Temat: Zmienne w badaniu.
Pojęcie zmienne.
Typy zmiennych
Ze względu na liczbę przybieranych wartości
Ze względu na kierunek wpływu
Ze względu na możliwości dokonywania precyzyjnego pomiaru.
Definicja zmiennych
Definicja definicji ( pojęcie definicji)
Typy definiowania
Definiowanie teoretyczne (klasyczne)
Definiowanie redukcyjne
Warunki poprawnego definiowania
1. Pojęcie zmiennej
Zmienna: jest to wielkość (cecha, właściwość, zdarzenie, czynnik etc.), która przyjmuje w badaniu różne wartości. Zmienności w badaniu wynikają ze sformułowanych problemów badawczych i hipotez.
2. Typy zmiennych
Zmienne ze względu na liczbę przybieranych wartości dzielą się na dwie grupy:
Zmienna dychotomiczna, czyli dwu wartościowa. Jest to wielkość, która może przybrać tylko dwie wartości np. PŁEĆ
Zmienna politomiczna, czyli wielo wartościowa. Jest to wielkość, która może przybierać wiele wartości np. WIEK, DOCHODY.
Zmienne ze względu na kierunek wpływu dzielą się na:
Zmienność niezależną: czyli wpływająca na inna. Powoduje zmiany w wartościach zmiennej zależnej.
Zmienność zależna: podlegająca wpływom innych. Jest skutkiem zmiennej niezależnej.
Zmienne ze względu możliwość dokonywania precyzyjnego pomiaru dzielą się na:
Zmienne jakościowe: nie poddają się ścisłemu pomiarowi. Można stwierdzić fakt jej występowania, lub jej brak. Można te zmienne porządkować według dowolnej kolejności i nie ma to żadnego znaczenia np. PŁEĆ, POCHODZENIE SPOŁECZNE.
Zmienne ilościowe: to taka zmienna, która poddaje się ścisłemu pomiarowi, przykładem zmiennej ilościowej jest liczba uczniów, liczba dzieci w rodzinie. Cechy, każdej zmiennej ilościowej mogą przybierać wiele wartości
Zmienne ilościowe dzielą się na:
Zmienne ciągłe: ma nie ograniczoną ilość wartości. Układają się w nieskończony ciąg. Nie ma określonej najmniejszej ani największej jednostki np. CZAS, WIEK, WAGA, WZROST, OBIĘTOŚĆ.
Zmienna dyskretna inaczej skokowa: ma ograniczoną ilość wartości. Wartości te można wyrazić w liczbach całkowitych, a między sąsiednimi wartościami nie występuje trzecia. Taka zmienna ma swoją jednostkę minimalną Np. LICZBA DZIECI W RODZINIE, LICZBA UCZNIÓW W WHS
3. Definicja zmiennych
Definicja: jest to wypowiedz, określająca jakie jest znaczenie terminu.
Definicja składa się z następujących części:
Definiendum: człon wyjaśniany
Definiens: człon wyjaśniający
Spójnik definiczny: łączy pierwszy człon z drugim.
DEFINIOWANIE ZMIENNYCH
Teoretyczne: Redukcyjne występuje tylko w
Występuje tylko w części części metodologicznej.
teoretycznej.
Definiowanie klasyczne czyli teoretyczne
Definicja sprawozdawcza: służy określeniu znaczenia pojęcia już używanego np. „a znaczy tyle co z”
Definicja projektująca: ustala nowe znaczenie terminu
Definicja regulująca: ma charakter definicji umownej, za pomocą której wprowadzony zostaje termin w specjalnie zaproponowanym znaczeniu np. „ a będzie znaczyło tyle co b”
Definiowanie redukcyjne, nadawanie empirycznego sensu pojęciom.
Polega ono na sprawdzeniu pojęć teoretycznych, zawierających się w problemach i hipotezach oraz wyłonionych zmiennych, do terminów zjawisk obserwowalnych. . Jest to czynność niezbędna przed dokonaniem pomiaru (zmienna może być zjawiskiem nie obserwowalnym) np. NAUCZYCIEL POSIADA AUTORYTET. CO TO JEST AUTORYTET. CO JEST BADANE( zaufanie, współpraca). TRZEBA ZWĘŹIC POJĘCIE DO RZECZY KTÓRA BĘDZIE BADANA.
W badaniach społecznych szerokie zastosowanie przy definiowaniu redukcyjnym mają definicje operacyjne.
Definicja operacyjna: umożliwia potwierdzenie istnienia pojęcia, które nie ma bezpośrednio cech obserwacyjnych:
Badacz wymienia właściwości obserwowalne wyjaśnionego terminu
Formuła definicji operacyjnej.
Przykład: definicja operacyjna zmiennej „agresji”
„Zjawisku przysługuje nazwa N wówczas i tylko wówczas, gdy zostało ono poddane operacji. O, w wyniku której, stwierdzono ze posiada ono własność N”
/H. Muszyński/
„Zachowanie jest agresywne, jeśli osoba w sytuacji kontaktowania się z drugą osobą posługuje się krzykiem, wulgarnymi słowami oraz siłą fizyczną”
Operacjoanalizacja zmiennej: jest to przykład z języka teoretycznego, na język obserwacji, lub jest to nadawanie pojęciom empirycznego sensu.
Warunki poprawnego definiowania
Należy unikać definicji tautologicznych
„biurokracja to organizacja, która ma cechy biurokratyczne”
„dobrem nazywamy to, czego pragniemy, pragniemy zaś zmierzania do dobra”
Człon definiujący, nie powinien zawierać niezrozumiałych dla odbiorców wyrażeń.
Komuś kto nie zna znaczenia wyrazów adrenalina, hormon i katechoaliny niczego nie objaśnia definicja : „ADRENALINA TO HORMON NALEŻĄCY DO KATECHOLAMIN”
Błąd zostaje zniewolony, jeżeli nieznany wyraz użyty w definiensie zostaje osobno zdefiniowany.
Adekwatność zakresowa definiendum i definiens
Definicja jest za szeroka, jeżeli zakres definiensa obejmuje przedmioty nie należące do zakresu definiendum np. „ZWIERZĘ JEST ISTOTA ŻYJĄCĄ”
Definicja jest zbyt wąska, jeśli zakres definiensa nie obejmuje wszystkich przedmiotów należących do zakresu definiendum np. „ KOMPUTER TO URZĄDZENIE WYPRODUKOWANE PRZEZ IBM”
Definicja powinna być w miarę krótka i jasna:
Należy unikać w niej wyrażeń wieloznacznych, nadmiernie obrazowych oraz zbędnego rozbudowania.
Wyrażeń obrazowych można używać w zdaniach które nie są definicjami.
Definicja powinna być formułowana w sposób twierdzący:
Należy unikać wyjaśnień mówiących czym dana rzecz nie jest np.” KWASY NIE SĄ ZASADAMI”
Definicja jako zdanie twierdzące wskazuje na cechy unikalne definiendum
podany warunek (w przeciwieństwie do wszystkich) nie obowiązuje powszechnie , ponieważ nazwy, w których w istocie tkwi zaprzeczenie np. „PUNKT GEOMETRYCZNY JEST NIEPRZESTRZENNY”
Metodologia nauk społecznych
wykład 4
- 2 -
Wyszukiwarka