Programy nauczania - wykładnią koncepcji pedagogicznej - KWIATKOWSKA RATAJCZAK

W Polsce program nauczania jest bardzo rozbudowany i szczegółowy, podczas gdy w innych krajach Europy programy (ogólne, narodowe) zawierają opis celów i wymagań, konkrety (np. utwór literacki) pojawiają się bardzo rzadko i to jedynie tytułem przykładu; szkoły pracują wg własnych programów, regulowanych i kontrolowanych w relacji do ogólnego programu.

Wg założeń reformy edukacji sytuację programową w Polsce regulują trzy dokumenty: podstawa programowa, program nauczania i państwowa lista wymagań egzamianacyjnych.

Na pojęcie programu (curriculum) składają się:
a) cel (po co uczyć?)
b) droga do celu (jak uczyć i jak oceniać?)
c) środek realizacji tego celu (czego uczyć?)

Zatem programy mogą powstawać jako:
ad a) listy celów (oczekiwanych osuiągnięć, umiejętności)
ad b) zestaw planowanych czynności dydaktycznych i zadań
ad c) lista treści nauczania (tematów, zagadnień, lektur)
Jednak w każdym z wymienionych modeli muszą znaleźć się elementy dwu pozostałych.

Cechy dobrze skonstruowanego programu:
1. Zgodność z podstawą programową
2. Wyrazistość koncepcji pedagogicznej
Modele edukacyjne:
a) tradycyjnie - encyklopedyczny,
b) tradycyjnie - scjentystyczny,
c) podporządkowany wychowaniu językowemu i kulturowemu,
d) nastawiony na intuicję i przeżycie (oraz różne „mieszanki” - np. nauczanie oparte na dramie, na wykorzystaniu audiowizualnego kontekstu…
Przeszkodą w odczytaniu i zrealizowaniu danej koncepcji w programie są przyzwyczajenia i nawyki nauczycieli - stąd np. zjawisko encyklopedyzmu (wtórne zjawisko przeciążania programów nauczania).
3. Spójność programu - logiczne i konsekwentne powiązanie wszystkich ekwiwalentnych (tzn. przekładalnych na strukturę programu) elementów programu, dobór treści i zaplanowane czynności dydaktyczne,
4. Hierarchiczność składników - na pierwszy plan wysuwają się cele szczegółowe, gdyż głównym celem edukacji ma być rozwój osobowości wychowanka, potem sytuują się czynności i sytuacje dydaktyczne: materiał nauczania musi być celom i czynnościom podporządkowany.
5. Metodycznośc programu - umiejętny przekład celów ogólnych na szczegółowe (operacyjne)

Cel ogólny
(np. przygotowanie do uczestnictwa w kulturze)

Cele szczegółowe
szereg zapisów o charakterze czynnościowym (np. uczeń czyta, ogląda, tworzy) wspiera odpowiednio dobrany materiał nauczania

Rezultat
osiągnięcia uczniów

Podział programów:
- program autorski indywidualny - piętno oryginalności i indywidualności twórcy znającego możliwości środowiska i biorącego na siebie odpowiedzialność,
- program autorski powszechny - bardziej wyważony, pozbawiony zbyt indywidualnych rysów.

---