ĆWICZENIA 7
UKŁAD POKARMOWY
Na układ pokarmowy składa się jama ustna (język i zęby), gardło, przełyk, żołądek, jelito cienki i grube oraz odbyt. Do układu trawiennego zalicza się ślinianki, wątrobę, pęcherzyk żółciowy i trzustkę. Funkcją układu pokarmowego jest pobieranie, fragmentacja, rozkład substancji wielkocząsteczkowych i niskocząsteczkowych za pomocą enzymów.
Przewód pokarmowy można podzielić na trzy części:
- jama ustna - pobieranie i fragmentacja
- część przewodząca - transport
- część trawiąca - enzymy trawiące, wchłanianie produktów trawienia
Jama ustna - rozdrabnianie - nabłonek wielowarstwowy płaski, w błonie śluzowej gruczoły surowicze, śluzowe, śluzowo - surowicze. Dziąsła - błony śluzowe otaczające szyję zęba.
Gardło - dolna powierzchnia czaszki, łączy się z jamą nosa. Część nosowa - nabłonek wielorzędowy, część ustna/krtań - wielowarstwowy płask. Błona śluzowa właściwa zbudowana jest z tkanki łącznej właściwej zbitej, zaś błona mięśniowa z mięśni poprzecznie prążkowanych - zależne od naszej woli.
Przełyk - transport - prosty przewód. Nabłonek wielowarstwowy płaski, tkanka łączna, w górnym odcinku mięśnie poprzecznie prążkowane, w środkowym prążkowane i gładkie, w dolnym gładkie.
Żołądek - trawienie - błona podśluzowa, mięśnie oraz gruczoły surowicze
- gruczoły wpustowe - komórki śluzowe, nieliczne endokrynowe, okładzinowe, komórki pąkujące jony, syntezują kwas solny
- gruczoły odźwiernikowe - komórki śluzowe i endokrynowe
- gruczoły żołądkowe - komórki śluzowe, endokrynowe, okładzinowe - wydzielają enzymy: pepsynogen i niewiele lipaz
Komórki macierzyste, okładzinowe (produkują HCl o stężeniu 0,16), główne (wytwarzają pepsynogen), makrofagi (fagocytują).
Jelito cienkie - trawienie i wchłanianie - hormony usprawniające trawienie i wchłanianie, ściany z błony śluzowej. Błony śluzowe i podśluzowe tworzą okrężne uwypuklenie nazywane fałdami Kerkringa - razem z kryptami jelitowymi zwiększają powierzchnię chłonną. Komórki macierzyste, okładzinowe (produkują HCl o stężeniu 0,16), główne (wytwarzają pepsynogen), makrofagi (fagocytują).
Jelito grube - brak fałdów okrężnych i kosmków, nabłonek jednowarstwowy walcowaty. Komórki macierzyste, okładzinowe (produkują HCl o stężeniu 0,16), główne (wytwarzają pepsynogen), makrofagi (fagocytują), enterocyty, komórki śluzowe, endokrynowe.
Odbyt - wydalanie, nabłonek wielowarstwowy płaski.
Narządy pomocnicze (towarzyszące)
Wątroba
- magazynuje produkty trawienia, przechowuje wiele substancji odżywczych
- detoksykacja wielu substancji szkodliwych
- zewnętrzne i wewnętrzne wydzielanie
- synteza białek krwi i inne
Wątroba zbudowana jest z łącznotkankowego zrębu, który podtrzymuje liczne naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy oraz z miąższu, który składa się z komórek wątroby (hepatocyty). Układają się w blaszki, otoczone z dwóch stron przez naczynia włosowate typu zatokowego, czyli sinusoidy. Duże jądro, duży aparat Golgiego oraz dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczna szorstka i gładka. W cytozolu oprócz licznych rybosomów obecne są duże złogi glikogenu i krople lipidów, dużo mitochondriów, przestrzenie okołozatokowe (Dissego) i kanaliki żółciowe.
Między komórkami śródbłonka w ścianie sinusoid znajdują się komórki Browicza-Kupffera, są to makrofagi:
- zapobiegające krzepnięciu krwi w naczyniach przez fagocytozę włóknika i innych
- fagocytozują bakterie i komórki nowotworowe, kompleksy przeciwciało-antygen, zużyte erytrocyty i ich fragmenty
Trzustka wydziela wewnętrznie (endokrynowo) hormony i zewnętrznie (egzokrynowo) enzymy. Część wewnątrzwydzielnicza stanowi główną masę narządu. Wewnątrzwydzielnicza tworzy wyspy trzustkowe (Langerhansa). Trzustkę pokrywa tkanka łączna właściwa, tworzy zrąb płacików.