UDZIAŁ NEREK W REGULACJI RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ

Głównym buforem stabilizującym pH płynu pozakomórkowego jest bufor wodorowęglanowy. Jego wyjątkowość polega na tym że oba jego składniki podlegają w organizmie aktywnej regulacji: stężenia CO₂ przez układ oddechowy, stężenie HCO₃ przez nerki. Do całkowitego wyrównania zaburzeń pH w osoczu niezbędna jest prawidłowa praca nerek.

Regulacja stężenia HCO₃ - w osoczu przez nerki obejmuje procesy:

1. Całkowite wchłanianie zwrotne jonów wodorowęglanowych.

2. Wydalanie nadmiaru wodorowęglanów.

3. Odtworzenie wodorowęglanów zużytych na obwodzie w procesie zobojętniania wytwarzanych tam mocnych kwasów lub wodorowęglanów traconych przez nerkę.

ROLA NEREK W UZUPEŁNIANIU WODOROWĘGLANÓW

Organizm człowieka na normalnej diecie wytwarza mocne kwasy w ilości odpowiadającej 50-100mmol H⁺/24h. Główne z nich to kwas siarkowy, fosforowy i moczowy.

AH + HCO₃ H₂CO₃ + A^-

↓

CO₂ + H₂O Jony wodorowe tych kwasów są zobojętniane przez

wodorowęglany. Te wodorowęglany są odtwarzane przez nerki!!

UDZIAŁ NEREK W REGULACJI RÓWNOWAGI KWASOWO—ZASADOWEJ

Prawidłowy mocz nie zawiera jonów wodorowęglanowych: całość przesączanych jonów wodorowęglanowych jest wchłaniana zwrotnie w kanalikach nerkowych; nawet niewielkie uszkodzenie nerkowego wchłaniania zwrotnego wodorowęglanów prowadziłaby do rozwinięcia kwasicy metabolicznej.

BUDOWA NEFRONU

--SCHEMAT !!--

Prawidłowy mocz nie zawiera jonów wodorowęglanowych, całość jest wchłaniana zwrotnie.

W kanalikach aproksymacyjnych ulega wchłonięciu :

-Wodorowęglany 90%

-Jony sodowe 80%

-Zmiana pH z 7,4 do 6,4/6,8

WYDALANIE NADMIARU WODOROWĘGLANÓW PRZEZ NERKI

Zwiększanie stężenia wodorowęglanów (o2-3 mmol/L) w osoczu powoduje że proporcjonalnie zwiększa się ich wydalenie z moczem. W tym czasie wchłanianie zwrotne wodorowęglanów ustala się na stałym poziomie ok.26 mmol/L przesączu kłębkowego. Wielkość tą określamy jako Tm (maksymalna zdolność wchłaniania zwrotnego danego związku).

WCHŁANIANIE ZWROTNE WODOROWĘGLANÓW

Nie jest wielkością stałą i zmienia się pod wpływem wielu czynników fizjologicznych.

1.Zwiększa się pod wpływem pCO₂: wzrost pCO₂ pobudza wchłanianie zwrotne jonów wodorowęglanowych co prowadzi do wzrostu ich stężenia w osoczu.

Spadek pCO₂ hamuje wchłanianie zwrotne jonów wodorowęglanowych co prowadzi do spadku ich stężenia w osoczu.

2.Zależy od wchłaniania zwrotnego chlorków, spadek stężenia jonów chlorkowych w osoczu prowokuje zwiększone wchłanianie zwrotne wodorowęglanów i rozwój zasadowicy metabolicznej w przestrzeni pozakomórkowej. ( KWASICA ODDECHOWA I METABOLICZNA - PRZESTREŃ POZAKOMÓRKOWA

SCHEMAT!!! )

3.Stan gospodarki potasowej - ściślej wewnątrzkomórkowe stężenie jonów potasowych wpływa na wydzielanie jonów wodorowych i wchłanianie jonów wodorowęglanowych przez kanaliki nerkowe.

WCHŁANIANIE ZWROTNE WODOROWĘGLANÓW

Pierwotne zaburzenie w komórkach kanalików nerkowych, małe stężenie K w płynie pozakomórkowym, wzrasta ich transport do przestrzeni pozakomórkowej.

Skutki:

1.Rozwój zasadowicy pozakomórkowej.

2.W komórce hipokaliemia i jej zakwaszanie.

3.Zwiększone wchłanianie zwrotne jonów wodorowęglanowych i wydzielanie jonów wodorowych.

--SCHEMAT!!—

MECHANIZM TRANSPORTU WODOROWĘGLANÓW W KANALIKU PROKSYMALNYM

--SCHEMAT !!—

REASORBCJA WODOROWĘGLANÓW I MECHANIZM WYDZIELANIA JONÓW WODOROWYCH W KANALIKU DYSTALNYM I ZBIORCZYM

Głównym źródłem amoniaku w nerce jest glutamina.

--SCHEMAT !!—

--SCHEMAT !!—

AMONIAK

To drugi ważny akceptor jonów wodorowych w świetle kanalików nerkowych. Amoniak i jego jon amonowy tworzą parę buforową NH­₃ + H^- ↔ NH₄^-

[NH₃]

pH=9,3+log ------

[NH₄]

Amoniak jest dobrze rozpuszczalny po obu stronach błony ustala się równowaga. Stężenie jest odwrotnie proporcjonalne do pH.

KWASICA ODDECHOWA

1. Wzrost pCO₂ we krwi; przyczyna podwyższone wytwarzanie CO₂ w tkankach i zmniejszanie wentylacji pęcherzykowej (hipowentylacja)

Zaburzenia prowadzące do hipowentylacji to:

a) zmniejszanie pobudliwości ośrodka oddechowego: przedawkowanie leków przeciwbólowych, uspokajających i znieczulających, urazy mózgu, wylewy śródmózgowe, długotrwałe niedotlenienie, oddychanie powietrzem o dużym stężeniu CO₂, choroby z wzmożonym ciśnieniem śródczaszkowym.

b) Choroby nerwów ruchowych unerwiających mięśnie oddechowe; uszkodzenia dróg i ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego, zapalenia wielonerwowe, przedawkowanie kurary i jaj pochodnych.

c) Choroby mięśni oddechowych; dystrofia mięśniowa, włośnica, urazy

d) Ograniczenie ruchomości klatki oddechowej; wysięki i przesięki opłucnowe, odma opłucnej, rozległe zrosty

e) Choroby płuc:

-Z ubytkiem czynnej tkanki płuc (niedodma, zapalenie płuc, gruźlica płuc)

-Z tratą rozprężalności płuc (obrzęk, zastój, zwłóknienie)

-Z upośledzeniem ruchu powietrza w drogach oddechowych (zapalenie oskrzeli, nowotwory oskrzeli)

2. Wzrost pCO₂ spowoduje uruchomienie 3 mechanizmów obronnych:

1. Buforowanie pCO₂ we krwi anionami buforującymi krwi, głownie Hb (szybko)

2. Buforowanie pCO₂ w tkankach głównie wymiana z wewnątrzkomórkowymi Na o K^- (szybko)

3. Zwiększone wytwarzanie wodorowęglanów w nerkach (po 3-5 dniach)- zwiększa się wchłanianie wodorowęglanów głównie w kanaliku proksymalnym oraz zwiększa się wydalanie jonów wodorowych.

ZASADOWICA ODDECHOWA

1. Obniżenie pCO₂ krwi tętniczej. Jest możliwe przy prawidłowym wytwarzaniu pCO₂ na obwodzie, gdy wentylacja pęcherzykowa zwiększy się powyżej normy (hiperwentylacja)

Zaburzenia prowadzące do hiperwentylacji:

1. (nie mam pojęcia co tam jest napisane); zapalenie mózgu i opon mózgowych, wylewy wewnątrzczaszkowe, urazy mózgu, zatrucia alkoholem, salicynami i chorobach gorączkowych.

2. Hiperwentylacja sztuczna przy niewłaściwym zastosowaniu respiratorów.

2. Spadek pCO₂ spowoduje uruchomienie 3 mechanizmów obronnych:

1. Buforowanie pCO₂ we krwi anionami buforującymi krwi, głównie Hb (szybko)

2. Buforowanie pCO₂ w tkankach głównie wymiana z wewnątrzkomórkowymi Na i K^- (szybko)

3. Nerki:

-Zmniejszenie wchłaniania jonów wodorowęglanowych w kanaliku proksymalnym.

-Zmniejszenie lub całkowity zanik wydalania jonów wodorowych.

KWASICA METABOLICZNA

Odbiegający od normy proces fizjologiczny prowadzący do zwiększenia zawartości niektórych kwasów albo utraty (?) wodorowęglanów w organizmie.

Jony wodorowe uwalniane z gromadzących się kwasów przechodzą do płynu pozakomórkowego są wiązane wg reakcji:

AH + HCO₃^- H₂CO₃ + A^-

H₂CO₃ H₂O + CO₂

Dwutlenek węgla uwalniany jest przez płuca - dlatego w kwasicy metabolicznej pCO₂ spada.

KWASICA METABOLICZNA - PRZYCZYNY

1. Zatrzymanie nielotnych kwasów w przewlekłej niewydolności nerek- spowodowanie niezdolności do syntezy wodorowęglanów przez nerki.

2. Utrata wodorowęglanów przez nerki.

3. Zwiększenie ilości endogennych metabo--??—ów o charakterze nielotnych kwasów powstających w wniku:

1. Pobudzenia ektogenezy z powodu niedoboru insuliny lub głodzenia

2. Bloku enzymatycznego.

3. Wprowadzenia kwasów lub ich prekursorów np.: w zatruciach salicylanami, chlorkiem amonowym, alkoholem metylowym, paraldehydem, glikolem etylenowym.

1. Utrata wodorowęglanów przez przewód pokarmowy w zespołach biegunkowych, przy drenażu pokarmowego przez przetoki.

ZASADOWICA METABOLICZNA

Jest to odbiegający od normy proces fizjologiczny prowadzący do utraty kwasów lub jonów wodorowęglanowych w płynie pozakomórkowym.

Zasadowica może być pochodzenia nerkowego i poza nerkowego.

ZASADOWICA METABOLICZNA - PRZYCZYNY:

1.Utrata kwaśnej treści żołądkowej (wymioty, płukanie żołądka).

2.Utrata kwasów z moczem na tle hiperaldosteronizmu.

3.Niedobory potasu i wynikające z niego przesunięcie jonów wodorowych.

4.Utrata potasu z kałem.

5.Nadmierna utrata chlorku sodowego po podaniu leków moczopędnych.

6.Nadmierna podaż zasad, doustnie lub poza jelitowo.

7.Nadmierna podaż soli organicznych.

ZASADY KOMPENACJI PIERWOTNYCH ZABURZEŃ RKZ

--SCHEMAT !!—

WSKAŹNIKI LABORATORYJNE W ZABURZENIACH RKZ

--SCHEMAT !!—

---