FINANSE PUBLICZNE POJ CIA , Inne


Finanse to ogó zjawisk ekonomicznych zwizanych z gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieninych. Zjawiska zwizane z ruchem pienidza (zjawiska rzeczywiste). Nie zajmuj si pienidzem w funkcji miernika wartoci.

Finanse publiczne (wg. Owsiaka) zajmuj si funduszami, które tworz i rozdysponowuj wadze publiczne. Nauka ta obejmuje gospodark publicznymi rodkami pieninymi oraz ich tre ekonomiczn, polityczn i spoeczn. Nauka o finansach publicznych zajmuje si zwizkami przyczynowo skutkowymi pomidzy procesami gromadzenia i wydatkowania publicznych zasobów pieninych a procesami gospodarczymi, politycznymi a spoecznymi.

Rónice FIN publiczne a prywatne:

- cel dziaania - realizacja potrzeb spoecznych (zbiorowych), realizacja dóbr spoecznych, cel spoeczny

-nakierowane na zaspokajanie potrzeb indywidualnych (potrzeb jednostki). Jednostka zaspokajajca potrzeby nastawiona jest na zysk i inne korzyci

- sposób gromadzenia rodków - wadza jest wyposaona w narzdzie przymusu

- nie posiada narzdzi przymusu, rodki gromadzone s na zasadzie umów (usugi, sprzeda)

- sposób wydatkowania rodków - wadza nie podlega przymusowi

- finanse prywatne s obcione przymusem wydatkowania pewnej czci rodków

- wpyw na procesy pienine - wadza jest gestorem pienidza

- pojedynczy posiadacz nie ma wpywu na procesy pienine (inflacj itp.)

- skal dziaania - wielko zasobów publicznych jest nieporównywalna z prywatnymi (w Polsce)

- w skali midzynarodowej wielkoci te mog by porównywalne

- reperkusje spoeczne - maj istotne znaczenie - sytuacja podmiotu nie ma decydujcego znaczenia dla gospodarki kraju

Publiczne zasoby pienine obejmuj zasoby pienine pastwa, fundusz nazywany budetem pastwa, oraz fundusze poza budetem (rodki gromadzone i wydatkowane poza budetem tzw. parabudet) oraz budety samorzdów terytorialnych, gospodarczych i zawodowych (np. zwizek lekarzy) a take zasoby pienine ubezpiecze spoecznych, Fundacji, zwizków wyznaniowych

Podmioty dysponujce zasobami publicznymi to: parlament, rzd i jego organy centralne, organy samorzdów terytorialnych, gospodarczych i zawodowych, zarzdy fundacji itp.

Finanse prywatne -obejmuj zasoby pienine indywidualnych jednostek prowadzcych dziaalno gospodarcz, zasoby spóek i indywidualnych gospodarstw domowych (ludnoci)

Badania1.Obserwacja zjawisk finansowych 2.Analiza i poszukiwanie wzajemnych zwizków. 3.Formuowanie praw i wniosków

Podejcie pozytywne , polega na badaniu zjawisk takimi jakie s. Analiza nastpstw instrumentów gromadzenia i wydatkowania rodków pieninych.

Podejcie normatywne polega na badaniu zjawisk takimi jakimi powinny by. Próba zorganizowania finansów publicznych wg. pewnych norm i zasad, budowanie norm wartociujcych.

CZYSTE DOBRA PUBLICZNE + DOBRA SPOECZNE = DOBRA PUBLICZNE

Rónice midzy dobrami publicznymi a prywatnymi mona rozpatrywa wg. kryteriów:

Kryterium uytecznoci Kryterium odpatnoci (ekonomiczne)

Wady rozbudowywania wiadcze socjalnych:

-mona doprowadzi do marnotrawstwa i naduy

-konsumpcja dóbr publicznych ma charakter konsumpcji narzuconej, osabia wolno jednostki i jej zdolno do rozwoju.

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH: 1.Alokacyjna. Alokacja polega na rozdziale zasobów midzy róne cele. Ograniczono zasobów skania do efektywnej alokacji. Funkcja ta oznacza, e pastwo za pomoc przepywów pieninych w postaci dochodów i wydatków moe wpywa na alokacj zasobów w gospodarce. Rozróniamy alokacj: czynników wytwórczych i alokacj wytworzonych dóbr materialnych. Pastwo ksztatuje podzia dostpnych zasobów pomidzy sektory publiczny i prywatny, a take wpywajc na podziay w ramach sektora publicznego. Celem tej funkcji jest gównie korekta zakóce w oddziaywaniu rynku na produkcj i oferowanie wiadcze bezporednio przez pastwo. 2.Rozdzielcza, redystrybucyjna polega na ksztatowaniu dochodów podmiotów, na ich korekcie wzgldem podziau, który nastpi na podstawie kryterium ekonomicznego. Podzia pierwotny -decydujc rol odgrywaj czynniki ekonomiczne. Nie kady podmiot moe mie moliwo przystpienia do tego podziau. Korekty dokonuje si w oparciu o kryterium spoeczne i polityczne. 3.Stabilizacyjna polega na wykorzystywaniu dochodów i wydatków publicznych do oddziaywania na sytuacj gospodarcz kraju: poziom zatrudnienia, stay wzrost gospodarczy.

Czynniki wpywajce na zakres realizacji funkcji finansów publicznych:

1. Czynnik gospodarczy: - struktury gospodarcze przesdzaj o doborze róde dochodów publicznych - koniunktura wpywa na poziom dochodów

Czynnik gospodarczy ciy w wikszym stopniu na stronie dochodowej, ale wpywa te na wydatki

2. Czynnik polityczny wpywa na dochody i wydatki, ale w wikszym stopniu na wydatki - struktury (kto jest u wadzy, jakie s jego cele polityczne, - zdarzenia polityczne (wojna)

3. Czynnik administracyjny- dostosowanie finansów publicznych do struktur administracyjnych, oraz uwzgldnienie przy konstruowaniu strony dochodów i wydatków poziomu wyksztacenia oraz morale.

Budet pastwa

W ujciu instytucjonalnym wyrónia si:budet pastwa budety samorzdowe fundusze ubezpiecze spoecznych fundacje publiczne pozostae fundusze publiczne

BUDET PASTWA

1.Zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków jakiegokolwiek podmiotu na okrelony czas.

2.Scentralizowany fundusz publiczny sucy gromadzeniu rodków pieninych w zwizku z funkcjami pastwa

3.Plan finansowy najwyszej rangi zatwierdzany przez parlament , obejmujcy zestawienie dochodów i wydatków pastwa w okrelonym przedziale czasowym

Pojcie budetu moe by rozumiane w trzech aspektach: ekonomicznym, pewien fundusz pieniny (po co, jak jest jego tre ekonomiczna?) prawnym, pewien akt normatywny, zatwierdzony przez parlament

-technicznym, konstrukcja techniczna, dla której charakterystyczny jest plan GOSPODARKA BUDETOWA pojcie szersze od budetu. Obejmuje wszelkie czynnoci zwizane z gromadzeniem i wydatkowaniem rodków budetowych.

Czynnoci: planowanie gromadzenia i wydatkowania rodków budetowych proces gromadzenia dochodów wydatkowanie rodków budetowych analiza i kontrola procesów wydatkowania i gromadzenia rodków budetowych ewidencja procesów gromadzenia i wydatkowania zasobów publicznych POLITYKA BUDETOWA denie do realizacji okrelonych celów spoecznych, gospodarczych i politycznych przy wykorzystaniu instrumentów budetowych, poprzez okrelenie róde dochodów budetowych kierunków wydatkowania rodków

SYSTEM BUDETOWY to zespó norm prawnych , które reguluj organizacj finansowych organów pastwa oraz innych instytucji objtych gospodark budetow, a take zasady pobierania dochodów na rzecz budetu oraz zasady ich wydatkowania. Odpowiada na pytania kto i w jaki sposób realizuje gospodark budetow pastwa?

ZASADY BUDETOWE Gówne zasady: równowagi szczegóowoci (specjalizacji) powszechnoci (zupenoci) jednoci operatywnoci jawnoci gospodarnoci jednorocznoci,

Funkcje budetu: Ekonomiczne: 1) alokacyjna -- funkcja finansowania potrzeb publicznych; nie tylko dokonywanie wydatków, ale take ródo finansowania rodków.

TEORIA KORZYCI: róde dochodów budetowych naley szuka u tych podmiotów, które w najwikszym stopniu z tych rodków korzystaj. Realizacji tej teorii suy opodatkowanie równe, które najatwiej realizuje si dziki podatkom porednim wliczanym w ceny towarów. Teoria ta jest dosy kontrowersyjna.

TEORIA ZDOLNOCI DO PONOSZENIA CIARÓW PODATKOWYCH: podmioty o wikszych moliwociach, majce wiksze dochody, majtek powinny w wikszym stopniu partycypowa we wpywach podatkowych (podatki progresywne).

2) redystrybucyjna - wyrównywanie poziomu dochodów przy pomocy instrumentów budetowych (dochodów i wydatków). Funkcja ta odbywa si poprzez:

3) stabilizacyjna

Polityczne: 1) ustrojowa - budet pastwa jest narzdziem okrelonego ustroju i jest atrybutem wadzy. 2) demokratyczna - polega na zainteresowaniu i wpywie spoeczestwa na opracowanie i wykonanie budetu.

BUDET A SKARB PASTWA Skarb pastwa pojcie szersze od budetu, o ile budet wie si z biec gospodark finansow, natomiast skarb pastwa obejmuje take ca publiczn mas majtkow. Pojcie skarbu pastwa moe by rozumiane jako: ujcie podmiotowe, pastwo jako waciciel majtku ujcie przedmiotowe, sam majtek pastwa ujcie instytucjonalne, odrbny urzd, który zajmuje si sprawami majtkowymi pastwa. FUNKCJE SKARBU PASTWA kasjera kontrola pynnoci, gromadzenie i wydatkowanie bankiera inwestowanie nadwyki Z nadwyki tej mona udzieli kredytów lub zainwestowa je. Udziay w innych jednostkach majtkowa: czynna dotyczy tej czci majtku publicznego, która z zaoenia nie ma przynosi zysku, wówczas skarb pastwa jest gospodarzem tego majtku (np. sierociniec) bierna dotyczy tej czci majtku publicznego, która z zaoenia ma przynosi zysk. Tutaj gospodarz ma dy do maksymalnego zysku (s to z reguy monopole np. produkcja alkoholu, przemys naftowy)

Jednostki budetowe, forma w ramach której jednostka rozlicza si metod brutto. Dla podmiotów wiadczcych usugi w sposób nieodpatny lub odpatny w maym zakresie. rodki te wygasaj po roku. Zakady te nie pac podatków, nie mog korzysta z kredytów. W zakresie gospodarki finansowej s pozbawione samodzielnoci. S to formy nieefektywne, czsto si je modyfikuje w oparciu o np. premi zakady budetowe, rozliczaj si metod netto. Dotycz podmiotów o cakowitej lub czciowej odpatnoci. Nie posiadaj osobowoci prawnej, buduj swój plan finansowy. Mog zaciga kredyty, rodki nie wydane w danym roku mog przenie na rok nastpny. Nie pac podatków, s zblione do przedsibiorstw, wynagrodzenia nie zale od efektów gospodarstwa pomocnicze, dziaalno uboczna jednostek budetowych, która moe przynosi korzyci. Wyodrbnia si przychody i wydatki z macierzystej jednostki, koszty pokrywa si z przychodów. Rozlicza si za porednictwem jednostki macierzystej. W przypadku zysku poow zabiera budet a poowa pozostaje w jednostce macierzystej rodki specjalne, wyodrbnienie o charakterze finansowym. Prawo wykorzystywania na wasne wydatki pewnych okrelonych dochodów, które pobiera jednostka budetowa (np. dochody z tytuu najmu pomieszcze) z tych rodków specjalnych pokrywa si koszty realizacji dochodów. S gromadzone na odrbnym rachunku.