Obejmuje gruczoły limfatyczne (węzły chłonne; zlokalizowane przede wszystkim na szyi, w dołach pachowych i pachwinach) oraz łączące je małe naczynia (tzw. limfatyczne). Gruczoły limfatyczne wytwarzają limfocyty, będące rodzajem białych ciałek krwi, oraz przeciwciała broniące organizm przed infekcjami. Te gruczoły wraz ze śledzioną stanowią barierę dla rozprzestrzeniającego się zakażenia, pułapkę dla mikroorganizmów roznoszących zakażenie, uniemożliwiając im dotarcie do życiowych narządów. W przypadku infekcji węzły chłonne położone w sąsiedztwie powierzchni skóry są widocznie nabrzmiałe, czasem nawet bolą. Układ limfatyczny odpowiedzialny jest także za przenoszenie składników odżywczych i tlenu z krwi do każdej komórki ciała.
Śledziona
Śledziona jest w istocie dużym węzłem chłonnym związanym z metabolizmem żelaza, magazynowaniem komórek krwi, ich wytwarzaniem i niszczeniem. Kiedy czerwone komórki krwi się starzeją lub są wadliwe, wtedy śledziona wspomaga wątrobę w odfiltrowaniu ich z krwiobiegu. Śledziona wytwarza też komórki pomagające niszczyć obce bakterie.
Objawy
W większości przypadków jakiekolwiek zgrubienie lub obrzmienie pod powierzchnią skóry wskazuje, że układ limfatyczny działa prawidłowo, chroniąc ciało przed infekcją. Jednakże w pewnych okolicznościach takie symptomy mogą sygnalizować rozwój poważnej choroby.
Zob. też diagram Guzki i obrzęki.
Układ wydzielania wewnętrznego
Gruczoły wydzielania wewnętrznego produkują hormony i rozdzielają je za pośrednictwem krwiobiegu do wszystkich części ciała. Owe hormony pomagają regulować wewnętrzny chemizm ustroju, jego reakcje na głód, stres, zakażenia i choroby, przygotowują organizm do aktywności fizycznej.
Przysadka mózgowa
Ten narząd wielkości orzeszka ziemnego ulokowany jest tuż pod mózgiem. Jego najważniejszym zadaniem jest pobudzanie i koordynowanie czynności innych gruczołów wydzielania wewnętrznego, tak by produkowały własne hormony. Sama przysadka też wytwarza hormony: wzrostu, kontrolujący diurezę oraz odpowiedzialny za powodowanie skurczów macicy przy porodzie. Ponadto wpływa na czynności innych gruczołów, takich jak tarczyca, nadnercza, jajniki i jądra.
Tarczyca
Gruczoł umiejscowiony jest na przedniej stronie gardła, tuż pod jabłkiem Adama. Odpowiada za wytwarzanie hormonów kontrolujących metabolizm ustroju (zamianę pokarmu w energię) i regulujących wewnętrzny termostat ciała.
Przytarczyce
Są to w rzeczywistości 4 gruczoły umieszczone za tarczycą. Hormon przez nie wytwarzany kontroluje poziom wapnia i fosforu - składników o zasadniczym znaczeniu dla kości oraz sprawnego funkcjonowania nerwów i mięśni.
Nadnercza
Gruczoły te leżą na nerkach. Każdy składa się z dwóch części: kory i substancji rdzennej, mających odrębne funkcje. Kora wytwarza hormony steroidowe, zarządzające poziomem soli, cukru i wody w organizmie, wpływające na formę i umiejscowienie owłosienia. Substancja rdzenna wydziela adrenalinę i noradrenalinę - hormony wzmagające dopływ krwi do mięśni, serca i płuc w taki sposób, by narządy te podołały podnieceniu oraz stresowi psychicznemu i/lub fizycznemu.
Trzustka
Leży w tylnej części jamy brzusznej, za żołądkiem. Wytwarza enzymy przechodzące do dwunastnicy, gdzie wspomagają trawienie pokarmów. Produkuje też insulinę i glikogen, które odgrywają doniosłą rolę w regulowaniu poziomu glukozy we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii dla wszystkich komórek ciała, insulina zaś pobudza je do wchłaniania go w odpowiednich ilościach.
Jajniki
Jajniki to dwa gruczoły wytwarzające hormony płciowe i komórki jajowe. Kobieta rodzi się już ze wszystkimi jajeczkami. W momencie narodzin ich liczba sięga 400 000. Dojrzały jajnik ma około 1 cm grubości, kształtem przypomina fasolę. Jajowody podwieszone są na nich w taki sposób, by jajo po owulacji łatwo do nich trafiło.
Jądra
Zawieszone są w worku ze skóry zwanym moszną. Produkowany przez nie hormon (testosteron) odpowiada za rozpoczęcie dojrzewania, warunkuje rozwój cech męskich, takich jak: niski głos, kształt ciała i właściwy tej płci porost włosów.
|
Objawy
Zaburzenia mają miejsce zwykle wówczas, gdy poziom danego hormonu wzrasta lub spada, zmieniając chemizm organizmu. Objawy i typ zaburzenia zależą od rodzaju hormonu ulegającego nienormalnym fluktuacjom. Np. zaprzestanie wytwarzania insuliny przez trzustkę - a jest to najpowszechniejsze z zaburzeń hormonalnych - wywołuje cukrzycę. Zmiany poziomu hormonów odpowiadają też za naturalne zmiany fizyczne zachodzące w ustroju podczas dojrzewania.
|