WYKŁAD 6 09.11.2005
Czworonogi (Tetrapoda)
Acanthostega, Ichthyostega
Płazy (Amphibia) = Płazokształtne (Batrachomorpha)
Nowopłazy (Lissamphibia)
Beznogie (Gymnophiona),
Ogoniaste (Urodela, Caudata)
Syrenowate (Sirenidae)
Kątozebne (Hynobiidae)
Skrytoskrzelne (Cryptobranchidae)
Bezpłucne, pletodonty (Plethodontidae)
Odmiencowate (Proteidae)
Salamandrowate (Salamandridae)
Poprzecznozębne (Ambystomatidae)
i inne
Bezogonowe (Anura, Salientia)
Żaba ogoniasta (Ascaphus truei, Ascaphidae)
Ropuszkowate (Discoglossidae)
Bezjęzyczne (Pipidae)
Grzebiuszkowate (Pelobatidae)
Ropuchy (Bufonidae)
Rzekotki (Hylidae)
Drzewołazy (Dendrobatidae)
Żaby [właściwe] (Ranidae) i inne
Ogoniaste (Urodela, Caudata)
-Do chwytania zdobyczy dorosłe nowopłazy używają na lądzie języka
-szczęka Akinetyczna
-Słabe skostnienie, redukcja kości pokrywowych
-Brak kk. Pokrywowych w obręczy barkowej
-Larwy, jeśli występują to maja prawdziwe zęby, szczeliny skrzelowe i skrzela wewnętrzne
-Częsta, pedomorfoza dojrzałe zatrzymują skrzela zewnętrzne i linię naboczną, nie mają powiek.
-Niektóre: Autotomia ogona (głownie bezpłucne i niektóre Salamandridae)
-Większość w Ameryce, ubóstwo w Euroazji
Ogoniaste Rozród
-Pierwotne zapłodnienie zewnętrzne: Syrenowate, Kątozębne, Skrytoskrzelne
-U pozostałych - wewnętrzne
Samiec tokuje(przekaz feromonów przez samca - owijanie ogonem itp.), - jeśli zostanie zaakceptowany to kroczy przed samica i składa spermofor zatrzymując samice z jej kloaka nad spermatoforem.
Syrenowate (Sirenidae)
-Wodne pedomorficzne,
-brak miednicy i kończyn miednicznych.
-W razie suszy otaczaja się kokonem i zagrzebują w mule
-żyjące skamieniałości
KątozĘbne (Hynobiidae)
-Dorosłe zwykle naziemne
Ranodon: samica składa jaja na spermatoforze(krok do ewolucji zapłodnienia
wewnętrznego)
Skrytoskrzelne (Cryptobranchidae)
-wielkie, osiągają 1,5 m długości
-Andrias - najpierw opisany jako kopalny, żyje w Azji
-Cryptobranchus - Ameryka Północna
Bezpłucne, pletodonty (Plethodontidae)
-oddychają skórą i przez unaczyniona śluzówkę jamy ustnej i gardzieli
-częsta autotomia ogona
-brak płuc
-najmniejszy czworonóg - 17 mm
-język wysuwalny
Odmiencowate (Proteidae)
-pedomorficzne, jaskiniowe, posiadaja skrzela zewnętrzne
Poprzecznozębne (Ambystomatidae)
-pedomorficzne, wchodząc do wody na rozród odtwarzaja linie naboczna
Salamandrowate (Salamandridae)
Jajo i żyworodne
Np. Traszki Traszka Zwyczajna - jajorodna
Bezogonowe (Anura, Salientia)
-żuchwa bezzębna
-występuje frontoparietale
-niektóre maja błonę bębenkową i jamę bębenkową
-5-9 kręgów przedkrzyżowych
-żebra zredukowane
-urostyl
KIJANKI
-skrzela pod wieczkiem (NIE homologiczne z rybami)
-szkielet wyłącznie chrzęstny
-rogowe ząbki
-żywia się mikroflorą i detrytusem
-Przeobrażenie: najpierw kończyny miedniczne potem piersiowe spod wieczka. Pojawia się tkanka kostna.
Żaba ogoniasta (Ascaphus truei, Ascaphidae)
-zapłodnienie wewnętrzne - ogon: organ kopulacyjny ponieważ żyje w rwących potokach
Ropuszkowate (Discoglossidae)
-Ubarwienie i zachowanie aposematyczne
Np. Alytes obstetricans - samiec ze skrzekiem
Bezjęzyczne (Pipidae)
-brak języka, powiek, obecna linia naboczna
np. Xenopus
Ropuchy (Bufonidae)
Rzekotki (Hylidae) - tropikalne np. Rzekotka drzewna
Drzewołazy (Dendrobatidae) - trujące, ubarwienie aposematyczne
Żaby [właściwe] (Ranidae)
BEZNOGIE (Gymnophiona)
-W tropikach
-Pokryte pierścieniami
-Łuski skórne
-Tylko wewnętrzne zapłodnienie(kloaka wynicowuje się)
-W większości zyworodne, jajorodne także występują
-U jajorodnych: pierwotne składają jaja do wody, opieka rodzicielska
-U niektórych para czułków
Gadokształtne (Reptiliomorpha)
Gadokształtne (Reptiliomorpha)
Antrakozaury
Seymouriamorpha
Diadectomorpha
Owodniowce (Amniota)
Mezozaury (Mesosauridae),
Anapsydy (Anapsida)
Żółwie (Chelonia = Testudinata)
Bokoszyjne (Pleurodira)
3 rodziny: m.in. Chelidae
Skrytoszyjne (Cryptodira)
Skorpuchowate (Chelydridae)
Cheloniidae: żółw zielony
Dermochelyidae
Żółwie słodkowodne (Emydidae)
Żółwie lądowe (Testudinidae)
Żółwiaki (Trionychidae)
Diapsydy (Diapsida)
Euryapsida = Sauropterygia
Plakodonty (Placodontia)
Notozaury (Nothosauria)
Plezjozaury (Plesiosauria)
Ichtiozaury (Ichthyosauria)
Lepidozaury (Lepidosauria)
Sfenodonty (Sphenodontida)
Tuatary (Sphenodon, Sphenodontidae)
Łuskonośne (Squamata)
Iguania
Scleroglossa
*Antrakozaury
Najprymitywniejsze gadokształtne
średniej wielkości
Wodne
*Sejmuriamorfy
Sejmuria: lądowe, długości 50 cm. długie kończyny, 2 kręgi krzyżowe
Czaszka: Adduktor żuchwy, jest ucho srodkowe, dusze wcięcie uszne, kolumienka i błona bębenkowa, 2 mięsnie żuchwy lepsze poruszanie
*Diadektomorfy
-pierwsze roślinożerne czworonogi, żeby bocznie rozszerzone(podobne do naszych trzonowców), częściowe wtórne podniebienie
OWODNIOWCE (Amniota)
Synapsida z nich ssaki
Sauropsida z nich gady i ptaki
-Bardziej aktywne i lepiej przygotowane do życia na lądzie - powstały w związku z różnicowaniem stawonogów
-2-3 kręgi krzyżowe
-kończyny miedniczne - funkcja napędowa, po raz pierwszy(poza f. podporową)
Stęp: k. odpiszczelowa + k. pośrednia = k. skokowa
Formuła palcowa: 23453
Ruchomość głowy: kompleks atlas - axis(szczytowy - obrotowy) zestawia się z pojedynczym, półkolistym kłykciem
U większości pleurocentrum(należy do szczytowego, zrasta się z obrotowym i staje się zębem kręgu obrotowego)
Wymiana gazowa: Ruchy oddechowe klatki piersiowej - mięśnie podosiowe mm międzyżebrowe. Żebra smukłe, ruchomo połączone z mostkiem.
Płuca pofałdowane, służą tez do wydalania CO2. Tchawica
Oddychanie za pomocą klatki piersiowej
Rozród i rozwój: zapłodnienie wewnętrzne, jest organ kopulacyjny(penis)
Jaja osłonięte skorupką, jaja zawierają zapas białek i wody.
Błony płodowe - *kosmówka(sonatopleura - ektoderma)
*owodnia(splanchnopleura- mesoderma)
*omocznia - endoderma, jelito tylne + splanchnopleura, gromadzi produkty przemiany materii i pośredniczy w wymianie gazowej dzięki waskularyzacji.
Wczesne owodniowce
Mezozaury
-perm
-pierwsze wodne owodniowce
-rybożerne
-Afryka Pd, Ameryka Pd. - dowód na dryf kontynentów.
Wykład 6
4