WYKŁAD 1: Rachunkowość jako nauka.

RACHUNKOWOŚĆ

Rachunkowość finansowa Rachunkowość zarządcza

Związana jest z księgowaniem wspomaga proces zarządzania

Operacji gospodarczych

RACHUNKOWOŚĆ

Księgowość Sprawozdawczość Kalkulacja

(rach. Finansowa) (analiza finansowa) (rachunek kosztów)

RACHUNEK

KOSZTÓW

Rachunkowość finansowa Rachunkowość zarządcza

Ex post - dane historyczne

In tempony - dane teraźniejsze

Ex ante - dane przyszłościowe

Rachunkowość jako nauka wchodzi w skład nauk ekonomicznych, a natomiast nauki ekonomiczne wchodzą w skład nauk tzw. społecznych. Rachunkowość nazywana jest swoistym jeżykiem biznesu, gdyż dostarcza informacji w mierniku pieniężnym. Współczesną rachunkowość można podzielić na:

1. Rachunkowość finansową

2. Rachunkowość zarządczą

W Polsce ustawa o rachunkowości określa zasady rachunkowości oraz sposób badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta (osoba uprawniona do badania sprawozdań finansowych). Ustawa o rachunkowości ma charakter obowiązkowy, przy czym reguluje w sposób dokładny funkcjonowanie rachunkowości finansowej, natomiast nie reguluje ona rachunkowości zarządczej, gdyż ma ona charakter dobrowolny.

Ustawa o rachunkowości składa się z 11 rozdziałów:

1. Przepisy ogólne

2. Prowadzenie ksiąg rachunkowych

3. Inwentaryzacja

4. Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego

5. Sprawozdania finansowe jednostki

6. Sprawozdania finansowe jednostek powiązanych

7. Badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych

8. Ochrona danych

9. Odpowiedzialność karna

10. Przepisy szczególne i przejściowe

11. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy końcowe

Rachunkowość można zdefiniować jako zamknięty system identyfikacji, pomiaru,

przetwarzania i przekazywania informacji, które wykorzystywane są do oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa oraz uzyskiwanie wyniku finansowego, przy czym informacja ta wykorzystywana jest dla celów sprawozdawczych i decyzyjnych przez użytkowników wewnętrznych i zewnętrznych. Art. 4 ust. 3 definiuje „rachunkowość” (rachunkowość finansową) jako pewien system ewidencji gospodarczej odzwierciedlającej w formie pieniężnej zachodzące zjawiska i procesy gospodarcze oraz sytuacje majątkowo-finansową i uzyskiwany wynik finansowy podmiotu gospodarczego.

Rachunkowość finansowa obejmuje swym zasięgiem:

1. Realizację przyjętych zasad (polityk) rachunkowości

2. Prowadzenie na podstawie dowodów księgowych ksiąg rachunkowych, które ujmują zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym

3. Okresowe ustalenie lub sprawdzenie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów

4. Wycenę aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego

5. Sporządzanie sprawozdań finansowych

6. Gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych

7. Podanie badaniu i ogłoszeniu sprawozdań finansowych zgodnie z przepisami ustawy

Należy pamiętać, że kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonanie obowiązku w zakresie prowadzenia rachunkowości. Jeżeli prowadzenie rachunkowości powierza się innej osobie to wymaga to pisemnej zgody tej osoby. W przypadku, gdy kierownictwo tworzy organ wieloosobowy to, jeżeli nie została wskazana osoba odpowiedzialna to wówczas odpowiedzialność ponoszą wszystkie osoby wchodzące w skład kierownictwa.

Rachunkowość można również zdefiniować, jako system informacyjno-kontrolny, który odzwierciedla przebieg i rezultaty działalności gospodarczej danego podmiotu, przy czym jest to system uniwersalny i elastyczny.

System uniwersalny oznacza, że możliwy jest on do zastosowania w różnych warunkach, czyli może być stosowany do różnego zakresu oraz rodzaju prowadzonej działalności

System elastyczny jest to taki system, który może być stosowany w każdym podmiocie gospodarczym. Należy pamiętać i zgodnie z art. 2 ustawy o rachunkowości stosuje się dla wszystkich podmiotów mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium RP, w szczególności do tych podmiotów zalicza się:

1. spółki prawa handlowego (osobowe i kapitałowe) z wyjątkiem skarbu państwa oraz NBP

2. osoby fizyczne oraz osoby fizyczne spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, jeżeli przychody ze sprzedaży oraz operacji finansowych przekroczyły 800.000 Euro

3. jednostek organizacyjnych działających na podstawie przepisów prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów

4. gminy, powiaty i województwa oraz tworzone przez nie związki publiczno-prawne

5. jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (fundacje i stowarzyszenia)

6. zagraniczne podmioty, które prowadzą działalność na terytorium RP

7. inne jednostki, które nie zostały wymienione, a które na realizację zadań zleconych otrzymują subwencję lub dotację od związków publiczno prawnych

Użytkownicy informacji w rachunkowości - wykorzystują oni dane, informacje generowane przez rachunkowość, wyróżnia się dwa rodzaje użytkowników:

1. użytkownicy wewnętrzni - są to osoby lub podmioty, które w sposób bezpośredni funkcjonują w danym podmiocie gospodarczym np. kadra zarządzająca, zatrudnieni pracownicy, związki zawodowe

2. użytkownicy zewnętrzni - są to podmioty, które współpracują z przedsiębiorstwem w wyniku realizowanych transakcji rynkowych np. inwestorzy, instytucje finansowe, dostawy i odbiorcy, organy podatkowe, instytucje państwowe np. GUS, NIK, ABW, CBŚ, lokalna społeczność

Funkcje rachunkowości:

1. funkcja informacyjna - informuje w mierniku pieniężnym o wszelkich procesach gospodarczych zachodzących w przedsiębiorstwie dzięki tym informacją można podjąć decyzję dotyczące danego podmiotu

2. funkcja kontrolna - związana jest z inwentaryzacją polegającą na porównywaniu stanu rzeczywistego ze stanem księgowym, ma to chronić przedsiębiorstwo przed wszelkimi nadużyciami

3. funkcja analityczna (szczegółowa) - pozwala w sposób szczegółowy wyodrębnić wszelkie zasoby i kapitały posiadane przez podmiot gospodarczy

4. funkcja dowodowa - dokumenty księgowe są podstawą do rozstrzygania wszelkich kwestii spornych dotyczących rozliczeń transakcji kupna-sprzedaży, dotyczy to powstałych niedoborów i reklamacji

5. funkcja optymalizacyjna - informacje zawarte w rachunkowości stanowią podstawę do tworzenia wariantów związanych z wyborem określonego rozwiązania, tak aby przy danych ograniczeniach uzyskać jak najlepszy rezultat

6. funkcja sprawozdawcza - sprawozdania finansowe są produktem końcowym rachunkowości, gdyż dostarczają informacji finansowych zarówno użytkownikom zewnętrznym i wewnętrznym.

1

---