SERIA ZADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH DO OCENY POZIOMU ROZWOJU ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ DLA UCZNIA NIEPEŁNOSPRWNEGO INTELEKTUALNIE W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM

CEL: określenie poziomu rozwoju orientacji przestrzennej

Warunki:

- pomieszczenie dobrze oświetlone, bez przedmiotów rozpraszających uwagę, przewietrzone;

- pomieszczenie znane osobie badanej;

- osoba badana nie powinna być senna, głodna, zdenerwowana; należy sprawdzić, czy przyjmuje jakieś leki, które powodowałyby zaburzenia koncentracji i miałyby wpływ na wynik diagnozy,

- pozycja komfortowa dla osoby badanej, nie krępująca ruchów;

- wszelkie pomoce są dostosowane do możliwości i potrzeb osoby badanej;

- wszystkie polecenia powinny być modyfikowane w zależności od zaburzeń współwystępujących z niepełnosprawnością intelektualną.

ZADANIE 1

CEL: ocena świadomości własnego ciała

PRZEBIEG:

Badający prosi badanego: „ Pokaż ręce”. Jeżeli po dwukrotnym powtórzeniu polecenia, osoba badana nie podejmuje aktywności, badający unosi ręce na wysokość wzroku dziecka i mówi: „To są moje ręce. Pokaż mi swoje”. Jeżeli nie wykonuje również tego polecenia, zadanie należy uznać za niezaliczone. Jeżeli próbą ze wskazywaniem rąk zostaje zaliczona, badający wydaje analogiczne polecenia odnośnie pozostałych części ciała (nogi, głowa, brzuch, plecy, uszy, oczy, nos, usta)

OCENA

Każda próba oceniana jest według klucza:

2 pkt - wskazuje samodzielnie daną część ciała

1 pkt - wskazuje daną część ciała po demonstracji badającego

0 pkt - NIEZALICZONE - błędnie wskazuje część ciała lub nie podejmuje żadnej aktywności

Jeżeli niezaliczone są minimum 4 próby, nie przeprowadza się kolejnych zadań.

Wszystkie zadania przeprowadzamy na częściach ciała, które osoba badana wskazuje w zadaniu 1.

ZADANIE 2

CEL: ocena znajomości schematu własnego ciała.

PRZEBIEG

Badający siedzi obok osoby badanej. Osoba badająca prosi badanego: „Pokaż prawą rękę”. Jeżeli osoba badana nie wykonuje polecenia, badający powtarza je. Jeżeli badany po dwukrotnym powtórzeniu polecenia, nie podejmuje aktywności, oznacza to, że nie rozróżnia prawej i lewej strony. Jeżeli próba ze wskazywaniem rąk zostaje zaliczona, badający wydaje analogiczne polecenia odnośnie pozostałych części ciała (nogi, głowa, brzuch, plecy, uszy, oczy, nos, usta)

OCENA

Każda próba oceniana jest według klucza:

2 pkt - wskazuje samodzielnie daną część ciała

1 pkt - wskazuje daną część ciała po demonstracji badającego

0 pkt - NIEZALICZONE - błędnie wskazuje część ciała lub nie podejmuje żadnej aktywności

Jeżeli niezaliczone są minimum 4 próby, nie przeprowadza się kolejnych zadań.

ZADANIE 3

CEL: ocena umiejętności określania położenia przedmiotów względem własnej osoby

POMOCE:

- duża piłka plażowa w kolorze kontrastującym otoczeniem

PRZEBIEG:

Badający mówi: „Popatrz, mamy tu kolorową, dużą piłkę. Pobawmy się nią. Stań naprzeciwko piłki.”. Jeżeli badany nie wykonuje polecenia, badający prosi:” Stań przodem do piłki.”. Jeżeli badany w dalszym ciągu nie podejmuje aktywności, badający sam wykonuje ćwiczenie i mówi:” Stoję naprzeciwko piłki. Stań tak, jak ja”.

Jeżeli dziecko mimo udzielonych wskazówek nie potrafi wykonać zadania, próbę uznajemy za niezaliczoną i przechodzimy do kolejnych prób.

W kolejnych próbach badający wydaje następujące polecenia:

1.„Stań tyłem do piłki”

- „Stań tak, żeby piłka była za tobą”

- Badający sam wykonuje ćwiczenie i mówi:” Stoję tyłem do piłki. Stań tak, jak ja”

2.„Stań tak, żeby piłka była po twojej lewej stronie”

- Badający sam wykonuje ćwiczenie i mówi:” Mam piłkę po swojej lewej stronie. Stan tak, jak ja.”.

3.„Stań tak, żeby piłka była po twojej prawej stronie”

- Badający sam wykonuje ćwiczenie i mówi:” Mam piłkę po mojej prawej stronie. Stań tak, jak ja.”

4.„Stań tak, żeby piłka była nad tobą.”

-”Stań tak, żeby piłka była nad twoją głową”

- Badający sam wykonuje ćwiczenie i mówi:” Mam piłkę nad sobą. Stań tak, jak ja.”

5.Stań tak, żeby .......było pod tobą.

OCENA

Każda próba oceniana jest według poniższego klucza:

3 pkt - wykonuje polecenie samodzielnie

2 pkt - wykonuje z pomocą słowną

1 pkt - wykonuje po pokazie badającego

0 pkt - NIEZALICZONE - wykonuje ćwiczenie błędnie lub nie podejmuje żadnej aktywności

Jeżeli przynajmniej 4 z 6 prób nie zostały zaliczone, nie należy przeprowadzać kolejnych zadań.

ZADANIE 4

CEL: ocena umiejętności naśladowania ruchów osoby stojącej naprzeciwko

POMOCE:

- dwie maskotki średniej wielkości.

PRZEBIEG

Osoba badająca stoi naprzeciwko badanego i mówi: „Pobawmy się w naśladowanie. Najpierw ty będziesz robił to, co ja, a później ja - to, co ty.”. Badający bierze swoją maskotkę do prawej ręki i mówi:” Weź swoją maskotkę w tę samą rękę, co ja.” (Badający zmienia położenie maskotki względem swojego ciała: prawa, lewa ręka, przy prawej, lewej nodze, przy prawym, lewym uchu i uważnie obserwuje badanego, kontrolując wykonywanie zadania.)Jeżeli badany popełni błąd, badający udziela wskazówki, mówiąc:” Trzymam misia w prawej ręce. Weź swojego misia w tę samą rękę, co ja” Analogicznych wskazówek badający udziela, gdy badany popełnia błędy w dalszych próbach. Jeżeli badany nie wykonuje zadania pomimo udzielanych wskazówek, zadanie uznajemy za niezaliczone.

Badający prosi:” Teraz ty pokaż mi jakieś ćwiczenia, a ja będę robił to, co ty. Jeśli się pomylę, poprawiaj mnie.” Badający obserwuje reakcje badanego, kilkakrotnie świadomie popełnia błędy, obserwując, czy badany je dostrzega i reaguje na nie. Ważne jest również, czy badany koryguje błędy popełnione przez badającego.

OCENA

2 pkt - poprawnie naśladuje ruchy badającego i koryguje jego błędy w drugim etapie

1 pkt - wykonuje zadanie z pomocą, zauważa błędy badającego, lecz nie zawsze je koryguje

0 pkt - NIEZALICZONE - nie wykonuje prawidłowo żadnego z etapów zadania lub nie wykazuje żadnej aktywności

ZADANIE 5

CEL: ocena znajomości określeń stosunków przestrzennych

POMOCE

- dowolna maskotka;

- dwa kartonowe pudełka średniej wielkości z pokrywkami;

PRZEBIEG

Badający mówi: „Mam maskotkę i pudełko, którymi się pobawimy. Ja będę układał maskotkę, a ty powiesz mi, gdzie ona jest. Jesteś gotowy?” Badający układa maskotkę po prawej, lewej stronie pudełka i pyta: ”Po której stronie pudełka leży miś?” Jeżeli badany ma problem z ustaleniem strony, badający pomaga, mówiąc:” Po prawej czy po lewej stronie pudełka odpoczywa teraz nasz miś?” Jeśli osoba badana w dalszym ciągu ma problem z udzieleniem prawidłowej odpowiedzi, badający staje za badanym i dotykając jego prawego, a następnie lewego ramienia mówi:” To jest prawa strona, a to lewa. Po której stronie leży miś?” Jeżeli badany udziela nieprawidłowej odpowiedzi lub nie wykazuje aktywności, próbę należy uznać za niezaliczoną i przejść do kolejnych etapów zadania.

Następnie badający kładzie misia w różnym położeniu względem pudełka: przed, za, w, na, pod, pomiędzy. W razie problemów, badający powtarza polecenie używając prostszych sformułowań. Jeżeli badany popełnia błędy lub nie wykazuje aktywności, zadanie należy uznać za niezaliczone. Nawet w przypadku niezaliczenia zadania 5, należy przeprowadzić zadanie 6.

OCENA

Próby dotyczące stron prawa - lewa ocenić należy według klucza:

3 pkt - udziela prawidłowej odpowiedzi samodzielnie

2 pkt - odpowiada prawidłowo po udzieleniu pomocy słownej

1 pkt - odpowiada prawidłowo po udzieleniu pomocy fizycznej

0 pkt - NIEZALICZONE - udziela błędnej odpowiedzi pomimo udzielonej pomocy lub nie podejmuje aktywności

Pozostałe próby ocenić należy według klucza:

2 pkt - udziela prawidłowej odpowiedzi samodzielnie

1 pkt - odpowiada prawidłowo po udzieleniu pomocy słownej

0 pkt - NIEZALICZONE - udziela błędnej odpowiedzi pomimo udzielonej pomocy lub nie podejmuje aktywności.

ZADANIE 6

CEL: ocena znajomości określeń stosunków przestrzennych w praktyce

POMOCE

- szafka z półkami

- zabawki: lalka, maskotki: miś, kot, pies, żaba, zajączek, samochód, piłka, książka.

PRZEBIEG

Badany zna wszystkie pomoce użyte w zadaniu diagnostycznym.

Badający ustawia samochód na środku środkowej półki i mówi:” Bawiliśmy się wszystkimi tymi zabawkami, a teraz musimy je posprzątać. Odłożyłem już samochód na jego miejsce, teraz ty weź pieska i połóż go na półce pod samochodem. O, znalazłem zajączka. Połóżmy go przed samochodem.” Wszystkie zabawki wykorzystujemy do pozostałych określeń: prawa strona, lewa strona, nad, pomiędzy, za.

Po uprzątnięciu wszystkich zabawek badający zamyka drzwiczki szafki i pyta:” Gdzie są wszystkie zabawki?”

Jeśli badany ma problem z wykonaniem polecenia osoba badającej, badający słownie pomaga odnaleźć właściwe miejsce na półce.

OCENA

Wszystkie próby w zadaniu ocenić należy według klucza:

2 pkt - wykonuje polecenie prawidłowo samodzielnie

1 pkt - wykonuje polecenie prawidłowo po udzieleniu pomocy słownej

0 pkt - NIEZALICZONE - błędnie wykonuje polecenia, pomimo udzielonej pomocy lub nie podejmuje aktywności.

---