STOSUNEK PRAWNY -stosunek społeczny uregulowany przez normy prawne. Wynika z pewnego zdarzenia prawnego -zdarzenia z którym norma prawna wiąże skutek prawny w postaci zmiany lub ustania zdarzenia prawnego.

Może być:

• stosunek faktyczny -uświadamiany sobie przez strony np. zawarcie umowy

• stosunek normatywny -nieuświadamiany sobie przez strony; powstaje automatycznie bez udziału woli stron z chwilą zaistnienia określonych faktów prawnych np. zostanie spadkobiercą.

• DWUSTRONNY -np. małżeństwo

• WIELOSTRONNY - np. spółka z wieloma podmiotami

Elementy stosunku prawnego:

1. Fakty prawne -każde zdarzenie, które powoduje powstanie, ustanie lub zmianę treści stosunku prawnego, tj. ZDARZENIE, KTÓRE WYWOŁUJE SKUTKI PRAWNE.

Zdarzenia prawne -kategoria faktów prawnych, które nie zależą od woli człowieka np. urodzenie czy śmierć.

Działania -kategoria faktów prawnych, które zależą od woli człowieka, ludzkie zachowania. Obejmują działania i zaniechania.

Czyny -działania, które nie zmierzają do wywołania skutków prawnych, ale je z mocy prawa wywołują np. wykroczenie drogowe.

Akty -działania podejmowane po to by skutki prawne wywołać np. zawarcie umowy.

Czyny zgodne z prawem -tylko te czyny które wywołują skutki prawne.

Czyny niezgodne z prawem -czyny niedozwolone (delikty), każdy czyn wyrządzający szkodę.

Wina -przesłanka odpowiedzialności za szkodę, która polega na niedołożeniu należytej staranności wymaganej w danej dziedzinie stosunków społecznych.

Czyny niezgodne = PRZESTĘPSTWA:

• Zbrodnie - czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata lub karą surowszą

• Występki -czyn zagrożony karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

• wykroczenia -wszystkie pozostałe

FP dzielimy na Z i D, a D na C (zgodne i niezgodne) i A (akty tworzenia pr, stosowania i czynności pr.)

Czynność prawna -każde oświadczenie woli przynajmniej jednej ze stron zmierzające do wywołania skutków prawnych:

• jednostronne

• dwustronne

2. Podmioty stosunku prawnego

• jednostki, grupy, organizacje

osoba fizyczna -każdy człowiek od chwili urodzenia do śmierci. Można ją scharakteryzować na podstawie dwóch przymiotów:

• zdolność prawna -zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków

• zdolność do czynności prawnych -zdolność do nabywania praw i obowiązków za pośrednictwem własnych działań (zależy od wieku i od tego czy nie jest ubezwłasnowolniona); jest stopniowalna:

• brak zdolności do czynności pr (osoby, które nie ukończyły 13 lat oraz ubezwłasnowolnione całkowicie np. chora psychicznie; osoba pełnoletnia z chwilą zawarcia związku małżeńskiego)

• ograniczona zdolność (od 13 do 18 lat oraz ubezwłasnowolnione częściowo (tylko osoby pełnoletnie) - ustala się dla nich kuratele)

• pełna zdolność -ukończone 18 lat i nie są ubezwłasnowolnione

osoba prawna -każda jednostka organizacyjna, której przepisy prawne przyznaj zdolność prawną. Mogą nabywać prawa i obowiązki niezależnie od osób fizycznych wchodzących w jej skład (tylko sp. zo.o. i S.A., Szkoły Wyższe)

Osoby prawne typu 1)korporacyjnego i 2)fundacyjnego

Ad2) ludzie związani z korporacją przez członkostwo, tworzą jej majątek poprzez udziały i składki. Organizują cele gospodarcze jak i polityczne.

Ad2) fundator wyposaża fundacje w majątek i określa sposób i cele jej działania np. przedsiębiorstwa, banki, muzea.

3. Treść stosunku prawnego

• uprawnienia i obowiązki stron stosunku ->więź pomiędzy stronami (vinculum iuris) jedna ze stron może czegoś żądać, druga jest zobowiązana do czegoś.
  uprawnienia -rozszerzają sferę wolności adresata; mogą być 1) proste (prawo do korzystania z rzeczy) i 2) złożone (szereg uprawnień złożonych)

4. Przedmiot stosunku prawnego

Rzeczy- tj. tylko przedmioty materialne ->ruchome i nieruchome (grunty, budynki i ich części); nieruchomości zbywalne tylko poprzez akt notarialny

Inne przedmioty materialne -ciecze, gazy kopaliny

Niematerialne -dobra o charakterze intelektualnym

WYKŁADANIA (proces rozumowania) -interpretacja prawa, proces ustalania właściwego znaczenia przepisów prawnych albo produkt tej czynności.

• egzegeza prawnicza (tj. naukowe wyjaśnienie)

• interpretacja prawa

Przedmiotem wykładni NIE są NORMY tylko PRZEPISY PRAWNE.

Stosujemy gdy:

• niejasność tekstu

• clara non sunt interpretanda -nie stosuje się wykładni tego co jasne

potrzeba przeprowadzania wykładni prawa wynika z:

• niejednoznaczności języka naturalnego i języka prawnego

• błędów popełnionych przez ustawodawcę

• niejednoznaczności i nieostrości wypowiedzi normatywnych celowo wprowadzanych przez ustawodawcę

Podział wykładni:

1. autentyczną - dokonuje ten organ, który jest autorem danego aktu prawnego

2. legalną -ma moc wiążącą i jest dokonywana przez organ specjalnie do tego uprawniony (w Polsce nie występuje)

3. praktyczną -na potrzebę konkretnej sprawy przez sąd i organizacje administracyjne

4. doktrynalną -dokonana przez prawników nie ma mocy wiążącej

---