PSYCHOLOGIA
WYKŁAD IV
WATUNKOWANIE W BEHAWIORYZMIE; EMOCJE
Prof. Kotlarski 27.11.2011
WARUNKOWANIE W BEHAWIORYZMIE
Odruch bezwarunkowy - wrodzona reakcja organizmu na bodziec biologiczny nieobojętny, zachodząca na niższych piętrach układu nerwowego
Odruch warunkowy - wyuczona reakcja organizmu, na bodziec biologiczny obojętny, poprzez skojarzenie z bodźcem biologicznie nieobojętnym. Reakcja ta zachodzi na wyższych piętrach układu nerwowego w mózgu
Warunkowanie klasyczne -Pawłowa (fizjolog, laureat nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii, jego praktyka stosowana jest w psychologii)
Jako pierwszy występuje bodziec biologicznie obojętny, + wzmocnienie drugim bodziec biol. nieobojętny.
Warunkowanie instrumentalne - SKINERA ( doświadczenie ze szczurem zamkniętym w klatce, w której znajdowała się, dźwignia, poprzez jej naciśnięcie do klatki wpadał pokarm)
Pierwsza jest reakcja, a po niej następuje bodziec. Zachowanie jest instrumentem do realizacji celów.
Główne różnice warunkowań:
W warunkowaniu klasycznym reakcja warunkowa jest związana z reakcją bezwarunkową,
w warunkowaniu instrumentalnym reakcja ma charakter somatyczny, jest zależna od OUN.
Wzmocnienie w warunkowaniu klasycznym jest niezależne od tego co czyni jednostka , w warunkowaniu instrumentalnym zależy od reakcji jednostki.
Podział wzmocnień na pozytywne i negatywne bardziej wpływa na przebieg warunkowania instrumentalnego niż klasycznego.
EMOCJE
S ( bodziec) - E (emocja) - R (reakcja)
Najważniejszą funkcją emocji jest wprowadzenie organizmu w stan, który optymalnie wspiera pożądaną w danej chwili reakcję. Stan taki wymaga odpowiedniego współdziałania systemów.
Somatycznego
Autonomicznego
Centralnego
Ludzie posiadają nie mniej instynktów niż zwierzęta. Różnica polega na tym, że lepiej potrafimy nad nimi panować.
Na poziomie psychologicznym emocje prowadzą do zmiany reakcji, aktywizacji uwagi.
Mamy określoną hierarchię reakcji na dane sytuacje, na zimno potrafimy określić co w danej sytuacji zrobimy, często jednak emocje powodują, że następują zmiany reakcji.( często nawet dla nas zaskakujące)
Reakcja emocjonalna ma 3 rodzaje przejawów:
subiektywne doświadczenie rozkłada fenomenologiczne doznanie emocji, czyli możemy sami nazwać daną emocję, czujemy że ogarnia nas np. strach.
Zachowanie w skład którego wchodzą: mimika, pantomimika, ton głosu
Reakcje fizjologiczne, reakcje wywołane przez działanie trzech układów: AUN,OUN i hormonalnego
Na to jakiego rodzaju emocje przeżywamy wskazuje kontekst sytuacyjny.
Teoria oceny emocji M. ARNOLD
1 . BODZIEC (S) -> 2 OCENA ->SKŁONNOŚĆ DO DZIAŁANIA->4 UCZUCIE (świadome)
Najważniejszą funkcją emocji jest wprowadzenie organizmu w stan optymalny do reakcji.
GOLEMAN - nazwisko godne uwagi, (ale dlaczego? Szukałam info w necie , i
dowiedziałam się, że pan Goleman zajmował się inteligencją emocjonalną)
Jądro migdałowate- często wskutek emocji informację ze świata zewnętrznego docierają do ciała migdałowatego (część mózgu odpowiedzialna za reakcje) skróconą drogą, jest to droga, która choć gwarantuje szybszą reakcję, nie uwzględnia wszystkich aspektów sytuacji, co może wpływać na jej( sytuacji) złą ocenę
EMOCJA ma dwa komponenty:
?
Fizjologiczny - ciało migdałowate, twór siatkowaty - jeżeli obie te części ciała zostają pobudzone, zaczynamy odczuwać napięcie
Wśród reakcji fizjologicznych na emocje wyróżniamy:
Reakcję skórno-galwaniczną , tj wydzielanie potu, które zawsze towarzyszy napięciu, jest podstawową reakcją fizjologiczną
Zmiany w krążeniu krwi
Zmiana rytmu serca
Oddychanie- w miarę emocji oddech staje się szybszy i bardziej płytki
Odruch źreniczny - pod wpływem emocji rozszerza się źrenica
Wydzielanie śliny - pod wpływem emocji następuje zahamowanie
Plastycznym przykładem może być tzw śmierć woodoo. Kiedy to szaman( u plemion prymitywnych) , ubrany w rytualne szaty, do tańca wokół ogniska wyznaczył czterech oskarżonych o przestępstwo mężczyzn. Dając do zrozumienia, że bóstwo wskaże winnego, dawał im do spożycia mąkę kukurydzianą. W momencie gdy na skutek stresu, winny zaczyna mieć problemy z wytwarzaniem śliny, szaman, baczny obserwator, widzi to i wskazuje winnego. Ten zaś pada martwy, ponieważ następuje zatrzymanie akcji serca w momencie rozkurczu..
Zatrzymanie odruchów trawiennych żołądka i jelit
Reakcja pilomotoryczna- gęsia skórka
Napięcie mięśniowe- drżenie
Zmiany składu chemicznego krwi, zawartość adrenaliny, hormon stresu
( np. kortokoidy, hormon wpływający na to, że pomimo zmęczenia nie możemy usnąć)
CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE EMOCJE
czynniki naturalne - pierwotne bodźce emocjonalne, wrodzona wrażliwość emocjonalna
wtórne bodźce emocjonalne - powstały na wskutek skojarzenia z pierwotnymi bodźcami naturalnymi
zmienne nastawieniowe - czyli czynniki emocjonalne są efektem zderzenia się z nastawieniem podmiotu z rzeczywistością
Przebieg emocji w czasie:
Czynnik , który wpływa na nasze emocje pozytywnie, początkowo wzmacnia nasze samopoczucie, z czasem jednak, powoduje że zaczynamy czuć się gorzej ( w myśl zasady , co za dużo to nie zdrowo), natomiast emocje negatywne , obniżają nasze samopoczucie, by w którymś momencie pozostawić je na jednym , niskim poziomie.
Generalnie emocje dotyczą sytuacji, których nie kontrolujemy ( stąd tak bardzo pożądany profesjonalizm, żeby nie powiedzieć perfekcjonizm)
Kiedy czynnik zagrażający jest interpretowany jako silniejszy od jednostki wtedy najczęściej odczuwamy strach, natomiast jeśli czynnik jest słabszy odczuwamy gniew.
Strach pobudza nas do ucieczki, gniew do ataku. W sytuacji, gdy w odczuciu strachu nie mamy możliwości ucieczki, może nas dopaść przygnębienie, albo strach może przerodzić się w gniew i zaczynamy atakować.
W sytuacji zagrożenia, bardzo ważna jest umiejętność koncentracji, bo wtedy można zracjonalizować, zmniejszyć strach.
Oczekiwanie na wydarzenie w sytuacji niepewnej jest źródłem emocji. W kwestiach negatywnych mówi się , że strach ma wielkie oczy, z kolei nasze oczekiwanie na rzecz pozytywną często jest przyjemniejsze od istoty tej rzeczy…
MOTYWACJE
Emocje energetyzują nasze działania, a motywacja nadaje naszemu działaniu odpowiedni kierunek.
Przyrównując nasze działanie do żaglowca- emocje to wiatr, a motywacja to ster.
Najwyższy poziom emocji występuje przy optymalnym poziomie prawdopodobieństwa osiągnięcia celu- gdy cel jest zbyt łatwy nie mamy przyjemności się z nim zmierzyć, natomiast gdy jest wręcz nieosiągalny - nie widzimy sensu by się z nim zmierzyć.
Chyba , że dojdą wyjątkowe emocje, ale to już inna kwestia…