EMOCJE - ustosunkowanie się siebie samego do czegoś lub kogoś, mogą mieć (+); (-); silne odczucie (świadome lub nie) o charakterze pobudzenia pozytywnego lub negatywnego. Emocje mogą być wywołane niezaspokojeniem potrzeb podstawowych, życiowych czyli pierwotnych. Emocje mają zawsze znak i siłę. Rodzimy się: złość, strach, radość, smutek, obrzydzenie, zdziwienie. 2-3 rok życia - duma, wstyd, wina, zażenowanie; po 5 roku życia - uczymy się kontrolować emocje (samokontrola); 3-6 - intensywny rozwój przeżywanych emocji; wiek szkolny - obiektywna ocena uczuć innych. Każdą emocję można opisać charakteryzując jej trzy komponenty : intensywność, znak i treść. Powinno się dzieci uczyć wyrażać emocję poprzez zabawy, ekspresję i mówienia o emocjach. FUNKCJE : informująca - o wartości obiektu ; - komunikacyjna - komunikujemy otoczenie o swoim stanie ; - motywacyjna. INTELIGENCJA EMOCJONALNA WG GOLEMANA - samokontrola, zapał, wytrwałość i zdolność do motywowania się. Zbiór zdolności warunkujących wykorzystanie emocji przy rozwiązywaniu problemów zwłaszcza w sytuacjach społecznych.
WYRAŻANIE EMOCJI DZIECKO UCZY SIĘ: - modelowanie (obserwacja), - trening (uczymy się). ALEKSYTYMIA - brak zdolności odczuwania emocji innych ludzi (upośledzenie sfery emocjonalnej). ŹRÓDŁA EMOCJI : - bodźce odbierane przez nasze zmysły (np. ciepło słońca); - przedmioty lub obiekty (morze zimą jest emocjonalnie obojętne, ale latem nie); - potrzeby (dążenie do ich zaspokojenia, gdy zaspokajamy jest radość, gdy nie jest smutek); - kontakt z samym sobą ( gdy siebie lubimy jest +, gdy nie - ); słowa. DEPRYWACJA - niezaspokojenie potrzeb; krótkotrwała - 3 fazy: - bunt, - rozpacz, - apatia, zobojętnienie (choroba sieroca), długotrwała - nie musi być wynikiem porzucenia dziecka, np. mając rodziców co nie mówią, że kochają, nie przytulają to takie dzieci przejawiają nerwicę i 75% młodocianych przestępców wywodzi się z takich rodzin. Konsekwencją deprywacji jest odrzucenie. FORMY UJAWNIANIA EMOCJI : układ autonomiczny ( niezależny od naszej woli) drżenie rąk , - wegetatywne, - reakcje ruchowe, - procesy psychiczne.
ROZWÓJ SPOŁECZNY - to zachodzące z wiekiem zmiany w regulacji stosunków z otoczeniem, czyli utrzymywaniem równowagi między: - przystosowaniem się do wymogów innych; - wpływaniem na innych. ROZWÓJ SPOŁECZNY JAKO PROCES SOCJALIZACJI - 1) stopniowe uczenie się, dostosowywanie do otrzymywanych zakazów i nakazów, a) zwiększenie odroczenia czasowego między poleceniem a działaniem, b) respektowanie poleceń kierowanych do grupy. 2) zdolność do przestrzegania norm społecznych, a) mniej konfliktów, b) tworzenie relacji z innymi. ANOMIA MORALNA - ( 0-2 rok) nieprzestrzeganie, niezrozumienie wartości, norm moralnych. HETERONOMIA MORALNA - (2-9 rok) dziecko przestrzega norm pochodzących od dorosłych. SOCJONOMIA MORALNA - (9-13 rok) ścisłe przestrzeganie w danej grupie norm, konwencji. Odgrywa ważną rolę konwencjonalizm moralny. AUTONOMIA MORALNA - (13-24 rok) swoboda, wolność, ustanawianie praw dla samego siebie, kierowanie się własnym sumieniem. PRYNCYPIALIZM MORALNY - należy przestrzegać norm, przestrzega u innych swoich uczynków nie widzi a innych tak, ocenia bardzo krytycznie, rodzice tracą autorytet, zaczyna przestrzegać ze względu na refleksję, np. człowiek dorosły osiągając autonomię moralną znajdując portfel na ulicy szuka właściciela. INTERNALIZACJA NORM - przyjęcie norm za własne, uwewnętrznienie. IDEALIZM MORALNY - nie jest osiągalny. REALTYWIZM - dziecko zaczyna rozumieć zmienność świata.
ROZWÓJ RÓL PŁCIOWYCH
TOŻSAMOŚĆ PŁCIOWA - zdolność kategoryzowania siebie jako osoby płci męskiej lub żeńskiej (3rok). CIĄGŁOŚĆ PŁCI - świadomość, że płeć jest taka sama przez całe życie (4rok). NIEZMIENNOŚĆ PŁCI - dzieci uznają, że płeć jest stała i nie może się zmienić pod wpływem ubrania się czy zmiany zachowania(5rok). STAŁOŚĆ PŁCI - świadomość, że płeć stanowi integralną część JA : obejmuje ona tożsamość płciową, świadomość płci i niezmienność płci. WYJAŚNIENIA ETIOLOGICZNE I BIOLOGICZNE - za rozwój ról płciowych są odpowiedzialne przede wszystkim procesy genetyczne i biologiczne. Osobnicy płci męskiej i żeńskiej różnią się pod względem anatomii , odgrywają też odmienne role w procesie reprodukcji i odnosi się to także niemal do wszystkich innych gatunków. PODEJŚCIE TEORII UCZENIA SIĘ - wyuczone wzory zachowania, nabywane przez doświadczenie oraz kształtowane przez środowisko. DYMORFIZM PŁCIOWY - istnienie u pewnych gatunków biologicznych, różnic między osobnikami męskimi i żeńskimi związanych z ich rolą w procesie reprodukcji. RÓŻNICOWANIE PŁCI - proces w którym wyłaniają się biologiczne różnice. ZABURZENIA CHROMOSOMALNE : ZESPÓŁ TURNERA 45X0 - zaburzenia chromosomalne występujące u kobiet spowodowane brakiem jednego X. kobiety z tym zespołem nie mają jajników, nie miesiączkują, są niskiej postury i prezentują nad kobiece cechy osobowość, posiadają zdolności humanistyczne. ZESPÓŁ KLINEFERTERA 47XXY - zaburzenia chromosomalne występujące u mężczyzn, spowodowane obecnością dodatkowego chromosomu X , mężczyźni mają długie ręce, skąpe owłosienie, niedorozwinięty członek i sfeminizowane cechy osobowości. ZESPÓŁ 47XYY - zaburzenia chromosomowe występujące u mężczyzn spowodowane obecnością dodatkowego chromosomu Y, mężczyźni z tym zespołem mają potężną budowę ciała i silne cechy osobowości. PARAFILIA - rodzaj zaburzenia na tle seksualnym (zboczenia), którym wystąpienie podniecenia seksualnego i pełnej satysfakcji seksualnej uzależnione jest od pojawienia się specyficznych obiektów ( w tym osób) rytuałów czy sytuacji nie będących częścią normatywnej sytuacji. ORIENTACJA SEKSUALNA - trwały odczuwany wewnętrznie popęd płciowy, emocjonalny do osobników określonej płci. Orientacje seksualne : 1) heteroseksualną - popęd do osób płci przeciwnej, 2) homoseksualną - popęd do osób tej samej płci, 3) biseksualną - popęd do osób obu plci