Elementy systemu ubezpieczeń:
- ubezpieczający (zawierający umowy - nie zawsze tożsami się z ubezpieczonymi)
- płatnicy składek ubezpieczeniowych (nie zawsze jest ubezpieczony)
- płatnicy finansujący świadczenia z tytułu ubezpieczeń
- pośrednicy ubezpieczeniowi (różne formy pośrednictwa)
- nadzór finansowy (może być sektorowy, skonsolidowany(Polska), KNF)
- podmioty wsparcia prawnego i ochrony interesu ubezpieczonych(rzecznicy, fundacje, stowarzyszenia ochrony różnych grup interesów, biura narodowe)
- organizacje samorządu ubezpieczeniowego (zrzeszenia ubezpieczycieli, pośredników ubezp, pracowników ubezp, aktuariuszy)
- inne podmioty systemu ubezpieczeń (podmioty likwidujące/naprawiające szkody, świadczeniodawcy, podmioty szkoleniowe)
Istota systemu ubezp gospodarczych:
- zbiór powiązanych i zależnych elementów funkcjonujących i podejmujących działania,
- celem działań podmiotów w systemie ubezp gosp jest: łagodzenie lub likwidowanie negatywnych skutków zdarzeń losowych,
- łagodzenie negatywnych skutków zdarzeń losowych możliwe jest poprzez: objęcie ubezp szerokiej grupy podmiotów narażonych na określone ryzyko,
- podmioty objęte ubezp wpłacają składki
- świadczenia wypłacane są grupie podmiotów u których powstały wypadki ubezpieczeniowe
Ubezpieczenia obowiązkowe powszechne obejmują ubezpieczenia:
- OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
- OC rolników
- budynków wchodzących w skład gosp rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych
Regulowane są bezpośrednio ustawą
Podział ubezpieczeń gospodarczych:
Dział I: na życie
Dział II: pozostałe osobowe i majątkowe
Podział ubezp gosp wynika z następujących różnic w ubezpieczeniach:
- techniczno-ubezpieczeniowych
- finansowych
- organizacyjnych
Ubezpieczenia obowiązkowe szczególne:
- wywierają istotny wpływ jedynie na określone grupy podmiotów bądź wyodrębnionych członków społeczeństwa
- obejmują ubezpieczenia OC podmiotów za szkody wyrządzone przy: wykonywaniu czynności szczególnych, wykonywaniu poszczególnych zawodów, prowadzeniu szczególnej działalności, będą następstwem wad produktów
Ubezp odpowiedzialności cywilnej OC:
- ubezp OC chroni majątek ubezpiecz przed ujemnymi konsekwencjami roszczenia poszkodowanego
- ubezp OC daje poszkodowanemu pewność naprawienia szkody powstałej na skutek działań osób trzecich
Metody zabezpieczania społecznego:
- technika ubezpieczeniowa
- technika zaopatrzeniowa
- technika opiekuńcza (pomoc społeczna)
Rynek ubezpieczeń - struktura przedmiotowa ze względu na rodzaj oferowanych ubezpieczeń:
- niematerialny charakter produktu, usługi ubezpieczeniowej
- limitowana dostępność podmiotów ubezpieczeniowych
- przymus nabywania niektórych ubezp
- indywidualny charakter ceny
- szkodowość poszczególnych grup ubezp
Struktura podmiotowa:
1. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)
Cel:
- ochrania interes osób ubezpieczających, członków Funduszy Emerytalnych OFE oraz Pracowniczych Programów Emeryt PPE
Główne zadania:
- nadzór nad realizacją praw ubezpieczonych
- wydawanie i cofanie zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej funduszy emerytalnych
- wydawanie zgody na połączenie i podział zakładów ubezpieczeń
2. Rzecznik Ubezpieczonych (RU)
Cel:
- reprezentuje interesy osób ubezpieczających, członków OFE oraz uczestników PPE
Główne zadania:
- rozpatrywanie skarg w indywidualnych sprawach kierowanych do RU
- opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania OFE i PPE
- informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli o ostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniu zakładów ubezp i funduszy emerytalnych
- stwarzanie możliwości pojednawczego rozstrzygania sporów w zakresie ubezp
3. Polska Izba Ubezpieczeń (PIU)
Cele:
- jest organizacją samorządu gospodarczego
- przynależność Zakładu Ubezp do PIU jest obowiązkowa i powstaje z chwilą podjęcia przez Zakład działalności ubezpieczeniowej
Zadania:
- reprezentowanie zakładów ubezp wobec organów władzy i adm państwowej
- wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych dotyczących dział ubezpi oraz współdziałania przy ich opracowywaniu
- współdziałanie z organizacjami i stowarzyszeniami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezpieczeń
- edukacja ubezpieczeniowa
4. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny:
Zadania:
- wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu obowiązkowego ub OC posiadaczy pojazdów mech oraz OC rolników z tyt prowadzenia gospodarstwa rolnego
- za szkody spowodowane na osobie gdy nie ustalono sprawcy
- za szkody na mieniu i osobie gdy posiadacz pojazdu lub rolnik nie posiadał ub OC
- w przypadku ogłoszenia upadłości Z.U. zaspokojenie roszczeń osób uprawnionych z tytułu umów: OC posiadaczy pojazdów mech, OC rolników, ub na życie w wysokości 50% wierzytelności nie więcej jednak niż 30tyś zł
5. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK)
Przedmiot działalności PBUK:
- wystawianie dokumentów ubezpieczeniowych ważnych w innych państwach
- zawieranie z zagranicznymi biurami narodowymi umów o wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezpieczeniowych
- organizacja likwidacji szkód spowodowanych na terytorium RP przez posiadaczy pojazdów mech zarejestrowanych za granicą
- organizowanie likwidacji szkód spowodowanych przez posid poj mech zarejstr na terytorium RP i powstałych w krajach z którymi PBUK posiada podpisaną umowę
Cechy ubezpieczeń społecznych:
- tworzenie wspólnot osób narażonych na podobne zdarzenia losowe
-pokrywanie potrzeb majątkowych ze wspólnego funduszu
- ścisły związek z pracą której charakter decyduje o przynależności wspólnoty
- charakter przymusowy
- publiczny (państwowy lub pod nadzorem państwa)
- niezarobkowy charakter instytucji zbierających fundusze i dokonujących wypłat
- ustawowo gwarantowane prawo do świadczeń przysługujące w razie wystąpienia zdarzenia objętego ub i niezależne od posiadania innych środków utrzymania
- zróżnicowanie świadczeń wg wysokości utraconych zarobków oraz wysokości i liczby opłaconych składek
Zagraniczny zakład ub z państwa członkowskiego UE:
- może wykonywać dział ub na terenie RP jeżeli w swoim kraju uzyskał zezwolenie na prowadzenie tej działalności
- może wykonywać dział na terenie RP przez odział lub inny sposób na zasadzie swobody świadczenia usług
- podlega nadzorowi zagranicznego organu nadzoru
- zgłasza organowi nadzoru w swoim kraju zamiar wykonywania dział na terenie RP
- stosuje prawo polskie
Główny odział zagranicznego zakładu ub:
- podjęcie dział ub przez zagraniczny zakład ub wymaga zezwolenia polskiego organu nadzoru
- główny oddział działa na podstawie przepisów prawa polskiego i podlega polskiemu nadzorowi finansowemu
- obowiązkowe jest wniesienie kaucji
Towarzystwo ub wzajemnych:
- ub na zasadzie wzajemności każdy członek towarzystwa jest jednocześnie ubezpieczonym i odwrotnie
- usługi są również udostępniane podmiotom spoza towarzystwa
- nie są nastawione na maksymalizację zysku lecz zapewnienie ochrony ub członkom towarzystwa(TUW)
- członkowie mają wpływ na działalność towarzystwa poprzez udział w zebraniu członków
- składka jest zaliczką (dopłaty, rozdysponowane nadwyżki, nadwyżka przeznaczona może być na powiększenie kapitału własnego)
Działalność ubezpieczeniowa - wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z : oferowaniem, udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych, uzyskanie zezwolenia organu nadzoru, prowadzenie działalności jako zakład ub i reasekuracji, zakład ub, zakład reasekuracji