Biogeografia - nauka o zasięgach, jej zadaniem jest badanie rozmieszczenia organizmów, ustalanie związków przyczynowo-skutkowych rozmieszczenia organizmów, opis szaty roślinnej i fauny, eksperymenty naturalne i wywołane przez człowieka. Dzieli się ona na: Taksonomie (cytologia, genetyka, fizjologia, ekologia, ewolucjonizm, botanika aplikacyjna), Geografie fizyczną: (geomorfologia, geografia geofizyczna, klimatologia, kartografia, gleboznawstwo, geografia rolnictwa)
Podział: biogeografia florystyczna lub faunistyczna - badanie rozmieszczenia, bio. ekologiczna - badanie przyczyn rozmieszczenia, bio. historyczna - badanie przemian w przeszłości, bio. socjologiczna - badanie rozmieszczenia całych ugrupowań organizmów, bio. kulturowa - związek organizmów z człowiekiem, Zasady: Środowiska - klimat jest czynnikiem głównym, zmieniał się w przeszłości, stosunek lądów i mórz zmieniał się w przeszłości, znaczenie mają czynniki biotyczne, jest homocentryczne, Rośliny - zasięgi roślin są ograniczone przez ich granice tolerancji, tolerancja ma podloże genetyczne, poszczególne fazy rozwojowe mają różne granice tolerancji, Migracje - zachodziły w przeszłości i mają miejsce obecnie, polegają na transporcie diaspor i ich osadzanie się,
Flora i Roślinność: dzieli się na: ogół roślin występujących na danym obszarze oraz na zbiorowisko roślin na danym terenie.
Flora + roślinność=szata roślinna, zbiorowisko roślinne - ugrupowanie o charakterystycznym wyglądzie i składzie, biocenoza=zoocenoza + fitocenoza, ekosystem=biogeocenoza, zasięg geograficzny - obszar zasiedlony przez dany gatunek, rozpatrywany na różnych poziomach - generalizacja
Metody wyznaczania i przedstawiania zasięgów:
Materiały, źródła, informacje, opisywanie, mapy. Mapy - punktowe, liniowe, punktowo-liniowe, rastowe,
Cechy zasięgów: granica - zjawisko na kresach, kształt - izodiametryczny, wydłużony, centrum - różnicowanie zagęszczenia, wielkość, dynamika
Typy zasięgów: luźne, ciągłe (uzupełnienie wszystkich możliwych środowisk), zwarte (wypełnienie wszystkich możliwych siedlisk), nieciągłe (rozproszone, zwarte z wyspami na obwodzie)
Biotop - środowisko w którym żyją organizmy
Czynniki warunkujące rozmieszczenie organizmów: ciepło, woda, światło, czynniki chemiczne i mechaniczne
Czynniki biotyczne i abiotyczne: klimat, gleba, roślinność, skała macierzysta, flora
Obieg powietrza - ciepłe powietrze ogrzane przy równiku unosi się, przy biegunach ochładza i opada.
Strefy klimatyczne - I. Humidowa, równikowa, II. Humidowo-aridowa, tropikalna z deszczowymi latami, III. Aridowa, subtropikalna, pustynna, IV. Aridowo - humidowa, deszczowa, zimowa i suche lato, V. morska, humidowa, ciepła umiarkowana, VI. Humidowa, typowo umiarkowana z krótkim okresem mrozu, VII. Aridowa, umiarkowana z chłodnymi zimami, VIII. Borealna, umiarkowana chłodna, IX. Polarna, arktyczna.
Woda w przyrodzie: H2O w glebie, H2O - rozprowadzanie soli mineralnych, turor komórki w organizmach roślinnych. H2O w atmosferze, zetknięcie mas powietrza ciepłego i zimnego.
Typy roślin w stosunku do wody (homohydryczne, polihydryczne).
Reakcje roślin na światło: dnia długiego, dnia krótkiego, światłolubne (heliofity), cieniolubne (skrofity).
Reakcje roślin na temperature: megatermiczne, mezotermiczne, digotermiczne.
Typy gleb odnośnie stref klimatycznych: 1) buroziemy, gliniaste, 2) żółto-gliniaste, ciemno-gliniaste, 3) Pustynne, 4) śródziemnomorskie, 5) kwasne gleby strefy wilgotnej, 6) brunatne, 7) kasztanowe, buroziemy, 8) bielicowe, 9) organiczne gleby tunarowe
Reguła Glogera - według niego ptaki i ssaki w chłodnym i suchym środowisku posiadają jaśniejsze barwy niż osobniki tych samych gatunków w ciepłym i wilgotnym środowisku.
Reguła Bergmana - zwierzęta stałocieplne jednego gatunku mają tym większe rozmiary im chłodniejszy jest klimat w którym żyją.
Reguła Allena - peryferyjne części ciała zwierząt są mniejsze niż u zwierząt zamieszkujących stałocieplny klimat chłodny.
Roślinność strefowa: 1) zawsze zielone tropikalne lasy deszczowe, 2) tropikalne lasy zrzucające liście lub sawanny, 3) subtropikalna roślinność, 4) rośliny twardolistne (lasy i zarośla) 5) Zawsze zielone lasy strefy umiarkowanej, 6) Zrzucające zimą liście lasy strefy umiarkowanej, 7) Stepy i pustynie z chłodnymi zimami, 8) Tajga - bolearne lasy szpilkowe,
9) Tundra, Roślinność zonalna (uzależniona od klimatu),
Roślinność aonalna (niestrefowa, uzależniona od szczególnego typu podłoża)
Roślinność ekstrazonalna (pochodzi z innej strefy)
Zanoekotony - przejścia między strefami
Klimaks - zbiorowisko docelowe w danym klimacie, szereg sukcesyjny, Edofoklimat - klimat uwarunkowany podłożem
Formy życiowe roślin: 1) Fanerofit (jawnopączkowe), 2) Chamefit (niskopączkowe), 3) Hemokryptofit (naziemnopączkowe), 4) Geofit cebulowy (rośliny wieloletnie), 5) Helofit (rośliny wodne), 6) Kryptofity (skrytopączkowe), 7) Terofity (rośliny jednoroczne)
Czynniki biotyczne: Optimum ekologiczne i fizjologiczne (konkurencja i równowaga w zbiornikach), prawo czynników ograniczających Liebrga (możliwość rozwoju i wzrostu organizmu określa ten składnik, którego jest najmniej w stosunku do zapotrzebowania), kontynuacja ekologiczna roślin, Prawo tolerancji Schelfarda - zarówno niedobór jak i nadmiar różnych czynników wpływa ograniczająco.
Elementy zasięgowe: Kierunkowy (granica zasięgu na badanym terenie), Geograficzny (zasięg ogólny), Wysokościowy (zasięg pionowy), Genetyczny (ośrodek pochodzenia), Historyczny (czas pojawienia się na badanym terenie), Migracyjny (droga wędrówki na badanym terenie), Ekologiczny (właściwości ekologiczno-geograficzne gatunku).
Podział biogeograficzny, fitogeograficzny
Holarktyka - 50 000 gat., endemicznych rodzin - 45, subendemicznych - 20, rodzaje: Salix (500), Querus (450)
Neotropikalne - 90 000 gat., endemicznych rodzin 40, rodzajów ok. 1000, ogromne bogactwo gatunków.
Przylądkowe - 8500 gat. Endemicznych rodzin 6, kilka subendemicznych,
Australijskie - 12 000 gat., bardzo swoista flora, endemicznych roślin 12,
Holantarktyka - 10 000 gat., endemicznych rodzin 8, glównie endemizm rodzajowy.
Palearktyka - endemicznych rodzin 2, ślepce, selewinki, niedźwiedź brunatny, pandy, jeleń europejski, irbis, żubr, koń, koziorożec, muflon, piżmowiec,
Nearktyka - rodzin Ende. 4, 3 rodziny gryzoni, antylopa widłonoga, wół, kozioł śnieżny, skunks, niedźwiedź gryzli, bizon, ryś amerykański, bóbr amerykański.
Orientalna - rodzin ende. 4 gibony, tupaje, tarsjusze, słoń indyjski, niedźwiedź malajski, nosorożec indyjski, jelenie.
Etiopska (15), żyrafy, hipopotamy, mrównik, 6 rodzin gryzoni, 3 rodziny owadożernych, 3 rodziny lemurów, goryl, szympans, antylopy, słoń afrykański, nosorożec, małpy.
Neotropikalna (17) 11 rodzin gryzoni, 1 rodzina owadożernych, małpy, leniwce, wampiry szczerbaki, tapiry.
Australijska (9) kolczatka, dziobak, 6 rodzin torbaczy
SZATA ROSLINNA ZIEMI
Strefa wiecznie zielonych lasów równikowych.
Klimat wilgotny, średnie miesięczne identyczne przez cały rok, opady wysokie. Różnice występują w cyklu dziennym - fluktuacje temperatury przy stałej średniej miesięcznej ok. 27 st. wynoszą 6-12 st. (13-18) klimat dobowy. Opady intensywne, ale krótkie, silna operacja słoneczna. Rośliny narażone na znaczną susze.
Gleby - oxisole (gleby tlenkowe)
Gleby stare, trzeciorzędowe, wypłukane, 6 tlenki, ściółka bardzo cienka, dekompozycja bardzo szybka, gleby ubogie w składniki pokarmowe ph 4,5-5,5
Roślinność: lasy deszczowe (las higramegatermiczny), struktura wielowarstwowa
Fotoperiod - brak sezonowości klimatu oraz roślinności, brak przyrostów rocznych, trudno określić wiek drzewa, periodyczność rozwoju występuje lecz autonomicznie.
Forma drzew - pnie (morfologia), korzenie szkarpowe, korzenie podparowe.
Liście - kształt, wzrost
Kwitnienie ciągłe - czasem impuls wyzwalający
Epifity - występowanie, wymagania, mechanizmy pobierania wody (tylko w postaci kropli-mgła- a nie wilgotności powietrza), kaktusy, epifityczne.
Typy Sawann: 1) Farsylna - powstała w innym okresie i zachowana, 2) Edaficzna- warstwy nieprzepuszczalne, bardzo ubogie gleby, sawanny zalewowe, 3) Sawanna klimatyczna - w warstwie przejściowej do pustyń, 4) Sawanna wtórna.
1