Pod pojeciem slowa wychowanie rozumiemy:
Wychowanie można podzielic na 4 grupy ze względu na poznane elementy, występujące w zjawisku wych
1) prakseologiczna - oddzialowywanie wychowawcow - podkresla dzialanie wychowawcow, wpływanie na wychowanie i urabianie wychowankow T. Waitz: „wychowanie jest planowym oddzialowywaniem na jeszcze dajace się kształcić wewnętrzne zycie innych”
2) ewolucyjna - proces rozwojowy jednostki - pokreślą nie celowe urabianie jednostki, lecz swobodny jej rozwoj w ramach zdobywanego doświadczenia Doughton: „wychowanie jest procesem rozwoju, który zachodzi w indywidualnej jednostce jako rezlutata jej dzialania w środowisku, jej reakcji na środowisko”
3) sytuacyjna - bodzce środowiska wychowawczego - zwraca uwage na warunki i bodzce przyczyniające się do rozwiniecia wychowanka O. Decroly: „przygotowanie do zycia przez zycie”
4) adaptacyjna - dotycz skutkow i wytworow wychowanka - proces wych polega na kształtowaniu się charakteru lub osobowości. Wchodzi w ruch jakby ostateczny wynik wych którym jest przystosowanie wychowanka do środowiska biologicznego lub społecznego. Durkhelm „wych jest oddziaływaniem pokoleń dorosłych na te, które jeszcze nie dojrzaly do zycia społecznego. Zmierza do wywolania i rozwiniecia stanow fizycznych, umysłowych i moralnych”
Składniki (dynamizmy) wychowania
a) wych jako czynności urabiania b) wych jako swobodnego rozwoju
c) wych jako oddzialywanie sytuacji wychowawczych d) wych jako wytworu
A) podstawowa sila dzialajaca na wych jest ped życiowy do naturalnego, psychicznego rozwoju. Ped ten nazywamy BIOSEM. Ped wyraza się w rozmachu życiowym, który od przyjscia na swiat może być bardzo silny, intensywny lub bardzo slaby, nikly. Jest on uwarunkowany genetycznie, ma wpływ na umiarkowania rozwojowe.
B) Sila popedu zalezy od pomocy i opieki wychowawczej. Sile spoleczna obyczajowości i moralności zbiorowej, urabiajaca kształt biosu przy pomocy przymusu, nacisku kontroliitp form zycia społecznego nazywamy ETOSEM. Etos dziala na BIOS przez stworzenie sytuacji wychowawczych. Na skutek dzialania etosu w roznych dziedzinach zycia nastepuje w wych tzw dziedziczenie społeczne lub kulturalne. Dziedziczenie społeczne jest nabywaniem takich cech jak - postawy religijne, morlane czy estetyczne.
C) AGOS - dotyczy wzrocow postepowania np. dobrego ojca, taki wychowawca ma wyprowadzic wychowanka do wyższego stanu kultury, doprawadzac do wszechstronności
D) Nieokreśloność przyszłego zycia to LOS - element nieprzewidywalny (np. rodzice - nie możemy wybrac rodziny ale rozwoj osobowości ma wpływ na nasza rodzine)
Te wszystkie 4 skladniki oddzialowywuja na siebie.
3 mozliwosci możliwości w wychowaniu
a) progresja - rozwoj wzwyż do idealu człowieka
b) degresja - rozwoj utrzymujący się na pewnym osiągniętym poziomie swych zadatkow
c) regresja - rozwoj w dol, proces wykolejenia, do wynaturzenia człowieka i do jego bestialstwa
Teoria konwergencji przyjmuje tylko 2 czynniki rozwojowe: zew i wew: 1) jedno głosiła nie dający się przezwyciężyć fatalizm dziedziczności, druga zas fatalizm środowiska.
Czynniki rozwojowe człowieka : wg Arystotelesa:
1)wew (genicznych) 2)zew (środowiskowych) 3)czynnikow osobowościowych (duchowych)
Duchowość tworza cechy: a) duchowość jest rozumna, zdolna do obiektywnego poznania rzeczywistości
b)duchowość zdolna jest do wartościowania i oceniania przezyc i przedmiotow, może stwarzac idealy
c)duchowość jest wolna, wolna wola, odpowiedzialność moralna d)duchowość jest tworcza, dazy do szukania nowości e)duchowość jest otwarta na glebie metafizyczna, przekracza granice zmysłowego doświadczenia i siega do poznania bytu, absolutu i Boga
Teoria warstwicowa - zapoczątkował ja W. Filther który mowil o 4 sytuacjach:
a)naturalny wzrost (organizm psychofizyczny) b)społeczne przekazanie kultury (jako jednostka spoleczna) c)historyczny proces wprowadzenia wychowanka do swiata wartości (jako osobowość wlaczona w tradycje kulturalna) d)duchowy proces powstawania w nim moralno-religijnego zycia (jako członek królestwa duchow) W całości wszechstronnego rozwoju człowieka mamy 5 okresow rozwojowych, zapoczątkowujących 5 odrebnych warstwic wychowania: a)warstwa biologiczna, tworzaca nasz organizm b)warstwa psychologiczna, rozwijajaca całokształt psychiki c) warstwa socjologiczna, formujaca osobe spoleczna d)warstwa kulturologiczna e)warstwa czysto duchowa lub światopoglądowo, ksztaltuje duchowość duchowość jej strone religijno-moralna
Formy rozwojowe 1) zabawa 2) dociekanie 3) praca
Środowisko wychowawcze 1)obiektywne - otoczenie jako zespol warunkow, rzeczy osob stanowiących stale tlo życiowe wychowanka dobre i zdrowe, ale nie zawsze wywierających wpływ na jego rozwoj.
2) czynniki szkodliwe - alkohol, pornografia, zycie uliczne.
W środowisku trzeba odroznic: A)środowisko wychowawcze jako całokształt rzeczywistych wpływów na jednostke, glownie działających działających sposób nieswiadomy i niezamierzony. B)srod pedagogiczne, które wiadomo i celowo np. szkola stara się usunąć wpływy ujemne, a potęgować dodatnie.
W zakresie tresci wpływających na wychowanka dzieli się środowisko na: a) środ naturalne (teren, klimat, gleba) b)srod społeczne osob i stosunkow miedzy nimi c) srod kulturowe z wpływami kultury materialnej oraz duchowej
Zadaniem wychowania staje się opanowanie i pokierowanie: a) treścią świadomości
b)dazeniem woli do dobra c)sfera uczuc d)postawami popędowymi podświadomości
Można uporządkować dzialanie środowiska następująco: a) dzialanie swiadome, dotyczy kształtowania tresci świadomości i dążeń rozumnej woli. Pochodzi od środowiska pedagog agosu i polecz kulturowego
b) dzialanie nieswiadome wywiera wpływ na dazenie woli nie zawsze poddanej kierownictwu rozumu
c) dzialanie bezwiedne często nieprzewidziane przez wychowawcow obejmuje nastroje i przezycia emocjonalne oraz postawy dazeniowe podświadomości d) teoria warstwicowa odkrywa oddziaływanie srod duchowego - wartości kultury duchowej
Moralność etosu od strony etosu społeczeństwa wpływają: 1)morale środowiska pedagogicznego
2)morale środowiska wychowawczego roznych grup społecznych:rodzina, sasiedzi
3)morale środowiska kulturowego: kult wyższej, elitarnej, masowej 4)morale środowiska naturalnego w postaci zdrowych moralnie lub demoralizujących warunkow zycia biologicznego, ekonomicznego.
Sytuacje wychowawcze 1) Sytuacja wew człowieka , cechy duchowości, osobowość 2) Sytuacje zew:
a) określone elementy środowisko-spoleczno-wychowawczego danego kregu etosu np. rodziny.
b) utrwalone skutki środowisko-zyciowo-naturalnego c) pewne czynniki środowisko-pedagogiczno-kulturowego które staraja się skorygowac wpływy negatywne.
A ) sytuacje pedagogiczne czyli programowa która polega na tworzeniu celu wychowawczego, doborze określonych środków, na planowaniu i organizowaniu B) sytuacje społeczne - zwyczaje, obyczaje, regulaminy, C) sytuacje kulturalne pobudzenie zainteresowan poprzez otaczające dobra kulturowe: muzyka, film, ksiazka D) sytuacje życiowe warunkujące rozwoj pod wpływem przyrody i środowiska naturalnego