ROZWÓJ W ŚREDNIEJ DOROSŁOŚCI.konspekt , Studia, Psychologia UW - materiały do zajęć, UWPsych - Psychologia rozwoju człowieka


Dwa podejścia do średniej dorosłości:

- okres kryzysowy, prowadzący do negatywnej oceny siebie, poczucia nieszczęścia i depresji (życie po 40., to życie „z górki”);

- okres rozwojowy, w którym jednostki lepiej poznają siebie, akceptują i są w stanie zapewnić sobie niemal doskonałą harmonię ze światem (życie zaczyna się po czterdziestce).

ROZWÓJ FIZYCZNY

- starzenie się zewnętrzne;

- starzenie się wewnętrzne.

Biologiczne teorie rozwoju w ciągu życia

wyjaśniające procesy starzenia się organizmu:

- teoria zużywania się;

- teoria komórkowa;

- teoria odporności.

- Teoria zużywania się: wraz z upływem lat organizm podobnie jak maszyna zużywa się, a w ciele narastają trwałe uszkodzenia. Zwiększa się więc podatność osłabionego organizmu na negatywne czynniki - stres, niedożywienie, nałogi;

- Teoria komórkowa: wyjaśnia starzenie się nieprawidłowościami w podziale komórki, prowadzące do pojawienia się komórek wadliwych. Funkcje podejmowane przez taką grupę komórek są nieprawidłowe;

- Teoria odporności: w miarę starzenia się ciała, jego system odpornościowy staje się mniej skuteczny, wskutek czego szkodliwe komórki przeżywają i powodują uszkodzenia.

- Starzenie się zewnętrzne:

- starzenie się skóry: zmarszczki śmiechu, kurze łapki; rak podstawnokomórkowy;

- włosy: siwienie (na skutek ubytku melaniny w cebulkach włosowych), przerzedzanie się; męski typ łysienia;

- Starzenie się wewnętrzne:

- układ krążenia (umiarkowane podniesienie ciśnienia krwi; problem stężenia cholesterolu we krwi - miażdżyca tętnic; miażdżyca naczyń wieńcowych - choroba wieńcowa, zawał mięśnia sercowego);

- system nerwowy: mało znaczące zmiany strukturalne w mózgu, ale stopniowa utrata neuronów w mózgu i rdzeniu kręgowym;

- układ oddechowy: początek utraty elastyczności płuc; klatka piersiowa zmniejsza się, mięśnie poruszające ją - słabną;

- zdolności sensomotoryczne: wzrok: słabnie zwłaszcza po 40 r.ż.- presbiopia czyli dalekowzroczność; słuch: od 40 r.ż. - ubytki, mężczyźni stopniowo tracą zdolność słyszenia wyższych dźwięków.

Problem otyłości (nadmiaru tkanki tłuszczowej - przekroczenie od 10 do 20% więcej ponad zalecaną normę); problem nadwagi - ciężar ciała większy niż zalecany dla danego wzrostu.

Problem menopauzy:

menopauza = zatrzymanie menstruacji, po okresie dojrzewania od 300 do 500 pęcherzyków jajowych. (Klimakterium - okres pomiędzy początkiem nieregularnych menstruacji a całkowitym się ich zatrzymaniem).

Andropauza (?)

TEORIA STRUKTURY ŻYCIA

DANIELA J. LEVINSONA

1. Era przeddorosłości (dzieciństwo i dorastanie) - od poczęcia do około 22 roku życia;

2. Era wczesnej dorosłości (dojrzałości) - od 17 do 45 roku życia;

3. Era średniej dorosłości (wieku średniego) - od 40 do 65 roku życia;

4. Era późnej dorosłości - od 60 roku życia do końca życia

1. Okres przejścia do wczesnej dorosłości - od 17 do 22 roku życia;

2. Okres przejścia między wczesną a średnią erą dorosłości - od 40 do 45 roku życia: wkraczanie w wiek średni;

3. Okres przejścia do późnej dorosłości - od 60 do 65 roku życia: wkraczanie w późną dorosłość.

WCZESNA DOROSŁOŚĆ

1. Okres przejścia do wczesnej dorosłości (od 17 do 22 roku życia)

- zdobywanie niezależności;

- opuszczanie domu rodzinnego i samodzielne zamieszkanie;

- definiowanie swoich aspiracji, próby wcielania ich w życie;

- zaręczanie się i narzeczeństwo.

2. Wstępowanie w świat dorosłych (debiut w świecie dorosłych) - od 22 do 29 roku życia

- działalność zawodowa;

- zawarcie małżeństwa i założenie rodziny;

- utrzymanie rodziny;

- zadania związane z indywidualnym rozwojem:

A) konfrontowanie z rzeczywistością swoich marzeń co do miejsca w świecie dorosłych;

B) próba tworzenia relacji między osobą doświadczoną (mentorem) a niedoświadczoną;

- tendencje konfliktowe: niezależność i autonomia kontra oczekiwania społeczne co do zaangażowania się w życie społeczne.

3. Wejście w lata trzydzieste - od 29 do 33 roku życia

- ocena dokonanych wyborów życiowych;

- kryzys - gdy ocena jest negatywna.

4. Kulminacja wczesnej dorosłości - od 33 do 40 roku życia (stabilizacja)

- koncentracja na określonej formie aktywności;

- dążenie do zwiększania swego autorytetu, niezależności i samowystarczalności;

- uniezależnianie się od społecznych nakazów i zakazów;

- pozostawanie w zgodzie ze swoimi wartościami.

WIEK ŚREDNI

1. Okres przejścia - od 40 do 45 roku życia

- dokonywanie ocen przeszłości;

- przygotowanie się do przyszłości i do rozstania z erą wczesnej dorosłości;

- integrowanie przeciwstawnych tendencji: młody/stary, destrukcyjny/twórczy, męski/kobiecy i przywiązany/izolowany.

2. Wejście w wiek średni - od 45 do 50 roku życia (debiut)

- osiągnięcie szczytu swoich możliwości;

- świadomość swych dążeń i planów zawodowych, rodzinnych, stylu spędzania wolnego czasu;

- syndrom pustego gniazda.

3. Wkroczenie w lata pięćdziesiąte - od 50 do 56 roku życia

- oszacowanie swoich osiągnięć;

- podjęcie próby dokonywania zmian w niezadowalających dziedzinach życia.

4. Kulminacja wieku średniego - od 56 do 60 roku życia

- okres wykorzystywania osiągnięć i zdobyczy (realizacja aspiracji z lat czterdziestych - stanowiska, pozycje, role i zasoby)

Rozwój moralny: ETYKA TROSKI I OPIEKI C.Gilligan a problem płci.

1. Etyka sprawiedliwości cechująca mężczyzn;

2. Etyka troski i opieki cechująca kobiety.

Przyczyny: odmienne wzorce socjalizacji

- kobiety zachęcane są do odpowiedzialności i opieki

- a mężczyźni socjalizowani w kierunku moralności praw, autonomii, wolności oraz szacunku dla praw;

- męskość definiowana jest przez separację;

- a kobiecość przez przywiązanie;

- tożsamość płciowa mężczyzn zagrożona jest przez bliskość;

- a tożsamość kobieca zagrożona jest przez separację.

Etapy rozwoju moralnego wg Gilligan

Poziom 1. Przetrwanie (troska o siebie)

Poziom 1,5. Przejście od przetrwania do odpowiedzialności

Poziom 2. Konwencjonalne dobro i troska o innych

Poziom 2,5. Przejście od perspektywy konwencjonalnej opieki do perspektywy refleksyjnej prawdy o wzajemnych relacjach

Poziom 3. Etyka opieki - opiekowanie się tak sobą, jak innymi.

Szerszy opis stadiów w koncepcji Gilligan

POZIOM 1: Przyjęta perspektywa: troska o siebie dla zapewnienia przetrwania i osobistego szczęścia. Brak dowodów na troskę o innych.

POZIOM 1,5: Przejście od przetrwania do odpowiedzialności. Pojawia się pewne zainteresowanie innymi ludźmi, ale przetrwanie jest najważniejszym celem.

POZIOM 2: Konwencja dobroci, troski o innych. Przyjęta perspektywa: odpowiedzialność, obowiązek, zobowiązanie. Wyznaczana przez: społeczne wartości i konwencjonalnie definiowaną dobroć jako: samopoświęcanie się dla dobra innych.

POZIOM 2,5: Przejście od perspektywy konwencjonalnej opieki do perspektywy refleksji i prawdy o wzajemnych relacjach. Przejście od koncentracji na dobroci do szczerości i prawdy. Rozważenie relacji pomiędzy dobrocią wobec innych a własnymi kosztami.

POZIOM 3: Etyka opieki - opiekowanie się zarówno sobą, jak i innymi. Osiągana jest równowaga pomiędzy egoizmem a odpowiedzialnością. Dokonywany jest samodzielny wybór pod wpływem wewnętrznych kryteriów dobra.

Średnia dorosłość - w teorii E.Eriksona

GENERATYWNOŚĆ / STAGNACJA

Mężczyźni i kobiety w średniej dorosłości -

są w szczególnym stopniu skoncentrowani na dobrostanie i rozwoju przyszłych pokoleń.

Poprzez realizację planów życiowych - poczynając od rodzicielstwa a na działalności politycznej kończąc - dorośli GENERUJĄ POZYTYWNE DZIEDZICTWO dające w efekcie PRZEDŁUŻENIE TRWANIA WŁASNEJ OSOBY.

1. GENERATYWNOŚĆ (z perspektywy psychologicznej)TO:

a) DOŚWIADCZANIE WEWNĘTRZNEGO PRAGNIENIA LUB SKŁONNOŚCI;

b) ODPOWIEDNIE DO WIEKU OCZEKIWANIE, WYMAGANIE

2.GENERATYWNOŚĆ (z perspektywy społeczeństwa) TO:

- kluczowy zasób, który może zasilić różne instytucje społeczne i motywować do działania na rzecz dobra publicznego.

3. GENERATYWNOŚĆ TO także:

DOBRO dla generatywnej osoby. Jest świadectwem dojrzałości i współwystępuje wg Eriksona ze zdrowiem psychicznym i dobrostanem. Jest też kluczowym komponentem psychospołecznej adaptacji.

Warunkiem podjęcia generatywnego działania jest

wg Eriksona WIARA W LUDZKOŚĆ.

Bez tej wiary lub przynajmniej

umiarkowanego optymizmu trudno jest podejmować trud, na którego efekty można się nie doczekać.

Główne obiekty generatywne:

- społeczeństwo jako całość.

Ważne: zachowanie równowagi między generatywnością rodzicielską a publiczną.

Koncepcja Roberta Pecka

Kryzysy wieku średniego:

cenienie mądrości versus cenienie sił fizycznych; socjalizowanie się versus seksualność w stosunkach międzyludzkich; katektyczna giętkość versus katektyczne zubożenie; giętkość umysłowa versus umysłowa sztywność.

Katektyczna giętkość - zdolność do emocjonalnej elastyczności, poszukiwania nowych osób, obszarów działania, idei w związku z występowaniem w wieku średnim utraty bliskich, w tym, dorosłych dzieci podejmujących samodzielne życie. Katektyczne zubożenie - trudność w znalezieniu nowych obiektów uczuć i dążeń po utracie dotychczasowych obiektów miłości prowadzi do zubożenia emocjonalnego - występuje Syndrom Pustego Gniazda.

ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ WEDŁUG TEORII ROGERA GOULDA

5 irracjonalnych przekonań typowych dla wieku średniego:

1. BEZPIECZEŃSTWO MOŻE TRWAĆ WIECZNIE;

2. ŚMIERĆ NIE MOŻE ZDARZYĆ SIĘ ANI MNIE, ANI MOIM BLISKIM;

3. NIEMOŻLIWE JEST ŻYCIE BEZ PARTNERA;

4. NIE MA ALTERNATYWY DLA ŻYCIA W RODZINIE;

5. JESTEM NIEWINNY.

Syndrom Pustego Gniazda

to specyficzny stosunek rodziców (zwłaszcza matek) wobec dorosłego dziecka opuszczającego dom rodzinny,

wyrażający się

dążeniem do pozostawania w bliskości swego dziecka, utrzymywania z nim relacji na znanych dotychczas zasadach, bez uwzględniania zmian, jakie zaszły w życiu dziecka.


Problem pełnego gniazda - zjawisko bumerangu;

Problem sandwichowego pokolenia (obciążenie rolą);

Problem podejmowania nowych ról społecznych: roli dziadków, teściowych;

Problem powrotu do pracy zawodowej oraz przygotowania do emerytury.



Wyszukiwarka