1.Wymień elementy treściowe pedagogiki opiekuńczo wychowawczej
Opieka
Wychowanie
Wychowanie opiekuńcze
2. Uzasadnij dlaczego pedagogika opiekuńcza uznawana jest za dyscyplinę naukową.
Zapotrzebowanie poznawcze na wyodrębniony zakres wiedzy, wiedzy o potrzebach etc. Wchodzi w zakres socjologii/psychologii ?
Specyficzny przedmiot (opieka)
Wyraźne miejsce wśród innych nauk
Wykładana na wyższych uczelniach
Są publikowane prace naukowe np. monografie, podręczniki
3. Wymień znaczących przedstawicieli w rozwoju pedagogiki opiekuńczo - wychowawczej : polskich i zagranicznych. Wskaż osiągnięcia 1 przedstawiciela zagranicznego i 2 polskich.
Ks.Stanisław Konarski, Grzegorz Piramowicz, Maria Ludwika Gonzaga, ks Piotr Boduen, Stanisław Markiewicz, Henryk Jordan, Władysław Szenajch, ks Wacław Bliziński, Kazimierz Antoni Jeżewski, Józef Czesław Babicki, Wanda Szuman, Helena Radlińska, Maria Grzegorzewska, Aleksander Kamiński, Ryszard Wroczyński, Jan Henryk Pestalozzi, Hans Christian Kofoed, Celestyn Freinet, Aleksander S.Neill, Stanisław Szacki, Antoni S. Makarenko, Wasyl Suchomliński, Jane Addams, Mary Richmond, Carl R. Rogers, ks. Bronisław Markiewicz, Kazimierz Lisiecki, Janusz Korczak
1. Helena (Orsza) Radlińska (1879 - 1954) - Twórczyni polskiej szkoły pedagogiki społecznej. Placówki opieki całkowitej według niej powinny mieć charakter przejściowy; proponowała przede wszystkim rozwój form opieki częściowej : żłobków, przedszkoli, świetlic, kolonii, obozów, poradni, a także urlopów macierzyńskich. Każdy może być wychowawcą, ale musi on mieć życzliwy stosunek do jednostki itp. Wychowawca według niej pełni służbę społeczną. Mówiła też o ważnej cesze „eros pedagogiczny” - czyli miłość opiekuńcza, radosna, bezinteresowna, zbliżona do miłości rodzicielskiej. Przystosowała metodę indywidualnych przypadków do warunków polskich. Opracowała metodę grupową i środowiskową, którą wykorzystuje się w pracy socjalnej i opiekuńczej. Podkreślała, że pedagogika opiekuńczo - wychowawcza jest subdyscypliną pedagogiki społecznej.
2. Maria Grzegorzewska (1888 - 1967) - Założyła Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Wyróżniła dwa rodzaje stosunku wychowawczego : wyzwalający, który prowadzi do wzajemnego zbliżenia i hamujący - który zmierza do zamknięcia się w sobie. Ważne jest samokształcenie nauczyciela, wychowawca musi stwarzać pogodny nastrój, ma mieć na względzie dobro dziecka, musi być odpowiedzialny i dociekliwy. W swojej pracy kierowała się hasłem : Nie ma kalek jest człowiek, po doktoracie zdecydowała się na pracę z upośledzonymi i została nauczycielką w jednej z paryskich szkół dzieci opóźnionych w rozwoju. Opracowała metodę rewalidacyjną i spopularyzowała ją.
3. Aleksander S. Neill (1883 - 1973) - Założył szkołę z internatem - Summerhill. Główną zasadą w jego szkole było : „dzieciom wszystko wolno”, albo „rób, co ci się podoba”. Twierdził, że tradycyjna szkoła i rodzice - „psują dzieci”. Cel zorientował na indywidualne potrzeby dziecka oraz jego dążenie do szczęścia. Czynnik najbardziej sprzyjający rozwojowi dziecka to wolność. Neill, pozostając pod wpływem naturalizmu i psychoanalizy, dał swoim wychowankom zupełną swobodę.
4. Wyjaśnij na czym polegają potrzeby ponadpodmiotowe. Podaj trzy przykłady.
Potrzeby ponadpodmiotowe to te spośród całości potrzeb jednostek, których nie są one zdolne — przejściowo lub trwale, częściowo lub całkowicie — samodzielnie zaspokajać i regulować.
Przykłady - potrzeba bezpieczeństwa, przynależności, akceptacji.
5. Krótko opisz dowolne 3 funkcje pedagogiki opiekuńczo - wychowawczej.
Wskazywać, jakie należy stosować zasady, formy, metody, techniki sprawowania opieki, żeby jej przebieg by prawidłowy a efekty korzystne. Funkcja ta sprowadza się ostatecznie do wypracowania systemu wskazań, jak należy w sposób właściwy rozwiązywać dylematy „trójkąta opiekuńczego”- podopieczny, opiekun, społeczeństwo.
Ma dostarczać wiedzy o tym jak należy sprawować cele i zadania w zakresie dziedzin i form wychowania, żeby równolegle z tym lub poprzez to zaspokajać potrzeby wychowanków.
Funkcja historyczna- Pedagogika opiekuńcza musi gromadzić i rozwijać wiedzę historyczną z zakresu opieki międzyludzkiej, wychowania przez opiekę i wychowania opiekuńczego głównie w aspektach analizy krytyczno- porównawczej.
6. Wymień czynniki wzmacniające atmosferę opieki.
- opiekun - zwłaszcza jego postawy opiekuńcze oraz treści i metody sprawowanej opieki
- stosunek podopiecznych do opiekuna, a zwłaszcza akceptacja zaufanie, zrozumienie, współdziałanie
- stosunki między starszymi, silniejszymi, zdrowymi, bardziej doświadczonymi, a młodszymi, słabszymi, chorymi, mniej doświadczonymi
- podopieczni - przede wszystkim ich cechy osobowości jak powściągliwość, tolerancja na ograniczenia, zdolność konstruktywnych wyjść z frustracji, optymizm, zadowalanie się „tym co jest” lub niedostatek czy też zupełny brak takich dyspozycji
- środowisko lokalne, z którym podopieczni są związani różnymi zależnościami i które warunkuje zaspokojenie niektórych potrzeb
- obiektywne warunki życia określające pewien pułap możliwości opieki w określonym zakresie potrzeb
- poziom stabilizacji życia i działalności, warunki szeroko pojętego bezpieczeństwa
- uznawanie i respektowanie wartości indywidualnych, grupowych i szerszych, a w tym ładu, porządku, sensowności, sprawiedliwości, egalitaryzmu, współrządzenia, współgospodarzenia, aktywności samoobsługowej i produktywnej, kultury życia codziennego, dobrych tradycji
- poziom identyfikacji podopiecznych ze swoim domem jako własnym, działania dla jego dobra
7. Określ negatywne postawy w opiece i wychowaniu.
Nadmierna opiekuńczość - nadopiekuńczość
Ograniczanie zakresu i stopnia zaspokajania potrzeb
Utrzymywanie dystansu psychicznego wobec podopiecznych
Jednostronność i skrajność wychowawcza
Unikanie sytuacji i czynności opiekuńczych
Nadmierna surowość wobec podopiecznych
Przenoszenie winy za wszelkie niepowodzenia w spełnianiu roli opiekuna na wychowanków.
8. Wymień czynności opiekuńczo - wychowawcze pedagoga z uwagi na specyfikę jego pracy.
Dom dziecka spełnia następujące funkcje opiekuńcze :
- kompensacja uznawanych wartości opieki rodziny
- usuwanie ujemnych skutków niewłaściwej opieki rodzinnej
- wyrównywanie braków i zaniedbań rozwojowych
- akceptacja życia w Domu Dziecka i adaptacja do warunków w tym domu
- wytwarzanie w środowisku Domu Dziecka perspektyw życia
- eliminowanie i łagodzenie ujemnych stron życia zakładowego
9. Wymień formy opieki.
Formy opieki według A.Kelma :
* całkowitej
- np. rodzina, Dom dziecka
* niezupełnie całkowitej dzielonej z rodziną
- np. internat szkolny, bursa
* częściowej dzielonej z rodziną
- np. żłobek dzienny, przedszkole
LUB zupełne, podstawowe, elementarne