1. Metody badań w ekonomii:

a. indukcji - dokonywanie obserwacji, badanie danych przypadków, formułowanie hipotezy, sprawdzanie hipotezy, formułowanie prawa

b. dedukcji - uznanie zdania za bezwarunkowo prawdziwe, wnioskowanie na podstawie zdania, sprawdzenie słuszności wniosków, formułowanie prawa

2. Budowa teorii ekonomicznych:

- obserwacja życia gospodarczego

- konstruowanie modelu ekonomicznego i budowanie z niego teorii

- ustalenie naukowej poprawności teorii

- dokonywanie syntezy teorii ekonomicznych

3. Model ekonomiczny:

Stanowi uproszczony obraz pewnego elementu lub całości gospodarki; uwypukla główne cechy opisywanego problemu

4. Teoria ekonomiczna - zbiór twierdzeń wyjaśniających zjawiska i procesy gospodarcze ujmowanych w modelu ekonomicznym

5. Weryfikacja teorii ekonomicznych:

a. empiryczna (wady):

- zbyt kosztowna (np. wywołanie bezrobocia, aby przekonać się jak będzie funkcjonowała gospodarka)

- analizuje się dane pochodzące z przeszłości, przy zał. Certis Paribus (wszystkie procesy i zjawiska wewnątrz modelu nie zmieniają się), co powoduje że dane mogą być nieaktualne dla współczesności

b. falsyfikacji - obalanie tezy o prawdziwość hipotezy naukowej przez stwierdzenie, że w jakimś przypadku hipotetyczne zależności nie zachodzą:

- wady - ponieważ prawa ekonomiczne mają charakter losowy, istnieje więc możliwość odrzucenia teorii w przypadku rozważenia zbyt małej liczby przypadków

- zalety - niskie koszty

c. predykcji - testem prawdziwości hipotezy jest porównanie jej przewidywań z doświadczeniem; hipoteza musi być odrzucona jeśli jej przewidywania zostają zaprzeczone

- wady - długoterminowość

- zalety - niskie koszty

6. Mikroekonomia - bada procesy w zakresie poszczególnych elementów tworzących gospodarkę (gosp. Domowe, przedsiębiorstwa, sektory, gałęzie czy branże danej gospodarki, rynki określonych produktów i usług; analizuje sposób działania oraz zachowania się na rynku poszczególnych producentów, konsumentów, sprzedawców i nabywców; bada między innymi czynniki wpływające na kształtowanie się wielkości produkcji i podaży poszczególnych produktów i usług, rozmiaru popytu na nie oraz wielkości ich cen

7. Ekonomia pozytywna - koncentruje się na wypracowaniu uniwersalnych narzędzi i metod analizy ekonomicznej w celu możliwie bezstronnego uogólnienia prawidłowości procesów gospodarczych; unika sądów wartościujących

8. E. normatywna - koncentruje się na procesach wartościujących, umożliwiających Interpretacje różnych zjawisk gospodarczych;

9. Prawo ekonomiczne - powstaje przez wykrywanie związków występujących między kategoriami ekonomicznymi i wyodrębnianie spośród rozmaitych związków tych, które mają charakter trwały; stanowi teoretyczne uogólnienie poznanych prawidłowości procesu gospodarowania; wyraża to co jest istotne, konieczne, celowe i powtarzalne, zatem nie przypadkowe; ich działanie ujawnia się przy masowym powtarzaniu się danego rodzaju zjawisk

10. Rodzaje praw ekonomicznych:

- prawa ogólne - działają we wszystkich znanych formacjach społeczno-gospodarczych

- wspólne dla kilku formacji

- specyficzne (krótkookresowe)

1. Gospodarowanie - świadomy rozdział ograniczonych co do rozmiarów zasobów między różne (konkurujące wzajemnie) cele wynikające z potrzeb ludzkich; składa się z procesu produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji

2. Hierarchia potrzeb wg Maslowa:

Potrzeby podstawowe --> bezpieczeństwa --> kontaktów społecznych --> uznania --> samorealizacji

3. Dobra - wszelkie środki służące bezpośrednio lub pośrednio do zaspokajania potrzeb ludzkich; powstają z zasobów w procesie gospodarowania (niekoniecznie produkcji)

4. Klasyfikacja dóbr:

-forma występowania:

* materialne - produkty, wykorzystywane bezpośrednio zasoby naturalne, usługi materialne; np. usługi komunalne

*niematerialne - porady prawne, lekarskie

- przydatność dla człowieka:

* pozytywne - służące osiągnięciu przez człowieka określonych korzyści

* negatywne - nie przysparzające korzyści, bądź też szkodliwe dla człowieka; np. zanieczyszczenie powietrza

- związek z zaspokajaniem potrzeb:

* konsumpcyjne - (jednorazowego użytku i trwałe) związek bezpośredni

*produkcyjne (inwestycyjne) - związek pośredni

- własność:

*prywatne

*publiczne

- wytwarzanie w procesie produkcji

* rzadkie (ekonomiczne)- wytwarzane przez człowieka w procesie produkcji

* wolne -nie wytwarzane w procesie produkcji, czerpane bezpośrednio z przyrody bez ponoszenia kosztów na ich wytwarzanie

5. Produkcja - działalność człowieka polegająca na wytwarzaniu różnych środków, niezbędnych do zaspokojenia potrzeb ludzkich; wytworzone dobra to produktu lub usługi

6. Czynniki produkcji:

- ziemia - dobra pierwotne (surowce mineralne, użytki rolne, lasy, wody)\

- praca człowieka - proces świadomego i celowego użytkowania własnej siły roboczej (wykonanie pracy dzięki sile fizycznej, kwalifikacją i zdolności wrodzonych)

- kapitał - ekonomiczne dobra produkcyjne (maszyny, urządzenia, budynki, itp.) nazywane kapitałem rzeczowym lub dobrami kapitałowymi

7. Inne kryteria podziału czynników:

- forma występowania (czynniki rzeczowe, osobowe)

-szybkość zużycia (zużywające się jednorazowo, stopniowo)

8. Rodzaje zasobów:

Podstawową cechą jest ich ograniczoność (w sensie ilościowym, w dostępności i wydajności)

- ludzkie (praca, wiedza i umiejętności)

- naturalne (odnawialne (ziemia, lasy), nieodnawialne (surowce mineralne))

- kapitałowe (rzeczowe (środki i przedmioty pracy), finansowe

- informacyjne

9. Alokacja - rozdysponowani rzadkich środków (zasobów, dóbr, pracy) pomiędzy producentów i konsumentów

1. Towar - wszelkie dobra (ekonomiczne i wolne) będące przedmiotem wymiany

2. Wymiana dóbr:

Jest skutkiem specjalizacji i podziału pracy; polega na przeniesieniu wszelkich praw własności do danego towaru od osoby sprzedawcy do nabywcy, w zamian za dobrowolnie ustalony ekwiwalent tego towaru, będący własnością nabywcy; dokonuje się między ludźmi, przedsiębiorstwami, oraz przedsiębiorstwami i ludźmi

3. Formy wymiany:

- barter (bezpośrednia) - towar za towar

- pośrednia - towar za pieniądz

4. Wolność wymiany (wymiana jest ekwiwalentna):

- w sensie obiektywnym - wartość towarów jest taka sama

- w sensie subiektywnym - kupowany towar przynosi większe korzyści od sprzedawanego

5. Cena - pieniężny ekwiwalent jednostki towaru, Dochód - różnica między przychodem, a kosztem

6. Cena nominalna - liczba jednostek pieniężnych wymienianych na jednostkę towaru

7. Cena relatywna - informuje konsumenta lub producenta, ile musi poświęcić innego dobra, aby przy swoich dochodach mógł kupić interesujący go towar, czyli informuje o relacji ceny danego dobra do cen innych dóbr; uwzględnia zmiany cen innych dóbr, czyli inflację.

8. Dochód nominalny - liczba jednostek pieniężnych, którymi dysponuje producent lub konsument

9. Dochód relatywny - dochód nominalny przekształcony w określoną ilość dóbr i usług konsumpcyjnych; odzwierciedla tzw. „siłę nabywczą” konsumenta; uwzględnia inflację

10. Internalizacja - przychody i koszty zewnętrzne działalności gospodarczej zostają uwzględnione w przychodach i kalkulacjach kosztów własnych podmiotów gospodarczych powodujących ich powstanie

11. Niedoskonałości gospodarki rynkowej:

- popyt rynkowy nie zawsze odzwierciedla racjonalne preferencje indywidualne - mogą być one niekompletne lub też odpowiadać innych celom niż użyteczność indywidualna

- popyt rynkowy nie zawsze wyraża zapotrzebowanie na dobra korzystne społecznie (merit goods), chociaż są one wynikiem wyboru według indywidualnej skali preferencji

- działanie mechanizmu rynkowego wywołuje tzw. efekty zewnętrzne (externality) - są skutkiem niepełnej internalizacji przychodów i kosztów prywatnych podmiotów gospodarczych

- uczestnicy konkurencji rynkowej chętnie korzystają z możliwości zapewnienia sobie stałej przewagi nad rywalami we współzawodnictwie o korzyści ekonomiczne, prowadząc rujnującą konkurencję

- powstają tzw. monopole naturalne (w przypadku rosnących przychodów marginalnych), które nie są w stanie funkcjonować jak firmy konkurencyjne

- nie istnieje pełny przepływ informacji , występuje ich zniekształcenie (np. z powodu inflacji czy niepewności) w efekcie czego następuje zróżnicowanie korzyści uczestników rynku

- nie wszystkie dobra są produkowane w sektorze prywatnym - występują również dobra publiczne

12. Cele interwencjonizmu państwowego:

- zmniejszenie wahań koniunkturalnych

- kompensowanie efektów zewnętrznych

- rozwiązywanie problemów związanych z informacją

- zapobieganie nadużywaniu pozycji rynkowej

- zapewnienie społecznie akceptowanej dystrybucji dochodów i dóbr społecznie pożądanych.

---