiczeń
Dawkowanie- na początku od 2 do 3 powtórzeń jednego ruchu, a stopniowo zwiększając liczbę powtórzeń można dojść do 15 minut
Czas trwania ćwiczeń wynosi 15- 45 min, zależnie od sprawności i wydolności ogólnej pacjenta i szybkości jego męczenia się, kilkakrotnie w ciągu dnia
W przerwach można stosować ćw. oddechowe lub masaż kończyn
Ćwiczymy jedną grupę mięśni- co najmniej 15 minut
Ćwiczenia indywidualne- działanie miejscowe (3 w skali Lovetta) lub grupowe (zespołowe) w grupach dyspanseryjnych (grupy ludzi z tym tymi samymi schorzeniami)
Formy uatrakcyjnienia (np. zabawa, element współzawodnictwa, przybory)
Częsty błąd- zastępowanie pracy mięśni ćwiczonych (osłabionych) pracą mięśni wspomagających, tzw. substytucja. Świadczy to, że ćwiczenie jest za trudne, za długo trwa lub za duże jest tempo jego wykonywania
14