Rynek
1-Miejsce, na którym spotykają się kupujący i sprzedający. Określają co chcą kupić i na jakich warunkach. Na tej podstawie kształtuje się cena równowagi rynkowej.
2-To proces, przy pomocy którego uczestnicy określają co chcą kupić, sprzedać i na jakich warunkach.
3-Ogół transakcji kupna, sprzedaży i warunków w jakich one przebiegają.
Rodzaje rynku:
1. Przedmiot obrotu:
- Rynek dóbr konsumpcyjnych
- Rynek dóbr produkcyjnych (kapitału pracy, ziemi)
- Rynek pieniężno-kapitałowy (papiery wartościowe)
2. Zasięg
- Rynek lokalny (miejski, wiejski)
- Rynek regionalny (np. wojewódzki)
- Rynek krajowy
- Rynek międzynarodowy
- Rynek globalny
3. Charakter produktu:
- Rynek homogeniczny (jednorodny) - produkty nie różnią się niczym, mimo że mają innych producentów
- Rynek heterogeniczny
4. Spełnienie warunków równowagi:
- Rynek zrównoważony (równowaga między podażą a popytem na danym rynku)
- Rynek niezrównoważony
rynek sprzedawcy - jest on uprzywilejowany, nadwyżka popytu nad podażą, cena wzrasta
rynek nabywcy - nadwyżka podaży nad popytem
5. Swoboda działania mechanizmu rynkowego
- Rynek wolny (swobodnie działa)
- Rynek administrowany (kierowany)
6. Stopień wyrównywania się ceny
- Rynek doskonały (nie występuje, bo nie jest możliwe spełnienie wszystkich założeń, istnieją zbliżone wolnokonkurencyjne), bardzo wielu uczestników rynku, produkty homogeniczne, łatwość wejścia na rynek i wyjścia z niego, brak barier, doskonała informacja o rynku- transparentny decyzje podejmowane w oparciu o cenę, występuje konkurencja cenowa, a w jej ramach tendencja do wyrównywania się ceny, uczestnicy są cenobiorcami (uczestnikami rynku na tyle mały w stosunku do całości, że nie ma bezpośredniego wpływu na kształtowanie ceny, przyjmuje cenę jaka ukształtowała się na rynku pod wpływem popytu i podaży jako daną z zewnątrz), gdyby pojedynczy producent podwyższył cenę to utraciłby wszystkich nabywców, ponieważ mając doskonałą informację na rynku, wiedzą że produkt nabędą po niższej cenie. Nie ma sensu obniżanie ceny przez pojedynczego producenta, cenę obniża się w przypadku nadwyżki podaży, gdyby pojedynczy producent zwiększył podaż indywidualną to nie przyczyni się do wywołania podwyżki na rynku, bo jest zbyt mały, występuje tendencja do wyrównywania się ceny.
- Rynek niedoskonały
monopol pełny (czysty) - jedyny producent dobra, bardzo trudne wejście na rynek, jest cenodawcą (uczestnik rynku na tyle duży w stosunku do jego całości, że ma możliwość bezpośredniego wpływu na cenę)
częściowy - występuje pod postacią oligopolu- od kilku do kilkunastu producentów
doskonały - gdy produkt jest homogeniczny
niedoskonały - gdy produkt jest heterogeniczny
bardzo trudne wejście na rynek. Między producentami występują porozumienia co do wielkości produkcji i udziału rynku, a tym samym wysokości ceny, aby wyeliminować konkurencję cenową, jeżeli porozumienia nie są zawierane to obowiązuje zasada przywództwa cenowego, czyli przyjmuje się cenę producenta uważanego za najsilniejszego dominuje konkurencja cenowa przez jakość, reklamę, warunki dostaw, zapłaty, udzielanie gwarancji.
konkurencja monopolistyczna - bardzo wielu uczestników rynku, produkty heterogeniczne są substytutami, każdy z producentów heterogeniczny, ze względu na to, że produkty są niepowtarzalne producenci czują się monopolistami mają możliwość kształtowania ceny, ale do pewnej granicy, ponieważ istnieje groźba, że nabywca wybierze produkt będący bardzo bliskim substytutem, łatwość wejścia i wyjścia.
Monopson - monopol po stronie nabywców, np. państwo jako nabywca produktów przemysłu zbrojeniowego.
Oligopson - oligopol po stronie nabywców
Konkurencja monopolistyczna - po stronie nabywców
7. Stopień legalności rynku:
- legalne (białe)
- półlegalne (szare) - wymagana koncesja, pozwolenie
- nielegalne (czarne) - handel zabronionym towarem
Rynek szary: Handel towarem nie jest zabroniony, ale mogą to robić niektóre podmioty, handel kością słoniową, transakcja nieprawidłowo przeprowadzana, towary nieewidencjowane.